Ngày 12 tháng giêng âm lịch năm 1953, một bộ phận của C25 đã phục kích độn thổ đánh tụi lính ở bốt Yên Mỹ đi tuần trên đường 39 từ Yên Mỹ lên bốt Dâm (Nho Lâm), đoạn Cầu Treo (xã Tân Lập). Trận đánh diễn ra chớp nhoáng. Ta thu được một số vũ khí và bắt được 10 tên địch, một số chạy thoát về Yên Mỹ. Bản thân tôi đã được tham gia trận phục kích này, nay xin kể lại.




TRUNG ĐỘI 206 DIỆT 6 XE

Ngày 14-3-1954, một đoàn xe địch chở quân xuống thị xã Hưng Yên. Trung đội 206 phán đoán đoàn xe giặc sẽ trở về nên giao cho tiểu đội 1 do đồng chí Nhẫn làm tiểu đội trưởng, phối hợp với du kích xã Hoàng Hữu Nam (5 nam du kích và 3 nữ Hoàng Ngân), phân công chị Nguyễn Thị Thanh quan sát trên chòi cao và 2 chiến sĩ là anh Bình và anh Thân phụ trách khẩu trung liên. Đúng 14 giờ, đài quan sát báo cáo có 6 xe địch. Đợi xe đầu vào trận địa, đồng chí Nhẫn nổ một loạt tiểu liên, lập tức khẩu trung liên của 2 đồng chí Bình và Thân bắn vỗ mặt vào đoàn xe và anh em khác từ chỗ ẩn nấp xông thẳng ra đường. Giặc bị bất ngờ, 6 xe bị đồn lại, có tên sợ quá lăn vào gầm xe, bị ta bắt sống.


Trận đánh diễn ra trong 10 phút, anh em đã diệt và phá hủy 6 xe, diệt gọn bọn địch trên xe, bắt một tên Pháp. Bên ta không bị thương vong ai. Nhân dân thấy xe địch bị đốt, tù binh bị bắt, vui mừng hoan hô bộ đội và du kích.



PHỤC KÍCH ĐỊCH TẠI LÀNG GIỒNG VÀ LÀNG HẠ

Hồi tháng 6-1953, trung đội 55, đại đội 110 huyện Yên Mỹ phối hợp với nữ du kích Hoàng Ngân cung cấp tình hình cho biết: Từ sáng sớm hàng ngày, địch có từ 20 - 26 tên đi tuần hai bên đường và dọc đường 39 từ bốt Lực Điền về huyện Yên Mỹ.


Trung đội được huyện đội tăng cường thêm chỉ huy và du kích, xây dựng kế hoạch phục kích diệt bọn địch đi tuần này như sau:

Bộ phận chặn đầu có 6 cán bộ và chiến sĩ, có 1 trung liên cùng tiểu liên và súng trường do đồng chí Tuyến, huyện đội phó, trực tiếp chỉ huy tổ chặn đầu, nấp ở đình làng Hạ cạnh đường 39. Bộ phận xung kích có 2 tiểu đội, trang bị 4 tiểu liên và súng trường đầy đủ do đồng chí Quang, trung đội trưởng, chỉ huy trong nhà dân, bụi dứa hướng ra đường 39. Bộ phận khóa đuôi, có 1 tiểu đội do đồng chí Thanh Thực, cán bộ trung đội chỉ huy, nằm trong nhà dân ở lành Giông.


2 giờ sáng đầu tháng 6-1953, sau khi phổ biến kế hoạch, trung đội vào chiếm lĩnh trận địa được bí mật.

5 giờ 30, bộ phận đi đầu của địch tiến vào trận địa, rời đại bộ phận địch lọt vào trận địa. Khi chúng tới cách bộ phận đi đầu 25m thì trung liên, tiểu liên ta đồng loạt nổ súng. Bọn chúng nhốn nháo tìm chỗ ẩn nấp, dùng súng bắn trả lại. Bộ phận xung kích nhanh chóng áp sát địch, súng kẹp nách vừa chạy vừa bắn về phía địch. Địch lợi dụng mô đất bắn trả lại.


Đồng chí Quang đã anh dũng hy sinh. Anh em đã chiếm được cổng gạch, bắn bị thương và diệt một số tên địch, thu hút hỏa lực địch về phía mình để bộ phận khác vượt qua làn đạn địch, vòng về bên phải, phía sau địch. Đồng chí Tiến và một số đồng chí khác xông thẳng vào khẩu trung liên, nhấc bổng lên, nóng bỏng cả tay. Bấy giờ bọn địch mới ngoan ngoãn giơ tay xin hàng.


Kết quả trong 10 phút, ta đã tiêu diệt và bắt sông 12 tên, ta hy sinh 1, rút về căn cứ an toàn.

Trung đội lại tiếp tục phát huy truyền thông đi làm nhiệm vụ mới.

Cuối năm 1952, quân ta đã mở rộng khu du kích, bức rút bốt Cầu Hầu, bốt Tam Trạch cuối cùng tiêu diệt bằng nội ứng bốt công giáo Bùi Xá. Từ đây, xã Cộng Hòa (nay gọi là xã Trung Hòa) hoàn toàn được giải phóng khỏi ách kìm kẹp của bọn phản động gian ác, đảng phái và ngụy quân, ngụy quyền bị tan rã.


Được sự chỉ đạo của huyện, phong trào cách mạng toàn xã được khôi phục và phát triển. Đặc biệt, lực lượng vũ trang xã đá thành lập được từ 1 đến 2 trung đội cơ động, thôn cũng thành lập được tiểu đội cơ động sẵn sàng chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Hàng trăm thanh niên nam nữ vào du kích, riêng nữ Hoàng Ngân được chị Nguyễn Thị Dân là xã đội phó chỉ huy du kích Trung Hòa, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nhân dân, chống địch càn quét, và động viên nhân dân tiếp tục sản xuất.


Du kích Trung Hòa còn tổ chức tìm địch để đánh, diệt địch cướp vũ khí về trang bị cho ta. Ngày 16-3-1953, du kích Trung Hòa còn lên đường 5 đặt mìn diệt 2 xe địch ở cây số 31, diệt 37 tên. Ngày 19-3-1953 phục kích ở đường 39, diệt xe zép và 2 tên lính Âu Phi ở cây số 33. Ngoài ra, còn đặt mìn ở phố Son để diệt xe địch. Có lần phối hợp với bộ đội huyện và du kích xã Lý Thường Kiệt đánh phục kích ở đê 199 Tể Hỏa diệt hàng trung đội địch. Đội nữ Hoàng Ngân còn đột nhập chợ Yên Mỹ ban ngày để đánh địch do chị Vũ Thị Vì tổ chức đánh.


Sau khi Trung Hòa được giải phóng, huyện đặt xã này trở thành căn cứ "lõm" nằm phía đông của huyện, xung quanh có hàng chục vị trí quan trọng bao vây và uy hiếp. Phía đông và bắc Trung Hòa từ Phố Nối đường 5 xuống quận lỵ Mỹ Hào và Kẻ Sặt, phía bắc và tây từ Phố Nối là đường 39 về Cầu Treo Yên Mỹ - Lực Điền. Phía tây nam từ Lực Điền dọc sông Đào - Nghĩa Trụ, đê 199 qua Cống Tráng ra Kẻ Sặt. Căn cứ "lõm" Trung Hòa như con dao găm chọc vào lưng, vào tim gan địch, thường xuyên bị địch bắn uy hiếp bằng súng cối, đại bác, súng bắn thẳng từ Kẻ Sặt, Mỹ Hào, Bần Yên Nhân, Lực Điền. Hàng ngày, bốt Cảnh Lâm chỉ cách thôn Quần Ngọc, thôn Nội Tây trên 100m, súng máy, súng trường của địch uy hiếp không cho hai thôn này sản xuất cả ban ngày và ban đêm.


Xã Trung Hòa có 11 thôn tạo thành 3 cụm dựa vào nhau chiến đấu. Các thôn Nghĩa Xuyên, Nguyễn Xá, Quần Ngọc, Nội Tây nằm dọc sông đào Nghĩa Trụ và đê 199. Các thôn Thượng Bùi, Bùi Xá, Thiên Lộc, Trung Hòa nằm án ngữ dọc đường 200 từ Cầu Treo qua Cầu Hầu, Cống Tráng. Còn các thôn Tam Trạch, Xuân Tảo, Câu Thôn nằm giữa đồng chiêm trũng phía đông của xã.


Quân và dân Trung Hòa sẵn sàng đánh địch, rào làng chiến đấu, đào giao thông hào liên hoàn, đắp ụ nổi, đào hầm ngâm và hầm bí mật... chuẩn bị cả lương thực khô (gạo rang) và thực phẩm dự trữ để sẵn sàng chiến đấu ỏ căn cứ "lõm".


Ngày 17/4/1953, được quân báo, trinh sát tiên tiêu của xã ở cây đa Tam Tầng báo cáo hướng Phố Nối có nhiều tiếng động cơ xe tăng, cơ giới gầm rú mỗi lúc một gần về Thư Thị, Cầu Treo. Lính bốt quận Yên Mỹ cúng hành quân ra ơâu Treo. Địch tập kết xe cơ giới, bộ binh, lính Pháp, lính Thổ của GM3 cùng lính quận Yên Mỹ và các bốt lân cận chuẩn bị đi càn. Xong, 4 xe tăng và thiết giáp cùng số bộ binh tiến về hướng Trung Hòa, vừa tiến chúng vừa bắn xối xả, vừa thăm dò.


Lực lượng ta có 2 trung đội của đại đội 110 huyện Yên Mỹ. Đồng chí Thi Ảnh là huyện đội trưởng, đồng chí Vân chính trị viên cùng ỏ với trung đội 39 trú quân ở Tam Trạch, còn lực lượng du kích được phân công theo kế hoạch tác chiến của xã và thôn.


Trung đội 206 do đồng chí Thành - trung đội trưởng, đồng chí Thoại - chính trị viên đã được bố trí như sau:

- Tiểu đội đồng chí Hải có 10 chiến sĩ + 2 tiểu đội du kích xã bố trí tác chiến ở thôn Trung Hòa hướng đường 200, cánh đồng Chùa Trắng. Vũ khí có 2 tiểu liên, 12 súng trường, mìn, lựu đạn.

- Tiểu đội đồng chí Sơn Càn có 8 chiến sĩ + 2 tiểu đội du kích thôn Quần Ngọc, vũ khí có 2 tiểu liên, 6 súng trường + mìn, bố trí hướng Nội Tây và Cảnh Lâm.

- Tiểu đội đồng chí Hoàng Uyên ở thôn Nguyễn Xá có 12 chiến sĩ và đồng chí Thành B trưởng cùng 2 tiểu đội du kích của thôn Nguyễn Xá cùng một số du kích của 2 xã Tân Việt và Lý Thường Kiêt phối hợp bố trí ở hướng Nội Tây và Chùa Trắng.

Đến 9 giờ cùng ngày, địch càn tới cây đa Thượng Bùi, chia thành 3 hướng: Hướng Thượng Bùi, Bùi Xá, Thiên Lộc, lính quận Yên Mỹ càn vào các thôn này lùng sục đốt phá, hãm hiếp, cướp của... Du kích mấy thôn này đánh trả yếu, thấy địch mạnh đã rút vào hầm bí mật để bảo tồn lực lượng.


Cùng lúc, 2 xe tăng và bộ binh GM3 lượn ven làng Thượng Bùi sang Đống Cao thôn Thiên Lộc hòng chặn quân ta rút khỏi cánh đồng, còn 2 xe tăng cùng bộ binh GM3 tiến thẳng đường 200 rồi thọc sang cánh đồng Chùa Trắng để tấn công vào thôn Trung Hòa. Khoảng cách 200m, rồi 100m..., 10m. Đồng chí Hạc tiểu đội trưởng rất bình tĩnh, chờ địch tới gần mới hạ lệnh đồng loạt nổ súng, nổ mìn và lựu đạn. Địch bị đánh bất ngờ, chết và bị thương 10 tên. Bị thua đau, chúng rút ra Chùa Trắng chờ quân GM3 của Lực Điền yểm trợ. Cùng lúc, quân của Lực Điền càn qua Trung Đạo, Nội Tây, lính Cảnh Lâm vượt sông sang tạo thành một mũi càn vào làng Quần Ngọc, Nguyễn Xá. Khi chúng tới chân tre 2 thôn, bị ta đánh trả quyết liệt, 4 lần tấn công chúng đều bị thất bại, địch chết và bị thương gan 20 tên.


Gần tối, bộ đội và du kích chiến đấu hết đạn, rút về hầm hào bí mật. Lúc này địch mới đột nhập được vào thôn Quần Ngọc và thôn Nguyễn Xá. Đi đến đâu chúng đều đốt phá, bắn giết, hãm hiếp.

Ở Quần Ngọc, đồng chí Thoại chính trị viên, đồng chí Sơn tiểu đội trưởng cùng một chiến sĩ và du kích bị địch bắt. Bọn Cảnh Lâm bắt được đồng chí Thoại ở cùng hầm với nữ du kích Chung. Địch tra tấn đồng chí Thoại, hỏi: "Chỉ huy của chúng bay đâu?". Đồng chí Thoại đáp: "Tao là chỉ huy". Bọn chúng đánh tiếp đồng chí Thoại chết đi sống lại với một số đồng chí khác nữa.


Ở Nguyễn Xá, địch bắn giết nhiều dân thường tại chỗ rồi đốt nhà. Có gia đình chúng giết cả nhà không còn ai. Có gia đình chỉ còn một em bé lên 2 nằm trên vũng máu người thân gào thét... Tính ra chúng đã giết chết hơn 70 người dân và một số bộ đội B206.


Một số bộ đội và du kích xuống hầm, chứng cũng moi lên tra tấn dã man như đồng chí tiểu đội trưởng Tiêu, đồng chí Trưởng chính trị viên thôn và một số đồng chí khác. Có hầm chúng ném lựu đạn, bắn tiểu liên xuống làm chết tất cả như hầm đồng chí Dũng. Đến tối, chúng đưa số bị bắt này về Cảnh Lâm và Lực Điền.


Buổi chiều, khoảng 14 giờ, bọn xe tăng bộ binh địch ở thôn Thiên Lộc quay xuống giáp chân tre thôn Tam Trạch bắn phá thăm dò. Cùng lúc, bọn xe tăng và bộ binh của GM3 ở Xuân Tảo cũng chuẩn bị tiến sang chùa Tam Trạch. Chúng đã bắt Cai Chùy mặc áo lương the đen dẫn đầu. Lực lượng ta có B39, đồng chí Long trung đội trưởng, đồng chí Thi Anh cán bộ huyện đội cúng ở Tâm Trạch cùng với một số du kích ở Trung Hoà và đồng chí Tựa xã đội trưởng.


Địch tổ chức tấn công về chiều. Chỉ thị của đồng chí Thi quyết cố thủ không cho địch tấn công vào làng, chờ đến tối ta có hướng tác chiến mới.

Đồng chí Long trung đội trưởng cùng tiểu đội đồng chí Phượng và một số du kích xã Trung Hòa, đồng chí Tựa chỉ huy, sẵn sàng chiến đấu hướng chùa cổng hậu thôn Tam Trạch đón địch từ thôn Xuân Tảo tấn công sang. Vũ khí ta chỉ có tiểu liên, súng trường, mìn, lựu đạn. Đồng chí Hiền chôn mìn gần cây đa sẵn sàng chờ lệnh nổ!


Đến 15 giờ, cai Trùy dẫn gần một đại đội lính Pháp, lính Thổ, lính ngụy của GM3 vừa bắn vừa tiến vào chùa Tam Trạch, qua cây đa để đột nhập vào cổng hậu làng Tam Trạch. Đồng chí Lăm, đồng chí Phượng chỉ huy rất mưu trí, linh hoạt, bình tĩnh. Để cho bọn đi đầu gần tới cổng hậu, bọn sau đến cây đa, bọn sau nữa đến chùa, đồng chí Lăm mới hạ lệnh, mìn nổ tung, các loại súng bắn xối xả, lựu đạn ném tới tấp. Bộ đội và du kích hô vang xung phong. Bị đánh bất ngờ, địch chết và bị thương 18 tên, trong đó có 1 quan ba, số còn sống chạy tháo thân lăn xuống rãnh, hào bò về hướng chùa rồi cụm lại, tổ chức nhiều đợt tấn công khác đều không thành. Trời tối, chúng hoảng sợ rút về Xuân Tảo.


Cùng lúc, hướng Thiên Lộc có hai xe tăng cùng bộ binh tiến gần sát chân tre. Đồng chí Dai tiểu đội trưởng, đồng chí Tựa xã đội trưởng cùng du kích, bộ đội bình tĩnh chờ địch tới thật gần mới nổ súng. Lựu đạn các loại súng của ta bắn xối xả, địch chết và bị thương 15 tên, số còn lại phải rút chạy ra xa. Chúng nghi có chủ lực của ta chiếm đóng trong làng nên gọi pháo, đại bác ở Bần, Mỹ Hào, Lực Điền bắn vào Tam Trạch uy hiếp quân ta. Địch cụm lại ở thôn Xuân Tảo và Câu Thôn cho đến sáng hôm sau.


Đến khoảng 22 - 23 giờ, bộ đội cùng du kích được lệnh của đồng chí Thi rút theo cổng chính làng Tam Trạch, luôn sang cánh đồng Lưu Trung, vượt qua đường 39 về thôn Đại Hạnh an toàn. Số dân còn lại cũng rút ra khỏi làng an toàn. Khoảng 6 - 7 giờ sáng hôm sau, đại bác của địch từ các hướng trên đã bắn về dồn dập nhiều lần, rồi xe tăng và bộ binh từ các hướng Xuân Tảo, Cầu Thôn tấn công bao vây làng Tam Trạch. Vì đồng chiêm sình lầy, xe tăng địch đứng ngoài bắn vào. Bộ binh địch mãi đến 9 - 12 giờ trưa mới vào được trong lằng. Cả làng lúc này trở thành vườn không nhà trống. Cuộc càn tìm kiếm chủ lực không đạt, địch thất bại rút về căn cứ. Trận này địch chết hơn 30 tên, ta chỉ có 1 bộ đội bị thương, 1 du kích hy sinh.


Hơn một ngày, quân và dân Trung Hòa và bộ đội huyện Yên Mỹ chiến đấu dũng cảm, kiên cường ở căn cứ "lõm" chống chọi với kẻ địch đông, vũ khí tối tân, đã lập được nhiều chiến công oanh liệt và vẻ vang. Tuy có một số tổn thất và thiệt hại, quân và dân Trung Hòa càng nêu cao cám thù giặc, tiếp tục lập nhiều chiến công mới.

Trước sự tấn công của quân ta, quân Pháp ngày càng khốn đốn trên mặt trận Điện Biên Phủ. Nhưng chúng vẫn tăng cường tuần tiễu bảo vệ tuyến đường 5 huyết mạch của chúng.

Nhân dân Thủ đô Hà Nội có một số đã nhốn nháo sơ tán về quê. Lợi dụng thời cơ tốt đó, thế là đồng chí Trần Thụ, trung đội trưởng trung đội 206 (đại đội 110), đồng chí Quýnh, đồng chí Hoàng Chạch cùng ba cô nữ du kích Hoàng Ngân thôn Đại Hạnh: Hà Thị Thêu, Thiêu Thị Hảo, Thiêu Thị Rụt phối hợp đánh địch.


Ba cô này mượn quần trắng áo dài tân thời màu của đồng bào sơ tán về quê, đồng thời cho 3 khẩu tiểu liên Tuyn vào trong làn xách. Còn 3 chúng tôi cúng mượn quần áo făng, kính đổi màu, mũ phớt... diện vào, hành quân từ thôn Đại Hạnh thuộc xã Hoàn Long cách đường 5 khoảng 8km đường chim bay, thẳng tới thôn Tuấn Dị thuộc xã Trưng Trắc (Văn Lâm). Đầu làng của thôn này chỉ cách đường 5 khoảng trên dưới 100m. Chúng tôi quan sát địch tình hồi lâu, rồi đồng chí Thụ quyết định trực tiếp lên chiếm lĩnh trận địa, hòa nhập vào đồng bào Thủ đô đang xuôi ngược vượt đường.


Trong lúc chúng tôi đang bình tĩnh hối hả vượt đường thì thấy một xe "cát cát" từ phía Như Quỳnh xuôi về Hải Phòng. Được lệnh của đồng chí Thụ, cả 2 tổ với 3 khẩu tiểu liên đã nhanh chóng ra khỏi làng. Trong nháy mắt, đều hướng vào chiếc xe nọ mà nhả đạn. Kết quả 2 tên trong xe bị gục. Tên lái xe sống sót, hú vía phóng bạt mạng chạy trốn. Còn 2 tổ chúng tôi nhanh chóng rút lui an toàn.


Sau về rút kinh nghiệm trận đánh táo bạo này. Đồng chí Thi Anh thay mặt huyện đội nhiệt liệt biểu dương anh chị em chiến đấu dũng cảm và góp ý bổ sung cho đồng chí Thụ là nên phân công một đồng chí bắn vào lốp xe của địch để nó khựng lại, rồi tước vũ khí của địch thì trận đánh táo bạo này hoàn toàn thắng lợi to lớn.


Hiện nay sáu người vẫn còn sống cả.

Ngày 18-1-1954, đồn địch tại Kênh Cầu (vị trí tiên tiêu về phía tây của cứ điểm GM3) bị ta tiêu diệt hoàn toàn, bắt sống và tiêu diệt 100 tên, thu toàn bộ vũ khí. GM3, quân Mường thuộc binh đoàn cơ động đóng tại thôn Bần Yên Phú xã Giai Phạm đã điều khoảng 1 tiểu đoàn dọc tuyến đường 206 qua đồn Kênh Cầu mới bị ta san phẳng về thôn Đồng Than (xã Dân Chủ cũ, nay là xã Đồng Than) chia làm nhiều mũi dàn hàng ngang chậm chạp tiến vào trận địa bên trong lũy tre. Khi tiến quân, chúng đều gọi phi pháo ở đồn Bần, "GM3" bắn vào làng hàng loạt. Thực hiện lệnh của ban chỉ huy Tỉnh đội Hưng Yên, B206 thuộc huyện đội Yên Mỹ gấp rút chuẩn bị, kiên quyết đánh thắng trận càn phản ứng của GM3. Vì đồn Kênh Cầu mới bị tiêu diệt, coi như phía tây nam của cứ điểm GM3 đã bị hở, phía này lại tiếp giáp với khu du kích mạnh Yên Mỹ, Khoái Châu và Văn Giang.


Nhận thức đầy đủ ý nghĩa quan trọng của trận chống càn này, lại được ban chỉ huy Huyện đội quán triệt sâu sắc, phân công nhiệm vụ từng tiểu đội thuộc trung đội 206 trấn giữ từng bụi tre ở từng khu vực trong thôn, phối hợp chặt chẽ với A1 du kích của thôn Đồng Than để cùng chiến đấu. Mặt khác, anh em du kích phải đảm bảo hậu cần và liên lạc giữa ban chỉ huy với các tiểu đội, các tổ hướng dẫn bộ đội nắm chắc hầm hố, đường ngang ngõ tắt trong làng. Đồng chí Thi Anh, huyện đội trưởng, đã quán triệt sâu sắc với toàn trung đội 206 trên mặt bằng của sa bàn, giao trách nhiệm, động viên anh em nêu cao quyết tâm đánh "cận chiến" trận này. B206 là B mạnh của huyện đội, lại đánh thắng địch ở trên mặt đường 206 mà đơn vị mang tên lại càng có ý nghĩa. Còn 2B 39 và 55 bố trí ở nơi khác làm nhiệm vụ bao vây, quấy rối các đồn địch ở Lực Điền, Bần để đánh lạc mục tiêu tiến quân và phi pháo của địch tại trận Đồng Than.


Kế hoạch trên đã phổ biến quán triệt cho toàn đơn vị tại thôn Bình Phú, xã Quang Phục. Đúng 6 giờ 30 tối ngày 25-1-1954, toàn đơn vị hành quân về Đồng Than chiếm lĩnh trận địa.

Toàn trung đội có 3 tiểu đội, mỗi tiểu đội có 3 tổ; trung đội trưởng là đồng chí Thanh Thức chỉ huy A1, đồng chí Thành chính trị viên phó chỉ huy A2, đồng chí Thụ B phó chỉ huy A3, các đồng chí tiểu đội trưởng, tiểu đội phó trực tiếp làm tổ trưởng tam chế. Quân số toàn trung đội có trên 40 người, có 1 trung liên, 3 tiểu liên, trên 100 quả lựu đạn và súng trường đầy đủ. 9 tổ bố trí ở các công sự trong bụi tre hướng về phía địch tấn công.


Bố trí xong, ban chỉ huy huyện đội và trung đội đến từng tổ để xem xét cách bố trí đánh "cận chiến", kiểm tra công sự hầm hố, động viên nhắc nhở anh em bộ đội quyết chiến và quyết thắng.

Căng thẳng và hồi hộp suốt đêm 25-1-1954, toàn trung đội đã chiếm lĩnh trận địa. 4 giờ sáng, quân báo cho biết địch đi bằng nhiều mũi đang qua Kênh Câu theo đường 206 tiến về làng Đồng Than. Phi pháo của địch ở Bẳn đang bắn vào làng đồn dập từng loạt một. 6 giờ sáng, địch dàn hàng ngang khoảng 1 đại đội tiến vào phía làng. Chúng không thấy động tĩnh gì nên cho quân từng bước chậm chạp tiến vào làng. Cách 4m, lệnh phát hỏa bắt đầu. Quân ta đồng loạt nhả đạn, địch chết như ngả rạ. Chúng phải rút ra xa, mang theo tử thi. Tiếp đó, chúng lại bắn pháo đồn dập. Dứt tiếng pháo, địch lại tiến vào. Ta bắn trả quyết liệt. Cứ như thế, 6 lần địch tiến vào đều bị bộ đội 206 đánh bật ra. Mãi đến tối, chúng mới vào được làng thì bộ đội đã rút ra khỏi làng. Mốt số anh em xuống hầm, đến gần sáng đã rút được hết. Địch cũng chỉ đóng lại có 1 đêm, sáng hôm sau bỏ dở cuộc càn rút về cứ điểm GM3. Cuộc chiến đấu không cân sức, chỉ có B206 mà đánh tan cuộc càn quét của một tiểu đoàn quân GM3, buộc chúng phải bỏ dở rút về vị trí. Trong trận này, địch đã bị diệt 1 trung đội, chúng phải cho trực thăng chở lính bị thương, bị chết đi. Phía ta hy sinh 3 bộ đội và 3 du kích. Đặc biệt nhân dân sơ tán triệt để nên không bị thiệt hại gì đáng kể.


Trung đội 206 thực xứng danh đánh thắng oanh liệt một tiểu đoàn địch ở trên đường 206 anh hùng.

Xã Tân Việt, huyện Yên Mỹ (Hưng Yên) có 5 thôn: Hoan Ái, Gia Cầu, Yến Đô, Lãng Câu và Cảnh Lâm. Riêng thôn Cảnh Lâm có một số đồng bào theo đạo Thiên chúa. Năm 1950, địch đã về Tân Việt xây dựng đồn Cống Tráng và 3 đồn hương dũng ở thôn Cảnh Lâm. Khi đến chiếm đóng, địch đã thành lập ngụy quyền, tổ chức phòng nhì và các đảng phái phản động để chống lại ta.


Có một số người không chịu được sự hy sinh gian khổ, nên đã đầu thú địch, thậm chí còn có kẻ đi lính ngụy, làm phòng nhì, chỉ điểm và tham gia vào các tổ chức đảng phái phản động chống lại ta.


Trong thời kỳ đen tối, cơ sở các thôn mất trắng, chỉ còn một tổ Đảng ở xóm Trong thôn Hoan Ái. Tổ Đảng có 4 đảng viên, tuy không liên lạc được với trên, nhưng vẫn hoạt động, nắm quần chúng tốt, theo dõi bám sát tình hình địch.


Địch mới đóng đồn được 4 tháng thì ngay đêm 30-4, các đảng viên xóm Trong đã làm quốc kỳ Việt Nam, Liên Xô, Trung Quốc và viết áp-phích mang lên cắm giữa đê 99, cách vị trí Cống Tráng 400m, để kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 1-5-1950. Quốc kỳ tung bay trước gió, nhân dân tin tưởng cơ sở kháng chiến vẫn còn tồn tại. Đúng như 2 cấu thơ của thi sĩ Tố Hữu:

"Ở đâu u âm quần thù
Hướng lên Việt Bắc Cụ Hồ sáng soi"

Mãi đến trưa, ngụy quân ở đồn Cống Tráng mới ra tháo gỡ áp-phích và quốc kỳ.

Đến trung tuần tháng 9-1950, các đồng chí Đặng Quang Của, Đặng Ngọc Tiêm và Đào Quang Hanh, được lệnh của huyện đã trở về xã và bắt liên lạc với các đồng chí đảng viên ở xóm Trong. Các đảng viên đả tích cực đào hầm bí mật để bảo vệ và nuôi dưỡng các đồng chí trở về nội địa. Ngoài ra, các đảng viên ở xóm Trong đã phối hợp với các đồng chí ở Việt Bắc về, đêm xuống các thôn xóm để khôi phục, củng cố và phát triển cơ sở Đảng, các tổ chức quần chúng và lực lượng bán vũ trang.


Cơ sở của ta được củng cố và phát triển mạnh. Cuối năm 1951, chi bộ đã có Ban chi ủy, Ủy ban kháng chiến hành chính được thành lập, có ban chỉ huy xã đội để lãnh đạo du kích; các đoàn thể cứu quốc như thanh niên, phụ nữ, nông hội đã có ban chấp hành.


Từ 31-3-1951, phối hợp với chiến trường toàn quốc, tỉnh Hưng Yên đã nổi dậy đấu tranh vũ trang quyết liệt với địch, đã san bằng hàng trăm đồn, nhân dân được giải phóng, mở rộng được khu du kích và căn cứ du kích.


Thực hiện chủ trương của huyện và được B39 của huyện đội Yên Mỹ hỗ trợ trong đông xuân 1952 - 1953, chi bộ xã Tân Việt đã kiên quyết lãnh đạo nhân dân đứng lên đấu tranh vũ trang với địch. Dân quân du kích các thôn đã đào hàng trăm mét giao thông hào và làm công sự để lập phòng tuyến bao vây đồn Cống Tráng và các đồn hương dũng ở Cảnh Lâm. Thời gian đấu tranh vũ trang và bao vây địch, Tân Việt đã có một trung đội du kích nam và nữ du kích Hoàng Ngân, được huyện trang bị 15 khẩu súng trường các loại.


Từ đông xuân 1952 - 1953 đến đông xuân 1953 - 1954, bộ đội phối hợp với du kích liên tục bao vây các vị trí của địch, ngày đêm thường xuyên dùng súng trường, súng máy và moóc-chi-ê 81 ly xối xả bắn vào các đồn làm cho quân ngụy hoang mang hoảng sợ, mất ăn mất ngủ. Nhiêu lần địch phải huy động trên đại đội lính tiếp tế lương thực, thực phẩm cho quân ngụy.


Ngụy quân ở Cống Tráng không đủ sức cố thủ nên đầu năm 1954 địch đã huy động 1 tiểu đoàn có xe tăng yểm trợ xuống Tân Việt giải vây. Binh lính đồn Cống Tráng đã tháo chạy lên hậu cứ huyện lỵ Yên Mỹ, còn bốt trên đê và bốt Đình chúng phải co cụm xuống bốt Dộc thuộc thôn Cảnh Lâm. Khi địch tháo chạy và co cụm, dân quân du kích xã Tân Việt đã quyết tâm san bằng các đồn bốt để chống địch tái chiếm. Tại đồn Cống Tráng, ta đã thu được gần 20 hòm đạn các loại. Trong thời gian bao vây, du kích và bộ đội ta đã bắn tỉa diệt được 11 tên lính. Và trong cuộc tuyên truyền vũ trang vào Cảnh Lâm, ta đã bắn trọng thương tên Nguyễn Doãn Tín là tên phòng nhì chỉ điểm đắc lực cho Pháp, y và lính người công giáo đã giết chị Bùi Thị Cúc một cách man rợ.


Qua 9 năm kháng chiến chống Pháp, nhân dân xã Tân Việt đã khắc phục khó khăn, chịu đựng hy sinh gian khổ, đoàn kết anh dũng chiến đấu, góp phần nhỏ vào sự nghiệp giải phóng quê hương, đất nước.

Chú chỉ huy tàu Bình Minh 02 kể lại: khoảng 5 giờ 5 phút ngày 26-5-2011, tàu Bình Minh 02 tiếp tục công tác khảo sát bình thường theo một chương trình đã bắt đầu từ tháng 3-2011 trên vùng bể trầm tích Phú Khánh. Vùng này thuộc chủ quyền của Việt Nam, không có tranh chấp với bất kỳ nước nào vì chỉ cách mũi Đại Lãnh (Phú Yên) 116 hải lý. Khi tàu Bình Minh 02 đến khao sát tại vĩ độ 12°48’25" bắc, kinh độ 111° 26’ 48" đông thì rađa trên tàu phát hiện có tàu lạ di chuyển với tốc độ rất cao về phía mình mà không hề ra tín hiệu cảnh báo. 5 phút sau đó lại có thêm 2 tàu nữa đến hỗ trợ. Đó là 3 tàu hải giám của Trung Quốc xâm phạm lãnh hải của Việt Nam, cứ như đi trong ao nhà của họ. Để bảo đảm an toàn và tránh va chạm, Bình Minh 02 chủ động hạ giàn máy thu sóng kéo sau đuôi tàu chìm xuống nước 30m nhưng tàu Trung Quốc không dừng lại hoặc đổi hướóng. Đó là những con tàu quân sự cải hoán làm tàu dân sự, rất to lớn, ngoài vỏ tàu sơn trắng nổi lên hàng chữ Hán ngoằn ngoềo cùng dòng chữ tiếng Anh CHINA MARINE SURVEILLANCE. Trên sàn tàu lô nhô nhiều thứ, không rõ đó là vũ khí hay thiết bị. Khoảng 6 giờ kém 2 phút, tàu Trung Quốc áp sát tàu của ta, xông thẳng vào chỗ có giàn cáp, đưa thiết bị xuống nước lôi cáp lên và cắt đứt. Sau đó họ tiếp tục bám sát tàu Bình Minh, giở trò đe dọa, khiêu khích và cho một sĩ quan ra đọc thông báo tàu Việt Nam vi phạm chủ quyền của Trung Quốc. Tàu Bình Minh 02 cực lực bác bỏ luận điệu đó. Tàu Trung Quốc tiếp tục cản trở tàu Bình Minh 02 hoạt động. Mãi đến 9 giờ ngày 26-5 họ mới chịu rút ra khỏi khu vực này. Ta phải dừng công việc suốt cả ngày 26-5 để thu lại các thiết bị bị phá hỏng đưa đi sửa chữa. Thiệt hại của tàu Bình Minh 02 rất lớn. Ngay sau đó, ông Hậu, nguyên là chỉ huy trưởng tàu Bình Minh cũ, nay là phó tổng giám đốc thường trực Petrovietnam đã lên truyền hình cực lực lên án hành vi của phía Trung Quốc, đòi bồi thường cho Petrovietnam. Bộ Ngoại giao ta cũng đã trao công hàm phản đối cho đại diện Đại sứ quán Trung Quốc ở Hà Nội trong đó nêu rõ hành động nói trên vi phạm quyền chủ quyền của Việt nam đối với thềm lục địa của mình, vi phạm Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hiệp Quốc mà hai bên đều ký kết tham gia, trái với tinh thần và lời văn của tuyên bõ năm 2002 giữa ASEAN và Trung Quốc vể cách ứng xử ở biển Đông (DOC) cũng như nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước về việc không làm phức tạp thêm tình hình biển Đông. Phía Trung Quốc tuyên bô việc làm đó là đương nhiên, bình thường của họ. Từ nhiều năm việc bắt giam ngư dân Việt, tịch thu tàu thuyền, ngư cụ rồi đòi tiền chuộc vẫn xảy ra liên tục. Tiếng khóc than của những gia đình nạn nhân sinh sống bằng nghề biển ở suốt dọc duyên hải miền Trung cứ kéo dài mãi. Theo báo Tuổi Trẻ ngày 28-5-2011, thuyền trưởng Nguyễn Văn Trung ở Tuy Hòa cho biết ở vùng biển giũa vĩ tuyến 9 đến 17° bắc, 111° kinh đông, nhiều ngày có đến vài trăm chiếc tàu Trung Quốc vào đánh bắt mực, họ lại còn dùng hung khí đâm chém ngư dân Việt Nam đánh bắt hải sản trên biển của nước mình, trái hẳn với truyền thống thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau đã có từ lâu đời. Ngày 08-6-2011 tàu Viking 2, quốc tịch Nauy, thuộc liên doanh giữa công ty CGG Veritas (Pháp) và PTSC của Petrovietnam tiến hành khảo sát địa chấn 3D tại lô 136 ở phía đông nam Cà Mau theo yêu cầu của công ty Talisman (Canada) cũng lại bị tàu đánh cá và tàu ngư chính Trung Quốc cản trở, phá hỏng giàn cáp nhiều lần, phải ngừng hoạt động để sửa chữa. Bên cạnh đó, việc Trung Quốc mới đây tuyên bố đưa tàu sân bay của họ vào hoạt động ở biển Đông năm 2012 cũng như đưa giàn khoan nước sâu vào khoan tìm dầu ở quần đảo Trường Sa sắp tới đang tạo ra nhiều đám mây đen trên bầu trời khu vực. Các sự kiện nói trên đã gây ra các cuộc biểu tình tự phát bày tỏ sự phản ứng chính đáng của những người yêu nước Việt Nam sống trong nước lẫn ở nước ngoài liên tục trong tháng qua* (Trong thông báo của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành ngày 18-8 yêu cầu chấm dứt biểu tình tự phát có đoạn viết: "... các cuộc tụ tập, biểu tình, tuần hành tự phát diễn ra trong các ngày chủ nhật từ đầu tháng sáu 2011 đến nay xuất phát từ tinh thần yêu nước và tâm lý bức xúc của quần chúng nhân dân..."). Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhiều lần tuyên bố chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam là thiêng liêng, bất khả xâm phạm; nhân dân Việt Nam sẽ cương quyết bảo vệ chủ quyền bằng sức mạnh tổng hợp của mình nếu bị nước ngoài xâm lược** (Theo báo Tuổi Trẻ ngày 17-8-2011, trả lới câu hỏi của cử tri Hải Phòng về biển Đông, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nói: "Chủ quyền là thiêng liêng bất khả xâm phạm. Đảng, Nhà nước ta đã, đang và sẽ làm hết sức bằng sức mạnh của dân tộc với sức mạnh thời đại để bảo vệ vững chắc chủ quyện của Tổ quốc; tiếp tục khẳng định chủ quyền không thể tranh cải của Việt Nam đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, khẳng định chủ quyền và quyền chủ quyền của Việt Nam đối với các vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hiệp Quốc. Việt Nam kiên trì chủ trương giải quyết tranh chấp ở biển Đông bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật biển năm 1982 của Liên Hiệp Quốc, đồng thời phản đối mạnh mẽ và kiên quyết đấu tranh với các hoạt động vi phạm chủ quyền và lợi ích chính đáng trẽn biến của đất nước ta"). Các nước trong khối ASEAN và các nước khác có quyền lợi ở biển Đông như Mỹ, Nga, Nhật, Ấn Độ, các nước châu Âu, châu Đại Dương đều không đồng tình với các hành động của Trung Quốc và đều nỗ lực để tìm những giải pháp thích hợp cho biển Đông. Chiến tranh đem lại đau khổ và thiệt hại cho bất cứ ai. Ông Ánh, một đại tá từng làm việc ở Tổng cục Dầu khí Việt Nam và là khách tham quan nhắc lại rằng Việt Nam chủ trương giải quyết mọi tranh chấp bằng con đường hòa bình thông qua thương lượng song phương những vấn đề liên quan giữa hai nước và đa phương nếu liên quan đên nhiều nước. Hòa hiếu là bản chất của dân tộc Việt Nam nhưng điều đó không có nghĩa là nhu nhược, là cam chịu khi bị dồn ép, bức bách. Bác Hồ đã dạy chúng ta trong suốt hai cuộc kháng chiến vừa qua biết phân biệt giữa bọn thực dân, đế quốc hiếu chiến, tham lam, tàn bạo với nhân dân lao động và những người yêu công lý ở các nước thù địch, nên chúng ta luôn luôn nhận đưực sự ủng hộ của bạn bè yêu chuộng chính nghĩa và hòa bình khắp nơi trên thế giới. Nhiều chú nhắc lại bài hát đã rất ưa thích một thời, ca ngợi tình hữu nghị tốt đẹp giữa Việt Nam và Trung Hoa trong đó có những câu lay động lòng người:

   Việt Nam - Trung Hoa, núi liền núi, sông liền sông,...
   mối tình hữu nghị sáng như vừng đông...
   chung một ý, chung một lòng, đường ta đi rực màu cờ cách mạng...


Ông tôi nói tiếp: Nhân dân Việt Nam, thanh thiếu niên Việt Nam không chống Trung Quốc, luôn tìm mọi cách để bảo vệ tình hữu nghị sâu đậm lâu đời giữa hai dân tộc nhưng rất kiên quyết chống chủ nghĩa thực dân, bành trướng, bá quyền, chủ nghĩa nước lớn lỗi thời của một bộ phận người Trung Quốc. Chắc chắn nhân dân Trung Quốc cũng đồng tình với quan điểm đó. Bác Hồ từng nói Các vua Hùng đã có công dựng nước, bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước. Chúng ta cũng hứa với Bác sẽ làm được điều Bác mong một cách xứng đáng nhất. Loài người sớm muộn rồi cũng bước sang giai đoạn văn minh. Chính nghĩa chắc chắn sẽ thắng hung tàn và những bài hát hữu nghị ngày nào sẽ được vang lên với tất cả sự nhiệt tình của những năm xưa.


Chia tay các chú trong ngành dầu khí làm việc ở Vũng Tàu, tạm biệt tàu Bình Minh, tôi đã viết vào nhật ký của minh những điều vừa nghe các ông, các chú nói trong buổi tham quan, gặp gỡ này. Cái gì của Việt Nam phải là của Việt Nam.

   Nam quốc sơn hà nam đế cư
   Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
   Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
   Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Một nghìn năm trước Lý Thường Kiệt đã viết như vậy, minh định Việt Nam không thể trở thành nước lệ thuộc, nô lệ dưới bất cứ hình thức nào đối với bất cứ cường quốc nào. Ngoài ra một đất nước có hàng vạn ki lô mét vuông biển, hàng nghìn cây số bờ biển, lại có rất nhiều bạn be trên khắp thế giới, nhất định sẽ có nền kinh tế biển phồn vinh. Tôi tin như vậy.

Sau một tuần đi đường, chúng tôi đến Vũng Tàu, nơi được mệnh danh là thành phố dầu khí. Gần tượng đài thiên tài quân sự Trần Hưng Đạo mới xuất hiện một tượng đài mang ngọn lửa tượng trưng cho thương hiệu của ngành dầu khí Việt Nam. Các chú làm việc trong Liên doanh dầu khí Việt- Nga (một liên doanh mới, tiếp tục nhiệm vụ của Liên doanh dầu khí Việt-Xô đã hết thời hạn hoạt động giữa năm 2011) tiếp ông cháu tôi, cho biết đơn vị đầu đàn của ngành dầu khí Việt Nam này vừa mới tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm ngày ký hiệp định giữa Việt Nam và Cộng hòa Liên bang Xô Viết (19/6/1981 - 19/6/2011) thành lập Liên doanh Vietsovpetro rất trọng thể. Đến nay liên doanh này đã khai thác trên 193 triệu tấn dầu thô, chiếm 76% tổng sản lượng toàn ngành. Tổng doanh thu bán dầu thô đạt 54,3 tỷ USD, nộp ngân sách nhà nước và lợi nhuận của phía Việt Nam gần 34,4 tỷ, lợi nhuận phía Liên Xô cũ và Nga đạt 8,8 tỷ (số còn lại dành cho chi phí sản xuất), cung cấp cho Việt Nam 23 tỷ mét khối khí đồng hành không lấy tiền, tương đương khoảng 4 tỷ USD và quan trọng hon hết là đã đào tạo thông qua công việc cho nước ta một đội ngũ những công nhân chuyên nghiệp cũng như kỹ sư dầu khí có trình độ cao, đủ bảo đảm nhân lực cho toàn ngành. Liên doanh mới có thời hạn hoạt động 20 năm nữa sẽ bảo đảm cho sản lượng không dưới 7 triệu tấn dầu thô/năm. Vietsovpetro cũng vừa tìm thấy dầu ở mỏ Gấu Trắng, kết quả thử vỉa ngày 04-8-2011 cho dòng dầu tự phun với lưu lượng trên 2000 thùng/ngày và sẽ đưa mò này vào khai thác vào năm 2012. Như vậy tiếp theo phát hiện vỉa dầu mới ở tây bắc mỏ Bạch Hổ vào cuối tháng 6 vừa qua, đây là lần phát hiện dầu quan trọng thứ hai trong năm 2011 của Vietsovpetro. Bể Cửu Long quả là kho vàng của Việt Nam. Trong kế hoạch 2011-2015 Liên doanh dầu khí Việt-Nga, Tổng công ty thăm dò, khai thác dầu khí Việt Nam (PVEP) cùng các liên doanh, các chủ hợp đồng phân chia sản phẩm (PSC) khác sẽ gia tăng trữ lượng hàng năm 30-40 triệu tấn, khai thác dầu thô 15-20 triệu tấn/năm, khai thác khí đốt 8-13 tỷ mét khối/năm; các kế hoạch tiếp theo chắc chắn sẽ vượt các chỉ tiêu đó. Tôi mách cho các bạn biết tên các mỏ dầu khí ở thềm lục địa của nước ta đang và sẽ được đưa vào khai thác để các bạn dự thi tìm hiểu ngành dầu khí nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống của ngành vào tháng 11-2011 này nhé ! (thực ra tôi cũng chỉ mới nghe lỏm trước các bạn tí chút thôi): Bạch Hổ, Rồng, Đại Hùng, Lan Tây, Sư Tử Đen, Sư Tử Vàng, Rạng Đông, Phương Đông, Ruby, Bunga Raya, Cá Ngừ Vàng, Topaz, Dừa, Đồi Mồi, Chim Sáo (7-2011), Tê Giác Trắng (8-2011), Đại Hùng pha hai (9-2011), Lan Đỏ, Sư Tử trắng, Hải Thạch - Mộc Tinh, Gấu Trắng (2012), Hải Sư trắng, Hải sư Đen, Thiên Ưng, Thăng Long, Đông Đô, Diamond (2013), Kim Long, Ác Quỷ, Cá Chó, Cá Voi, Gấu Ngựa, Gâu Chúa, lô 11/1 (2014), Hàm Rồng, Lạc Đà Nâu, Hoang Long, Hắc Long, Bạch Long, Sư Tử Nâu (2015). Năm 1975 ta chỉ có một mỏ khí nhỏ ở Tiền Hải (Thái Bình), 40 năm sau ngay những người làm trong ngành dầu khí cũng không nhớ hết tên các mỏ. Các bạn thấy ngành dầu khí Việt Nam phát triển mạnh mẽ như thế nào và có thích không?


Thành phố Vũng Tàu vừa là thành phố du lịch nổi tiếng, với hàng loạt bãi tắm sạch đẹp mang tên rất dân dã như bãi Trước, bãi Sau, bãi Dâu hay văn hoa như Thùy Vân, cũng vừa là thành phối nổi tiếng về công nghiệp liên quan đến biển. Các cảng dầu khí xây dựng từ những năm 80 của thế kỷ trước không ngừng được mở rộng, hiện đại hóa, nằm nối tiếp nhau, đủ các loại tàu chuyên dụng, tàu vận tải vào ra nhộn nhịp suốt ngày đêm. Ở đó cũng đã xuất hiện các công xưởng sản xuất, lắp ráp các bộ phận của các loại gian khoan biển, từ chân đế cho đến các kết cấu phần trên, nơi ăn ở, làm việc, nơi đặt sân bay trực thăng, vòi đuốc đốt khí không sử dụng hết v.v... Gần đây nhất ta đã tự thiết kế, chế tạo thành công giàn khoan rất hiện đại phục vụ cho khai thác mỏ Đại Hùng và ngày 12/8/2011 tại cảng dầu khí, Vietsovpetro đã long trọng gắn biển chào mừng lễ kỷ niệm 50 năm ngày truyền thống dầu khí Việt Nam cho 2 giàn khai thác do ta tự thiết kế, chế tạo mang ký hiệu RC-6 và RC-7 phục vụ cho mỏ Rồng gồm nhiều hạng mục, với tổng khối lượng 2000 tấn mỗi giàn, sắp tới sẽ chế tạo tiếp và hạ thủy giàn Mộc Tinh 1 và chân đế giàn Hải Thạch 1 phục vụ cho dự án biển Đông, đặt tại mỏ Mộc Tinh và Hải Thạch. Đó là những công trình kỹ thuật cao, mở đầu cho công nghiệp phục vụ các công trình xây dựng chuyên dụng trên thềm lục địa từ nước nông đến nước sâu trên 100m, đánh dấu những bước trưởng thành của ngành kinh tế biển Vũng Tàu.


Tuy việc đi thăm tàu khảo sát địa chấn mang tên Bình Minh 02 đã được định trước nhưng tôi vẫn rất hồi hộp, suốt đêm trước khi lên tàu tôi không hề chợp mắt. Để phân biệt với con tàu Bình Minh đầu tiên, tự cải hoán từ tàu vận tải cũ đã đi vào lịch sử, các chú địa vật lý gọi con tàu mới mua năm 2008 là Bình Minh 02. Đây là con tàu đóng mới hoàn toàn, máy móc, thiết bị hiện đại, sử dụng công nghệ địa chấn 2D tức là thu hình ảnh lát cắt lòng đất dưới dạng hai chiều. Năm nay ta cũng đặt mua thêm một tàu địa chấn 3D, tức là thu sóng theo không gian 3 chiểu, chuyên phục vụ cho khảo sát tỉ mỉ các mỏ chuẩn bị đưa vào khai thác. Trong lúc chờ đợi nhận tàu mới, ngành dầu khí phải thuê tàu 3D của nước ngoài.


Sáng tháng Tám, mặt trời lên rất sớm, khí hậu mát mẻ dễ chịu. Ông Hãn, nguyên phó giám đốc công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí đưa hai ông cháu tôi cùng một số cán bộ dầu khí đã về hưu ra cảng Bến Đình. Tàu Bình Minh 02 đang nằm chờ vài ngày ở đây để kiểm tra kỹ thuật và chuẩn bị phương tiện, lương thực cho chuyến khảo sát dài ngày ở vùng biển sâu. Toàn là người quen cũ nên cuộc gặp gỡ xảy ra rất vui. Mọi người ôm nhau thân thiết sau một thời gian xa cách theo truyền thống của những nhà địa vật lý vốn rất tình cảm và vui tính. Ai cũng khen tôi chóng lớn quá, hoàn toàn đã là một thanh niên cường tráng, đủ sức đi biển dài ngày như các chú. Tôi rất sung sướng nhưng đôi lúc được khen nhiều cũng hơi ngượng vì thực tình trong thời gian qua thỉnh thoảng tôi cũng chưa tự giác học hành và tự khép mình vào kỷ luật. Lần này tôi không được đi ra biển vì thời gian quá hạn chế, tôi phải về sớm để chuẩn bị nhập học cũng như bổ sung thêm kiến thức cho Bình Minh, Minh Hà, An Phong, Hoàng Bách trước khi các em bước vào năm học mới.


Ông tôi và các bác, các chú khác cùng lên thăm tàu, thăm tất cả các ngóc ngách như đang đi về nhà cũ rồi ra boong tàu nghe các chú trình bày các thành tựu mới, những sáng kiến kỹ thuật đã được áp dụng, những phát hiện dầu khí mới mà các chú vừa thu được trong hai năm gần đây cùng những chuyện vui buồn nghề nghiệp. Dần dần câu chuyện chuyển qua vụ tàu hải giám Trung Quốc ngang ngược cắt cáp tàu Bình Minh 02 và tàu Viking 2 trong các tháng vừa qua.

Thả bộ chậm rải trẽn bãi cát mịn màng Cam Ranh, ông tôi nhìn theo các lớp sóng đuổi nhau trên mặt biển, ông nói với tôi về những nhận xét của ông: cháu Sơn, cháu có thấy sự khác nhau của các lớp sóng đập vào bờ không? Tôi đáp sau một hồi lâu quan sát rằng có lớp mạnh, lớp yếu, có cả những lớp tan ngay từ xa, không vào được đến bờ. Ông nói rằng những con sóng trên đường đi liên kết được với nhau thì rất mạnh, còn liên kết yếu thì sẽ yếu hoặc không liên kết với nhau thì tan vỡ giữa đường. Tình hình phát triển kinh tế biển của các tỉnh miền Trung tuy khởi sắc rất nhiều nhưng cũng có cái gì đó ít nhiều tương tự. Tỉnh nào cũng đứng riêng, tìm mọi cách để thu hút đầu tư, cạnh tranh với nhau, tạo điều kiện cho các đối tác tiềm năng tăng sức ép, giành phần lợi thế về họ. Giá như lãnh đạo các tỉnh loại bỏ được hoàn toàn tính bản vị địa phương, liên kết với nhau theo một quy hoạch phát triển chung thì không những sử dụng được nội lực hiệu quả hơn, phát huy được thế mạnh của mỗi tỉnh, không đầu tư quá trùng lặp để sản phẩm đầu ra không dư thừa, cung vượt cầu, kéo theo giá trị doanh thu giảm cũng như điều kiện thu hút đầu tư không hạ quá thấp, gây thiệt hại lâu dài cho địa phương mình. Cháu nhìn xem, các bãi cát ven bờ suốt từ Bình Định trở vào bị đào nham nhờ để khai thác titan, một khoáng sản quý hiếm, phá sạch màu xanh của các dãy rừng chắn gió, chắn cát bay và sản phẩm khai thác được lại phải bán hạ giá cho nước ngoài để vài năm nữa lại phải nhập khẩu với giá đắt gấp nhiều lần. Các cảng cũng cạnh tranh nhau, tùy tiện trong quản lý xuất nhập khẩu, khám xét, kiểm tra qua loa làm cho kỷ cương buông lỏng, luật pháp không được tôn trọng. Nếu như liên kết được với nhau, phân phối lượng tiếp nhận tàu ra, tàu vào một cách hài hòa, phối hợp với nhau trong kế hoạch vận tải hàng hóa một cách có lợi nhất v.v... thì doanh thu sẽ cao do chi phí giảm, thiết bị, nhân lực sử dụng tối ưu. Cháu bây giờ sắp trở thành một sinh viên, một công dân đầy đủ quyền lại và nghĩa vụ nên cần phải quan tâm, phải biết các vấn đề của đất nước để góp phần thực hiện thắng lợi chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của nhà nước. Tôi suy nghĩ rất nhiều về lời khuyên của ông.


Lần trước tôi chỉ đi ngoài biển, vồng quanh đất mũi cực nam để về Phú Quốc nên lần này ông tôi cho tôi đi thẳng xuống Cà Mau để tận mắt thấy vùng đất đầy hấp dẫn được mô tả trong Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi hay trong các truyện ngắn nổi tiếng của Nguyễn Ngọc Tư. Đường đi từ thành phố Hồ Chí Minh xuống miền cực nam của tổ quốc khá tốt, phần lớn mới được xây dựng. Các cây cầu trên sông Tiền, sông Hậu có thể xếp vào loại bậc nhất nhì về mức độ hiện đại và vẻ đẹp kiến trúc trong vùng Đông Nam Á. Hai
bên đường những hàng chuối mọc san sát, khác lạ so với cảnh quan dọc các con đường ở các vùng khác. Ruộng lúa bát ngát hòa màu xanh với các vườn dừa tạo thành một màu đặc sản quyến rũ. Những tán lá dừa xoe ra, che nắng gió cho những ngôi nhà rất đơn sơ, có thể gọi là các túp lều, nằm sát bờ kênh rạch. Những em bé nước da cháy nắng, đen nâu, tung tăng đi qua các cây cầu khỉ cheo leo. Những đoàn ghe thuyền gắn máy hối hả xuôi ngược trên mặt kênh tạo ra những con sóng nối tiếp đập vào bờ, dập dềnh từng đợt cùng với tiếng ồn kéo dài, khi to khi nhỏ. Thỉnh thoảng lại có những chiếc xuồng nhỏ nhắn, thảnh thơi lượn lơ như đi dạo giữa những rừng cây ngập nước. Phong cảnh thật là kỳ thú.


Tỉnh Cà Mau cách thành phố Hồ Chí Minh 370km, diện tích 5.329km2, ba phía giáp biển nên có thể coi như một tỉnh của biển. Cà Mau có nhiều tiềm năng thuận lợi để phát triển kinh tế toàn diện nhưng thế mạnh lớn nhất vẫn là thủy sản. Diện tích ngư trường rộng đến 70.000km2, diện tích nuôi thủy sản đạt 270.000 hécta. Tổng sản lượng khai thác thủy sản hiện nay đạt 320.000 tấn/năm, riêng tôm đã chiếm đến 120.000 tấn/năm. Ông chủ tịch tỉnh nêu những con số rất lạc quan: GDP năm 2009 đạt 20.494 tỷ đồng, GDP tính trên đầu người hiện nay đã vượt 1000 USD, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt 647 triệu USD chưa kể số tiền thu về từ dầu khí. Các khu du lịch sinh thái, biển đảo như bãi Khai Long, đảo Hòn Khoai, Hòn Đá Bạt, rùng ngập mặn, mũi Cà Mau, rừng tràm U Minh Hạ, sân chim Đầm Dơi... đã được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh học thế giới. Có đến vườn quốc gia mũi Cà Mau mới thấy hết vẻ đẹp kỳ diệu của rừng ngập mặn trù phú dọc theo bờ biển. Chúng như những bức tường phòng hộ, chắn gió, chống xói lở cũng như thúc đẩy quá trình lắng đọng phù sa mới ở biển, tạo ra môi trường sinh trưởng lý tưởng cho cua, cá, tôm và các loài nhuyễn thể có giá trị kinh tế cao. Từ các khu rừng này, Cà Mau khai thác mỗi năm được 120.000-150.000 mét khối gỗ làm nguyên liệu cho chế biến ván ép, ván dăm, gỗ ghép, phục vụ cho nhu cầu địa phương lẫn xuất khẩu.


Ngành dầu khí cũng đã góp phần biến đổi nhanh chóng Cà Mau thành một tỉnh nông-công mà nòng cốt là khu liên hợp khí-điện-đạm đang được xây dựng trên thềm đất U Minh Hạ, nơi đã từng ghi dấu bao chiến công oanh liệt trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ vừa qua. Ngoài khu liên họp khí-điện-đạm còn có các khu công nghiệp Khánh An, Hòa Trung, Sông Đốc, Năm Căn, cảng hàng không Cà Mau và cảng Năm Căn.


Như tôi đã kể cho các bạn nghe trong các chương trước, tại vùng chồng lấn PM3 giữa Việt Nam và Malaysia ở phía nam Cà Mau, hai nước đã thỏa thuận và triển khai hợp tác khai thác dầu khí từ 5 năm nay. Khí đốt khai thác ở các mò vùng này được dẫn ngầm dưới biển đưa về đất liền làm nhiên liệu phát điện cho nhà máy điện Cà Mau 1 và 2 với tổng công suất lắp đặt mỗi nhà máy 750 MW, đã đưa vào vận hành đúng tiến độ, sản xuất mỗi năm 7-8 tỷ Kwh điện và đã hòa vào mạng lưới điện quốc gia. Phần khí còn lại cũng như khí sẽ khai thác từ các mỏ trong vùng thuộc chủ quyền của nước ta ở phía nam Cà Mau sẽ là nguồn nguyên liệu cho nhà máy đạm Cà Mau đang được xây dựng. Nhà máy này có công suất thiết kế 800.000 tấn urê/ năm, tổng mức đầu tư gần 900 triệu USD, giải quyết công ăn việc làm cho hơn một vạn người trong giai đoạn xây dựng và trên 600 người có trình độ kỹ thuật cao trong giai đoạn vận hành, được khởi công từ tháng 7/2008 và sẽ hoàn thành trong năm 2012. Sản phẩm chính của nhà máy này là phân đạm chất lượng cao, dạng viên vê, khí CO2 tinh khiết phục vụ đời sống, sản xuất công nghiệp và công nghệ thực phẩm. Đạm Cà Mau sẽ đáp ứng nhu cầu nông nghiệp các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, vùng sản xuất lúa gạo lớn nhất của Việt Nam. Cùng với đạm Phú Mỹ, sản lượng đạm do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam sản xuất sẽ đạt 1,5 triệu tấn/ năm, chiếm khoảng 60% nhu cầu phân đạm trong nước, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm cân đối cung-cầu, bình ổn giá phân bón và an ninh lương thực của nước ta.

Dọc biển miền Trung đã có một số cảng nước sâu như Vũng Áng, Chân Mây, Tiên Sa, Chu Lai, Dung Quát.... đi vào hoạt động. Hàng hóa xuất nhập cảnh qua các cảng này phục vụ cho kinh tế Việt Nam, Lào, Đông Bắc Thái Lan mỗi ngày một nhiều. Các bãi tắm Sầm Sơn, Cửa Lò, Nhật Lệ, Cửa Tùng, Lăng Cô, Đà Nẵng... đông nghịt người trong nước và nước ngoài tới nghỉ ngơi, du ngoạn. Huế, thành cổ Quảng Trị, Hội An, Mỹ Sơn, Bà Nà trở thành quen thuộc với khách du lịch thuộc nhiều quốc tịch đủ các châu lục. Ấn tượng nhất đối với tôi là những cây cầu trên sông Hàn, thành phố Đà Nẵng. Ban đêm một chuỗi ánh sáng lung linh kéo dài từ đèo Hải Vân đến Hội An, đẹp như chuỗi ngọc trên cổ các bạn gái tuổi trăng tròn và bóng các ngôi nhà cao tầng, xinh xắn in trong làn nước trong vắt chảy từ nguồn Trường Sơn về tô điểm cho thành phố làm ta quên vùng này từng là chiến trường khốc liệt nhất trong hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc vừa qua. Và ấn tượng hơn nữa là khu lọc dầu Dung Quất vừa đi vào hoạt động chính thức ngày 22-02-2010. Đối với các nước khác đây chưa phải là công trình có tầm quan trọng đáng ca ngợi, nhưng đối với nước ta thì con chim đầu đàn của ngành công nghiệp lọc - hóa dầu này thật là đáng tự hào. Trong lúc chúng ta còn nghèo nàn, cơ cực, khó khăn đủ điều, nhân lực, công nghệ thiếu trầm trọng mà dám quyết tâm bỏ ra 3 tỷ đôla để đầu tư cho công trình này nhằm vực dậy cả nền kinh tế miền Trung là cả một hành động rất dũng cảm, sáng suốt của những người lãnh đạo đất nước trong giai đoạn vừa qua. Với công suất chế biên 6,5 triệu tấn sản phẩm lọc dầu/năm, nhà máy Dung Quất sẽ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu xăng dầu tiêu thụ của cả nước. Theo kế hoạch năm 2009, nhà máy được vận hành nâng dần công suất để đến tháng 8/2009 đạt 100% công suất thiết kế trước khi nhà thầu bàn giao cho phía Việt Nam. Hiện nay toàn bộ cán bộ kỹ thuật, công nhân làm việc ở đây đều là người Việt Nam, sản lượng trong một tháng đạt gần 150.000 tấn xăng, 240.000 tấn diesel, 23.000 tấn LPG (khí gas), trên 8000 tấn propylen và khoảng 30.000 tấn xăng máy bay, 25.000 tấn dầu FO. Ngày 25-8-2010 lễ bàn giao nhà máy sản xuãt polypropylen được tổ chức tại Quảng Ngãi từ tổ hợp nhà thầu sang chủ đầu tư là Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam. Nhà máy có tổng mức đầu tư 234 triệu đôla Mỹ, công suất 150.000 tấn/năm, được coi như một phân xướng mới của nhà máy lọc dầu Dung Quất. Cùng với khí hyđró (H2) và các chất xúc tác khác, nhà máy này sản xuất ra trên 30 loại sản phẩm nhựa homopolyme, polypropylen có nhiều ứng dụng khác nhau, đáp ứng một phần nhu cầu hạt nhựa của thị trường trong nước. Hiện nay sản phẩm đồ gia dụng bằng nhựa của Việt Nam đã xuất khẩu ra nhiều nước và nước nhập sản phẩm này nhiều nhất lại chính là Nhật Bản, nơi cung cấp bản quyền công nghệ Hypol-II của nhà cung cấp Mitsu Chemical Inc. cho Việt Nam, một trong những công nghệ tiên tiến nhất hiện nay trên thế giới. Như thế, từ một vùng đất không ai biết đến, ngày nay Dung Quất đã trờ thành quả tim của cả miền Trung. Kể từ khi khởi công xây dựng nhà máy lọc dầu, GDP và thu ngân sách của tỉnh Quảng Ngãi đã tăng liên tục, từ 259 tỷ đồng năm 2005 lên 2000 tỷ đồng năm 2010. Có nhà máy lọc dầu làm hạt nhân, năm 2005 Quảng Ngãi đã thu hút được 20 dự án với tổng vốn đầu tư 1.218 tỷ đồng. Sang năm 2006 số dự án đầu tư tăng lên con số 42 trong đó có 2 dự án lớn 100% vốn nước ngoài, năm 2007 có 40 dự án đi vào hoạt động; năm 2008 có thêm 17 dự án mới với tổng vốn đầu tư 3,4 tỷ đô la Mỹ. Như vậy việc đưa nhà máy lọc dầu Dung Quất vào hoạt động đã có ý nghĩa quan trọng cả về chính trị, kinh tế, xã hội, an ninh năng lượng và quốc phòng, tạo đà cho phát triển toàn diện các ngành công nghiệp và kinh tế của khu vực miền Trung - Tây nguyên, đảm bảo sự phát triển hài hòa, cân đối giữa các vùng miền trong cả nước. Điều đó đã giải tỏa được những băn khoăn của nhiều người trong những ngày đầu khi biết tin Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã ký quyết định đầu tư xây dựng nhà máy lọc dầu đầu tiên tại vùng đất gần như hoang vắng này. Những khó khăn trước mắt còn nhiều. Làm sao để quản lý, vận hành nhà máy an toàn, có hiệu quả dài hạn, hoàn vốn nhanh và có lãi, làm sao bảo đảm đời sống của ngươi dân có đất bị giải tỏa để xây dựng nhà máy mỗi ngày một tốt đẹp hơn, làm sao để đối phó với các hiểm họa thiên nhiên và các thế lực thù địch, bành trướng có thể gây ra ở một nơi gần bờ biển, làm sao để đời sống của cán bộ, công nhân ngày một nâng cao, ngang tầm khu vực, giữ chân được nhân tài trong cơ chế thị trường nghiệt ngã v.v... là những day dứt, trăn trở của những nhà lãnh đạo các cấp từ trung ương đến địa phương. Chê bai thì rất dễ nhưng thực hành thì rất khó. Nhưng chúng ta hoàn toàn tin tưởng mọi trở ngại sẽ được vuợt qua. "Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền. Đào núi và lấp biển, quyết chí sẽ làm nên". Lời Bác luôn vang vọng bên tai thế hệ chúng tôi.


Tôi cũng được biết trong tương lai không xa lắm các nhà máy lọc - hóa dầu địa phương ở Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoa, Cần Thơ cũng sẽ được xây dựng nếu không gặp những trở ngại quá lớn trong tìm kiếm đối tác. Lúc đó, cùng với Dung Quất, Nghi Sơn, Cà Mau, Vũng Tàu, nước ta sẽ có một hệ thống các nhà máy lọc - hóa dầu liên hoàn, đa sở hữu, đủ sức trở thành một trung tâm phân phối và trung chuyển sản phẩm dầu khí cho toàn khu vực, mang lại nhiều lợi ích cho Tổ quốc. Khu kinh tế Chu Lai trước đây được tuyên truyền rất rầm rộ nhưng hiện nay chưa có thay đổi gì nhiều. Đó có lẽ một phần do đầu tư dàn trải, manh mún trong lúc nguồn vốn có hạn.


Sau ba năm tôi mới có dịp trở lại thăm vùng đất cực nam Trung Bộ. Các thành phố Nha Trang, Cam Ranh ngày nay đã trở thành những điểm sáng nhất trên bản đồ du lịch Việt Nam. Qua Ninh Thuận được nghe kể chuyện ở huyện Thuận Bắc từ tháng Giêng 2011 đến nay tình trạng phun bùn vẫn tiếp tục diễn ra làm nhiều người lo lắng, ông tôi giải thích cho tôi biết đây là vùng có nhiều đá chứa sôđa (cacbonat natri) tự nhiên, sét bentonit và nước khoáng. Từ mấy trăm năm trước cung nữ trong triều đình nhà Nguyễn đã dùng sôđa này để giặt quần áo khi nước ta chưa biết đến xà phòng. Nhân dân địa phương gọi chất này là "cát lồi". Trước năm 1970 dân Ninh Thuận còn tự khai thác "cát lồi" bán cho các chủ cơ sở sản xuất xà phòng ở Sài Gòn. Những vật liệu này có các chất vi lượng tương tự nhau, đều chứa natri và được hình thành từ hoạt động núi lửa cổ. Bùn nhão ở Ninh Thuận chính là sôđa tự nhiên nói trên. Natri trong thành phần bùn có tính trương nở rất mạnh khi tiếp xúc với nước. Dưới tác dụng của nhiệt độ trong lòng đất, bùn nhão bị đẩy lên mặt đất giống như một hoạt động hậu núi lửa, tạo ra hiện tượng phun trao tự nhiên nhung không gây nguy hiểm và các tổ chức du lịch có thể đưa khách đên tham quan hiện tượng hấp dẫn kỳ thú này để làm phong phú thêm nội dung du lịch. Ninh Thuận cũng đang xôn xao về đề án xây dựng hai nhà máy điện nguyên tử ở đây: nhà máy số 1 dự định đặt tại Phước Dinh cách thành phố Phan Rang khoảng 10 km về phía đông nam, nằm ngay trên bờ biển và nhà máy số 2 tại Vĩnh Hải cách thành phố Phan Rang khoảng 15km về phía đông bắc, cách biển gần 2km. Người tán thành cũng đông và người không đồng tình cũng không ít. Người đồng tình cho rằng đây là một công trình rất cần thiêt để bảo đảm an ninh năng lượng cho vài chục năm sau cũng như cần phải tiếp thu công nghệ tiên tiến nhất của thời đại để giải quyết nhiều mục tiêu chiến lược khác, ông tôi lại nằm trong nhóm không đồng tình, ông nói đề án đòi hỏi một lượng vốn đầu tư quá lớn, trên hai chục tỷ USD khiến cho nợ quốc tế gia tăng, tạo thành gánh nặng cho thế hệ con cháu. Nguy cơ xảy ra tai nạn tiềm ẩn khó lường vì không có công nghệ nào dám đảm bảo an toàn 100%. Miền Trung đất hẹp nếu xảy ra sự cố như ở Nhật hoặc Ukraina thì hậu quả sẽ rất tai hại cho cả miền Nam. Giá thành điện hạt nhân quá cao và lượng điện sản xuất ra chỉ khoảng 10% tổng sản lượng cả nước. Khối lượng điện này có thể giải quyết bằng các giải pháp tiết kiệm điện tiêu dùng hoặc các nguồn năng lượng khác rẻ hơn và ít nguy hiểm hon. Tôi chỉ nghe vì chưa có hiểu biết gì về lĩnh vực này.

Thăm lại các vùng duyên hải và tàu Bình Minh sau những năm xa cách

Thấm thoát đã ba năm trôi qua kể từ khi tôi đi biển lần đầu mà tôi đã kể cho các bạn nghe trong các chương trước. Năm rồi mẹ tôi ốm nặng. Mỗi khi tôi đến thăm bà ở bệnh viện bà luôn nén đau đón để cười vui, khuyên khích tôi ngoan, chăm học và lúc nào cũng bảo nếu tôi học giỏi thì bệnh bà sẽ khỏi. Vâng lời mẹ, tôi đã giảm hẳn chơi game, không sa đà vào những phim hoạt hình hoặc bạo lực trên ti vi, dành thời gian để đọc sách, làm bài, tham gia lao động, dọn dẹp nhà cửa gọn gàng, sạch đẹp và cùng mọi người trong gia đình chăm sóc mẹ tôi. Tôi đã tốt nghiệp phổ thông trung học và cũng vừa thi đỗ vào đại học trong kỳ thi tháng 7 vừa qua. Mẹ bảo đó là món quà có ý nghĩa nhất trong dịp lễ Vu Lan năm nay của tôi dành cho ba mẹ. Hai ông bà vui lắm nên khỏe ra, riêng mẹ tôi đã chữa khỏi cơn bệnh hiểm nghèo nên có vẻ trẻ đẹp hơn ba năm trước. Đương nhiên là tôi rất hạnh phúc về điều đó. Hiện nay tôi đang chờ ba mẹ tôi cho ý kiến sẽ theo học trường Đại học Hàng hải hay trường Đại học Dầu khí vừa mới thành lập để tiếp bước ông bà tôi, gắn bó với biển, góp phần xây dựng nước ta thành một cường quốc biển trong tương lai. Đang chưa có kế hoạch gì cụ thể trong mấy tháng chơ đợi nhập học, tôi được ông tôi báo tin ông được mời đi thăm con tàu Bình Minh đang làm nhiệm vụ khảo sát địa vật lý ở vùng biển sâu trong chương trình tìm kiếm thăm dò dầu khí ở thềm lục địa phía nam, tiếp giáp với Trường Sa sau sự kiện sôi sục bị tàu Trung Quốc cắt cáp hồi tháng 6-2011. Nếu tôi thích ông sẽ cho đi cùng. Cố nhiên là tôi sướng quá đi chứ, làm sao mà bỏ lỡ một dịp may hiếm có như thế.


Kết hợp du lịch, hai ông cháu đi ô tô xuống tham quan Bãi Cháy, Hải Phòng, rồi theo đường ven biển vào Nam. Ông tôi bảo để xem chương trình phát triển kinh tế biển đã làm được những gì trong ba năm qua. Thành phố Hạ Long rất đẹp, nhiều phố mới hiện đại đã xuất hiện ngay trên những nơi trước đây còn là bãi sình lầy. Khách nước ngoài rất đông, chiếm gần hết chỗ trong các khách sạn cao cấp. Họ cũng đang tích cực ký tên chọn vịnh Hạ Long làm kỳ quan thiên nhiên thế giới theo sáng kiến của một tổ chức quốc tế bình chọn danh lam thắng cảnh toàn cầu đang diễn ra mấy năm nay và đang trong giai đoạn sắp kết thức. Du lịch biển đang trở thành một ngành kinh tế quan trọng của nước ta, mang lại nguồn thu lớn không kém các ngành khác, giải quyết công ăn việc làm cho rất nhiều người, nhất là cho thanh niên có trình độ văn hóa và vốn ngoại ngữ tốt. Du lịch còn mở rộng giao lưu văn hóa, giúp người nước ngoài hiểu Việt Nam, ủng hộ Việt Nam hơn, đồng thời người Việt Nam cũng có dịp tiếp thu nền văn minh của các dân tộc khác, nhất là trong cung cách ứng xử, giao tiếp, tạo điều kiện tốt cho thu hút đầu tư, đổi mới toàn diện đất nước. Tuy thế ông tôi vẫn chưa vừa lòng khi nhìn thấy bãi biển còn chưa sạch, ít thấy các nhà máy sản xuất công nghiệp, các đội tàu thuyền đánh cá biển khơi chưa được đóng mới, trang bị chưa hiện đại nên vẫn còn quanh quẩn khai thác hải sản gần bờ, sản phẩm vừa ít vừa không đa dạng.


Trên đườg đi chúng tôi gặp những đoàn xe tải lớn, nối đuôi nhau chở đầy ắp hàng hóa xuất khẩu chạy về phía biên giới. Nhãn lồng Hưng Yên đang vào vụ thu hoạch đại trà, cùi dày, thơm phúc cùng với vú sữa, chôm chôm, măng cụt, sầu riêng, cam quýt, dưa hấu... từ các tỉnh phía Nam ùn ùn chảy về Móng Cái nhưng vẫn chưa cung cấp đủ cho nhu cầu của các thành phố lớn ven biển Trung Hoa. Tương lai của sản phẩm nông nghiệp nhiệt đới xuất khẩu của nước ta đang rộng mở.


Vào Hải Phòng đôi mắt ông tôi thoáng buồn khi đi qua các xưởng đóng tàu biển của tập đoàn Vinashin nổi tiếng một thời. Do quản lý yếu kém kèm theo các tiêu cực khác, năm 2010 tập đoàn này đứng trên bờ vực phá sản. Nhờ sự hỗ trợ to lớn từ chính phủ và của các tập đoàn kinh tế khác cũng như sự nỗ lực vượt bậc của đội ngũ cán bộ - công nhân làm việc ở đây, Vinashin đang dần phục hồi, nhưng vết thương quá nặng, chưa thể khắc phục một sớm một chiều. Con đường đi đến tương lai không phải chỉ được trải thảm đỏ mà còn có bao nhiêu gai góc. Nỗi buồn đó tạm lắng xuống khi trước mặt hiện ra những khu bồn chứa xăng dầu hình cầu đồ sộ, sáng loáng dưới ánh mặt trời. Đó là khu kho xăng dầu Đình Vũ. Để đổ đầy các bồn chứa đó chúng ta có thể hình dung các tàu chở sản phẩm lọc dầu từ các nơi vào ra cảng Hải Phòng nhộn nhịp đến mức nào cũng như các hoạt động dịch vụ ở đây phát triển ra sao. Khu công nghiệp Đình Vũ rộng lớn với nhà máy xơ sợi hiện đại, sử dụng dầu khí làm nguyên liệu đầu vào thu hút rất mạnh sự chú ý của mọi người. Công suất thiết kế của nhà máy này là 175.000 tấn sọi/ năm, đi vào sản xuất trong quý III - 2011. Ông tôi bảo ngành dệt may của nước ta có hàng vạn công nhân tay nghề cao, mỗi năm xuất khẩu một khối lượng hàng hóa với doanh thu trên 10 tỷ đô la Mỹ nhưng nguyên liệu hoàn toàn nhập khẩu nên lợi nhuận rất thấp. Nhà máy xơ sợi Đình Vũ sẽ góp phần cải thiện tình trạng yếu kém đó trong các năm tới.


Dọc theo các bãi biển hai tỉnh Thái Bình - Nam Định xuất hiện vô số các khu nuôi ngao (nghêu), một hoạt động trước đây chưa từng có. Nhờ môi trường thích hợp, phù sa của hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình rất giàu dinh dưỡng nên ngao phát triển rất nhanh, thịt rất ngon. Người đi cào ngao đông như đi hội, cười nói vui vẻ vang cả một vùng. Nghe nói nhờ gần với thị trường tiêu thụ nên ngao bán rất được giá, một lượng lớn được xuất khẩu, nhờ đó đời sống nhân dân ven biển được cải thiện rất nhiều, ông tôi bảo kinh tế biển không phải chỉ những gì to lớn, hiện đại mà còn cả những hoạt động cổ điển, giản đơn, cái gì mang lại sự tốt lành cho nhân dân đều phải được chú ý. Tôi thấy sáng ra qua những lời giải thích ngắn gọn đó.


Xe qua Thanh Hóa, khu lọc dầu Nghi Sơn đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ sở hạ tầng, công trường ngổn ngang những xe cộ, máy móc. Báo chí đưa tin nhà máy này còn to hơn Dung Quất, công suất lên đến 10 triệu tấn/ năm và có nhiều loại sản phẩm hơn. Hy vọng sau năm 2015 đi qua đây bạn có thể chiêm ngưỡng một thành phố công nghiệp mới, hiện đại, nguy nga, thay đổi hẳn bộ mặt của tỉnh Thanh nông nghiệp nghèo nàn với câu vè đau lòng từ nhiều năm trước: "Sản phẩm chủ lực là cây rau má... dô tá dô tà".