Lịch sử Quân sự Việt Nam

Tên sách: Điều không ngờ tới
Tập truyện ngắn
Tác giả: Trần Ninh Hồ
Nhà xuất bản: Quân đội Nhân dân
Năm xuất bản: 1984
Số hoá: chienvit




-515 gọi 583! 515 gọi 583¹ (Những khẩu lệnh đều trao đổi bằng mật hiệu. Đây ghi thành ngôn ngữ thường để theo dõi. 01 là bộ chỉ huy). Đây là lần thứ hai trong năm phút, đại đội trưởng gọi tăng 583 không thấy trả lời. Mũi đột kích vào phía bắc thị xã của đơn vị anh coi như đã hoàn thành. Sau gần hai giờ chiến đấu, ba khu phố lớn đã lọt thêm vào tay bộ binh ta. Một tiểu đoàn lính biệt động và hai đại đội cảnh sát dã chiến nguỵ đã bị đánh bật ra khỏi những công sự vững chắc của chúng. Trong những căn nhà và trên đường phố, bộ binh ta đang củng cố công sự, và tiếp tục lấn lên. 18 gờ 32 phút. Các xe khác luôn luôn có báo cáo đều đặn. Sáu phút trước, tăng 853 còn báo cáo đã ra tới ngã ba Chú Tàu Thuốc Bắc. Trước mắt anh hiện ra một đường phố dài chừng năm trăm mét, có nhiều ngã ba, ngổn ngang công sự, dây thép gai, cột điện đổ, những tấm tôn lợp nhà lỗ chỗ vết đạn trải lộn xộn trên mặt đường. Tăng 853 có bộ binh phối thuộc đã thọc sâu một mũi vào lưng địch, sau đó sẽ mở một lối vu hồi cắt đường phố ấy về hợp điểm đại đội vào khoảng thời gian này.


Nhưng tăng 853 đã gặp tình huống gì? Máy bay địch xuất hiện ngày càng nhiều và những cụm khói bom không ngừng bốc lên hướng tăng 583.

-Đạn xuyên! Tăng chính diện 200 mét! Bắn!

Trong ráng chiều nhập nhoạng, chiếc M.41 vừa nhô ra đầu một góc phố thì khựng lại. Từ thân nó nhoằng lên một quầng chớp. Khối lửa sẫm như tiết, giống lửa đốt nhựa đường cứ bùng to mãi. Viên đạn xuyên, từ xe của đại đội trưởng đã khoan vào nổ âm trong ruột nó.

-01 đây! 515 đâu!

-515 nhận rõ!

-Một lữ dù nguỵ mới đổ xuống. Chúng đang tổ chức chiếm lại những khu phố bị mất. 515 cùng bộ binh tổ chức phản xung phong ngay!

-Rõ!

A, thì ra bọn M.41 kia định mở đường cho bọn lữ dù. Xe 583 thọc sâu rồi, sẽ gặp khó khăn đây! Đại đội trưởng phát lệnh triển khai đội hình tiếp tục tiến công cho toàn đơn vị.

Chừng năm phút, đại đội trưởng lại gọi tăng 583 một lần, nhưng vẫn không thấy trả lời.

Tăng 853 gồm có 4 người, Hồng trung đội trưởng kiêm xe trưởng, Hưng pháo thủ 1. Quế pháo thủ 2. Bình lái xe.


Lẽ ra lái xe của Hồng ở lần xuất kích này là Quang. Nhưng trước trận đánh mấy ngày, một cơn sốt rét kha khá đã buộc Quang phải đi viện. Tay lái của Quang, Hồng đề nghị đại đội thay vào một kỹ thuật viên.
Nhưng trước trận đánh hai ngày, đại đội trưởng báo cho Hồng lên gặp tiểu đoàn trưởng.

-Hiện nay có một anh chàng ngày nào cũng gây sự với tớ-tiểu đoàn trưởng tủm tỉm cười-Ngày có ba bữa cơm là cả ba bữa hắn gạ tớ cho hắn xuống lái xe, “ông” ạ. “Ông” có đoán được ai không?

-A!-Hồng suýt sặc khói thuốc-Tôi đảm bảo với thủ trưởng là sẽ đoán đúng ngay câu đầu tiên.

-Ai!

-Bình!

-Đúng. Sao “ông” biết chắc thế?

-Báo cáo thủ trưởng, lần nào tôi có việc lên tiểu đoàn, cậu ấy cũng bảo tôi: “Kể ra nhiệm vụ cách mạng không được đòi hỏi, nhưng anh là trung đội trưởng cũ, chuyện này em chỉ nói riêng với anh thôi…!”.

Tiểu đoàn trưởng cười phá lên, cắt ngang lời Hồng:

-Cái thằng! Nó cũng nói với tôi một câu đúng y như thế. Cậu ta cũng bảo “chuyện này em chỉ nói riêng với thủ trưởng thôi!”. Ba lần riêng thì là một lần chung chứ gì?

Tiểu đoàn trưởng đứng lên rút dưới gối ở chiếc giường song song với giường của ông một tập sách in rô-nê-ô:

-Giường cậu cả Bình đấy. Đấy “ông” xem.

Thoáng nhìn tập sách, Hồng đã biết đấy là cuốn “kỹ thuật lái tăng”. Nhưng tiểu đoàn trưởng vẫn đem đến tận trước mắt Hồng. Ông mở cuốn tài liệu, lặng lẽ chỉ vào những chỗ được gạch dưới bằng chì đỏ. Những chỗ thừa trong hành văn diễn giải bị gạch đi, và những chỗ in mờ được tô đậm lại. Cứ đến mỗi chỗ trong cuốn sách cần được giới thiệu với Hồng ấy, tiểu đoàn trưởng lại nháy mắt cười với anh như muốn nói: “Đã ghê chưa, đã ghê chưa!”.

-Cứ xểnh việc là cậu cả nhảy sang trung đội kỹ thuật, chui vào mấy cái tăng đang sửa. Gọi về, mặt cứ nhọ nhem, chân tay nhếch nhác, ngượng cả với khách đến công tác. Vừa tức, vừa buồn cười. Nhưng biết làm thế nào?-Tiểu đoàn trưởng lắc đầu tỏ vẻ bất lực!-Hắn là tay “xế” cũ mà

Đúng. Bình là tay “xế” cũ ở trung đội Hồng. Cách đây hai năm, đến tuyển quân ở một vùng trung du bạt ngàn rừng cọ và có nhiều nương chè bao quanh những thung lũng lúa vàng óng, anh đã đưa về đơn vị một cậu học sinh lớp mười, mười tám tuổi. Mặt tròn vạnh, dạ bánh mật, tóc cứ dựng ngược lên. Cặp môi hơi doe khiến cậu ta có cái cười rất con nít. Đấy là một học sinh trường huyện. Theo lời giáo viên chủ nhiệm lớp cho biết thì cậu ta đang nung nấu hai mơ ước ngang nhau: đi bộ đội hay vào Đại học Bách khoa ngành cơ khí. Nguyên tắc cấu tạo và vận hành hệ thống điện của động cơ rơ-le là một khoa mục khó. Vậy mà giá nửa đêm có ai đánh thức dậy hỏi ngay thì cậu ta cũng có thể trả lời: nó có tất cả sáu bộ phận, chưa kể nút khởi động, cấu tạo của bộ phận thứ nhất… Hơi láu táu một chút, đánh bóng chuyền hay bỏ chỗ, nhưng sổ sách ghi chép thì phải xem là mẫu mực. Nó là kết quả tất nhiên của một niềm say mê khôn nguôi. Người ta dễ có cảm tưởng cậu ta sẽ không thể nào đọc được sách kỹ thuật nếu trên túi ngực không có đủ hai loại bút chì xanh và đỏ!


Bình đã đánh hai trận do Hồng là trưởng xe và cả hai trận, Bình đều rỏ ra dũng cảm, sắc sảo trên ghế lái của mình. Buồng thao tác của lái xe là nơi Hồng không phải kiểm tra nhiều. “Xin mời”, mũi Bình choăn lại khi cậu ta nhoài ra khỏi cửa xe để nhường chỗ cho Hồng vào kiểm tra. “Các cậu đã ăn cái bạt tai này của trung đội trưởng chưa”? Có lần Hồng đã nghe Bình hỏi khẽ hai anh bạn pháo thủ cùng lứa tuổi. Hồng bật cười. Cũng là vô tình thôi, nhưng đã thành thói quen, mỗi khi kiểm tra buồng nào trong xe thấy hài lòng là anh không nói, nhưng tặng nhẹ người phụ trách buồng ấy một cái bợp tai. Không có gì là không bị nó nhận xét. Đầu thằng ấy tóc đến là cứng.


Sau hai trận đánh ấy, Hồng đã báo cáo tỉ mỉ thành tích của Bình, có nhận xét của tổ Đảng gửi lên trên đề nghị Bình lên trưởng xe và anh sang xe khác. Chính tiểu đoàn trưởng đã gặp anh hỏi kỹ trường hợp Bình. Hai tuần sau quyết định được gửi về, không như điều anh dự tính mà là quyết định điều động Bình lên làm liên lạc cho tiểu đoàn.


Hồng không khỏi băn khoăn. Anh đã tâm sự điều đó với đại đội trưởng. Hồng cho rằng cách sử dụng chiến sĩ kỹ thuật như thế là phí phạm.

-Cậu chưa hiểu tiểu đoàn trưởng-Đại đội trưởng mỉm cười-Trừ trường hợp cậu và tớ ở trường ra, còn hầu hết các cán bộ trung đội, đại đội trẻ ở tiểu đoàn này, đều đã từng làm liên lạc cho ông ấy. Ông ấy thích chọn liên lạc là những chiến sĩ đã trải qua chiến đấu. Đấy là cách trực tiếp huấn luyện cho cán bộ cho đơn vị của ông bên cạnh những khoá tập huấn chính thức của trên. Bình sẽ có quyết định vượt cấp lên trung đội phó.  Tiểu đoàn trưởng rất hay hỏi ý kiến anh em liên lạc của mình về những trận đánh…


… Bình đã đi tắm về, “chạy ngược chạy xuôi dồn các thứ vào ba lô. Tiểu đoàn trưởng vừa gấp quần áo giúp vừa rủ rỉ với cậu ta:

-Gấp quần là phải chú ý đến cái ly của nó. Gấp áo thì phải sao cho cái cổ áo không xoăn vỏ đỗ, khi vội, mặc vào là phẳng ngay, nó không cụp lại như tai chó mới được!

-Dạ!

-Cậu có về dưới ấy thì đừng vì mê xe quá mà quên mất tớ. Chả gì ta cũng sống với nhau bốn tháng 3 ngày. Hơn nữa cậu còn mắc nợ tớ một phương án đánh đồi X theo đội hình trung đội nữa đấy!

-Thế là thế nào?-Hồng hỏi Bình.

-Có gì đâu. Cứ mấy ngày thủ trưởng lại ra cho em một tình huống để lập phương án đánh! Khi thì đánh độc lập, khi thì đánh theo đội hình trung đội rồi lại cả đại đội nữa nhé! Cứ lung tung lên thôi…

-Chưa hết đâu!-Còn phương án đánh theo đội hình tiểu đoàn nữa kia cậu ạ…

-Dạ. À, thủ trưởng đưa giùm em cái khăn mặt.

-Thuốc đánh răng?

-Dạ.

-Bút chì xanh đỏ?

-Dạ.

-Cầm lấy hai bao thuốc lá này về mời anh em “cảnh cũ người xưa”. Nhiều, ít là cái chuyện vô cùng. Nhưng khi đi đâu về có tí quà thì nó thêm vui cửa vui nhà. Mấy tờ giấy pơ-luya đây, xin tặng bạn để viết thư cho người yêu… Không có người yêu à? Nói dối. Quê cậu, con giai có tục lấy vợ từ 13 tuổi cơ mà…

-Thế mới gọi là “tục”. Ngày xưa mới thế thủ trưởng ạ.

-A, được đấy!-Tiểu đoàn trưởng cười lớn. Ông chụp cái mũ mềm vào đầu Bình-Thôi tạm biệt. Chúc đồng chí thắng lợi.

Tiểu đoàn trưởng đột ngột mở rộng cả hai tay ôm choàng lấy người chiến sĩ trẻ của mình.

Ở những khu phố còn lại chưa bị ta chiếm, bằng những chiếc trực thăng do Mỹ lái, bọn sĩ quan lữ dù Hai liều lĩnh xua lính xuống sân thượng, qua các tầng gác phối hợp với đám tàn binh định chiếm lại một khu phố trong đó có ngã ba Chú Tàu Thuốc Bắc và ngã tư đầu cầu. Bọn lính dù này đánh lên án ngữ đường vu hồi về hợp điểm của xe tăng 583.

-Sân thượng, bên phải 300 mét, một cụm bộ binh!

Bình thông báo mục tiêu chưa dứt câu thì pháo tăng 583 đã gầm lên. Hưng pháo thủ 1, vốn là anh chàng nhanh chí. Khói trùm kín nửa phần trên toà nhà. Bóng những chiếc mũ sắt biến mất.

-Còn bao nhiêu đạn các cỡ?-Hồng hỏi Quế, pháo thủ 2.

-Báo cáo! Năm đạn nổ, ba đạn xuyên. Ba hòm 12 ly 7. Tám băng đạn đại liên.

-Nghe rõ!

Những con số đạn đã dùng và những mục tiêu địch bị diệt lướt qua rất nhanh trong trí nhớ của Hồng. Một tăng M.41, hai xe vận tải, ba ổ trung liên, bốn cụm bộ binh… So với số đạn đã dùng, chưa thật cao. Nguyên nhân chủ yếu là ở mình, cương vị trưởng xe, phát hiện và ước định mục tiêu chưa nhanh nhạy, chính xác. Riêng đối với Bình thì anh cảm thấy hoàn toàn hài lòng. Đường lái chính xác. Các động tác chuyển khá êm. Lái đấy mà cậu ta cũng thính mục tiêu lắm. Nhiều lúc Hồng có cảm tưởng cậu ta biết trước hay ít nhất là cũng nghĩ với anh và pháo thủ 1về một mục tiêu nào đó ở phía trước cần diệt. Dù hành tiến, dừng xe hay tạm dừng, lúc nào Bình cũng chủ động giữ cho xe một cái thế khá thích hợp để pháo thủ 1 lấy thước ngắm. Chỉ phải cái tội không hiểu khoái cái gì mà thỉnh thoảng cậu ta lại huýt sáo véo von. Thở không ra hơi mà còn đến lắm chuyện! Hồng cứ phải nhắc luôn để đảm bảo liên lạc.


Kéo cần bên phải xuống nấc phân ly cho xe lượn một vòng rộng theo độ cong của đường rẽ về bên phải, Bình kết hợp ấn nút súng máy mũi xe, quét một luồng đạn hình rẻ quạt vào những tên lính vặn vện đang liều lĩnh vượt quãng đường trước mặt. Đường phố chỗ này rộng, phẳng, lại có độ lượn xe chạy số 3, đấy là những điều kiện khá tốt để súng máy ở mũi xe phát huy hoả lực. Nhưng kìa, phía bên trái mặt con sông chạy song song với hướng xe Bình liên tiếp dựng lên những cột nước. Coi chừng bom của bọn phản lực. Bình cài lại số 2 để phòng khi cần có thể hãm tức thì.. Vả lại chỗ đường sắp đến có những cột điện và những mảng tường đổ.


Có lẽ những cột nước ở mặt sông kia đã làm cho bọn phản lực nhận thấy cần phải điều chỉnh hướng bom để tiêu diệt chiếc tăng đang như một lưỡi dao cắt ngang lữ dù vừa đổ xuống. Chiếc tăng ấy với khẩu 12 ly 7 gắn trên tháp còn như một chiếc roi lửa quất vào mặt chúng mỗi khi chúng bổ nhào và gây không ít khó khăn cho bọn trực thăng chi viện. Tên lửa, bom, rốc két… sáu chiếc phản lực không ngừng đan nhau trút xuống.

-Dừng!

Tiếng quát của trưởng xe chưa dứt, thì Bình đã kéo mạnh hai cần lái đạp phanh. Toàn bộ động tác hãm tưc thời đã được thực hiện triệt để đến thế mà sao xe cứ trôi mãi nhỉ? Khói bụi và bóng tối của trời chiều cứ vần vũ trước kính lái.

Tiếng Hồng thì thầm:

-Mấy quả bom vừa nổ xung quanh xe. Một quả nổ ngay trước mũi xe. Xa sa hố rồi. Mất liên lạc với đại đội.
Bình không nói gì. Anh gài số 1, hạ thấp chân dầu rồi lại cho tăng dần đến vòng quay thích hợp, tạp cho xích xe mọt sức bám chặt nhất xuống mặt đất. Tiếng xe gầm lên mỗi lúc một thêm dữ dội nhưng vô hiệu. Bình đẩy nắp xe ra ngoài ngắm địa thế xem có thể dùng cáp tự cứu.

Quế pháo thủ 2 báo cáo:

-Bom văng mất 12 ly 7 trên tháp. Thành hố bom cao vượt tháp, pháo không bắn được. Bộ binh ngồi sau tháp pháo bốn người, hy sinh hai, mới tìm thấy một.

Hồng với khẩu AK vượt ra khỏi xe:

-Hưng, Quế và hai đồng chí bộ binh lên cảnh giới miệng hố bom.

-Rõ!

-Có thể dùng cáp tự cứu được không?-Hồng hỏi Bình.

-Thành hố bom dựng quá, lòng hố hẹp. Nhưng cũng cứ thử xem.

Hai người dùng hết sức để vần cây gỗ dự trữ to gần bằng người, cho nó lên từ đuôi xe xuốn gầm rồi bới đất buộc cáp…

Chiếc tăng lại gầm lên từng hồi bền bỉ, nhưng vẫn không lên được.

-Hưng, Quế đâu?

-Có!-Hai pháo thủ xuống lòng hố bom.

-Bây giờ thế này-Tiếng Hồng trầm xuống trong bóng tối đã đặc lại-Hưng, Quế, Bình sẽ cùng hai đồng chí bộ binh tìm liên lạc với đơn vị. Đánh địch mà về. Tôi sẽ ở lại giải quyết xe. Đi đi, trời đã…

-Nằm xuống!

Cùng lúc với tiếng thét của hai đồng chí bộ binh cảnh giới, một quả cối M.79 nhoàng lên trong lòng hố bom phía đầu xe. Các đồng chí bộ binh đã nghe thấy tiếng “toóc” đầu nòng của nó.

-Có ai việc gì không?-Hồng hỏi.

-Không!

-Tất cả lên đi!

Những loạt AK nối nhau rít lên. Có tiếng hô xung phong của đồng chí bộ binh. Dù là họ hô up hiếp địch thì cũng có nghĩa là chúng đã đến gần. Hưng và Quế xách AK chạy lên, cùng lúc những nhớp lựu đạn họ tung về phía trước. Đạn liên thanh của địch đỏ lừ đan chằng chịt trên miệng hố bom.

-Bình đâu?

-Báo cáo, tôi đang lấy thêm thủ pháo-Tiếng Bình từ trong xe nói ra.

-Vào trong ấy làm gì nữa? Để xe đấy cho tôi… Ơ kìa!

Hồng kêu lên kinh ngạc. Chiếc cửa xe cuối cùng bị Bình kéo lại rất nhanh. Tiếng chốt thép khô và lạnh.

-Ra! Ra!-Hồng thúc báng AK vào thành xe và hét. Nhưng không còn cách nào nữa.

-Xong chưa?-Hưng kéo áo Hồng-Có một lối rút được, theo hai đồng chí bộ binh.

-Còn thằng Bình đây này!-Hồng gắt.

Hưng sững người. Bình đã chui vào trong xe khoá lại. Cả hai cùng ứa nước mắt trước khối thép im lặng.

Nghe tiếng từng loạt AK cứ xa dần, im, rồi lại xa hơn về phía bờ sông, Bình biết các bạn mình đã rút và bọn địch cũng đã đến gần. Đấy,  mấy tiếng nổ trên tháp, xung quanh xe, không phải chỉ là cối cá nhân nữa mà là cả lựu đạn. Những quả còn nghe thấy tiếng “bịch” trên mặt đất hay tiếng “chát” vào thành xe rồi mới nổ là lựu đạn. Đạn cối rơi xuống là nổ tức thì. Trong ánh lửa nhoáng nhoàng buồng xe. Bình gài lại nút cuối cùng của cuộn băng. Khi còn ở bên ngoài, sau tiếng nổ của quả M.79-Bình thấy bắp đùi bên trái tê lạnh đi. Biết mình đã bị thương nhưng khi Hồng hỏi, Bình đã kêu không. Một tiếng kêu bị thương lúc đó sẽ khiến tình hình thêm rối ren. Chậm một phút, địa hình trũng của hố bom sẽ là cái phễu đựng tất cả các loại đạn cối và lựu đạn của địch. Một quyết định bùng cháy trong lòng Bình. Mình sẽ ở lại với xe thay anh Hồng… Khi trườn lên xe một cách khó nhọc, Bình càng thấy quyết định của mình là cần thiết. Với cái chân bị thương này, mình sẽ trở thành một trở ngại rất lớn trên đường tìm về đơn vị của các đồng chí ấy. Bình biết rằng nếu có vì bảo vệ Bình mà bị hy sinh các đồng chí cũng vẫn sẵn sàng. Vì thế chỉ có cách chui vào xe đóng cửa lại mới buộc họ phải đi.


Nếu bọn địch dùng súng chống tăng từ xa để huỷ xe thì cái đó cũng không có gì lạ. Mình sẽ hy sinh, nhưng cái xe lúc đó cũng chỉ còn là một cục sắt, người chiến sĩ sẽ không phải ân hận vì đã để vũ khí nguyên vẹn lọt vào tay địch. Nếu chúng kéo đến gần, chất thuốc nổ huỷ xe thì mình sẽ chọn thời cơ dùng lựu đạn đánh trả những đòn đậm nhất. Nếu chúng bỏ đi, thì mình sẽ biến chiếc tăng này thành một công sự mai phục, đánh những đòn bất ngờ vào bất cứ bọn địch nào đi qua sau này…


Bình nhẹ nhành mò trong bóng tối kiểm tra lại từng quả thủ pháo, lựu đạn. Có ba khẩu AK, Hưng, Quế, anh Hồng đã cầm đi. Chẳng cần. Lựu đạn, cối vẫn nổ chít chát ngoài xe. Nước non gì. Còn là bắn, còn là ném. Phải mười phút nữa là ít thì chúng mới dám mò đến, cái bọn cáy ấy. Bình khẽ co đầu gối. A, được. Nếu dùng để đỡ toàn thân khi chạy bộ thì không nổi, nhưng co duỗi thì vẫn được. Bình nhướn nhẹ bàn chân trái vào bàn đạp ly hợp và khẽ nhếch mép cười.


Những tiếng nổ liên miên quanh xe không làm Bình bận tâm nữa. Như thế có nghĩa là bọn địch chưa dám đến gần. Chưa khi nào Bình cảm thấy lòng mình thanh thản đến thế. Trong chiến đấu dù gặp tình huống nguy ngập đến đâu, người chiến sĩ vẫn có thể hoàn toàn bình tĩnh, đến gần như thản nhiên nữa, nếu đã kịp thời vạch ra được những phương án và quyết sống mái với kẻ thù. Hình như đã có lần tiểu đoàn trưởng nói với Bình điều đó. Bình với can nước. Ờ, bây giờ mới thấy khát. Khát quá. Dòng nước mát đã làm Bình tỉnh táo thêm rất nhiều và… Bình mở hòm lương khô. Rõ chán, anh Hồng lại bỏ quên gói thuốc lá. Bình bỏ túi giữ cho anh. Anh ấy bảo thèm thuốc nhất là những lúc đánh nhau xong, nhảy từ trên xe xuống. Bình thì ghét nhát thuốc lá. Nhiều nhà khoa học đã chứng minh một cách không ai chối cãi được về những ảnh hưởng rất xấu của thuốc lá đến trí nhớ. Học toán cao cấp, làm một người nghiên cứu khoa học kỹ thuật mà trí nhớ kém thì sẽ gặp khó khăn. Tức thật, giá không có bọn Mỹ và bọn tay sai chó má này thì mình đang học năm thứ ba bách khoa rồi đây.


Bùng. Đoàng. Chát. Bùng. Đoàng… “Cẩn thận” gớm nhỉ. Năm phút rồi chớ ít à? Vẫn chưa dám đến. Còn là ném, còn là bắn. Mình thò ra lúc này nguy hiểm và cũng chưa cần thiết. Bình cắn một miếng lương khô. Không biết bây giờ bầm mình ở nhà đang làm gì nhỉ? Cái vị ngọt ngăm ngăm của miếng lương khô đã khiến Bình nôn nao. Thằng Chính em mình năm nay lên năm rồi. Cu cậu háu ăn mà vẫn sợ lương khô. Lần đầu mình mang về, nó chộp rồi phun phì phì kêu “đắng ngắm, kẹo cơ!”. Họ trộn sữa, đường với cà phê hay cacao nhỉ. Ồ? Sao miếng lương khô này lại mặn thế nhỉ? Nước mắt à? Mình khóc ư? Bình khóc thật. Nước mắt giàn ra lúc nào Bình không biết. Bình khẽ nhếch mép cười tự nhạo mình. Trước mắt Bình thoáng trải ra một sân kho mênh mông thóc và ánh nắng. Bầm anh đầu đội nón trắng đang đều tay kéo cái trang gỗ. Một khuôn mặt sạm nắng có cái quai mũ bằng da bao quanh ghé qua cửa sổ lớp 10B xin phép giáo viên dạy toán cho được gặp Bình. Đấy là bố anh, trước khi cùng đơn vị vào mặt trận đã ghé qua trường thăm đứa con lớn.

-Bố đi, con ở nhà gắng giúp đỡ bầm và các em. Phải học giỏi hơn nữa và khi cần thì nhập ngũ.

Lần ấy không hiểu sao ông lại đưa tay cho Bình bắt. Bình đã lúng túng đến mấy giây. Có bao giờ Bình bắt tay bố mình đâu! Và hôm ấy Bình cũng khóc. Giữa lúc Bình khóc thì bố Bình lại cười ầm lên. Ông bảo: “Con giai gì mà mau nước mắt!”. Không! Không! Con khóc, nhưng sẽ biết sống xứng đáng với cuộc đời chiến đấu của bố…!.

Sự im lặng gần như tuyệt đối và rất đột ngột của một chuỗi tiếng nổ tưởng như không bao giờ dứt quanh xe đã khiến không gian như hẫng đi.

-Cho hai trái lựu đạn nữa xuống gầm xe cho cắc ăn, bọn bay!

Hai tiếng nổ như bị bóp nghẹt dưới bụng tăng. Cùng lúc, cả bốn phía xe chúng quạt tiểu liên chan chát. Được rồi, cứ xuống đi, thiếu gì chỗ thả lựu đạn. Bình tự nhủ. Có ánh đèn pin loang loáng, rồi lại những loạt tiểu liên lia dưới gầm tăng. Có tiếng ra lệnh từ trên miệng hố bom:

-Ba thằng gác nóc xe, thế. Hai thằng gác dưới gầm, thế.

-Thưa đại uý, cả trên cả dưới hổng có cửa nào mở được cả. Có lẽd chúng nó bỏ chạy hết rồi ạ.

Bình nhẹ nhàng nhoài lên chỗ ghế trưởng xe. Cái quan trọng là đừng gây tiếng động. Chỗ ấy có lỗ để thả lựu đạn ra. Sẽ đánh một cú đậm nhất, bất ngờ nhất.

-Bọn bay nhìn thấy mấy đứa chạy ra hướng bờ sông?

-Dạ, sáu bóng đen!

-Sao mà nhiều vậy?

-Dạ đúng. Cho nhồi thuốc nổ huỷ thôi, đại uý.

-Khoan!

Có tiếng đá lăn lộc cộc vào chắn bùn và xích xe. Thằng đại uý xuống chăng? Bình cố nhoài nhanh hơn. Cái chân bị thương thỉnh thoảng lại va vào các đầu ốc đau tưởng đến ngất được. Ghế trưởng xe đây…

Có tiếng giày gắn cá sắt trèo từ đầu xe qua tháp pháo. Một tiếng nói hách dịch cất lên từ đỉnh xe:

-Gọi thông tin đến đây tao. Chiếc xe mới cảo bọn bay nè!

Bình đang định thả lựu đạn ra ngoài nhưng lại thôi! “Chiếc xe mới cảo… gọi thông tin đến…”. Có lẽ chúng nó cho cần cẩu bay đến trục xe mình về chăng? Được. Chưa cần đánh bây giờ. Phải cho chúng nó tin rằng trong xe không có người. Một dự định mới đã khiến Bình bị kích động đến run người lên. Chúng mày đừng hòng dùng chiếc xe này vào bất cứ việc gì. Bình khẽ cắn một miếng lương khô. Không thấy vì gì, cứ lạo xạo như cát. Như thế là vị giác của mình không nhạy.. Mình chưa bình tĩnh hoàn toàn đâu!... Chúng nó vẫn ở trên nói léo nhéo. Thằng đại uý gọi mật hiệu qua vô tuyến. Không rõ nó gọi gì, nhưng cứ chờ xem.


Đất và xe của Bình rung lên đều đều. Có tiếng gầm của máy nổ. Tăng địch? Lợi dụng tiếng động bên ngoài, Bình trườn xuống ghế lái. Nếu cùng kỳ lý thì sẽ dùng hết sức đẩy cái thằng ngồi trên cửa lái xe mà nhô người ra đánh.

Đúng là tăng địch. Có ánh quét của đèn pha rồi. Bình sờ lại tất cả các bộ phận trong buồng lái. Có tiếng đập chan chát ở chỗ móc cáp đầu xe, và tiếng cãi nhau của bọn lính. Đúng rồi, chúng nó không dùng cần cẩu máy bay mà dùng tăng để kéo Bình về. Sẽ có một thằng tăng địch bẹp dúm với Bình…


Bùng. Bùng. Bùng… Tiếng xe địc rú ga nổ to như tiếng đạn cối bắn cấp tập. Bây giờ thì giương kính lái lên quan sát được rồi. Bình vừa đẩy kính lái lên từ từ vừa lắng nghe. Lửa từ ống xả khói của xe tăng địch phụt ra tung toé trước kính xe của Bình, như có ai đập nắm đóm rực tàn vào đây. Thừng này lái tồi, phun dầu sớm quá, nhiên liệu không cháy hết nên lửa ống xả mới toé dữ như vậy.


Chiếc 583 rùng mình một cái và Bình cảm thấy chỗ ngồi cứ dốc ngược, dốc ngược mãi. Tiếng xích chuyển ken két. Khoẻ thế này nếu không phải là M.48 thì ít nhất cũng M.41, chứ không thể là cái loại bì bẹt M.113. Lên đi. Điều cần thiết là ngồi cho thật ngay ngắn trên ghế lái, sao cho những cú kéo giật cục không làm đổi tư thế ngồi, có thể đạp ly hợp dận ga, ấn nút khởi động, gài số lao vào nó bất cứ lúc nào…


Bắp đùi trái bây giờ mới cương lên nhức nhối. bình co đi duỗi lại rất đều cho nó khỏi cứng liệt mất chân, mà mỗi lần cử động vẫn cứ thấy vất vả quá. Mồ hôi toá ra ướt đẫm cả áo quần.

Cả người Bình hơi xô về phía trước một cái. Ghế lái đã ở thế thăng bằng. Lên mặt đất rồi. Bên trái là sông, bên phải là đường trở lại tuyến bộ binh của ta. Bình căng mắt nhìn qua kính lái cứ he lên lại tụt xuống. Để khỏi lộ, Bình chưa đẩy kính lên hết nấc. Những chớp đạn từ xa hắt đến làm hai đường dây cáp nhoáng lên. Cùng lúc, Bình nhận ra chiếc tăng địch không phải là M.41 mà là M.48. “Mình sẽ lao thẳng vào nó cho bẹp dúm cái buồng động lực của thằng M.48 này và dùng sức dập giữa mũi xe mình và đuôi xe nó cắt đứt dây cáp. Cái mũi xe tăng 583 vát như một lưỡi búa vụt hiện trước mắt Bình…


“Bắt đầu này!” Bình tự nhủ khẽ như một mệnh lệnh cho mình và đang định đẩy hẳn kính lên, nổ máy, thì hai thằng nguỵ chạy ra từ một luồn đèn pin lao đến trước mũi xe. Quần áo chúng bay chấp chới. Một cơn lốc bụi quấn lấy nó. A, cơn lốc là do cần cẩy bay quạt xuống? Động cơ M.48 nổ to quá, ngồi trong xe kín mít, thần kinh lại quá căng thẳng, bây giờ lắng nghe, Bình mới thấy tiếng phành phạch xa xôi trên cao của trực thăng đang hạ thấp dần.

Hai chiếc dây cáp đã được hai tên nguỵ tháo tuột khỏi xe Bình và Bình chỉ thoáng thấy nó bị cái M.48 kéo lê đi một đoạn ngắn…

Tiếng xe tăng 583 gầm lên một cách dữ dội gần như bất ngờ với cả chính Bình. Mới cách có một giờ im lặng mà nay nó gầm nghe khoái lạ! Bình cười mà nước mắt lại như muốn ứa ra.

-Chúng mày chết!

Chiếc tăng địch M.48 chừng như đã biết thế chênh vênh ven sông bất lợi, nó mới ngúc ngoắc xoay một nửa vòng định chạy, nhưng không kịp nữa. Chiếc xe tăng 583 đã chồm đến như một con sư tử. Sau tiếng gầm lộng óc của hai khối thép khổng lồ va nhau, là tiếng ầm ầm của một thác đá đổ cuốn theo chiếc M.48. Mặt sông dềnh lên loáng dưới ánh sao.


Đã chưa! Bình đánh mặt qua vai lau vội những giọt mồ hôi tràn trên mặt rồi kéo mạnh cần trái xuống nấc hãm, lấy xích trái trụ, Bình dấn ga, tay phải bấm nút súng máy. Chiếc tăng 583 quay tròn một vòng, hai vòng… Đạn súng máy mũi xe toé ra thành những vòng tròn lửa…

Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn xe tăng vui vẻ bước ra cửa hầm:

-Hay quá! Vào đây. Khoẻ rồi chứ Nghĩa? Tớ vừa pha xong một ca sữa đặc mà chư có ai “phối thuộc”.
Chiến sĩ bộ binh tên là Nghĩa rất trẻ. Dáng mảnh khảnh, nhưng tay này từ tuổi hai mươi trở lên chắc là sẽ vạm vỡ lắm đây. Da cậu ta còn xanh. Cậu ta ngượng nghịu nắm lấy tay tiểu đoàn trưởng:

-Báo cáo thủ trưởng, em khoẻ rồi. Đơn vị em ở cách đây một tiếng. Em qua chào thủ trưởng, em về.

-Đã báo cáo thủ trưởng thì xưng tôi chứ không xưng dem, phải không nào?

-Dạ. Phải ạ. Nhưng… thủ trưởng bằng tuổi bố em, xưng tôi nó thế nào ấy! Có điều không nên dùng ở hội nghị và… không “gia đình chủ nghĩa” là được!

-A!-Tiểu đoàn trưởng hơi ngạc nhiên. Nói đúng hơn ông cảm thấy lý thú trước lối nói thẳng thừng của anh bạn trẻ này. Cái cánh trẻ bây giờ nhiều khi ông cũng thấy lạ. Hồn nhiên thì vô cùng mà lý lẽ thì cũng thật ra dáng. Không biết có vị chỉ huy nào chỉ nhìn thấy cái sự khiêm nhường bẽn lẽn mà không thấy hế cái tự trọng của họ, rồi cho rằng “sợ” mình không? Ông nảy ra ý vặn thử cậu ta-Vậy theo cậu thì thế nào là “gia đình chủ nghĩa?”

-Dạ, là à uôm, là tình cảm một chiều, là không tôn trọng nguyên tắc, và thiếu dân chủ ạ.

-Ha ha-Tiểu đoàn trưởng cười sảng khoái-Nhưng dù sao thì hãy ngồi nghỉ đàng hoàng đã. Để tớ viết cho cái giấy về bên ấy. Thủ trưởng tiểu đoàn cậu là anh Cống chứ gì?

Được tin Nghĩa đã khoẻ và đang đợi mình ở tiểu đoàn bộ, Bình rất hồi hộp. Bình báo cáo ngay với anh Hồng rồi vừa mặc áo vừa chạy.

Không biết mặt mũi nó thế nào nhỉ? Tiểu đoàn trưởng bảo đã đến thăm nó ở bệnh viện rồi.

Bữa ấy, sau những loạt súng máy, Bình cho xe lao dọc bờ sông. Vừa đến ngã tư đầu cầu thì gặp tăng 515 của đại đội trưởng đánh xuống. Đại đội trưởng ra hiệu cho phép xe Bình cứ về, rồi xe của anh vọt đi.

Cánh rừng le quen thuộc lại phủ kín chiếc xe tăng 583.

Tì hai tay vào mép cửa, Bình cố nhoài ra ngoài xe cho thoáng. Bình ôm lấy tháp pháo ướt lạnh sương đêm và nham nháp bụi.

-Nước!

Mới đầu Bình ngỡ là mình mệt quá buột mồm nói mê, nhưng lần thứ ba thì Bình kinh ngạc.

-Ai?

-Tớ đây!

-Tớ nào đấy?-Bình nghiến răng trườn quanh tháp pháo về phía đuôi xe.

Một người nằm ngửa, duỗi thẳng chân tay trên mặt buồng động lực ngay chân tháp pháo. Khẩu tiểu liên Mỹ dài ngoằng gác ngang người.

Các chiến sĩ trong đại đội tăng trực ở nhà đã ùa ra. Không hỏi gì, họ đặt hai người lên cáng thương đưa vào hầm y tá. Sau đêm ấy, Bình nằm ở bệnh xá trung đoàn còn cái anh chàng nằm sau tháp pháo tên là Nghĩa thì được đưa lên bệnh viện của ban chỉ huy mặt trận. Nghe nói vết thương của Nghĩa khá nặng. Cậu ta bị một viên đạn tiểu liên vào bụng và mấy mảnh cối cá nhân…


Sau những thủ tục giới thiệu hai anh bạn trẻ, tiểu đoàn trưởng đặt hai cốc sữa đã có lời mời trước mặt hai chiến sĩ, rồi lẳng lặng ra khỏi hầm.

-Này-Bình hỏi Nghĩa-Hôm ấy cậu ở đâu ra thế?

-Tớ là một trong bốn bộ binh bám xe cậu. Cậu thì ngồi ở trong xe không biết được tớ đâu. Mà tất nhiên là tớ cũng không biết cậu! Mấy lần tớ nhìn qua kính xem các cậu ngồi ở đâu, nhưng nó là loại lăng kính, tớ chẳng thấy gì bên trong xe.

-Ừ, đã đành. Hai đứa có nhìn thấy nhau đâu mà biết. Nhưng cậu bám vào xe tớ lúc nào mà nhanh thế chứ?

-Hì hì-Anh bạn bộ binh cười-cái chùm bom đánh xung quanh xe mình ấy làm tớ ngất đi và bị đất lấp nửa người.

-Ngất có lâu không?-Bình láu táu, không nén được hồi hộp, cái miệng cứ doe ra. Tay này tài ghê. Bình nghĩ.

-Đã gọi là ngất thì còn biết gì nữa mà lâu hay chóng. Nhưng mà cậu đừng hỏi cắt ngang thì tớ mới nói đầu đuôi được…

-Ừ, không cắt ngang.

Ngất rồi, lúc tỉnh dậy, tớ thấy chỗ xe cậu ồn ào như họp chợ ấy. Lố nhố mũ sắt dễ đến mười mấy đứa. Cần cẩu bay hạ thấp. M.48 nổ máy ầm ầm. Này, có khi chính cái đám ồn ào ấy đánh thức tớ đấy nhé. Hí hí…

Cấm người ta cắt ngang, mà mình thì lại cười lâu thế. Bình thầm trách và đang định giục thì cậu ta tiếp:

-Nắn khắp người, không thấy xây xát gì, mừng quá. Nhưng sờ quanh chẳng thấy AK đâu…

-Tất nhiên. Đến người cậu còn văng đi đến hai chục thước nữa là súng!-Bình tức mình về những câu kể thừ của anh bạn lẹm cằm trán dô này.

-Ừ, thì tớ nói thế cho có đầu có đuôi mà lỵ. Cánh các cậu ở tăng thế nào chứ, cánh tớ mà mất AK thì tiếc lắm. Tất nhiên là tớ đã chọn cho mình một khẩu AR.15 trong cái đám xác lính dù xung quanh, nhưng loại đó so thế nào được với AK! Băng của AR.15 này cũng chỉ có hai mươi viên, cho nên tớ phải thủ năm băng. Cái loại băng ngắn choằn ấy của bọn Mẽo bỏ túi ngực cũng vừa. Năm quả lựu đạn da láng. Kể lúc đó, cứ thế, luồn đằng sau chúng nó cũng đi về được…

-Đúng. Lần ra mé bờ sông-Bình xác nhận-Mấy tay bên cậu và anh Hồng bên tớ về lối ấy.

-Nhưng mà bọn chúng nó đứng quanh chỗ xe cậu đông quá, bỏ thì tiếc lắm. Phải “giải tán” cái đám này đi. Tớ mới trườn đến một cái hố bom gần hơn đánh chắc ăn. Nhưng cũng vừa mới định nhô lên đứng quạt tiểu liên cho đã, thì xe cậu bắn và gầm dữ quá. Khoái thật nhưng hút chết. Tý nữa cậu lia cả tớ!

-Hí hí!-Bình cười-Thì tớ ở trong xe có nhìn thấy cậu đâu.

-Ừ, là nói thế. Bọn nó chạy chí chết. Tớ góp ba quả da láng đã tay rồi nhìn say thấy xe cậu đã định hướng không quay nữa, biết cậu sắp đi, tớ vội phốc lên. Tớ cũng không hiểu sao lúc ấy bọn bó không bắn tớ!

-Nó tưởng cậu cũng là cánh nó bám theo đánh xe tớ…

-Xì!-Nghĩa choăn mũi lại-Bộ binh nó có mặt nào dám thế mà tưởng. Nó hoảng quá không kịp bắn hoặc bắn trượt. Thật tình tớ hơi ngại cái thằng M.48 nữa, cách xa cái thằng M.48 lộn cổ xuống sông chừng ba chục mét. Nhưng thật đổ đốn, thằng ấy lại bỏ chạy trước cả bọn bộ binh cậu ạ. Máy bay cần cẩu thì vổng tí lên trời. Xem ra vũ khí không quyết định bằng con người!-Nghĩa lý luận một chút để cho anh bạn xe tăng của mình thấy rõ mình không phải là tay xoàng-Này, nhưng mà sao xe cậu xóc thế? Hay tại cậu liá…-Nghĩa nháy mắt một cách tinh quái-Nó cứ chực hắt tớ xuống.

-Xe tăng dứt khoát là êm hơn ô tô. Tớ mà lái thì… Nhưng vừa đi tớ vừa bắn vừa ủi những ụ đất đá mà tớ nghi là có hoả điểm địch.

- Ừ, thế cũng phải. Có địch thật ấy chứ nghi gì. Nhưng mà lúc ấy tớ cáu ghê lắm. Mấy lần định nhảy xuống dò đường ra phía bờ sông, nhưng lại lo bọn DK nguỵ nó nện vào đuôi cậu.

-Đúng. Tớ có loáng thoáng nhìn thấy mấy thằng lính dù mang súng chống tăng chạy trên vỉa hè, ngược chiều xe tớ. Cậu có thấy nó không?

-Không. Tối mò tối mịt lại ngồi ở đằng sau thì nhìn thế đếch nào được. Chúng nó còn ở cả trên gác bắn xuống nữa ấy. Cứ thoáng thấy thằng nào chạy bên đường, bất kể nó mang gì là tớ rẹt thôi. Xóc quá, tớ mới nghĩ ra cách lấy thắt lưng neo người vào mấy cái quai trên nắp buồng máy nổ ở đuôi xe ở ngay chân tháp pháo ấy. Có dây “bảo hiểm” rồi, cứ gọi là thả cửa.

-Thế lúc buộc dây rồi cậu ngồi hay nằm?

-Nằm chứ ai dại gì ngồi để ăn đạn? Nằm mà lia hai bên đường và phía sau xe. Này, sao ở chỗ chân tháp pháo đằng sau ấy, họ không làm cho phẳng mà để mấy cái ốc chồi lên, khi nằm nó đâm vào người đến tức.

-Mấy cái ốc ấy có liên quan đến cái nắm bảo vệ những bộ phận bên trong của xe đấy-Mặt Bình trở nên nghiêm trang-Cái gì ở tăng của mình là đều được tính toán rất khoa học. Nó là một nhà máy tổng hợp…

-Kinh nhỉ! À nhưng mà còn cái này. Chỗ tớ với cậu, tớ hỏi thực. Tớ có một thằng bạn hồi học lớp chín, bây giờ nó cũng lái tăng. Có lần nó kể với tớ là trong xe tăng vẫn có chuột! Kín thế thì chuột nó vào đằng nào được nhỉ?

-Có chứ. Có chứ. Thế mới gọi là chuột! Chúng tớ phải nuôi mèo đấy! Chẳng là khi hành quân, gạo, muối, đường, sữa, rau dưa… chúng tớ để tất ráo cả vào trong ấy. Lúc mình mở cửa lau chùi, là nó lẻn vào. Cu cậu chỉ không đào được hầm thôi! Nổ máy chết khối. Kêu chít chít ấy nhá.

-Hí hí hí-Nghĩa khoái quá.

-Nhưng mà nằm ngủ trong đó thì lại không có muỗi đâu.

Hai anh bạn vui chuyện quá, quên cả uống sữa. Mấy lần tiểu đoàn trưởng dừng lại cửa hầm rồi lại mỉm cười quay ra với cuốn sách mở trên phiến đá bờ suối. Lần thứ tư cũng đến cửa hầm, sực nhớ ra điều gì, ông quay phắt lại. Ờ phải rồi, nắng sớm nay tươi quá. Có anh nhà báo đeo máy ảnh đang nằm bên hầm trợ lý chính trị. Phải nhờ anh ấy chụp cho hai anh bạn trẻ này một kiểu kỷ niệm không rồi anh ấy lại bận đi đâu mất thì tiếc lắm. Thế còn mình? Ông hơi đỏ mặt. Nếu chụp hai anh bạn trẻ này mà còn phim thì mình cũng đứng vào chụp chung một kiểu chứ nhỉ. Ừ, tất nhiên rồi, nhưng sẽ chụp chung ở kiểu thứ hai…

Nắng sớm tay tươi quá!

Sau mỗi chặng hành quân, cái điều mà người ta thường nghĩ tới là những trạm giao liên. Tất nhiên ở mỗi cương vị người ta nghĩ một khác. Ví dụ như các đồng chí chỉ huy thường lấy đó làm cái “mốc” để tính đoạn đường đã đi, còn phải đi, chương trình cho các cuộc hội ý Đảng, Đoàn, tham mưu, tác chiến,… Những anh cấp dưỡng thì thường nhẩm tính xem đến đó gạo, muối, rau, thịt còn lại bao nhiêu, có thể lấy thêm được gì. Có anh quản lý đại đội còn tỉ mỉ hơn, dò xét đến cả tính nết của những người coi kho ở cái trạm sắp tới kia để lựa lời “moi” sao cho được những thứ cần thiết cho đơn vị mình, v.v. Còn đối với những anh lính trẻ thì có trời mà đoán được dự định của họ. Tắm một cái? Giặt một chầu? Ngủ một giấc? Không. Trước tiên phải tìm bằng được mấy thằng bạn cùng học, cùng làng, nghe đâu nó đang đóng ở quanh đấy. Và thực tình không ít anh tưởng tượng một cách say đắm rằng ở cái trạm giao liên sắp tới kia biết đâu mình sẽ được gặp chính người con gái mình yêu (chả khối cuốn tiểu thuyết tả như thế là gì!), hay ít ra cũng gặp được những người chủ dịu dạng tươi tắn là những đơn vị nữ bộ đội, nữ thanh niên xung phong như những trạm giao liên mà họ đã hành quân qua…


Ấy thế, nhưng ở trạm giao liên này lại không có một người con gái nào mà đến cả con trai nữa cũng chỉ vẻn vẹn có một người!


Trạm giao liên nằm bên bờ một con sông rộng. Vì gần thượng nguồn nên dòng sông chảy xiết và cũng rất đồng bóng: con nước khi to khi nhỏ thất thường. Bên kia bờ là vùng địch. Cái nhóm lô cốt boong-ke tiền tiêu của bọn Mỹ-nguỵ chỉ cách trạm giao liên một bãi cát bên kia, chiều rộng con sông, bãi cát bên này rồi đến một cánh rừng hẹp. Ở gần địch như thế nhưng cái trạm giao liên này cũng có đủ thành phần cấu tạo của nó: có giường, bàn, có bãi khách và gần đấy có cả kho tàng nữa. Kho súng đạn, kho dược phẩm, kho thực phẩm. Đặc biệt, trạm cũng có nhận điều trị thương binh. Và, khi nó đã có đầy đủ bộ lệ như thế thì nó cũng có đầy đủ mọi công việc phải làm, phải cần nhiều bàn tay để đụng đến tất cả mọi cái “có” kia.


Vậy mà chỉ có một anh. Người ta gọi là Quảng cao, Quảng đen, Quảng lầm lì, Quảng bác sĩ nữa, cũng vẫn chỉ là anh, tuỳ theo lần gặp gỡ của những người đi qua.


Cách đây một tháng, tiểu đội trinh sát chúng tôi được lệnh đến bắt liên lạc với trạm giao liên để nắm tình hình sơ bộ, sau đó vượt sông tiếp tục đi sâu điều tra một số cứ điểm giặc, chuẩn bị cho một trận đánh lớn.
Ở nhà, chúng tôi đã được tham mưu trưởng cho biết giờ hẹn và địa điểm mới nhất của trạm giao liên bằng toạ độ trên bản đồ. Thế là yên trí. Trên đường, không may cho chúng tôi, khi gần đến nơi lại chạm trán một ổ thám báo có ba tên nguỵ. Đã quen rồi, chúng tôi diệt cả ba tên này không khó khăn gì, nhưng kể từ lúc phát hiện ra chúng, triển khai lực lượng, rượt đuổi tên thứ ba, cộng lại cũng mất hơn ba mươi phút. Không còn cách nào bù đắp thời gian đã mất nên chúng tôi đã đến chậm.


Đêm đen đặc. Chỗ hẹn vắng lặng lạ lùng.

-Có lẽ muộn giờ, anh ta đã bỏ đi?

-Có lẽ nghe tiếng súng nổ, anh ta cho rằng chúng tôi đã bị phục kích?

-Có lẽ anh ta còn luẩn quẩn ở quanh đây?

Sau khi làm những tiếng động ám hiệu đủ ba lần liền, không có tiếng trả lời, chúng tôi quyết định cắt người gác rồi mò vào mấy cái hang gần đấy mà tôi cũng như các chiến sĩ trong tiểu đội đều linh cảm-cái linh cảm khá lạ của cánh trinh sát-là có người!

-Ai?

Một tiếng quát khe và đanh. Tiếng quát gần bật ra từ trong lòng hàng sâu nghe bí ẩn và rờn rợn. Theo một phản xạ rất nhanh, chúng tôi lăn giạt ra hai bên tìm những tử giác, nhưng oái oăm thay, chỗ này hang thắt hẹp lại không quá năm mươi phân và hai bên vách thì dựng đứng.

-Đồng Nai Xanh!

Chả còn cách nào khác, tôi bật thốt ra mật hiệu.

-Sài Gòn Đỏ!


Ta rồi! Chúng tôi thở phào khoan khoái. Một tia sáng mảnh của chiếc đèn pin đã bị bịt gần kín mặt bật ra từ phía người kia. Chúng tôi nhận ra cả tiểu đội trinh sát đều bị hai vách hang thu hẹp kẹp lại thành một hàng thẳng, rất lợi cho từ phía trong kia xả súng ra xuyên táo. Chọn chỗ này để đón đối phương ban đêm thì lợi hại thật. Tay này cũng gớm đây!


Quảng đen, Quảng cao, những cái tên ấy thì cho mãi đến sớm hôm sau, khi cái dáng lênh khênh và nước da cháy sạm của anh hiện ra giữa ban ngày, ban mặt, chúng tôi mới công nhận được, nhưng còn Quảng lầm lì, Quảng bác sĩ thì ngay tối hôm ấy chúng tôi đã phải thừa nhận ngay.


Leo lên, tụt xuống, rẽ phải, rẽ trái, lúc cần gù, lúc cần bò, khi đi trong hang giữa đêm tối dễ sứt đầu mẻ trán, khó khăn như thế này, lẽ ra, người dẫn đường dù là có đèn pin đi nữa ít nhất cũng cần có vài lời “thuyết minh” thêm, nhưng Quảng thì không. Hay là nói sợ lộ? Không, vì vào sâu lắm rồi, vả lại thỉnh thoảng có vụ cộc, vấp, bước hụt hay vụ “huỵch” nào là chúng tôi được tự do bật cười thành tiếng kia mà. Hay anh ta cho rằng chúng tôi là lính trinh sát, cái nghề mò mẫm quen rồi nên không cần phải nhiều lời để thử cái “giác quan thứ 6” của chúng tôi?...

-Bây giờ là 12 giờ rưỡi. Các đồng chí nghỉ-Quảng bấm đèn lướt qua một khoảng hang rộng phình ra như một căn phòng rồi dừng ánh đèn một chút ở một góc hang có trải cỏ, ý nói là giường đấy-Sáng mai tôi xin báo cáo tình hình và đêm mai mới vượt sông được. Các đồng chí có cần ăn uống gì không?

-Có!

Tôi suýt phì cười vì tiếng “có” của khá nhiều chiến sĩ cùng bật ra một lúc, trong đó tiếng tôi có lẽ to hơn cả. Nó bật ra ngay, vì suốt từ sáng đến giờ chúng tôi mới chỉ được một bữa, bây giờ khuya rồi, ruột gan ại càng cồn lên. Nó bật ra ngay vì một ý nghĩ chợt thoáng qua: “Với cái tay lầm lì này mà mình khách khí thì nó chả mời đến câu thứ hai đâu!”.


Một cái bếp cồn xếp bằng đá được nhóm lên, ánh sáng chờn vờn hư hư thực thực làm vòng hang chợt như mở rộng ra, chao đi chao lại, vách hang đầy những bóng người nhấp nhoá.


Một cái “xoong” to, chắc là nhiều nước vì Quảng phải nặng nề bê bằng cả hai tay. Một xấp kha khá những tấm lương khô bọc bằng giấy thiếc đỏ như màu đồng điếu. “Giàu đấy chứ nhỉ!”. Lại còn cái gì nữa kia? Bông, băng, thuốc tiêm và xơ-ranh?

-Các đồng chí ăn bánh và đun nước giúp. Còn viên cồn đây. Tôi đi thay băng một tí.

-Anh bị thương?

-Không. Hai đồng chí thương binh của một đơn vị đi đánh đồn gửi lại đây. Ít hôm nữa họ về đón.

-Áy chà, đồng chí vạn năng quá. Trách nào mọi người gọi đồng chí là “bác sĩ”!

Khi đến nơi nào gặp người chủ lạnh lùng với mình thì đừng vội trách họ mà phải tự xem mình có cởi mở không, có biết bắt chuyện làm vui lòng họ hay không. Tôi hy vọng với điều tâm niệm gần thành một phương châm xử thế và sau câu đùa ấy, Quảng sẽ trả lời tôi. Câu chuyện sẽ từ đó có đà dẫn đi, nhưng tôi đã thất vọng, Quảng chỉ dè xẻn cho tôi có nửa nụ cười ngượng nghịu rồi, tay ôm gói bông băng, tay cầm cái ống tiêm đã khử trùng, lầm lũi mò đi.

Lại một thời cơ nữa để sớm làm thân. Hai tay Quảng đều bận cả thế kia, ai sẽ bấm đèn pin cho Quảng đi?

-Anh đi có xa không? Chúng tôi cho người bấm đèn giúp.

-Không xa. Tôi quen đường rồi.

Thế là hết sách!

-Cứ bí mật âm u như trong chuyện mả Tào Tháo ấy các cậu ạ!

Chờ cho tiếng chân và những tiếng lịch kịch từ phía Quảng không vọng lại nữa, Đạo, “cây Tam Quốc” trong tiểu đội tôi, kêu lên. Bốn “trạng ăn” cũng đưa ra một nhận xét:

-Sao mà có những cái hang ngóc ngách liên thiên thế không biết.Giá bây giờ ngoài cửa hang kia có bày một mâm cỗ toàn thịt lợn ba chỉ với mắm tôm chanh ớt, bún gạo dự nữa, tớ cũng chịu không lần ra mà xơi được.

-Không, vấn đề là quen thuộc đường đất thôi chứ có gì lạ! Tớ mà ở đây bốn, năm năm như cậu ta thì tớ sẽ vứt cái đèn pin kia đi ngay từ năm đầu tiên cơ!

-Đúng, đúng. Quang “vấn đề" nói đúng! (mọi người vẫn hay gọi Quang như thế vì câu nói nào, cậu ta cũng phải cho bằng được hai tiếng “vấn đề" vào. Theo Quang thì đó là thói quen từ khi còn làm bí thư xã đoàn ở nhà). Tay Quảng này có vẻ kiêu kiêu thế nào ấy các cậu ạ.

-Không phải kiêu. Có gì mà kiêu? Cũng may thỉnh thoảng còn có những cuộc đưa đón quân hoặc có bọn mình qua lại như thế này, chứ nếu không, cứ sống một mình mãi, có khi hắn quên mất cả tiếng nói cũng nên!

-Ờ mà giá nay mai có thành tích, được rời khỏi cái kho này, được đề bạt và điều đi chiến đấu thì không biết hắn sẽ chỉ huy được mấy người nhỉ, hơ hơ!

Đúng là tiếng cười của Hưởng “bốc”.

-Thế theo cậu-Đạo “Tam quốc” vội đứng lên khoát tay ra hiệu mọi người im lặng, hỏi Hưởng-Ai là những người dễ trở thành chỉ huy hơn cả?

-Ờ ờ…-Đang cao hứng, Hưởng bỗng trở nên lúng túng, tuy nhiên cậu ta vẫn tỏ vẻ cứng-Ví dụ như mỗi chiến sĩ trinh sát chúng mình chẳng hạn!

-Ừ, thì cứ cho là trinh sát chúng mình có khả năng như thế. Bây giờ tớ ví dụ như cậu-Nguyễn Đình Hưởng-nếu được đề bạt, cậu có thể chỉ huy được bao nhiêu?

-Trừ trinh sát (!) mình có thể chỉ huy được độ khoảng… À, mà chỉ huy cũng hơi khó, nhưng làm cán bộ tham mưu chẳng hạn thì chưa biết chừng!

-A ha!-Đạo bỗng reo lên với tất cả sự vui mừng của kẻ đã tìm ra chỗ hở của đối phương-cả tiểu đội làm chứng lời “bác” Hưởng cho tôi nhé. “Bác” ấy bảo có thể làm ngay cán bộ tham mưu thì tức là ít nhất cũng phải ở cấp tiểu đoàn trở lên vì đại đội có tham mưu đâu, đúng thế không nào?

-Đúng, đúng cái đếch gì?-Đôi má phính phính của Hưởng đỏ bừng lên trong ánh lửa và đôi mắt trẻ con vừa như ngơ ngác lại vừa như giận dỗi-Là tớ nói chung về khả năng của cánh trinh sát chúng mình chứ riêng gì tớ. Mà… mà tớ cũng nói đùa cho vui thế thôi chứ!

Tất cả cười ồ lên. Thấy câu chuyện có vẻ còn kéo dài và cũng muốn cứu nguy cho Hưởng “bốc”, tôi phải làm mặt nghiêm:

-Thôi, ngủ đi không mai lại phải để thủ pháo vào lưng mà giật mới mở mắt ra được đấy!

Quả nhiên, Hưởng đã nhìn tôi bằng một cái nhìn tỏ ý “biết ơn” và chỉ vài phút sau chúng tôi đã ngủ thiếp đi.
Một bàn tay nặng, chắc, bóp vào vai tôi.

-Dậy! Dậy!

Đúng là cái giọng ồ ồ của Quảng.

-Sáng rồi à?-Tôi hỏi anh.

-Chưa. Sương còn đặc lắm. Rét thế mà bọn Mỹ vừa mới sang sông bằng xuồng.

-Đông không? Ở đâu?

Không ai bảo ai, mọi người đều choàng dậy, nháo nhào hỏi Quảng.

-Khoảng một đại đội ở ngoài bãi cát bờ sông cách đây hai cây số. Có một đồng chí thương binh vừa bị ngất gay lắm. Chờ tôi tiêm trợ lực một mũi, tôi ra ngay. Các đồng chí chuẩn bị.

Một khẩu AK, ba băng đạn, hai quả thủ pháo, toàn bộ gia tài của một anh trinh sát chỉ có thế; khi ngủ lại không bao giờ tháo giày; không biết thật hay bịa, ở cánh xung kích có lưu hành một câu chuyện: có một anh trinh sát về phép, đêm đầu tiên vẫn quen thói, đi chơi khuya về để cả giày chui vào màn ngủ, bị vợ nó đuổi ra! Gọn như vậy thì có gì mà phải chuẩn bị? Vì thế, cả thời gian Quảng để cho chúng tôi chuẩn bị cũng là cả thời gian chúng tôi bồn chồn chờ anh. Hai phút thôi mà sao lâu quá!

-Thật là hấp! Bây giờ mà còn tiêm với chả băng…

-Để cho tay này chi thì chết ráo cả. Chỉ huy thì phải biết việc nào lớn, nhỏ, trước sau chứ!

Tiểu đội trưởng ạ, ta phải tìm mấy cậu gác cửa hang đêm qua bảo nó đưa ra ngoài xem sao đi.

Những câu hỏi cứ dồn dập đặt ra. Tôi chưa kịp trả lời ra sao thì Quảng đã đến và một viên cồn được anh đốt lên. Nom những cử chỉ và vẻ mặt của Quảng có cái gì ngượng ngịu, tôi ngờ những câu các chiến sĩ trinh sát của tôi vừa nói anh đã nghe thấy. Tự nhiên tôi thấy thương Quảng quá. Anh bận bao nhiêu việc, lúc nào cũng tất bật. Anh đã bị xúc phạm ít nhiều vì những lời đánh giá ấy. Tôi phát bẳn lên:

-Trật tự! Trật tự!

Tất cả im lặng. Giọng Quảng run run:

-Nhiệm vụ của các đồng chí là vào trinh sát vùng địch chứ không phải tiêu diệt địch. Tôi cũng là một chiến sĩ, tôi không biết chỉ huy, nhưng tôi nắm được địa hình ở đây. Bọn Mỹ không biết chúng ta ở đây đâu, nhưng nếu chúng vượt rừng mà vào thì các đồng chí cho tôi được bố trí lực lượng…

Đúng là Quảng có nghe những điều bình phẩm ấy, nhưng như thế là anh không giận chúng tôi, anh vẫn đủ bình tĩnh để hiểu những gì mà anh phải làm. Sự chân thành, độ lượng của Quảng đã làm chúng tôi xúc động. Những tiếng “nhất trí đấy”, “tán thành thôi” nhao nhao lên.

Chừng như cũng hiểu lòng chúng tôi, lúc này mặt Quảng tươi hẳn lên:

-Bây giờ các đồng chí lắp giúp tôi những cái này.

Quảng đưa ra một góip kíp và chỉ vào đống mìn khoảng hơn ba chục quả. Thôi thì đủ loại, có cả những quả đại bác không biết anh đã vần ở đâu ra và vào lúc nào.

-Báo cáo xong!

-Báo cáo xong!...

-Toàn tiểu đội, hàng một, theo tôi ra ngoài hang!

Sau gần mười phút, một trận địa mìn đã được bố trí xong trước cửa hang. Hai đồng chí trinh sát của chúng tôi được phân công gác cửa hang đêm hôm qua được Quảng điều đi theo dõi địch trở về cho biết bọn Mỹ đã vượt qua bãi cát bờ sông, đang ăn, có lẽ chờ trời sáng hẳn, bọn chúng sẽ vào sâu trong rừng.

-Đơn vị ta cần chia làm đôi-Quảng phân công-Đồng chí nào là tiểu đội phó?

-Tôi!-Đạo “Tam quốc” bước ra.

-Vâng. Đề nghị bốn đồng chí nữa đứng ra chỗ đồng chí Đạo (Tiu, Nhân, Bốn, Bé bước sang). Tiểu đội phó và bốn đồng chí gấp rút chíêm gò cao trước mặt ngoài trận địa mìn kia, chặn hướng giặc từ bờ sông vào. Trước khi đi, mỗi đồng chí giao lại cho đồng chí Hữu, tiểu đội trưởng, một băng AK. Đồng chí Hữu đâu?

-Có tôi!-Tôi bước ra vòng hai tay ôm đủ năm băng AK của cánh Đạo “Tam quốc” giao lại. Như vậy là mỗi cậu chỉ còn có hai băng thôi à? Thế này là thế nào nhỉ?

-Vâng. Thế là tốt rồi. Bây giờ đồng chí Hữu cùng sáu đồng chí còn lại theo tôi.

Chỗ Quảng dẫn tôi và sáu trinh sát viên đến cũng là một cửa hang, cách cửa hang này khoảng bảy, tám trăm mét nhưng nó không mở ra ở sát mặt đất mà ở lưng chừng một vách đá dựng đứng, có một lợi thế tuyệt đối để phong toả bãi cát và khúc sông trước mặt. Cái hang này xuyên qua một quả núi, thông sang một cánh rừng hướng tới toạ độ tập kết đã định với nhóm của tiểu đội phó Đạo “Tam quốc” và Quảng.

-Các đồng chí cứ phục kín ở đây. Lúc nào bọn Mỹ chạy qua mới được nổ súng và nhớ là bắn điểm xạ chứ đừng bắn liên thanh, nó không sợ đâu. Bây giờ tôi quay lại chỗ đồng chí Đạo.


Trời sáng dần. Hình như càng gần lúc có mặt trời càng giá buốt. Từ cửa hang nơi phục kích, chiếu thẳng ra bờ sông, bằng mắt thường chúng tôi cũng có thể nhìn rõ mười một chiếc xuồng có gắn máy của bọn Mỹ đậu bên cạnh bãi lau. Bọn chúng sang bằng xuồng thì láy nữa giả dụ có bị đánh bật ra khỏi rừng, chúng cũng sẽ dùng xuồng mà chuồn chứ tại sao chúng nó lại phải vòng lên đây qua tầm súng của bảy đứa chúng tôi? Hay là Quảng cố tánh chúng tôi ra khỏi trận đánh để đảm bảo nhiệm vụ trinh sát cho một chiến dịch lớn, còn anh và các đồng chí khác ở lại dử địch, chịu phần hy sinh?

Pụt… ù… ùng! Một tiếng nổ dữ dội lẫn cả tiếng bùng của lửa. Quang “vấn đề" rướn người hích vào sườn tôi.

-Đánh rồi!... Tiếng B.40. Đích là tiếng B.40. Nhưng vấn đề là lấy đâu ra? Lạ nhỉ.

-Lạ gì?-Hưởng “bốc” giải thích-Làm thủ kho thì muốn bắn loại súng nào mà chả được.

Sau phát đạn B.40, cả rừng vang lên tiếng các loại súng. Tiếng rẹt rẹt liên hồi của tiểu liên cực nhanh Mỹ bắn như đổ đạn. Tiếng rít như xé vải của đại liên và tiếng đanh, chắc của từng loạt AK. Nhưng chỉ chừng mươi phút rộ lên như thế rồi im lặng. Im lặng dễ đến năm phút.

-Sao thế nhỉ?

-Hay là bên ta hết đạn? Tại sao Quảng lại bắt bọn Đạo đưa mình những năm băng AK nhỉ?

-Ông Hữu cũng lạ. Mình thì ních cho nhiều đạn để rồi ngồi đây…

Mọi người cứ nhấp nhỏm muốn vùng cả dậy lao đến đánh thốc vào sườn của bọn Mỹ. Là một tiểu đội trưởng, dù thế nào cũng cố gắng giữ bình tĩnh hơn các chiến sĩ của mình, nhưng trong lòng tôi không khỏi cảm thấy bứt rứt, cồn cào đến xót xa. Còn có gì khó chịu hơn khi súng đạn đầy đủ (nếu chưa nói là có phần hơn) mà phải ngồi yên nhìn đồng đội bị tiến công?


Chúng tôi còn đang ngơ ngác thì cả dòng sông trước mặt bỗng chao nghiêng đi, tiếp theo là một dãy những tiếng nổ dữ dội. Những tiếng nổ xô vào vách đá cuộn đi như sấm rền, như từ trong lòng núi trùng điệp cũng đang xảy ra một vụ sụt lở kinh khủng của đất đá, hang động. Cả cánh rừng nơi đang xảy ra trận đánh như bị một cơn lốc sắp bốc lên khỏi mặt đất mù mịt khói, bụi, cây, cành…

-Mìn rồi! Mìn rồi!

Không ai bảo ai, tất cả chúng tôi đều thốt lên. Trong khi đó Hưởng cuống qút kéo áo tôi, reo đến líu cả lưỡi:

-Ô kìa, ngoài sông. Xuồng… xuồng!

Tôi nhin theo tay Hưởng chỉ. Chỗ bọn Mỹ để xuồng cũng đang bị tiến công. Tiếng thủ pháo, tiếng AK quét hàng nửa băng một. Mấy chiếc xuồng vội nổ máy mới lao ra được vài mét thì tự nhiên quay tít đi và cứ thế trôi theo dòng. Chắc bọn Mỹ gác xuồng định tẩu thoát bằng những chiếc xuồng đó nhưng đã bị ăn đạn trong khi máy xuồng vẫn nổ…

-Chuẩn bị chiến đấu!

Tôi vừa kịp truyền lệnh và ghếch nòng súng lên thì những tên Mỹ đầu tiên chạy bổ từ trong rừng ra đang hùng hục lao về phía chúng tôi. Cả bọn lao ra tìm xuồng không thấy cũng ngược bãi cát bờ sông bổ nháo bổ nhào lên đây. Chúng nhập với nhau thành một bọn khoảng hơn năm chục tên, tơi tả không ra hàng lối nào.

-Bắn!-Tôi hét lên khi những cái mặt tái xám của bọn Mỹ chỉ còn cách khoảng mươi mét.

Loạt AK đầu tiên của chúng tôi quất và giữa đám tàn quân này đã chia chúng ra làm ba loại. Những thằng chết tại chỗ. Những thằng chạy vượt lên lao bừa xuống sông. Những thằng cuống quá nép vào hẻm đá ngay dưới cửa hang, dưới chân chúng tôi. Không thể chúc súng xuống mà bắn được, chúng tôi thả thủ pháo xuống hắt những tên này chết giụi vào vách đá.

-Anh Hữu! Anh Hữu! Chỗ này sông nông, bọn nó đang lội kia kìa.

A, lạ nhỉ. Sông nông thật. Đây là thượng nguồn mà. Có thằng đã chạy ra gần giữa dòng mà nước chưa đến thắt lưng. Thế này mà cũng phải vượt sông bằng xuồng. Dáng chừng sớm nay bọn lính cậu hèn đớn này sợ rét. Đã thế chúng ông cho chúng mày chết. Bây giờ thì tôi hiểu vì sao Quảng dồn thêm đạn cho chúng tôi án ngữ khúc sông này khi anh dự kiến trước sẽ dìm xuồng của chúng.


Bọn Mỹ sau những phút hoảng loạn đã tổ chức lại lực lượng. Những tên đã xuống sông thì cứ hướng bờ bên kia mà lội. Còn những tên trên bờ bên này lẩn vào sau những mô đá bắn trả chúng tôi khá dữ dội, nhưng vô ích. Cửa hang này thật là một điểm cao lợi hại. Nó hơi nhô ra khỏi mặt phẳng của vách đá dựng đứng lại vừa theo chiều hếch lên thành thử ở trên bắn xuống rất lợi thế mà ở dưới thì không tài nào bắn thẳng vào miệng hang được. Đạn liên thanh của chúng chỉ khiến bụi đá bay mù lên mà thôi. Trừ những tên nhanh chân, khoảng hơn hai chục đứa, lội trước sang được bờ bên kia, còn bọn ở lại bắn chặn đã bị chúng tôi bình tĩnh điểm xạ ba phát một, quật ngã đến thằng cuối cùng, không tên nào vượt quá mép nước…

Có tiếng chân người chạy trong hang phía sau. Giật mình quay súng lại, chúng tôi nhận ra Đạo “Tam quốc”.
-Còn Quảng, Bốn, Tiu, Bé, Nhân đâu?-Tôi lo ngại

-Không sao, không sao, bình an vô sự. Cánh ấy theo anh Quảng chuyển hai thương binh sang địa điểm mới rồi. Ta rút thôi chứ?

Chúng tôi theo Đạo luồn hang vượt cánh rừng phía sau đến một hang đá mới, cách bốn cây số. Hình như không nén nổi cái háo hức còn nóng bỏng của trận đánh, vừa đi, Đạo vừa không ngừng thuyết minh về diễn biến của trận đánh bên ấy mà Đạo đã mệnh danh cho nó là “mặt trận phía đông” mới khiếp chứ! Theo Đạo cho biết thì phát B.40 mở màn trận đánh là do Quảng bắn. Quảng đã diệt ngay tên mang điện đài sau một hốc cây cách anh năm mươi mét. “Có như thế thì bọn máy bay và pháo tầm xa ở những cứ điểm bên kia sông mới mù mắt, mới câm như hến đến bây giờ chứ!”. Sau đó cánh Đạo vừa đánh vừa rút vào hang, bắn lẹt rẹt như tuồng sắp hết đạn. Được thể, bọn Mỹ tràn tới, có những thằng đứng hẳn lên dàn hàng ngang xăm xăm dồn cánh Đạo vào hang. “Vào hang mà hết đạn thì Việt cộng có mà thoát đằng trời!”, chắc là bọn chúng nghĩ như vậy. Nhưng chúng có ngờ đâu hang có một lối ra nữa ở sườn núi phía sau và điều thứ nhất là chúng đã bò lồm cồm như cua trên trận địa mìn ba mươi quả trước cửa hang đây. Thế là tung xác lên…

-Tớ cho là cách bố trí mìn mới lạ-Đạo nói bằng một giọng đầy thán phục-Cứ như “bát quái trận đồ” ấy. Lúc chôn mìn, mình không hình dung ra, nhưng đến khi nó nổ từng cụm lửa toé lên mới thấy lạ. Vào cũng chết. Ra cũng chết, mà đứng tại chỗ cũng chết!

-Này, thế nhưng còn ai đánh xuồng ngay sau đó?-Một chiến sĩ hỏi Đạo.

-Quảng, Bốn và Bé chứ ai?-Đạo kêu ầm lên như mọi người không hiểu hết cái diễn biến kỳ lạ của trận đánh và như chính cậu ta đang sắp bị hiểu lầm một điều gì oan uổng lắm-Sau phát B.40, tớ, Nhân, Tiu ở lại nhử địch và đánh mìn, còn Quảng dẫn Bốn, Bé chạy tắt sang bãi lau tiến công bọn gác xuồng…

-Ờ, ghê thật đấy-Quang ngắt lời Đạo-Vấn đề như thế là đã rõ, nhưng còn vấn đề nữa. Theo cậu thì trận này có thể sánh với trận nào trong Tam quốc?

Mọi người thấy câu hỏi hơi bất ngờ, cười ồ cả lên. Biết Quang lại bắt đầu “gây sự” và gợi chuyện đây, nhưng Đạo cũng mủm mỉm cười và không kém nhanh trí.

-Xích Bích! Xích Bích! Kể ra so sánh như thế thì cũng chưa đúng lắm, nhưng này nhé, có cả bến, cả thuyền, chỉ thiếu có tý “liên hoàn phóng hoả” nữa thôi!

Sực nhớ ra Hưởng “bốc” không hiểu trầm tư những gì mà từ nãy đến giờ vẫn im, tôi quay sang phía cậu ta:
-Còn theo cậu thì cứ lấy trận này làm bằng cứ, Quảng có khả năng chỉ huy được bao nhiêu quân?
Không như mọi lần “chưa khảo đã xưng”, lần này Hưởng tỏ ra đăm chiêu, chín chắn hẳn lên. Có nhẽ phải đến một phút, Hưởng mới trả lời tôi:

-Bao nhiêu thì chưa thể nói, nhưng theo tôi nhẩm tính từ nãy đến giờ, nếu cứ cộng tất cả số người trong những trận đánh của các đơn vị đã qua đây do Quảng bố trí sắp đặt, à quên, chỉ huy, trong suốt năm năm qua thì có dễ phải đến một trung đoàn chứ chả ít!

Thật là một con tính kỳ khôi.

Địa điểm mới đây rồi. Tiu, Bé, Nhân, Bốn đang ngồi nhai lương khô trên một bãi cỏ chạy ùa ra đón chúng tôi. Còn Quảng thì chỉ hơi cười, một nụ cười bao giờ cũng như ó cái gì ngượng nghịu. Anh đang lấy thuốc vào ống, chuẩn bị tiêm cho hai đồng chí thương binh nằm cạnh đấy. Gương mặt bình thản của Quảng khiến tôi cứ ngỡ đây mới là lần đầu tôi nhìn thấy anh…

Đức, trợ lý chính trị tiểu đoàn vừa tức vừa buồn cười. Đúng là chỉ nhoáng một cái, quả bóng chuyền và tấm lưới vừa mua về đã không cánh mà bay. Tiểu đoàn đã phổ biến là sẽ mua đều cho mỗi đại đội một quả bóng, một cái lưới. Anh mới mua về được một bộ. Biết rằng sớm nay các đại đội trưởng sẽ lên họp, anh đã nhắc mọi người trong tiểu đoàn là phải “tuyệt đối bí mật” và anh đã giấu kín quả bóng và cái lưới vào hòm đại liên để ở gầm chiếc xe chở xăng. Vậy mà bây giờ mất! Anh đại đội trưởng nào cũng tỏ ra rất mực “thàn khẩn”. Họ đứng nghiêm cho anh “kiểm tra” trước khi về.

-Thôi nhé! Nó là quả bóng và cái lưới chứ có phải cái kim đâu mà cậu nắn tớ ghê thế?-Một anh đại đội trưởng chừng 28 tuổi, dong dỏng cao, ghé khuôn mặt hồng hào có đôi lông mày đen nhánh vào sát tai trợ lý chính trị Đức.

-Tôi nói thật, chỉ có ông thôi. Bọn Tỉnh, Đàm, Khái cùng lên với ông khi sáng bây giờ đâu? Tôi còn lạ gì cái “bộ tứ” trong tăng 953 của ông nữa? Tôi sẽ trừ vào tiêu chuẩn dụng cụ thể thao của đại đội 10.

-Tớ đi họp. Cánh nó lên gặp trung đội kỹ thuật xin nạp điện. Biết nó về lúc nào? Ừ, trừ thì trừ!

-Thôi, thế là rõ rồi.-Một đại đội trưởng khoát tay nói-Tay Lâm mà nó chịu cho cậu trừ thì chính là nó lấy đấy. Điều quan trọng là mua đủ cho cả chúng tớ đi.

Không thấy Lâm cãi, Đức quay lại đã thấy cái vành mũ lá sen nhún nhảy của Lâm ngoắt sau khóm le cửa lán. Đức chỉ còn biết giớ nắm tay lên doạ: “Quân trời gầm! Quân trời gầm!”.

Trợ lý chính trị Đức biết cái “quân trời gầm!” này từ những ngày anh và Lâm còn là những trung đội trưởng bộ binh. Ngay cả đến chuyện lấy vợ của Lâm cũng bắt đầu bằng một câu chuyện “trời gầm”.

Ngày ấy, Đức và Lâm về tuyển quân ở một làng nhỏ ven bờ sông Lục, quê hương Lâm. Một cô cán bộ huyện hội cũng về đó công tác. Cô ta đi nói chuyện với chị em về luật hôn nhân gia đình. Cô gái còn trẻ lắm. Đôi má tròn lúc nào cũng hồng như thoa phấn và đôi mắt ngây thơ đến mức hình như lúc nào cũng sẵn sàng nhướn lên kinh ngạc trước những sự việc mà thực ra nó cũng chả có gì đáng ngạc nhiên lắm. Một cô gái như thế mà lại luôn luôn phải làm mặt nghiêm để nói về một vấn đề cũng rất nghiêm túc là luật hôn nhân gia đình, trong khi chính cô cũng chưa có chồng, thì không thể nào lọt qua mắt Lâm được. Oái oăm hơn là cô lại cùng ở chung nhà chị chủ nhiệm hợp tác xã với Lâm và Đức. Một buổi trưa, ngay trước mặt Đức và chị chủ nhiệm, Lâm làm bộ đau khổ phàn nàn với cô gái về nỗi anh luôn luôn tỏ ra chung thuỷ, săn sóc hết lòng đến “vợ” mà trong một lá thư gần đây, “vợ” anh lại có ý muốn… ly dị! Sau một thoáng ngạc nhiên và dò xét, cô gái ngây thơ ấy đã bỏ ra cả buổi trưa để khuyên Lâm là cần bình tĩnh, tế nhị tìm hiểu thêm tâm lý phụ nữ mới có phương hướng giải quyết sao cho “gia đình đoàn tụ!”… Lâm vừa bẻ ngón tay khùng khục vừa vâng dạ luôn miệng khiến cô gái càng thêm bùi ngùi và không hiểu câu chuyện sẽ còn lê thế đến đâu, nếu lúc ấy Đức và chị chủ nhiệm không sặc lên cười khiến cô gái hiểu ra rồi vụt chạy mất, bỏ cả cơm chiều không dám về. Ấy vậy mà thư từ đi lại thế nào đó, một năm sau, cô cán bộ huyện hội tên là Bình ấy đã trở thành người vợ mà Lâm rất yêu.

Ngày Đức lên nhận nhiệm vụ trợ lý chính trị viên tiểu đoàn cũng là ngày Lâm được đề bạt lên làm đại đội trưởng đại đội đột phá kiểu mẫu của tiểu đoàn xe tăng. “Tớ sẽ cố gắng để khi làm báo cáo với trên, cậu sẽ viết những dòng không phải ngượng về đại đội tớ!”. Lâm đã làm đúng như điều anh nói và Đức đã viết được những dòng báo cáo đầy hào hứng về đại đội 10 của Lâm trong suốt thời gian huấn luyện và cuộc hành quân tự hành của xe tăng qua hàng ngàn cây số đường rừng. Một cuộc hành quân hiếm có của binh chủng này, kể cả trong quân đội của các nước bạn.


Sang binh chủng này chưa lâu, nhưng phải nói Lâm là một đại đội trưởng rất am hiểu về xe tăng. Đức còn nhớ lần anh đi theo đại đội 10 trong một buổi cho xe tập “vượt đường có địa hình phức tạp”. Vừa ra khỏi doanh trại, chợt Đức nghe Lâm kêu lên trong máy:

-Thôi chết nhá, xe sa lầy!... Nhưng mà lại không chết!-Lâm cười nhảy xuống xe-Hôm nay chúng ta học khoa mục vượt lầy ngay tại đây-Lâm gọi một đồng chí lái xe-Tôi cho anh mười phút phải đưa xe lên khỏi vũng lầy này. Bắt đầu!

Anh chàng lái xe thò nửa người ra khỏi cửa rồi vội thụt xuống cho nổ máy. 5 phút. 7 phút, rồi 10 phút, xe vẫn chưa lên được.

-Thôi!-Lâm vẫy tay-Xe tăng không lên được vì sao? Thứ nhất, lái xe không chịu nhảy ra ngắm địa hình. Hai, xe còn dưới vũng lầy mà đã gài số 2. Ba, vòng quay chân dầu tăng giảm đột ngột. Từ 600 lên 1.00 rồi lại xuống 800. Nhìn khói và nghe tiếng động cơ mà xem, đúng không? Đàm vào lái thay.


Anh lái xe cười ngượng ngịu với Đức và xác nhận đại đội trưởng đã nói đúng từng nấc vòng quay chân dầu mà anh đã biến đổi, mặc dù đại đội trưởng đứng cách xe anh hai mươi mét. Bữa ấy Đức cũng vội cúi xuống giấu một nụ cười thích thú. Đã từ lâu, Đức có một ý nghĩa rất rõ là hình như tất cả các chiến sĩ của đại đội 10 đều có những nét chung rất giống đại đội trưởng của họ. Đấy là sự thẳng thắn trong trao đổi, sự say mê dẻo dai trong mọi hoạt động và những khuôn mặt rạng rỡ. Riêng cái “bộ tứ” trong xe tăng 953 do chính đại đội trưởng Lâm làm trưởng xe, mỗi khi nghĩ đến, Đức lại thấy nhen lên trong lòng mình một cảm giác gần gũi và trìu mến. Tay Đàm lái xe thích mơ mộng. Cậu Khái, pháo thủ số 2 tinh nghiạch. Anh chàng Tỉnh thợ mộc, pháo thủ số 1 trầm rĩnh và dí dỏm. Và bằng lối nghĩ của một cán bộ chính trị, Đức hiểu trong một chiếc xe tăng, cái cốt yếu nhất là bốn người ấy phải như một cơ thể thống nhất. Đấy là sức mạnh. Có lẽ không có lúc nào Lâm không đặt ra cho chiến sĩ mình những suy nghĩ lý thú về chiến thuật và kỹ thuật. “Khi đã có một hoả lực tổng hợp mạnh và một vỏ thép dày làm công sự di động, người chiến sĩ xe tăng còn có thể rút ra được điều gì trong lối đánh truyền thống của bộ binh". Đại loại là những vấn đề như thế. Cách đây hai ngày, ở đại đội 10 đã nổ ra một cuộc tranh luận như vậy về chiến thuật và Lâm đã kéo Đức xuống dự hai giờ liền đầy hào hứng. Song, chưa kết thúc…


Tiếng động xuống đất “pình pình” của quả bóng chuyền đã khiến bãi trú quân của đại đội 10 tíu tít hẳn lên. Từ dưới hầm những chiếc tăng phủ kín lá nguỵ trang, dưới những lùm le, những mái lán lợp lá trung quân… nhiều khuôn mặt hớn hở hiện ra. Tất cả đều kéo đến dự cuộc tranh giải vô địch bóng chuyền giữa các trung đội đã vào chung kết. Bộ ấm chén men Nhật Bổn và gói trà hãng “Củ Măng” loại bự kia sẽ về trung đội 1 hay trung đội 3 sau trận đấu chiều nay? Cả hai trung đội này cùng có một ưu thế là một bên có đại đội trưởng, một bên có chính trị viên đều là hai “danh thủ” cả. Họ được quyền nhận vào đội bóng của trung đội mình chính trị viên và đại đội trưởng vì mỗi “danh thủ” ấy đồng thời làm trưởng xe một xe trong trung đội khi họ tập tành hay chiến đấu theo đội hình đại đội. Nhưng thật tai hại cho trung đội 3 là chiều nay chính trị viên mắc họp đảng uỷ tiểu đoàn không dự đấu được. Đàm hăm hở ra mặt.

-Cho một cú “xéc-vít” cỡ đạn xuyên để dứt điểm anh Lâm.

-Không cần!-Lâm tung tung quả bóng trên tay vẻ hăm dọa:-“Bê 3” chỉ là loại lô cốt đất thôi. Đạn nổ này!

Tuýt… tuy.. tuýt! Anh chàng Khái pháo thủ số 1 tăng 953 đỏ mặt tía tai thổi vào kẽ ngón tay làm còi. Luật lệ bắt bớ thế nào Khái ta chỉ biết lơ mơ thôi, nhưng được nhận chức trọng tài là vì cái còi sắt của đại đội bị mất. Khái ta lại là người thổi còi tay nổi tiếng. Chỉ bằng hai ngón tay thôi, Khái có thể thổi còi, làm chim hót, đệm nhạc cho các tiết mục đơn ca, cố nhiên là không cần “son-phe”. Để bước lên ghế trọng tài cho ra dáng con nhà thể thao, Khái đã năn nỉ Đàm phạt cho một mái đầu móng lừa từ hôm lấy bóng ở tiểu đoàn về. “Đúng là cúp kiểu tóc này ra dáng con nhà thể thao thật, nhưng tớ lo đầu cậu lắm sẹo quá!”. Đàm đã can Khái đến thế mà nào cậu ta có nghe. Đã thế đại đội trưởng Lâm lại cứ hùn vào là cần phải có cái đầu như thế mới đúng mặt trọng tài! Hoá cho nên bây giờ mỗi khi lấy gân mặt thổi còi, chân tóc, các cỡ sẹo lớn nhỏ của nhà thể thao cứ tăm tía cả lên!


Thường thì để đánh giá trận đấu có “ác liệt” hay không, người ta phải quan sát những đường bóng hiểm hóc. Nhưng ở đây, sự “ác liệt” lại được khẳng định ở chỗ khi nào các cầu thủ to tiếng cãi nhau, kê kích nhiều nhất.


Trung đội 3 xem ra núng thế lắm rồi. Sự hò hét lăn lộn đất cát đầy mình của các cầu thủ bên đó chỉ để chứng tỏ cái sự tận tâm kiên cường thôi, chứ thật khó mà cứu vãn được. Nhiều khán giả đã tuyên bố bô bô là sẽ cho trung đội 3 mượn hăng-gô sang xin nước chè! Nhưng trung đội 1 đang làm mưa làm gió trên sân cỏ thì bị một đòn “sét đánh!”: Liên lạc tiểu đoàn xuống yêu cầu đại đội trưởng Lâm cần nghỉ sớm tắm rửa, cơm nước, kịp lên tiểu đoàn hội ý vào 7 giờ tối.

-Khái ơi, cho tớ thay chân anh Lâm. Tớ xin thề với cậu!...

-Không được. Cậu vào chỉ tổ vướng chân!

-Tớ!

-Không được!

Nhiều khán giả trung đội 1 cở áo thật sốt sắng. Có anh không mấy khi sờ đến quả bóng cũng “tớ” một cách dứt khoát lắm. Bên trung đội 3 đã bắt đầu có tiếng hăm doạ.

Trọng tài Khái vừa chạy đâu đó về vẻ quan trọng:

-Một cầu thủ xuất sắc sẽ vào thay đồng chí Lâm.

-Ai đấy?-Đàm lo lắng kéo áo Khải.

-Tỉnh. Anh Tỉnh.

-Ồi, ông “Tỉnh ngái ngủ” pháo thủ số 1 xe mình ấy á?

-Chứ còn ai?

Người cầu thủ xuất sắc ấy thủng thẳng đi đến, tựa cái điếu cày vào cột lưới. Anh ta khoảng ba mươi tuổi, da hơi xanh, có đôi cẳng sếu và gương mặt của một người khôn ngoan nhưng luôn luôn làm ra bộ ngớ ngẩn một cách tức cười:

-Chơi thì chơi!-Anh ta tuyên bố nhát gừng rồi đưa bàn tay vượn lem nhem đầu xe quào quào quả bóng.

-Em nêu, anh đập được chứ?-Đàm hỏi.

-Ừ đập!

-Bên “bê 3” nó có mấy cái “tủ mọt” anh bỏ nhỏ tốt không?

-Ừ, bỏ nhỏ!

Mặt anh ta cứ tỉnh bơ trước sự chăm chú dò xét của đám khán giả và của Đàm. Chưa biết chừng ông ấy đánh được cũng nên. Cứ tưởng ông ấy vụng về, ai ngờ dạo đóng quân ở nhà dân, ông ấy ra kiểu, đóng liền hai cái tủ cánh cong cho nhà ông Cơ, ông Chỉ xóm Chùa làm cánh thợ mộc Sen Hồ chả phục đến phát hoảng lên đấy ư? Cứ phải chờ xem đã. Có trời mà đoán được ở cái con người lấp lửng, không bao giờ nói hết câu, rất ít hứa hẹn gì, nhưng lại đầy những cái bất ngờ này…

-Tuýt… tuy… tuýt!-Trọng tài Khái dõng dạc tuyên bố:-Trận “đoạt cúp châu Âu” bắt đầu!

Rời khỏi bãi bóng là những ý nghĩ về trận đánh ngày mai lại bám chặt lấy tâm trí Lâm. Sớm nay, anh đã cùng chính trị viên, đại đội phó kỹ thuật đi kiểm tra từng xe. Đạn, gạo, muối, lương khô, đường sữa, nước cứng, nước mềm… đều đã được các pháo thủ sắp xếp đâu vào đấy trong xe. Các buồng động lực, thao tác và bộ phận hành động anh đều kiểm tra đến từng chi tiết nhỏ. Anh đã nhất loạt cho các xe nổ máy xem lại hệ thống vô tuyến trong và ngoài. Tất cả các tháp pháo đều quay và cố định mục tiêu tốt. Đèn trong buồng lái xe bật sáng chỉ rõ sự hoạt động chính xác của các loại đồng hồ khi áp, nhiệt độ, vòng quay chân dầu… Cuộc kiểm tra kết thúc ở xe tăng 953, xe Lâm trực tiếp làm trưởng xe. Đàm lái xe, và Khái pháo thủ 2, hai anh bạn trẻ đã rủ nhau đi tắm. Chỉ còn Tỉnh pháo thủ 1 đang lom khom bơm mỡ vào các bánh xe của bộ phận hành động, thận trọng và tỉ mỉ như cách đo đạc tính toán cho từng cái mộng ở một loại giường hay tủ kiểu cách tinh vi. Với anh chàng thợ mộc này thì người ta không cần phải rửa tay khi cầm đến bất cứ dụng cụ nào sau giờ bảo dưỡng xe. Cứ gọi là bóng lộn!

Trước khi lên họp đảng uỷ tiểu đoàn, chính trị viên hỏi Lâm:

-Chiều nay anh định cho đại đội làm gì nữa nhỉ?

-Ngủ từ 2 giờ đến 4 giờ 30. Khi anh em thức dậy sẽ tiếp tục đấu bóng chuyền. Xong sẽ lại nghỉ, đến 9 giờ tối sẽ dậy chuẩn bị, 11 giờ xuất kích!


Chính trị viên cười gật đầu. Khi thời gian chuẩn bị rộng rãi, không biểu diễn văn nghệ thì cũng phải đánh bóng hay có hình thức vui chơi nào đó trước khi vào trận đánh. Từ lâu, chính trị viên đã hiểu đại đội trưởng của mình không phải là một nhà “quân sự thuần tuý”. Với Lâm, không bao giờ cậu ấy chịu để cho đơn vị có những giờ tẻ nhạt hay căng thẳng nặng nề. Đã nhiều lần Lâm nói với anh một câu rất “triết lý”: “Mình cho rằng tuổi trẻ là hồn nhiên. Kể cả những suy nghĩ sâu sắc, nếu ở một người trẻ tuổi, cũng cần toát ra từ một phong thái hồn nhiên!”. Chính trị viên không bổ sung gì thêm vào điều “triết lý” ấy của đại đội trưởng. Nó chưa thật đầy đủ, nhưng đấy là một suy nghĩ có sức mạnh…


Trong trận đánh ngày mai, đại đội tăng của Lâm sẽ phối thuộc với bộ binh dứt điểm cụm cứ điểm chiến đoàn 9 nguỵ nằm trên một quả đồi thấp ven một thị trấn nhỏ. Cụm cứ điểm gồm ba khu vực: có hai tăng phòng không mang pháo 57 hỗ trợ, đại đội Lâm sẽ chia làm ba mũo. Mũi “bê 3” đánh khu vực chi khu. Mũi “bê 2” đánh trại biệt kích. Mũi “bê 1” có tăng 953 của anh, Đàm, Khái, Tỉnh và ba xe nữa sẽ chọc thẳng vào khu sở chỉ huy chiến đoàn. Trong trí tưởng tượng của Lâm lúc này, cụm cứ điểm giặc hiện lên rất rõ. Khi thì nó nở ra với tất cả những cánh rừng cao su xanh sẫm bao quanh bao quanh, chằng chịt những con đường đất đỏ, mùa khô lúc nào cũng lầm bụi; một con suối cạn chân đồi; bảy hàng rào kẽm gai có mìn chống tăng theo kiểu chữ Z và chi chít mìn chống tăng bộ binh, pháo sáng tự động như một thứ cây dây leo trèo đầy quả độc; một bức tường ủi bằng đất cao hai mét mà tăng phải vượt qua… Mấy đêm trinh sát, anh đã lăn toài quanh đấy. Khi thì nó thu hẹp lại trên một sa bàn đầy những lá cờ hiệu nhỏ xíu đánh dấu từng hoả điểm địch. Các đồng chí trinh sát bộ binh đang làm việc tiếp tục. Họ sẽ báo về cho anh những hoả điểm mới phát hiện, đặc biệt là những hoả điểm và súng chống tăng của địch. Bộ binh đã tiến hành vây ép cứ điểm này từ hơn một ngày rồi. 23 giờ đêm nay, đại đội tăng của Lâm sẽ xuất kích cùng bộ binh đánh dứt điểm. Không được dùng đèn khi hành tiến. Lâm kiểm lại từng chiếc khăn dù trắng cho người dẫn đường khoác trên mình và cự ly giữa các xe sao cho tiếng động cơ không bị dồn vào một chỗ gây chấn động mạnh khi hành tiến trên đoạn đường 15 cây số kia…

Có tiếng người giằng co sau tháp pháo tăng 953.

-Bóng chuyên ăn nhau ở cái người cao thôi. Anh một mét bảy mươi rồi còn gì?

-Ừ thì mày phải để tao khoá cửa xe lại đã chứ.

Đúng là “trọng tài” Khái đang nài Tỉnh đi đánh bóng chuyền thay chân Lâm. Hai người không nhìn thấy anh. Khái đã cắm cổ chạy về phía sân bóng. Còn Tỉnh thì cứ thủng thẳng, tay ve vẩy điếu cày, vật bất ly thân của anh ta. Cái điếu tre ấy được vuốt ve lên nước óng như màu đồng… điếu! Đàm lái xe đã không nói quá khi cậu ta bảo rằng, nếu một ngàn năm sau, có nhà sử học nào đào được nó, nhất định sẽ phải để ý nghiên cứu những nét hoa văn mà Tỉnh đã kỳ công chạm trổ đủ các hình thù chim muông cây cỏ, như kiểu người ta tìm hiểu đường nét hoa văn trên trống đồng Ngọc Lũ, Đông Sơn! Lâm khẽ mỉm cười về đôi bạn Tỉnh và Khái. Lâu rồi, khi nghe mọi người trong đại đội nói rằng hai người rất thân nhau, Lâm hơi lạ. Khi mới hai mươi tuổi, nghịch ngợm như trẻ con, vậy thì có gì để phù hợp với một người ba mươi tuổi, có hai con lại chín chắn như Tỉnh? Nhưng đến khi Lâm, với tư cách là đại đội trưởng kiêm trưởng xe về tăng 953 với Đàm, Tỉnh Khái thì anh hiểu. Một đêm, khi đoàn tăng dừng lại ở chân một cao nguyên, khuya lắm rồi, chợt thức giấc, Lâm vẫn nghe tiếng người rì rầm:

-Có phải năm ngoái khi về phép, mày rủ mấy đứa ở làng đi ném nghịch lựu đạn xuống hố bom, té ra là ao hợp tác xác thả cá, ông chú mày vác gậy táng vào lưng, mày chạy rồi kêu “nhân dân đánh bộ đội!” phải không?

-Phải. Nhưng ai bảo mà anh biết?

-Thằng Đàm và mấy đứa cùng quê mày nó kể như thế. Chỉ được cái nghịch láo. À nhưng chuyện lúc chiều mày nói thật hay mày dứ tao hả Khái?

-Thật. Bao giờ hoà bình thống nhất, được về quê, nhất định em lên ở với anh học nghề thợ mộc và vào hợp tác xã làng anh. Nhưng em lo chị ấy có như anh không?

-Tính cô ấy như tao đã đành mà hoàn cảnh cô ấy cũng giống nhau. Bố mẹ cô ấy bị bom chết từ hồi đánh Pháp. Cô ấy còn phải nuôi hai đứa em cho nó lớn rồi mới dám nhận lời lấy tao. Mày mồ côi thật, nhưng khi mày lớn lên còn được học hành rồi đi công trường, chứ hồi trước cô ấy khổ lắm.

-Ừ, em thì chẳng đói khổ gì. Bố mẹ mất rồi. Chú em tốt lắm, nhưng thím em thì lại lắm điều. Em chỉ muốn có anh chị thôi.

-Nhưng tao chán một nỗi là mày bướng quá. Mà hướng phấn đấu cũng còn lơ mơ lắm. Rồi thì mày cũng phải thành một người thật đứng đắn, cũng cần là một đảng viên nữa chứ. Ai lại tắt máy một cái là bỏ xe lang thang vào bản không báo cho ai cả. Tao như ông Lâm thì tao khai trừ Đoàn mày!...

À, hai anh em đang “kiểm điểm” nhau đấy. Khái im thít. Cu cậu xem ra sợ ông Tỉnh…

Con đường nhỏ đã được đánh bậc len lỏi giữa các khóm le, bạc phếch một mầu lá rụng, dẫn Lâm xuống một bến một dòng sông nhỏ. Mùa khô này lội ra giữa dòng nước mới ngang thắt lưng, nhưng trong ráng chiều, mặt sông cứ nhếch nhoánh một màu đỏ lửa, gió thổi mạnh xô dậy những lượn sóng màu kim loại khiến dòng sông bỗng có vẻ dữ dội riêng của nó. Thượng nguồn sông Sài Gòn đây. Sông Sài Gòn! Lần nào có việc ra đến bờ sông, cái tên sông cũng gợi trong làng anh một cảm giác vừa gần gũi lại vừa xa xăm. Nó đấy ư? Cách đây bốn tháng, đứng trước sa bàn tìm hiểu tuyến đường vào mặt trận, Lâm đã từng cảm thấy nôn nao khi nhắc tên dòng sông ấy. Vị trí, độ sâu nông của nước, của bùn đều đã được anh nắm chắc ngay từ khi còn cách nó hàng ngàn cây số. Nhưng đấy đâu phải là tất cả những gì thuộc về một dòng sông!


Đêm ấy trăng sáng xanh. Đại đội trưởng Lâm đã thông báo cho toàn đại đội nghỉ một giờ khi trước mũi tăng đi đầu của anh lấp lánh một dòng bạc chảy. Đây cũng là vị trí tập kết cuối cùng của đơn vị. Sông Sài Gòn! Lâm nâng cửa xe ra ngoài. Ở những xe sau, các chiến sĩ cũng lần lượt tắt máy và rầm rập nhảy xuống. Họ lặng lẽ trải ni lông xuống cỏ, bày lương khô, pha nước uống. Những đốm lửa thuốc lập loè dưới những bàn tay khum khum. Gió thổi hun hút đến sởn da gà như mọi con sông ban đêm mà sao anh bồn chồn thế! Đàm lái xe, choàng tay qua vai đại đội trưởng, xuýt xoa:

-Anh Lâm ơi, lúc này sao mà tôi muốn trở thành nhà thơ quá! Chúng ta đã đến rồi!


“Đến rồi!”. Đàm đã nói đúng cái cảm giác bồn chồn mà Lâm đang muốn tự giải thích. Trên suốt mấy tháng hành quân, đã bao lần Lâm và các chiến sĩ nói với nhau về con sông xa xăm này. Đến rồi! Quê cậu Đàm lái xe này cũng có một con sông và một thành phố trên bờ con sông ấy. Đã bao lần Đàm kể với đại đội trưởng của mình về quê hương anh bằng một giọng xúc động và cũng rất văn vẻ. Lâm biết, với anh, các chiến sĩ có thể bộc lộ tất cả lòng mình bằng cách nói nào mà họ thích, không cần một sự ý tứ khôn khéo gì hết. Chính Lâm những ngày đầu từ bộ binh chuyển sang binh chủng thiết giáp cách đây ba năm, anh đã từng lái xe xích kéo pháo 100 đến bảo vệ vùng quê của Đàm, cũng chính là nơi hai mươi năm xưa chú bé Lâm đã ngồi trên thúng mẹ gánh tản cư hồi đầu đánh Pháp. Ngã ba Hạc mênh mông một màu trời nước, trắng xoá một màu hoa lau. Ngày ấy, những anh Vệ quốc đoàn đội mũ calô, áo trấn thủ, đi chân đất đã dạy Lâm một bài hát có nhiều đoạn xúc động nói về những người du kích áo nâu đi dọc triền sông giữa những buổi chiều ồn ào nước đổ về xuôi và một thị xã đầy gạch vụn. Đàm lớn lên sau Lâm. Anh không học những bài hát đó qua những anh Vệ quốc đoàn qua làn sóng nhạc giao hưởng trên đài phát thanh. Thị xã gạch vụn ấy đã lớn bổng dậy, nguy nga với những nhịp cầu vắt qua sông, những đường phố điện như sao sa, tiếng máy chạy ngày đêm vang trầm như hơi thở của một lồng ngực cường tráng và những bến sông san sát bè mảng, dập dìu những cần trục vớt gỗ lên xuống… Trường phổ thông “Long Châu Sa” mang tên một miền quê kết nghĩa phương nam đã chiếm một phần lớn những kỷ niệm tuổi trẻ của Đàm. Ở đấy, Đàm đã học năm cuối bậc phổ thông. Ở đấy anh đã cùng bạn bè rủ nhau kéo xe bò chở gạch, chở cát về xây dựng thành phố công nghiệp của anh trong những ngày hè. Và cũng chính bạn bè thân yêu ở ngôi trường ấy đã siết chặt tay Đàm, cả khi anh đã leo lên chỗ nối toa con tàu đưa anh đi ngày nhập ngũ…

-Cậu sẽ trở thành nhà thơ thôi-Đại đội trưởng Lâm ôm chặt lấy Đàm-Chúng ta đã đến rồi, vất vả để đến. Tớ không hiểu lắm, nhưng hình như những người vất vả dễ thành nhà thơ!

-Anh Lâm này, tôi cứ nghĩ là sông Sài Gòn sẽ rất rộng…

-Không, đây là thượng nguồn. Nó sẽ mở ra khi tràn xuống đồng bằng. “Sông đến đồng bằng sông bỗng hát!”. Có phải câu ấy của một nhà thơ nào đó mà cậu đã đọc cho tớ nghe ngày qua sông Nậm Quế?
-Anh nhớ thật đấy. Có khi chính anh sẽ trở thành nhà thơ chứ không phải tôi. Tôi chỉ là người thuộc thơ thôi. Đọc mãi thì thuộc, không đáng sợ bằng nghe qua mà nhớ mãi.

-Thế sao khi duyệt báo tường cậu cứ lấy quyền “chủ bút” gạt bài của tớ?

-Cho nên tôi mới bảo anh “sẽ” chứ chưa “đã”.


Lâm khẽ cười thành tiếng. Cái anh chàng Đàm này cũng chữ nghĩa lắm. Là một chiến sĩ thông minh, có tinh thần trách nhiệm, ít tuổi mà thuần nhã, đấy là tất cả lý do khiến Đàm được mọi người yêu mến. Với Lâm, Đàm còn đáng yêu hơn ở chỗ cậu ta sống với nhiều mơ ước. Hai năm đã qua, với bao nhiêu kỷ niệm chồng chất, những đổi thay đột ngột của đời sống chiến sĩ vẫn không khiến Lâm quên được buổi đầu tiên anh gặp người chiến sĩ ấy. Giờ nghỉ trưa mùa hè, doanh trại yên ắng, chợt Lâm rón rén đi lại. Trên một chiếc chiếu trải dưới gầm xe, khuôn mặt Đàm hồng lên trước trang sách. Cho đến tận khi Lâm bỏ đi, Đàm vẫn không hề biết đại đội trưởng đã đứng ngắm mình. Những chiến sĩ như thế bây giờ có ít đâu! Phải, những mơ ước chân chính bao giờ cũng khiến cuộc đời con người ta mạnh mẽ và vui hơn. Soi vào cuộc đời những chiến sĩ như Đàm, Lâm cảm thấy rất nhiều những nét ở chính cuộc đời học sinh của mình. Đúng hơn, của rất nhiều cán bộ, chiến sĩ lứa các anh… Vợ Lâm cũng là một cô gái có nhiều mơ ước. Khi đưa con gái đầu lòng ra đời, Lâm chưa kịp nghĩ gì xa hơn là đặt cho nó một cái tên thì vợ anh đã bảo: “Nếu sau này nó học giỏi, em sẽ cho nó học đại học y. Tại sao à?... Tại vì anh đã từng bảo với em nếu không có chiến tranh thì anh đã là bác sĩ rồi!”. Thấy vợ vất vả, có lần Lâm nói: “Em học thêm văn hoá, anh rất thích. Nhưng hiện nay anh sẽ còn phải đi xa, con nhỏ, mẹ già, công tác bận. Hơn nữa…”. Hôm ấy, Lâm chưa nói hết câu nhưng cô ấy cũng đoán ra. “Em đang học lớp 9. Nếu sau này bổ túc văn hoá mở đến lớp 10 em sẽ học nốt. Cũng không nhất thiết chỉ để vào đại học đâu. Em học để có thêm trình độ công tác cho huyện hội. Bây giờ phụ nữ nhiều người làm công tác khoa học kỹ thuật, rồi mình không thể cứ xách cái túi rỗng nói chung chung ba điều sáu câu lấy lệ được nữa. Em học còn để sau này… dễ hiểu con hơn…!”.

Lâm rẽ nước đi ra giữa dòng. Ráng chiều đã nhạt. Dòng sông ngả sang màu xanh mát dịu dàng. Từ sân bóng chuyền, từng chuỗi tiếng cười vang xa loang trên mặt sông. Không ai có thể ngờ những chiến sĩ đang cười đùa một cách hồn nhiên ấy lại chính là những người ngày mai sẽ bước vào một trận đánh quyết liệt để xoá sạch một cụ cứ điểm hàng ngàn giặc, mở màn cho chiến dịch mùa xuân!


Ý nghĩ đó khiến Lâm cảm thấy thích thú. Khi cái lý do của cuộc chiến đấu bảo vệ đất nước và sự nghiệp cách mạng đã nhuyễn vào tâm hồn chiến sĩ, sự dũng cảm chính là từ cái dáng vẻ hồn nhiên ấy trước tất cả mọi thử thách gian nguy. Mọi sự căng thẳng nặng nề, những ưu tư không cần thiết, tự nhiên bị loại trừ. “Này hai nhà thơ ơi, theo các vị thì có nên trộn đường với lương khô “702” vào nước sôi giả làm cà phê không nhỉ? Tớ không biết mơ mộng gì đâu, nhưng giá nay mai con cái nó lớn, mình kể cho nó nghe về sông Sài Gòn những ngày nay thì cũng đáng mặt ông bố lắm chứ!”. Chính Tỉnh, cái anh chàng thợ mộc pháo thủ 1 xe Lâm ấy đã nói với Lâm và Đàm khi thấy hai người đọc thơ cho nhau nghe đêm trăng đầu tiên họ tới sông Sài Gòn. Cái anh chàng Tỉnh này đâu phải là không biết mơ mộng sau cái dáng làm ra bộ ngớ ngẩn đầy hài hước với bạn bè của anh ta. Không mấy chiến sĩ khi viết thư gửi từ đây về cho người thân mà không đề: “Sông Sài Gòn ngày… tháng…”. Cả thư của Đàm, Tỉnh, Khái đều thế. Ngay đầu lá thư gửi cho vợ mới đây, Lâm cũng đề “Sông Sài Gòn-Mùa xuân 1972”. Bình ơi, em có ngạc nhiên không?


Hình như không thể nghe được lấy một loạt liên thanh nào cho rõ ràng nữa. Tất cả đã chìm vào tiếng gầm thét liên hồi của các cỡ đạn pháo. Màn sương sớm trắng đục bị từng đàn, từng đàn không biết bao nhiêu quả đạn pháo hú gió lao tới cắt xé bằng những vạch đỏ chi chít. Cả cụm cứ điểm của chiến đoàn 9 nguỵ rung lên, tung toé chớp lửa.

-Hay quá Đàm ơi! Pháo mình cấp tập đấy. Lên đi! Lên đi!

Đàm mỉm cười vì cái lệnh “lên đi” rất thừa của anh chàng Khái pháo thủ 2. Thật ra ngay từ loạt pháo đầu, tất cả các xe đều đã chồm lên, lao ra khỏi bãi triển khai theo lệnh “lên tuyến bắn!” của đại đội trưởng Lâm.
-Cậu có biết không?-Khái tiếp-Cánh pháo và bộ binh họ đã “nêu” rồi đấy. Mình lên “đập” đi!

“Không, pháo và bộ binh ta đều đã “đập”, mình lên “đập” tiếp dứt điểm thì đúng hơn”. Đàm đang định trả lời Khái thì nghe tiếng “hừm” khó chịu của Tỉnh. Tỉnh gắt:

-Làm gì mà ngậu lên thế. Trật tự nghe lệnh. Không nhớ quy định à?

Tiếng của đại đội trưởng Lâm vang lên trong các tai nghe:

-953 nghe rõ? Sao?... 963 sa hố bom hả? Kéo hả? 962 đâu… 962 kéo 963 rồi cùng lên tuyến bắn. 957 lên sát 953.

Pháo của ta vẫn cấp tập. Tiếng pháo ầm ù dữ dội đến mức cả tiếng gầm của xe tăng cũng bị át đi. Chỉ cần đứng xa một chút người ta sẽ có cảm tưởng những chiếc xe tăng đang bồng bềnh trôi trên mặt nước chứ không phải do máy nổ của nó đẩy đi. Khi đã nhìn ra cái khối thép của xe 953 bám đuôi xe mình, đại đội trưởng Lâm mới hạ cửa trưởng xe và ngồi xuống ghế. Từ mũi “bê 3” phía tây trận địa, cả ba xe bên ấy đã lên tới tuyến bắn, chuẩn bị xung phong vào chốt chi khu. Ba xe mũi “bê 2” cũng đã báo cáo tiếp cận trại biệt kích. Nếu 962 không kéo nổi 963 trước giờ pháo mặt đất ngừng cấp tập thì xe Lâm và 958 vẫn tiếp tục xung phong. Phải làm sao cùng một lúc cả ba chốt của cụm cứ điểm địch đều bị đánh trúng tim, khiến chúng không thể nào cụm lại một chỗ để đề kháng.


Tiếng xe tăng đột ngột gầm to hẳn lên. Cả tiếng súng liên thanh cũng bất chợt xô lên từng loạt. Pháo đã hết giờ cấp tập. Trời đã sáng rõ, nhưng cụm cứ điểm vẫn cứ chìm trong mờ mịt khói bụi, tuồng như sương và bóng đêm ở đó chưa tan.


Chỉ vài vòng xích nữa thôi là mũi xe Đàm sẽ tiếp giáp vào hàng rào thứ nhất. Tuyến bắn đây rồi. Những khuôn mặt bộ binh ta lấm lem đất cát nhô ra khỏi chiến hào đầy ngạc nhiên thích thú trước sự xuất hiện đột ngột của “anh bạn” xe tăng. Những nụ cười loá lên trước kính lái của Đàm. Chắc là họ reo to ghê lắm nhưng Đàm không nghe tiếng. Biết là họ không nhìn thấy mình đâu nhưng Đàm cũng mỉm cười đáp lại sự hân hoan của họ. Một tốp bộ binh súng đạn đầy mình đã chạy qua mũi xe, vòng ra sau. Họ sẽ trụ lại sau tháp pháo cùng xe tăng lao qua cửa mở.


Sau cơn kinh hoàng của trận mưa pháo 30 phút, những hoả điểm địch còn sót lại tiếp tục xả súng ra. Đàm nghe rõ từng chùm đạn liên thanh của địch đập chan chát vào mũi xe.


Không còn bị cản trở vì những đường đạn cầu vồng của phục vụ ta cấp tập nữa, bọn máy bay C.130 hạ dần độ cao. Những vòng bay xoáy trôn ốc cứ hẹp dần!

-Choi tôi lên tháp pháo bắn máy bay-Tiếng Khái bồn chồn hỏi Lâm. Khái lo lắng nếu không dùng 12 ly 7 xua bọn C.130 đi chúng sẽ cối vào tăng mà anh Lâm thi đang thò đầu ra khỏi cửa trưởng xe để quan sát toàn bộ trận địa. Với Lâm lúc này, anh chỉ có cái bảo hiểm duy nhất là tấm cửa xe dựng lên sau lưng.

-Chờ khi nào có lệnh mới được lên. Đại liên địch đang quét quanh xe… 953 gọi cao xạ. 953 gọi cao xạ!

-Cao xạ rõ!

-Hướng… hai “ép” và một C.130.

Hình như cùng một lúc với đại đội trưởng, hai xe tăng có cao xạ 57 đã phát hiện ra mục tiêu. Từng cụm khói trắng xốp nở ra xoắn lấy mấy chiếc máy bay vừa bất ngờ cắt một đường bay từ đông sang tây định “đấm lưng” bộ binh ta đang vây ép. Từ trên những chiếc máy bay mất thăng bằng, đạn cối phóng xuống rơi chuệch choạc, tạo nên những cụm khói vu vơ. Quả gần nhất cũng cách tuyến bộ binh ta gần một trăm mét.

-Đạn nổ. Lô cốt chính diện. 200 mét!

-Đạn nổ xong!-Giọng Khái đầy kích động đáp lệnh đại đội trưởng.

-Lô cốt chính diện 200 mét.

Sau tiếp đáp lệnh rõ ràng bình thản của Tỉnh khi bắt được mục tiêu, chiếc xe giật lên. Không nhìn thấy đụn khói đùn ra từ lô cốt địch, nhưng nghe tiếng đạn liên thanh địch đập vào mũi xe tự nhiên vãn hẳn đi, Đàm biết một hoả điểm quan trọng của địch đã bị diệt.


Một bóng người vụt qua kính xe Đàm, nhảy qua cụm dây thép gai ở hàng rào bùng nhùng thứ nhất rồi đột ngột lăn xuống đường hào giáp hàng rào thứ hai. Có thể đấy là một chiến sĩ bộc phá và anh ấy đã hy sinh? Không, người ấy đã bật dậy, tựa lưng vào thành hào phía trong, mặt hướng vào mũi xe tăng của Đàm. Từ tay anh một chiếc khăn dù trắng phất lên. Tiếng Lâm sôi nổi.

-Chú ý. Trinh sát bộ binh chỉ đường. 958, 953 tiến!

Đây chính là nơi các đồng chí trinh sát bộ binh, công binh đã bò vào tháo từng quả mìn chống tăng của địch mở đường cho xe mình. Cái cảm giác của một người biết ơn mà chưa thấy mình làm được gì nhiều bồi hồi dâng lên trong lòng Đàm. Anh cài số 2, chiếc xe chồm lên. Khái đã lao đến quả đạn pháo thứ sáu. Theo như thông báo của trinh sát bộ binh thì những hoả điểm chủ yếu gây khó khăn lớn nhất cho bộ binh ta hơn một ngày qua đã bị tiêu diệt. Giờ phút dứt điểm đây! Tỉnh, nửa đứng nửa ngồi như đánh đu lên hai cái “tai voi” cao su của bộ phận tầm hướng. Lấy thước ngắm, quay pháo, bắn đại liên K.53… Tỉnh hoạt động luôn tay. Nhanh mà không hề bối rối. Cứ đĩnh đạc từng động tác một.

-962 gọi 953.

-953 rõ!

-Đã kéo được 963 lên tuyến bắn.

-962 vòng trái, 963 vòng phải. Hướng sở chỉ huy chiến đoàn. Xung phong!

Tăng của Đàm đã vượt qua hàng rào cuối cùng, hàng rào thứ bảy. Những tiếng hô chỉ huy dõng dạc sôi nổi quán xuyến toàn bộ trận đánh của đại đội trưởng Lâm khiến Đàm náo nức lạ. Bây giờ bốn chiếc xe tăng của mũi “bê 1” này sẽ xoè ra làm ba chạnh như một chiếc đinh ba cắm vào giữa tim giặc. Ở các mũi “bê 2” “bê 3” bên tây trận địa cũng vừa báo về là đã qua cửa mở, công kích chốt biệt kích và chi khu.


Bờ tường ủi bị pháo bắn vỡ từng mảng phơi màu đất đỏ ối dưới nắng. Đàm cài số 1 cho xe bám qua tường rồi lên hẳn số 3. Lá cờ ba sọc cắm trên lô cốt trung tâm chiến đoàn lật bật nghiêng xuống sau từng cái giật của chiếc xe tăng. Ông Tỉnh ngái ngủ bắn khá đấy. Dứt điểm thôi!


Chiếc xe vận tải GMC bị mũi tăng Đàm hết nhào xuống một đường hào cuốn theo cả cái ga-ra ô tô lớp tôn. Từ khoảng trống huếch trước mắt Đàm trải ra một cái sân xi măng phẳng lỳ loá nắng, không một bóng người. Sân trung tâm chiến đoàn đây. Chúng nó đâu?

-Quay xe!

Đàm kéo theo một bên cần lái xuống nấc hãm theo lệnh đại đội trưởng. Tiếng xích miết trên mặt sân cứng rít lên ken két. Chiếc xe tăng quay hẳn 180 độ. Một cảnh tượng dữ dội hiện ra ngay trước mũi xe. Từ rất nhiều những ngách hầm ngầm, bọn lính địch đang túa ra và các chiến sĩ bộ binh của ta đang nhảy bổ vào chúng. Lưỡi lê, báng súng, xẻng quân dụng loang loáng quay cuồng. Bộ binh địch đã từ hầm ngầm liều lĩnh nhoi lên hòng cắt xe tăng ta ra khỏi đại bộ phận bộ binh ta đang ào qua cửa mở. Chúng hy vọng với cự ly gần, hoả lực xe tăng sẽ bị hạn chế và có thể đánh mìn chăng? Đừng hòng! Vỏ thép xe tăng của chúng ta là công sự di động chỉ để tiến công chứ đâu phải là nơi ẩn nấp! Tiếng Tỉnh đã vang lên:

-Khái chuẩn bị AK, lựu đạn. Báo cáo, cho chúng tôi ra ngoài cùng bộ binh bảo vệ xe.

-Được! Lâm trả lời khi anh thấy bộ binh ta lên còn ít-Nhưng phải dùng lựu đạn dọn đường!

-Tất nhiên!

Những đám khói lựu đạn chưa tan, Khái đã tuột xuống đến đất. Khái giật mình thấy tóc bị gió hút dựng đứng cả lên. Một loạt AK bay sạt trên đầu. Anh Tỉnh ra sau đã va súng vào cửa xe, cướp cò chăng?

-Hai thằng! Khái, phía sau!

Tiếng Tỉnh to và trầm. Khái lăn xuống đất, xoay ngoắt người lại. Một cửa hầm ngầm vừa mở ra bất ngờ trên mặt phẳng sân xi măng, chỉ cách lưng Khái chừng bốn mét. Hai thằng địch nằm úp nửa người lên miệng hầm, hai chiếc mũ sắt và quả mìn chống tăng văng ra lăn lông lốc trước mặt Khái. Hẳn là chúng định quăng mìn lên rồi rút chạy theo đường hầm, hy vọng xe tăng đè qua sẽ nổ. Anh Tỉnh đã bắn chết chúng. Khái giật lựu đạn quăng xuống đó liền hai trái.

-Giương lê lên, chú mình! Tỉnh nhắc Khái.

Đại đội trưởng Lâm đã ném đến trái lựu đạn thứ ba và thay băng đạn súng ngắn thứ hai. Có hai khẩu AK thì Tỉnh và Khái đã dùng. Vừa quan sát để chỉ huy cho Đàm lái xe lùa địch, vừa trực tiếp đánh, Lâm đã nhoài hẳn nửa người ra khỏi cửa trưởng xe lúc nào anh cũng không biết. Tất cả những nơi mà địa hình có thể giúp địch đặt súng chống tăng đều không lọt khỏi tầm mắt Lâm. Đã có vài cụm địch và mấy thằng chưa kịp đặt súng chống tăng vào vị trí thích hợp đã bị lựu đạn của Lâm hất tung lên, hay lộn cổ xuống hầm ngầm vì tiểu liên của Tỉnh, Khái. Bộ binh của ta tràn lên ngày một đông. Dùng xe tăng làm công sự nổi, họ nhanh nhẹn vượt qua bức tường ủi, nhét lựu đạn, thủ pháo vào từng lỗ cửa sổ, lỗ châu mai địch.

-Sao?-Lâm hỏi lại những báo cáo của mũi “bê 2”, mũi “bê 3” phía tây trận địa.-Xong cả hai chốt rồi chứ? Gọn chứ?-Rồi anh reo lên-Tuyệt quá Đàm ơi!

-Tuyệt quá đấy!

Miệng nói vậy mà ruột gan Đàm cứ nhói lên từng lúc khi anh cảm thấy chưa bao giờ đạn liên thanh của địch lại đập vào vỏ xe nhiều đến thế. Biết bao nhiêu họng súng khốn nạn của bọn địch đang nhâu nhâu vào xe trong khi đại đội trưởng Lâm của anh thì phơi nửa người trên tháp pháo. Đàm không nhìn thấy Lâm lúc này, nhưng cứ nghe những mệnh lệnh chính xác của Lâm khi cho xe “quay”, “lùi phải” hay “lùi trái!”… để lùa địch thì Đàm biết là Lâm không còn cách nào khác là phải nhoài nửa người ra khỏi xe để quan sát bên ngoài, quan sát toàn bộ trận đánh.


Một tiếng “rầm” như tiếng đạn cối phía đuôi xe và luồng sáng đột ngột lùa vào buồng xe sau lưng khiến Đàm giật thót người. Buồng xe kín như bưng sau khi Tỉnh và Khái xuống, luồng sáng ấy chỉ có thể lùa vào khi cửa trưởng xe bị bỏ trống. Nguyên tắc chỉ huy không cho phép Lâm rời khỏi xe. Anh ấy đâu?


Lâm bị ròi và chắc là nặng lắm, anh mới chịu để cho người tuột khỏi cửa xe và ngồi bất động trên ghế trưởng xe như vậy. Khái đâu? Tỉnh đâu?... Đàm mím môi cố nén một nỗi uất ức đến nghẹn ngào. Anh căn cho xích xe đúng với mấy cái cửa hầm đen ngòm lố nhố những cái mũi và những cái lưng vằn vện…


Từ ba góc sân xi măng, những ngôi nhà ở của sĩ quan, binh lính địch rùng rùng chuyển động từng mảng tường theo nhau ụp xuống. Gần như cùng một lúc, ba mũi xe tăng 958, 962, 963 trắng xó bụi vôi cát nho ra từ cái đám đổ vỡ hỗn độn ấy, tràn qua sân xi măng loá nắng.


8 giờ 35 phút sáng. Nắng đã bắt đầu gắt. Mùa này nắng gắt ngay từ khi tan sương. Đức, trợ lý chính trị tiểu đoàn chạy muốn tưởng đứt hơi. Nhảy qua những cụm dây thép gai vương vãi, những ổ súng gãy nát, luồn dưới những khung nhà đổ, cắt ngang cả những dây tù binh lũ lượt kéo ra từ các lô cốt hầm ngầm. Đức nhằm hướng sở chỉ huy chiến đoàn. Chỉ chút nữa là anh đạp phải tên đại tá chỉ huy trưởng chiến đoàn 9, mặt rầu rĩ ngồi nhìn cụm cứ điểm tan nát, nếu không có tiếng nhắc của đồng chí bộ binh áp giải. Trận đánh đã dứt điểm gọn trước nửa giờ.


Tin đại đội trưởng Lâm bị thương nặng trong những phút cuối cùng của trận đánh diệt sở chỉ huy chiến đoàn địch đã theo những làn sóng vô tuyến truyền từ xe tăng này đến xe tăng khác và đã được, báo cáo lên ban chỉ huy tiểu đoàn. Đức càng cảm thấy lòng cồn cào khi anh bắt gặp những dáng vẻ bần thần của các chiến sĩ đại đội 10 xe tăng. Vừa thu dọn xung quanh xe, họ vừa nhìn sang phía sân xi măng. Ở đấy, các quân y sĩ đang tiến hành gấp những công việc cấp cứu cho đại đội trưởng của họ.


Tỉnh, Đàm, Khái vẫn để nguyên mũ công tác, trầm mặc cúi sát xuống một chiếc cáng. Hình như Lâm đã tỉnh và đang nói với họ điều gì. Đức len vào. Vì vội, anh và cả vào hai cánh tay bị thương quấn băng trắng toát đeo ngang ngực Khái và Tỉnh, khiến cả hai giật thót người, nhưng không ai quay lại.

Lâm đã nhận ra Đức. Nụ cười trên khuôn mặt mất máu đã hơi bệch của bạn làm sống mũi Đức thấy cay cay.
-Đức hả?... Có lẽ tớ không sao đâu… Cậu đừng buồn… đồng chí trợ lý chính trị của tôi ơi, anh nhớ làm sao giúp cho chiến sĩ của tôi lúc nào cũng sôi nổi đấy nhé!

Lâm lại hé môi cười một cách khó khăn. Đức chưa kịp nói gì thì hai chiến sĩ cáng thương đã đưa Lâm đi
Đàm thắt chặt cái dây lưng có khẩu súng ngắn và con dao găm của Lâm gửi lại:

-Anh ấy bị thương vào bụng. Súng ngắn cũng hết đạn. Anh ấy đã ném một quả lựu đạn vào một cụm địch ở cự ly gần…

Câu nói của Đàm và khung cảnh quả đồi sau trận đánh đã khiến Đức bồi hồi. Anh như thấy hiện lại rất rõ ngay tại đây hình ảnh dũng mãnh của tiểu đội trưởng tiểu đội mũi nhọn Nguyễn Thành Lâm cắm cờ lên sở chỉ huy tiểu đoàn thuỷ quân lục chiến Mỹ trên điểm cao 738 cách đây bốn năm. Ngày ấy anh và Lâm còn là những chiến sĩ bộ binh và cùng trong một mũi khoan thép!

Có người vẫn thường bảo những anh cấp dưỡng chúng tôi là chúa hay la cà. Nhưng suốt từ hôm đơn vị về đóng quân ở xóm Húng đến nay đã đúng một tuần rồi, tôi vẫn chưa đi được đến đâu. “Đi được đến đâu” ở đây có nghĩa là vào thăm nhà nọ nhà kia, có nước nôi, thuốc lào, thuốc lá, chuệyn trò tâm sự với bà con hẳn hoi kia, chứ loáng quáng ở quanh mấy quả đồi, nhặt hạt dẻ cùng các cô gái vào những lúc chờ tiếp phẩm mang thức ăn về mới nổi lửa, thì của đáng tội cũng có dăm ba lần rồi. Cái vùng này đến là nhiều dẻ. Dẻ trước mặt, dẻ sau lưng, dẻ trong vườn, ngoài đồi, cứ là tít tắp mênh mông.


Kể cả nhà cụ Năm, tôi cũng chưa kịp vào. Tôi phải kể đến ông cụ trước tiên, vì nghe người ta đồn đại về cụ có hơi nhiều so với những cụ khác trong xóm. Trong những lời đồn đại về cụ đến tai tôi có những chuyện có lý và có những chuyện cũng quá vô lý. Ví thử như chuyện đồn cụ có tài sao chè đến mức chè lá già mà vào tay cụ cũng sao thành chè móc câu, sao xong cho vào lọ sắt mà xóc, cánh chè va vào nhau kêu cứ leng reng (!); hay chuyện hồi còn trẻ, có lần vào phiên chợ Mọc, cụ mua được một con chó nặng ba mươi cân, định dắt về thịt cho anh em ăn, bất đồ bị xổng, cụ phải đuổi nó chạy vòng vèo chả biết qua những đâu mà chỉ trong một ngày đến khi bắt được, con chó đã gầy rạc đi, cân chỉ còn được ba cân (!) thì thật là quá đáng! Nhưng có điều khiến chúng tôi đặt biệt chú ý là nhiều người ca tụng về tài nấu các món ăn bình dân của cụ. Nghề nào nghiệp ấy, những chuyện đó thật đáng cho anh em cấp dưỡng chúng tôi “la cà” lắm.


Ý tôi là chờ bữa nào thật rỗi rãi, trong tay lại có bao thuốc lá thơm hay một góc gói chè “Hồng Đào” chẳng hạn thì sẽ đến thăm cụ. Nhưng rồi cuộc gặp gỡ giữa tôi và cụ đã xảy ra, không đến nỗi hồi hộp và cầu kỳ như tôi đã định.


Nghe nói về cụ đã nhiều nhưng thú thực cho đến tận hôm ấy tôi mới được giáp mặt. Một hôm, dắt xe ra đến cuối xóm thì tôi gặp một cụ già đang ngồi ẵm cháu cạnh hàng rào dâm bụt. Không hiểu là do tài mô tả hình dáng cụ của những người trong xóm hay do một linh cảm tri kỷ nào mà mới thoạt nhìn cụ, tôi đã ngờ ngợ. Họ bảo “cụ gầy, cao, có mọt bộ râu thưa thôi, nhưng cái râu nào ra cái ấy, to, cứng và hung hung đỏ”… thì cụ già này quả có như thế. Cụ cũng nhìn tôi từ đầu đến chân bằng một đôi mắt vừa như thân thiết lại vừa như dò xét rồi bất đồ cụ nhổm hẳn lên:

-Vào trong tôi chơi, anh!

-Cám ơn cụ, cháu vội đi… công tác! Cụ cho cháu khi khác.

-Vội gì! Cái việc của anh thì bao giờ chả vội. Nhưng vội hay khôgn là ở cái nhanh chân nhanh tay chứ ở đâu cái uống hớp nước, ăn bát cơm…

“Cái việc của anh” là thế nào nhỉ? Quân phục mới, thừng chạc, xoong chảo… không đèo theo cái nào, lại dắt xe đạp đường hoàng, lý gì cụ biết tôi làm anh nuôi? Thế này thì phải vào cái đã.

-Tôi nói thực là chưa gặp anh lần nào, nhưng tôi cứ nhìn dáng ai đang làm việc gì là tôi biết!-Cụ vừa nói vừa rót nước, kéo ghế mời tôi ngồi-Làm cái anh cấp dưỡng là thậm vất vả, cho nên cứ lần nào thằng cháu cả nhà tôi về là tôi hỏi. Nhiều lần cu cậu cũng khiếp tôi.

-Thế anh nhà ta làm cấp dưỡng cho cơ quan nào ạ?

-Trước thì nó cũng có làm cấp dưỡng, nhưng nay là cán bộ tiểu đoàn. Lần nào về tôi cũng hỏi: “Thế anh làm cán bộ lãnh đạo thì anh chú ý cái mặt nào nhất? Nó bảo tôi: “Thì mọi mặt cứ phải chú ý đều cả chứ bố?” Nói thế là chưa đúng. Thực túc binh cường. Chú ý các mặt đã đành một nhẽ, nhưng anh phải lưu ý cho tôi cái đám anh nuôi. “Vâng, thì con cũng hoi rhan xem anh xem cần gì thì hỗ trợ”. Hỗ trợ mới chả hỗ chiếc gì? Làm cái anh lãnh đạo là phải tự xem, tự xét để bàn mưu tính kế giúp anh em chứ cứ chờ anh em nói mới giúp thì đến kiếp nào? Cái anh chiến sĩ bây giờ nêu cao tự lực cánh sinh, mấy khi họ hỏi. Hình như cậu ta cũng nhớ có lần tôi lên đơn vị chơi đã gặp gỡ chuyện trò với cái đám anh em cấp dưỡng ở chỗ nó, nên tôi dồn đến đâu là cậu ta cứ im thin thít. Thì chính tôi cũng làm cái anh cấp dưỡng quân đội mãi rồi tôi lạ gì?

-Ồ, thế ra cụ cũng…

-“Cũng” quá chứ lỵ!-Cụ cười rung cả nhà. Người ta bảo mỗi khi cụ khoái cái gì là hai bên râu mép và các nếp nhăn trên mặt cụ cứ nhấp nháy cả lên thì đúng thật-Tám năm bốn tháng cả thảy.

-Tám năm bốn tháng?

-Chứ gì! Nghĩa là sau cái đận tôi cùng bà con hàng tổng theo anh cán sự Đắc đi phá Phủ năm 1945, dưới thì nhờ anh em giúp rập cất cho bà lão và các cháu gian nhà là tôi đi miết. Tôi làm cấp dưỡng cho huyện đội rồi sang chủ lực. Cứ thế kéo mãi qua cái đận ta thắng Tây ở trận càn Việt Bắc rồi một mạch đến chiến dịch Điện Biên Phủ. Vui cũng có, buồn cũng có, nghĩa là ngọt nhạt, cay, đắng đủ mùi, nhưng anh thử nghĩ xem, bản thân mình, vợ con mình, bà con làng xóm đang nằm chờ chết đói mà đùng một cái có cơm ăn, áo mặc, nhà ở thì anh tinh còn cái việc gì mà tôi từ nan? Không biết bây giờ các anh có được nghe kể về cái thời ấy không chứ tôi thì tôi nhớ đời. Anh sẽ hỏi tại sao tôi làm cấp dưỡng lấu thế chứ gì? Năm ấy tôi đã ngót nghét bốn mươi tuổi rồi. Mình một chữ nhất bẻ đôi không biết, nhưng khối anh chữ nghĩa hẳn hoi mà làm cấp dưỡng họ vẫn vui như tết ấy anh ạ. Cách mạng là đổi cũ thay mới nên cũng chả ai “quan niệm” gì. Đến hoà bình thì “do điều kiện sức khoẻ”, các anh quân y sĩ bảo thế, họ cứ nhất mực cho tôi chuyển ngành sang thường trực gác cho uỷ ban huyện. Lúc ấy tôi cũng đã học xong được cái lớp bốn rồi nên giấy tờ nào cũng cứ là xem vậy được. Nhưng gì thì gì chứ tôi vẫn thấy cái thời tại ngũ là vui hơn cả. Khi về hưu, chính phủ tặng tôi tấm Huân chương kháng chiến hạng ba “Cò nhiều thành tích trong cuộc kháng chiến trường kỳ anh dũng của dân tộc” treo kia có nhẽ phần lớn cũng là do thành tích ở cái đạn ấy. Kìa, anh uống nước đi!

Thằng cháu cụ, được ông mải chuyện thả ra khỏi bọc đã lon ton chạy chơi ngoài sân với mấy con chị. Được cái đêm qua đổ mưa rào, nên sáng nay trời vẫn còn mát hơi nước. Thấy cụ cởi mở, tôi quyết định thực hiện cái ý “la cà” khơi chuyện cụ về các món ăn. Biết đâu những lời đồn đại ấy, mươi phần chả có lấy vài ba? Không có lửa sao có khói?

-Cháu nói ra, cụ đừng cho là cháu đi bộ đội mà còn ngại khó ngại khổ…

-Được! Được!-cụ ngắt lời tôi-có gì anh cứ nói, anh cứ mạnh dạn phát biểu!

Tôi suýt bật cười vì cái dáng cụ và tiếng “phát biểu” cụ dùng. Cụ cứ làm như tôi và cụ đang hội ý, hội báo hay đang họp hành gì ấy.

-Vâng. Cái gay nhất của chúng cháu là làm thế nào cải thiện được cho anh em, ngoài tiêu chuẩn cụ ạ.

-Anh nghĩ thế là phải. Đã gọi là “cải thiện” tức cũng là ăn thêm, rõ là ngoài tiêu chuẩn. Làm cái anh cấp dưỡng mà cứ cầu nhàn là một, ỷ vào đồng tiền là hai, tiêu chuẩn này tiêu chuẩn nọ là ba thì có lúc anh em mất nhờ! Tiêu chuẩn Nhà nước thì không có bao giờ sai. Thiếu lúc này thì lúc khác truy lĩnh. Nhưng đời bộ đội nay đây mai đó thì phải có lúc “bĩ” lúc “thái”. Có lúc có tiêu chuẩn mà phải hành quân không kịp lĩnh. Có lúc nhiều tiền mà hoàn cảnh không có chỗ mua. Lúc nào cũng cứ phải là “tay không mà dựng cơ đồ mới ngoan”, anh tính tôi nói có phải không?

Cụ chiêu một ngụm nước rõ đặc, bật diêm rít một hơi thuốc lào rõ dài. Xong, không chờ tôi nói, cụ tiếp luôn:

-Các anh bây giờ chữ nghĩa giỏi giang cả, hẳn anh đã đọc truyện Kiều của cụ Nguuyễn Du ta xưa. Tôi cho cái truyện ấy là tài tình số một. Hiểu cao, sâu, rộng hẹp đều được cả…

Sao lại sang truyện Kiều? Thấy cụ có vẻ “lạc đề” tôi đâm lo. Lo vì truyện Kiều tôi cũng chưa có dịp đọc kỹ. Năm lớp bảy, tôi có học nhưng chỉ trích giảng một đoạn đầu như “Thuý Kiều bán mình”. Nhưng cái lo lớn hơn là sa vào chuyện này, thì mục đích của tôi không đạt được. Tôi liền tìm cách khôn khéo lái cụ sang chuyện nấu ăn.

-Thì tôi cũng đang nói chuyện ấy đấy chứ anh bảo tôi nói chuyện gì?-cụ dang rộng hai tay phân bua-Này nhé, trong Kiều có câu:


thì hiểu là nhìn người cũng được mà đến việc tìm món ăn cũng đúng! Anh cho là cứ thịt cá mới ngon ư? Thịt cá mà không biết gia, giảm, chỉ một mực chém to kho mặn thì anh em cũng chẳng được ăn ngon. Tôi thì tôi cho là ngon hay không nó ở cái tấm lòng mình, cái bàn tay mình. Cây chuối thì đem cho lợn hay thượng sách là thái mỏng trộn kinh giới làm rau ghém ăn với riêu cua chứ gì? Nhưng chết nỗi, đơn vị lạc vào rừng, thịt không, cá không mà đến cua cũng không thì anh bảo sao?


Cụ dừng lại một chút như muốn thưởng thức cái vẻ lúng túng của tôi trước một tình huống hóc búa đến mấy giây, rồi cụ mới chậm rãi:

-Đấy, đã có lần đơn vị tôi lạc như thế, mà lại ngay sát địch không được nổ súng để săn cầy cáo chim muông gì mới oái oăm chứ! Tôi liền phạt ba cây chuối rừng non. Chuối thì chát lắm. Thái mỏng, luộc chín rồi chắt hai lần nước nó vẫn chát. Đã chát thì phải có chua để khử đi, cái “luật” nấu ăn nó thế. Nhưng chanh, dấm ở đâu? Tôi mới nảy ra ý tìm vài quả phống, dưới xuôi ta gọi là quả tai chua. Hai quả to đun lấy hai bát ô tô nước. Đun xong nghiền nát lấy nước giội vào. Giột một bát, nếm thử đã thấy bớt chát. Giội nốt bát nữa thì tịnh không còn thấy chát là gì. Mày chết với ông! Thích quá. Chờ cho nó thật ráo. Những lát chuối thái mỏng se lại và hơi cong lên, tôi mới giã muối vừng ớt thái nhỏ trộn vào. Cái tang muối vừng ngày xưa cũng thể như muối lạc bây giờ, đơn vị nào không trữ chẳng nhiều thì ít để gói theo cơm nắm hành quân? Xong, ba cây chuối, nhiều thì hai, ít thì một chén mỡ. Cái này là của hiếm nên mình cứ phải chủ động lo trữ từ trước. Thiếu gì những lúc đơn vị ăn uống thịt cá ê hề. Lúc đó ăn xong, thừa, có khi anh em người ta bỏ, nhưng mình thì phải liệu mà thu dọn, rán lấy ít mỡ nước, giấu biệt, dùng cho lúc này. Tôi nói giấu biệt là giấu để dành dùng chung chứ không phải cái kiểu “giàu nhà kho, no nhà bếp”. Nhưng mà phải giấu biệt chứ không anh em nó biết nay xin thìa, mai xin thìa thì đến núi cũng phải lở! Có tý mỡ sôi già, để nguội, trộn vào là đã nổi đình nổi đám lắm rồi, mà nếu đằng thẳng lại có vài miếng bì lợn thái mỏng thổi bay, trộn vào thì cứ gọi là ăn quên chết! Quên chết!


Nhưng cái gì dù ngon mấy, ăn mãi cũng chán. Chẳng lẽ lại chỉ nộm chuối, măng với rau tàu bay nấu muối? Nhìn anh em đêm đi đánh giặc, ngày lại ngồi ăn như thế, thương lắm anh ạ. Mà thương thì không thể chỉ nói mồm. Nghĩ mãi, tôi mới sực nhớ ra cái hồi thằng chánh Biểng cất ngôi nhà ngói đại khoa, nó bắt toàn những anh khoẻ cày ruộng của nó lên rừng xuôi gỗ về, tôi có nghe bà con nói “ngon nấm muối, buốt gai hèo”. Gai hèo thì đi lấy gỗ cho nó khối anh giẫm phải, còn nấm muối thì chưa mấy ai biết tìm mà ăn. Họ bải cái giống nấm ấy nó mọc thành dây chứ không mọc cái một như anh nấm trứng ngỗng, nấm rơm, nấm rạ… Tôi vào bản hỏi một chị người Nùng. Chị ta liền dẫn tới một góc rừng cơ màn là cái “anh” ấy. Nó mọc trên một loại dây đã mục, bắt đầu từ gốc cái dây ấy, chạy hàng kiến. Đến khi cái dây ấy quấn quýt bùng nhùng lại thì nó cũng cứ mọc theo thành một búi bùng nhùng như thế. Tôi bắt đầu hái ở búi vì như thế nhêìu hơn. Vài cái ở gốc thì kể gì? Nhưng quái lại! Hái cái nào rời tay ra là nói vô phép anh chứ, nó cứ nát như bánh đúc vữa! Thì ra cái giống này nó có nấm chúa của nó là cái mọc đầu tiên ở gốc dây. Hái xong cái đó rồi mới hái những cái sau thì có để đến ba ngày nó cũng chẳng nát đươc. Được nó bỏ vào cái vào nấu măng, nấu là tày bay, rau môn thục… đều ngon cả. Tôi không rõ khoa học họ làm cái anh mì chính nó thế nào chứ cái anh nấm muối, tôi dám nói là nó không có thua!

-Thế thưa cụ ở rừng Yên Thế ta đây thì có cái loại nấm đó không ạ?

-Có chứ sao không có? Tôi nói là nói cái dễ kiếm ấy chữ những của “gan ruồi, mỡ muỗi” thì nói làm gì? Tuần sau anh theo tôi, chỉ cần anh bớt ra một ngày lấy phơi khô thì một trung đội dùng đến hàng tháng. Ờ mà một trung đội ta giờ biên chế chính quy hiện đại rồi thì có phải là ba mươi sáu người không nhỉ?

Tôi cố gắng nói ngắn, gọn và trong phạm vi những điều có thể nói về việc biên chế hiện nay cho cụ nghe. Tôi vừa dứt lời thì cụ cũng xin phép chạy xuống bếp. Lát sau cụ lên, hai tay bưng một hũ sành lớn áng chừng đựng được hai mươi lít rượu. Cái hũ có lẽ đã lâu ngày không ai sờ đến nên mạng nhện, mồ hóng dăng khắp cả. Cụ lấy khăn lau bàn chùi đi một lượt xung quanh miệng hũ rồi mở nút, cho tay vào bốc ra một nắm toàn những miếng thái quân cờ xốp và trắng như ruột cây sắn, có lẫn cả bỏng nếp rang. Cụ đưa lên sát mặt tôi:

-Anh có biết nó là cái gì đây không?

-Cháu chịu.

-Tôi biết mà! Anh chịu là phải, mà đến nhiều người khác cũng phải chịu! Không biết ông trời ông ấy có định cho tôi là sau này làm nghê nuôi quân không mà ngay từ thời còn trẻ, ông ấy đã phú cho tôi cái tính ăn thì không được nhêìu mà cứ hay chú ý đến các món ăn. Tôi còn nhớ cái hồi hăm lăm, hăm bảy tuổi, tháng ba ngày tám là cùng anh em đi đóng cối. Năm ấy tôi đóng năm cái cối xay cho nhà lý Nhật đúng vào dịp lão ta ăn mừng lên lão. Hắn là chúa bạc ấc và khinh khỉnh, nhưng vì tôi là người hàng xứ lại đến đóng cối, đối xử không tử tế với cánh “phó” chúng tôi thì cối xay nặng là một, rời tay nêm ra là đất cối cũng bở ra lẫn với thóc gạo ngay là hai. Cho nên đến bữa ăn, hắn cũng phải mời mấy anh em tôi ngồi chiếu ở nhà trên đàng hoàng. Bữa ấy ngoài giò, nem, ninh mọc ra còn có một món đựng trong bát da lươn, chỉ lẫn loáng thoáng mấy miếng lòng gà làm phép mà ngọt ơi là ngọt. Nó cứ xôm xốp, sần sật. Cái giống ấy nó thấm nước nở ra nên khi cắn vào là nước ngọt nó cứ tràn ra chân răng…

-Bong bóng cá phải không cụ?-Tôi hỏi.

-Không phải!

-Bong bóng bì? Bong bóng thủ?

-Không phải! Đấy, mới đầu tôi cũng đoán như anh. Không biết thì phải hỏi. Nhưng hỏi ngay ở mâm thì cánh khách hàng xứ họ khinh mình quê. Tôi mới để ý nhìn xuống bếp thì thấy một bác ra tay dao, vào tay thớt. Tôi nghĩ sống chết là phải “túm” cái nhà bác này. Không uống được rượu nên chẳng thiết ngồi lâu, tôi xin kiếu trước rồi tảng lờ xuống bếp lấy nước. Tôi mới hỏi khẽ bác ta:

-Này bác, thế cái món trăng trắng xôm xếp đựng trong bát da lươn mà bác cho anh em tôi ăn là cái món gì đấy?

Bác ta ngừng chặt thịt, ngửng lên nhìn tôi như có ý xem tôi có thật bụng hỏi không. Bác ta còn hỏi nghề nghiệp, quê quán tôi. Còn bác, mãi sau tôi mới biết. Bác chính là bếp Kính, làm bếp cho thằng đốc tờ Tây trên tỉnh, lý Nhật phải đưa xe tay nhà đi đón bác về thuê làm cỗ khao. Làm thầy thuốc có gia truyền bí truyền thì làm bếp cũng có nghề riêng, không mỗi chốc nói ra được. Nhưng tôi thì bác ấy nói. Cái món ấy có gì đâu, nó là cái anh củ mỡ thái quân cờ đem phơi! Phơi nắng hạ cũng được, nhưng được cái nắng hanh thì mau khô mà khô bền. Phơi độ năm nắng liền rồi cứ mười cân nó thì để lẫn với hai bơ bỏng nếp, cho vào hũ kín cất đi dùng dần. Cái này ở bộ đội mà đựng vào hũ thì lỉnh kỉnh quá, tôi phải bọc vào vải nhựa để dễ mang đi theo đơn vị. Cái nghề mình phải “năng nhặt chặt bị”, cứ vào mùa củ mỡ là tôi tỉ mẩn ngày nửa cân, ngày một cân, thái dần, đến cuối mùa tôi có vài yến là thường. Nhiều đấy, nhưng không phải lúc nào cũng ăn mà phải chờ vào những dịp khao quân, liên hoan, đem ra nấu với nước dùng gà, lợn hay xương trâu, xương bò đều tốt. Cần gì phải bong bóng bì mấy chả bóng thủ. Nó mà nấu với nước gà thì giá kể khi ăn vào miệng có anh nào đứng cạnh, nó tuốt gươm bảo: “Không nhả ông chém!” thì cũng nuốt cái đã!


Cụ nói sôi nổi quá làm đám trẻ con đang chơi ngoài sân cũng xô cả vào nhìn chúng tôi ngơ ngác, giơ cả răng sún ra mà cười.

Câu chuyện đang hào hứng. Giá không phải đi mua đậu thì tôi còn xin cụ kể nốt cho mấy món ba ba, ốc suối, món hạt dẻ rang thay gạo… nhưng đành tạm gác. Cụ đon đả tiễn tôi ra đến cổng, rồi còn đứng vừa quạt vừa nhìn theo mãi cho đến khi tôi đi khuất.

Từ bữa ấy, cứ lúc nào rảnh rỗi là tôi đến thăm cụ. Mỗi lần đến, tôi lại “mang về” được vài ba món ăn, toàn những món rẻ tiền, dễ kiếm nhưng ngon cho đơn vị. Đến mãi thành thân thiết như người nhà rồi, tôi mới đánh bạo hỏi cụ về cái chuyện sao chè lá già, chuyện cụ đánh xổng chó ở chợ Mọc… mà mọi người đồn đại. Cụ hơi đỏ mặt, tôi đã lo, nhưng rồi cụ lại tủm tỉm cười:

-Chắc anh lại nghe cái đám trẻ, mấy thằng Trang, thằng Thịnh, cái Hành, cái Trương… nó nói chứ gì? Nó bịa đấy. Gặp đâu cũng “ông kể chuyện kháng chiến đánh Tây cho cháu nghe”. Vậy mà cứ chuyện nào nghe cánh phụ lão chúng tôi nói xong là u như rằng nó thêm dấm thêm ớt vào! Quái lại thế chứ lỵ! Cũng là cái cách nó quý mình, nó nói cho vui thôi. Cái thời ấy vui chứ anh nhỉ. Cứ nghĩ lại những lúc ba đào mà vẫn kiếm được vài món ngon, đơn vị ăn uống ríu rít thì thật cả còn gì thích bằng. Giá kể bây giờ có phép gì làm trẻ lại thì tôi lại xin đi nuôi quân.


Sau thời gian ở xóm Húng, đơn vị tôi đi chiến đấu suốt hai năm liền trong rừng Trường Sơn và đồng đội của tôi đã được ăn hầu hết những món ăn mà cụ đã cho “đơn”. Nhưng có một món ngon nhất, không hiểu các đồng chí có cho tôi là suy diễn không, đó là niềm vui, niềm tự hào không bao giờ cạn của một cuộc đời khi biết từ trong những công việc bình thường, nhỏ nhặt cũng luôn luôn hết lòng với đồng chí, đồng đội của mình mà cụ đã truyền lại cho tôi!

Chưa khi nào đại úy Phan Khiết lại cảm thấy khó chịu như lúc này, cái buổi sớm lẽ ra là phải đẹp lắm. Trời mịn màng. Đài quân đội đang dạo những bản nhạc nhẹ. Thùy Linh vẫn bảo cái vẻ hào hoa của sĩ quan trẻ như Phan Khiết, sẽ tăng lên rất nhiều trong âm hưởng của những bản nhạc nhẹ. Cuộc đưa tiễn xuống tới bậc thềm thứ chín rất đặc biệt tại bộ tư lệnh quân đoàn của thiếu tướng tham mưu trưởng - một viên tướng ít khi rời khỏi xa-lông khi tiếp cấp dưới. Sự xì xào về người đại úy quá trẻ của những đám lính - dẫu là Phan Khiết không hề để mắt đến họ - dọc những hành lang mà y đi qua... đã làm y hào hứng biết bao nhiêu trong chuyến công vụ này thì khi ra xe, gặp viên thượng sĩ già tài xế, Phan Khiết càng cảm thấy bực bội bấy nhiêu. Đôi mắt giễu cợt, nụ cười nhếch không duyên có trên bộ mặt già nua ốm yếu, bàn tay gầy guộc đưa lên vành mũ một cách chiếu lệ, lời nói gióng một không ít những hàm ý coi thường...

- Anh có thể cho xe nổ máy được rồi đó. Tôi không nhất thiết là phải chờ họ.

Đại úy Phan Khiết nói với một giọng gay gắt và nhìn xoáy vào viên thượng sĩ.

- Thưa đại úy - viên thượng sĩ úp mặt vào vô lăng chiếc xe Jeép - Đúng là đại úy không nhất thiết phải chờ họ, nhưng...

- Không nhưng gì cả! - Phan Khiết ngắt lời viên thượng sĩ - Mà sao anh lại cứ phải dài dòng thế. Đi!

- Nhưng thưa đại úy, chưa có lệnh thông đường buổi sớm. Xe dò mìn trên lộ chưa về.

Ờ, hắn nói có lý. Đây là lộ 13. Nhưng như thế là hắn sẽ lại cười mỉm. Những kẻ tầm thường sẽ rất dễ đắc ý trước những thắng lợi lặt vặt ấy. Chưa chừng mà thằng cha thượng sĩ này sẽ còn nghĩ cả đến sự non choẹt về trình độ quân sự của Phan Khiết trong cuộc chiến hiện tại. Phan Khiết có cái tánh không chịu nổi với những con người mà trước sự hiện diện của y lại không tỏ ra một vẻ gì là săn đón. Có lẽ tánh này có từ hồi nhỏ, từ những ngày mà mỗi buổi sáng, buổi trưa khi cậu Tư Khiết ngủ dậy hay lên tiếng đòi một thứ gì là các loại con sen thằng ở cứ phải cuống quýt cả lên kia! Cho nên lúc này Phan Khiết càng cảm thấy bực bội, không thể nào im lặng chấp nhận cái lý hiển nhiên đó của viên thượng sĩ. Y đặt mạnh bàn tay vào cái vai gầy nhô lên dưới manh áo lính quá rộng của viên thượng sĩ, khiến tên này phải ngẩng lên.

- Tôi hỏi thật, hình như thượng sĩ mỏi mệt lắm phải không?

Viên thượng sĩ chớp chớp mắt và hiểu rằng sau cái giọng cố làm ra ra chậm rãi, thậm chí còn dịu dàng ấy của viên đại úy trẻ tuổi này không phải là những lời thăm hỏi đâu.

- Dạ, tôi cảm thấy mệt mỏi thật. Đại úy có cảm thấy như vậy không?

- Anh đừng có cười mỉm cái điệu như vậy. Nếu anh là một người lính trẻ thì tôi đã có cách đối xử khác với anh rồi đấy. Trong cuộc chiến này không ai có quyền mệt mỏi hết!

- Trình đại úy, tôi có mặt! - Một viên thiếu úy cao, gầy, đứng nghiêm trước mũi xe chào Phan Khiết làm cắt ngang lời y.

- Sao lại chỉ có một người? Thiếu úy Vân đâu?

- Thưa đại úy, thiếu úy Vân lại vừa mới ói vì say rượu. Hình như thiếu úy không muốn đi.

- Thôi anh lên đi. Tòa án binh sẽ nói chuyện với anh ta. Chúng ta đã có quá nhiều những người say rồi đấy.

Sau chừng mươi phút len lách giữa đám thiết giáp đủ kiểu đỗ ngổn ngang không ra hàng ra lối nào trước bộ tư lệnh quân đoàn, chiếc xe Jeép tăng số lao nhanh trên con đường nhựa láng bóng như một đường bằng sân bay. Chỗ này đường tốt quá. Gió mát của buổi sớm đã khiến Phan Khiết lấy lại được đôi chút khoan khoái khi trước, nhưng y vẫn không muốn nói chuyện. Có gì đáng nói? Viên thượng sĩ ngái ngủ và thằng cha thiếu úy quèn kia đâu phải bè bạn! Phan Khiết mỉm cười khi chợt nhận ra khuôn mặt thanh tú của y phản chiếu ở chiếc xe để trần trước mặt. Thùy Linh đã có lý khi nàng bảo rằng Thượng đế đã sinh ra anh để mặc quần áo võ quan! Đúng là cách nhìn tinh đời của con gái một vị tướng. Nghe đâu trước đây hai năm, Thùy Linh đã có yêu một viên thiếu tá thân cận của ba nàng, nhưng rồi viên thiếu tá ấy đã chết trong một trận pháo kích của cộng quân vào sở chỉ huy sư đoàn. Không sao, không sao. Ngày ấy Thùy Linh mới có mười bảy tuổi, bất quá thì cũng chỉ là một thứ tình yêu học trò! Còn bây giờ, ở nơi khung trời thương nhớ đô thành kia, Thùy Linh sẽ dành tình yêu cho y, dành một cách trọn vẹn, chắc chắn là như vậy. Những thằng bạn ngu xuẩn của Phan Khiết đã cười lên hô hố khi Phan Khiết nói về một tình yêu trọn vẹn của nàng. Sao lại cười? Chúng nó thường bị những cô gái quý phái ấy phụ tình bởi vì tuy cũng là sĩ quan, nhưng thiệt tình chúng không sao so được với Phan Khiết. Ngoài Phan Khiết ra, Thùy Linh còn có thể tìm đâu ra một tình nhân và một gia thế tương xứng hơn? Bố Phan Khiết sau sự biến tháng mười một năm một chín sáu ba, ông đã rút ra khỏi hội đồng tướng lãnh, nhưng ông vẫn có văn phòng của ông ở hải ngoại và đặc biệt, ông còn là chủ của ba hãng sản xuất nước ngọt, hàng chục xnách-ba nổi tiếng tráng lệ rải suốt từ cố đô Huế vào Sài Gòn. Giá không phải là con vợ bé thì có thể y sẽ khá hơn, nhưng không sao. Người anh cùng cha khác mẹ của y cũng chỉ mới hết tú tài phần hai, vào võ bị Đà Lạt, nay cũng đã lên tới cấp đại tá, ngấp nghé cái ghế chuẩn tướng. Còn y? Y đã từng cắn răng nhịn nhục với cả những tên thượng sĩ, chuẩn úy huấn luyện mạt hạng ở trường võ bị để lấy những nhận xét tốt khi ra trường. Anh y vẫn bảo rằng ương bướng với những kẻ tiểu nhân luôn luôn là một điều bất lợi. Đấy chỉ là một thứ rác rưởi hôi thối của một quãng đường mà người muốn đi xa phải nín thở ráng chạy qua cho nhanh. A ha, đúng thế đấy. Sau bọn huấn luyện viên lính tẩy ấy là những cuộc gặp gỡ các vị tướng tá cao cấp, những ngày làm sĩ quan ở Bộ tổng tham mưu. Những con mắt tinh đời của các vị tướng đã phát hiện ra Phan Khiết. Chưa đầy ba năm, y được thăng trung úy rồi đại úy trước con mắt ngạc nhiên của các sĩ quan cùng khóa. Có gì mà phải ngạc nhiên? Thế giới tự do là thế giới của những người hữu sản! Phan Khiết đã công khai nói với những thằng bạn sĩ quan dám ra mặt công kích y. Ở cái tuổi hai mươi bốn, y chưa hề nhìn thấy cảnh bố mẹ y đã phải rời bỏ những vùng cộng sản chiếm đóng chạy theo người Pháp và mấy trăm mẫu ruộng của gia đình y đã bị đem chia cho những kẻ nghèo hèn ở khắp các làng của một miền châu thổ Bắc Bộ phì nhiêu ấy ra sao, nhưng những dấu vết cay chay hằn học qua những câu chuyện và in trên gương mặt bố mẹ y thì quả là không thiếu. Cộng sản vẫn bảo như thế nào nhỉ? Ừ, họ vẫn bảo mảnh đất mà y và gia đình y đang sống đây là mảnh đát và hang ổ cuối cùng của những kẻ phản động còn muốn cố bám vào để nô dịch đồng bào. Hừ, hang ổ thì không đúng, nhưng là mảnh đất cuối cùng thì đúng. Từ mảnh đất còn lại cuồi cùng này, y và những người cùng tầng lớp với y phải giữ lấy và mở rộng ra, giành lại tất cả những gì đã mất, bằng mọi phương sách kể cả những thế lực đồng minh ngoại bang, dù là với điều kiện nào, ngõ hầu là họ mang đến cho tầng lớp y ít nhiều sức mạnh. Những người cùng cảnh ngộ như y, triết học hơn một chút mà nói, thì có nghĩa là những người cùng giai cấp với y, vốn không nhiều. Vật thì việc những người cầm đầu chánh phủ Việt Nam Cộng hòa có dựa vào thế lực ngoại bang, thậm chí có phải làm người dọn đường cho quân đội ngoại bang kéo vào cũng sẽ không có gì là lạ. Xương thịt quý phái không nhiều đâu. Những người như y cần phải nắm lấy, đứng trên đỉnh cao mà năm lấy cái đám quần chúng đông đảo, biến nó thành những kẻ thuộc hạ. Cho nên Phan Khiết cần phải có chỗ đứng, không phải chỉ là một thứ danh phận cho riêng y, mà còn là một cái thế để giữ gìn những gì mà bố y, anh y và tương lai y sẽ có. Việc y lên cấp nhanh như thế hoặc hơn thế có gì còn phải ngạc nhiên? Nhưng tại sao Phan Khiết lại phải rời Bộ tổng tham mưu để đến một vùng trận mạc ác liệt với chuyến công vụ này? Kể ra thì cũng là một điều khó hiểu thật đấy. Thùy Linh cũng đã từng hoảng hốt ôm lấy Phan Khiết mà khóc khi nghe được tin này và không ít bạn bè sĩ quan đã hỏi thẳng Phan Khiết. Nhưng tất cả đã nằm trong con tính của người anh y. Thời buổi này quả la có quá nhiều thế lực đối kháng. Ngay ở Bộ tổng tham mưu cũng vây. Anh y không phải là một thế lực tuyệt đối. Sự thăng thưởng của y dù có khiến bọn cấp dưới bất mãn ganh tỵ đến đâu thì cũng chỉ xem như những thứ rác rưởi. Nhưng còn những người ngang cấp và trên cấp ông anh Phan Khiết? Họ cũng lốc nhốc những đứa cháu, đứa con, rồi lại cả những đưeá con, đứa cháu của những ông bạn họ đang làm tổng trưởng bộ này, giám đốc hãng kia. Cái này thì không thể xem thường được. "Thời của ba là thời đệ nhất cộng hòa. Thời của các con bây giờ là thời đệ nhị cộng hòa. Về cơ bản không có gì thay đổi, nhưng cái thế riêng của gia đình mình có phần kém đi. Vậy thì các con phải có cách tính khác". "Cách tính khác" là như thế nào? Sau lần nghỉ mát ở Đà Lạt với ba y được nghe những lời ấy, Phan Khiết nghĩ mãi mà không ra "cách tính khác". Hỏi thì ba y chỉ nói "con còn trẻ lắm, ba thì bận kinh doanh. Ba chỉ mong sao con biết nghe lời anh con là được". Ba tháng sau y nhận được lệnh tạm rời Bộ tổng tham mưu và ngay trước ngày y đi, người anh ruột chờ chuẩn tướng ấy đã kịp đến thăm. "Phải có một chút trận mạc - anh y nói - Những thằng khác muốn cho con cháu nó nhoai lên, nhưng chúng nó không dám cho lũ sữa ấy đi trạn. Chú đi chuyến này ngắn ngày thôi và tôi cũng đã nghiên cứu kỹ rồi". "Có chí làm quan, có gan làm giàu", chính mẹ Phan Khiết cũng khuyên y như thế. Hai tay ôm khư khư lấy cái tráp đựng trầu khảm xà cừ, mẹ y nói nghe cứ ngọt xớt. Nhiều khi chính Phan Khiết cũng cảm thấy ớn trước giọng nói của mẹ y. Sao mà nó giống với cái giọng ngày mẹ y dỗ ngon dỗ ngọt cho người chị gái khá đẹp của y phải lấy viên trưởng ty cảnh sát già đến thế. Ờ, nhưng mà đấy là chuyện đàn bà. Còn việc y đi trận thì dù sao cũng khác. Lấy cớ để nhoai lên là một việc, còn một điều nữa khiến y cũng cảm thấy là cần thiết. Đây sẽ là dịp mà y có thể xác định được rõ cái biệt tài quân sự mà nhiều khi y cảm thấy là có ở y, nhưng nó còn lờ mờ vì chưa được thực tế kiểm nghiệm. Na-pô-lê-ông cũng bắt đầu từ cái chức thiếu úy trước trận Tu-lông. Còn Hít-le dám dùng đến cả một thế chiến để chứng minh cho thiên tài quân sự của ông ta! Cái đám quần chúng thấp kém muôn thở chỉ là một dãy zê-rô1 (dãy số không) nếu không có những thực số, dù chỉ là con số 1 đứng đằng trước để làm nên một giá trị lớn. Siêu nhân chính là những thực số, những con số 1 đứng đằng trước như thế. Mỗi khi nghĩ đến những siêu nhân ấy, Phan Khiết còn cảm thấy một điều nữa là cả anh trai y, cũng chỉ là một kẻ khôn ngoan một cách tầm thường. Ờ mà biết đâu. Việc gặp gỡ kín đáo gần đây giữa Phan Khiết và một nhân vật cao cấp trong tòa đại sứ Mỹ mà y còn giấu cả anh y nữa, đã mở ra một viễn ảnh khá là huy hoàng.

Chiều ấy, sau những giờ nghe điện thoại réo mệt đến phát điên lên, y đi dạo một vòng quanh những bồn hoa trong khu vườn riêng Bộ tổng tham mưu thì có một người Mỹ đi đến trước mặt y. Người Mỹ này trông từ xa thì còn trẻ, nhưng đến gần thì Phan Khiết thấy da mặt ông ta đã có nhiều nếp nhăn, tóc đã thưa và ngả trắng. Chỉ có hàm răng là vẫn đều đặn, ken xít vào nhau, khiến cho tiếng nói của ông ta không phều phào một chút nào hết.

- Đại úy bao nhiêu tuổi rồi?

- Thưa ngài, tôi hai mươi bốn tuổi.

- Chà, tôi khao khát cái tuổi trẻ của đại úy biết là dường nào!

Sau những câu làm quen cởi mở và đáng nhớ như thế, người Mỹ ấy đã mời Phan Khiết đến tòa đại sứ. Phan Khiết không ngờ con người có dáng dấp lịch sự mềm mỏng như một nhà ngoại giao ấy lại là một viên tướng từ những ngày cuộc chiến Cao Ly. Ông ta nói rất nhiều về tương lai của nền đệ nhị cộng hòa, về trách nhiệm của người Mỹ đối với nền an ninh của Việt Nam, Á châu và cả thế giới nữa, rằng đây là một cuộc chiến giữa các ý thức hệ. Rồi đến cả chuyện ông ta đã từng vinh dự tiếp kiến với những vị tướng tên tuổi của Việt Nam, trong đó không biết vô tình hay đã sắp đặt trước, ông ta có nhắc đến tên bố Phan Khiết. Chắc là vô tình thôi - Phan Khiết nghĩ thế - vì sau khi nghe y nói chính y là con trai viên tướng đó, thì ông ta đã ồ lên với tất cả vẻ ngưỡng mộ và ngạc nhiên từ khóe mắt đến cái dáng người nhô về phía trước. Chưa hết. Nhà ngoại giao kiêm nhà quân sự danh tiếng ấy còn tỏ ra áy náy nếu có điều gì thất thố với Phan Khiết nữa kia! Chao ôi, thế mới biết, khi người ta nói đến sự thô bỉ của những người Mỹ thì chỉ có thể là do bọn sĩ quan cấp dưới, bọn lính tráng rác rưởi mà thôi. Bọn ấy thì cả Mỹ và Việt Nam đều có chứ! Chúng nó là những kẻ dưới quyền!

- Đại úy có thể cho tôi hay đôi chút những suy nghĩ của đại úy về tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và nội các của ông ta?

- Dạ, điều đó có thể là quá lớn lao và vượt ra ngoài quyền hạn của một quân nhân như tôi.

- Không sao, không sao! Đã đến lúc đại úy cần đặt cho mình những suy nghĩ như thế. Đừng bao giờ tự hạn chế mình trong cái khuôn khổ thuần túy quân nhân đã lỗi thời rồi. Đấy chỉ là quan niệm của những kẻ võ biền. Với chúng ta (chao ơi, ông ấy dùng hai tiếng "chúng ta" để chỉ cả Phan Khiết) sẽ không có một hạn chế nào! Chúng tôi hy vọng nhiều vào thế hệ trẻ Việt Nam mà đại úy là một trong những người cần có sự quan tâm đặc biệt. Nhất là khi quân đội Mỹ đã rời khỏi Việt Nam.


A ha! Nghĩ về tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và nội các của ông ta... Đại úy là một trong những người cần được quan tâm đặc biệt... Tại sao trước kia không bao giờ y nghĩ đến có những điều hứa hẹn lớn lao như vậy nhỉ? Cho cả đến chuyến đi này ông ta cũng biết trước, cho xe đón Phan Khiết và cầu Chúa cho y mọi sự tốt lành. Ông ta còn bảo hãy can đảm. Trong công cuộc chống Cộng, chúng ta đã có quá nhiều nhà lý luận mà chỉ thiếu có lòng can đảm! Cần phải có những vị tướng có thể nói với binh lính của mình bằng những vết sẹo chiến tích...

- Binh lính và lòng can đảm, thưa ngài, là một sĩ quan, tôi có quyền hoài nghi về những điều đó đối với quân đội hiện có của chúng ta không? - Phan Khiết cố gắng hết sức để đặt ra một câu hỏi có ý nghĩa của một tầm suy nghĩ lớn và những suy tư không dễ dãi.

- Đại úy biết đặt thẳng những hoài nghi đó là một sự can đảm - Viên tướng Mỹ cười lớn - Chúng ta cần có những suy nghĩ thực tiễn. Sự can đảm đó là kết quả của những người có ý thức cao. Tôi không hoài nghi chút nào về lòng can đảm của những người như đại úy. Nhưng con binh lính ư? - Viên tướng dừng lại vẻ suy nghĩ, chậm rãi - Tôi cũng không nghi ngờ gì lòng can đảm của họ, nhưng hình như ở cái khối đông này sự can đảm sẽ không cụ thể và rõ ràng bằng sức mạnh khi bản năng bị kích động!... Người sĩ quan là người biết tạo nên những tình huống và khích lệ họ...


Hết quãng đường nhựa, chiếc Jeép giảm tốc độ một cách đột ngột để bắt đầu bò vào chỗ đường đất nham nhở đã khiến ý nghĩ của Phan Khiết bị gián đoạn. Y giở bản đồ ra. Qua cánh rừng cao su này là sẽ tới đài quan sát chiến đoàn. Ngay từ đây đã có thể phân biệt được từng loại súng của trận đánh trước mặt.


Phan Khiết châm một điếu thuốc thơm. Y hít những hơi dài cố ý cho khói tràn vào lồng ngực mà không hiểu sao y vừa cảm thấy như nó có phần trống rỗng. Y cũng chẳng để ý gì đến viên thượng sĩ già lái xe nhổ nước miếng ầm ĩ vì nhạt miệng và phía ghế sau, khói thuốc thơm đã khiến viên thiếu úy ngáp vặt liên hồi đến giàn giụa nước mắt.


Tên lính hầu đã mở đến chai la-ve thứ tám rồi mà những viên chỉ huy của nó vẫn chưa rời đài quan sát. Nó buồn nản hết nhìn những sĩ quan đờ đẫn thả mắt ra trảng cỏ vàng xuộm nhấp nhô những thân cây cháy đen khẳng khiu dưới nắng. Chưa bao giờ nó cảm thấy thiếu ta tiểu đoàn trưởng của nó lại lép vế như ngày hôm ấy. Đối với đại tá chiến đoàn trưởng thì đã đành một nhẽ. Nhưng tại sao đối với ngay cả viên đại úy non choẹt có cái tên Phan Khiết mới đến sáng nay ấy, thiếu tá cũng có phần xun xoe quá. Không thích gì thiếu tá nhưng lúc này nó chợt thấy có cái gì như một sự mủi lòng. Dù là thằng đầy tớ thì cũng cần phải có một ông chủ quyền thế hiên ngang để nó cũng theo đó mà quyền thế hiên ngang với những thằng đầy tớ khác chớ! Hay là bữa nay thiếu tá của nó hút không đủ số thuốc lá có tẩm nha phiến? Nó kín đáo đặt vào đùi thiếu tá hộp thuốc lá mà thằng bạn đã cho hồi hôm khi thằng này đi Sài Gòn về. Mắt thiếu tá sáng lên. Nó tưởng thế thì thiếu tá của nó sẽ thêm hăng hái. Nhưng thật lạ, thiếu tá của nó lại luống cuống rồi.

- Thiếu tá cũng xài loại thuốc này kia à? - Phan Khiết đã tinh mắt nhìn thấy hộp thuốc lá của tên lính hầu, mặc dầu hình như y không rời mắt khỏi ống nhòm.

- Dạ, cũng có đôi khi.

- Tôi sợ rằng điều đó sẽ là một gương xấu cho những người lính.

Viên thiếu tá hơi đỏ mặt. Nói đỏ mặt là theo cách tưởng tượng của tên lính hầu chớ thiệt ra cũng khó mà thấy được ở cái nước da tái xịn trên bọ mặt héo hắt của ông ta. Đến cái giọng trịnh thượng như thế mà thiếu tá cũng chịu ư? Buồn nản và thất vọng, trước khi quay mặt đi nơi khác, tên lính hầu không quên gửi lại viên thiếu tá cảu nó một cái nhìn trách móc à thương hại.

Viên thiếu tá khẽ nhếch mép cười. Mọi cử chỉ của tên lính hầu ấy, viên thiếu tá đều biết. Bản thân thiếu tá cách đây gần hai mươi năm cũng từng là một tên lính hầu thì làm sao ông ta không hiểu nỗi lòng đồng nghiệp? Nhưng hỡi chú lính ngây thơ kia ơi, nếu chú biết đằng sau ba bông mai của viên đại úy đáng ghét kia là cả một thế lực như thế nào? Và còn một điều này mới quan trọng, thiếu tá sẽ còn nhịn nhục, sẽ còn ra bộ nghiện ngập ốm yếu đến chừng nào ông ta có thể bàn giao toàn bộ cái tiểu đoàn 3 nổi tiếng thiêu thân của chiến đoàn này cho viên đại úy trẻ tuổi hiếu thắng kia. Hãy cho hắn thả cửa chê bai sự bất lực của ông ta trước mặt đại tá chiến đoàn trưởng đi. Không sao cả. Không cần nhìn ống nhòm, thiếu tá cũng biết đến giờ này, tiểu đoàn 1 đã bị loại ra ngoài vòng chiến, tiểu đoàn 2 đang tiến vào thay thế và sớm muộn gì cũng đến tiểu đoàn 3 của ông ta. Cứ nhìn vào bản đồ và cái thế trận thì chiến đoàn này không có phương sách nào giải tỏa nổi lộ 13. Việt cộng không thể bỏ lộ 13 trong thời gian này. Mà họ đã giữ, ờ đã chốt chặn, danh từ quân sự của họ, thì chỉ có nghĩa là "chốt" và "chặn" mà thôi! Ngay hôm qua chính đại tá chiến đoàn trưởng đã cho gọi thiếu tá lên nói trắng ra là tiểu đoàn 3 sẽ phải tham chiến. Đại tá cũng tỏ ý cảm phiền với tuổi tác bệnh tật của thiếu tá và muốn giao tiểu đoàn này cho một sĩ quan trẻ sắp đến, đưa thiếu tá về ban tiếp vụ. Được lời như cởi tấm lòng, viên thiếu tá cũng không một chút úp mở, nói rất say sưa về việc mụ vợ ông ta vừa đi một chuyến hàng từ Phnôm Pênh về và tất nhiên là có quà biếu gởi tới đại tá...

- Cho lệnh ngừng pháo đi! - Đại tá chiến đoàn trưởng nói quát sang phía nhóm sĩ quan thông tin - Mắt đại úy tinh thật đấy. Khói và đất cứ mờ mịt cả, tôi không nhìn rõ. Ờ, ờ, có một vùng sình lầy bên phải trận địa đối phương.

- Dạ thưa đại tá, tôi đã quan sát suốt một giờ liền và thấy rất rõ đấy là kẽ hở của đối phương. Từ đó ta có thể chọc một mũi vào sau trận địa chúng.

- Cái đó sẽ bất ngờ và rất có hiệu lực! - Viên đại tá ngúc ngắc cái cần cổ to bự một cách nặng nề, đánh khuôn mặt béo nhẽo về phía Phan Khiết - Nếu đại úy hoàn thành cách đánh này thì có thể nói đại úy là người đã mở ra một khả năng chiến thuật mới cho quân lực Việt Nam Cộng hòa. Nhưng...


Viên đại tá định nói: nhưng cũng không kém phần mạo hiểm, song hắn lại thôi. Nó đang hăng. Nếu nó làm được thì cái đó sẽ tốt đẹp cho cả nó và mình, đặc biệt là mình đã giải tỏa lộ 13 trong những tình huống gay gắt nhất. Còn nếu nó có sao thì trận mạc đấy, mình cũng sẽ không thiếu gì cách để nói với thằng anh nó. Một trái pháo vô tình, thế thôi...


Còn cái giọng háo hức của viên đại úy hiếu thắng lại khiến viên thiếu tá già phải cúi xuống giấu một nụ cười nửa miệng. Cái kẽ hở bên sườn từ phía đầm lầy ấy, chính thiếu tá cũng đã nhìn thấy từ lâu rồi. Nhưng vấn đề là cần có người cho một mũi thọc sâu. Trong thực tế đấy là chiến thuật mũi khoan thép, lối đánh mà Việt cộng rất hay sử dụng ấy, không dễ gì mà làm được. Rời lối đánh dùng hỏa lực là chính, sau đó là bộ binh ào ạt, quân đội Việt Nam Cộng hòa không có cách đánh nào khác. Vậy thì tìm đâu cho được những sĩ quan, binh lính có đủ gan làm một mũi thọc sâu như thế? Khó lắm, khó lắm! Một viên tướng Mỹ đã nói: chỉ cần cho tôi một trăm người lính trong quân lực Việt Nam Cộng hòa như những người lính Việt cộng ở những mũi khoan thép ấy, thì có nghĩa là tôi đã thắng!". Hì, chỉ ao ước chọn một trăm trong cái số khổng lồ một triệu quân lính Việt Nam Cộng hòa, viên tướng Mỹ ấy quả là một tay hài hước có tài!

- Thiếu tá!

- Dạ.

- Ông có thể bàn giao tiểu đoàn ông cho đại úy Phan Khiết nội nhật hôm nay.

- Dạ.

- Còn ông - viên đại tá xoay cái thân hình đồ sộ sang phía Phan Khiết - tôi hoàn toàn tin tưởng vào năng lực của đại úy. Riêng về việc dại úy muốn đích thân dẫn một mũi mật tập sườn phải trận địa đối phương, tôi sẽ huy động hết khả năng của pháo binh và giao cho đại úy một tiểu đội thám báo rất đáng tin cậy do chính tôi chọn lựa và huấn luyện. Tôi sẽ tăng cho họ tháng lương gấp ba trong khi họ cùng đại úy thừa hành công vụ.

- Dạ. Xin hết lòng biết ơn đại tá.

- Còn gì nữa không?

- Dạ - Phan Khiết lật đật mở cái cặp da - xin nhờ đại tá gửi theo đường bay quân sự giùm tôi một cánh thư cho gia quyến.

- Ồ được thôi. Ngay sớm mai, thư đại úy đã có thể nằm trên bàn của người nhận.


Ngay sớm mai, từ khung trời thương nhớ đô thành ấy, Thùy Linh đã có thể nhận được thư của ta. Thế nào rồi nàng cũng có the hồi âm ngay thôi. Thật là tiếc, mình đã quên mất cái máy chụp hình, quà tặng của vị tướng Mỹ danh tiếng. Giá có nó thì bây giờ có hình gửi về cho nàng, cho người anh của Phan Khiết ở Bộ tổng tham mưu nữa. Người anh đại tá ấy, nhất định sẽ in nó ra hàng chục tấm để tặng các sĩ quan xung quanh, bởi lẽ tấm hình đã ghi lại đứa em ruột tuấn tú của ông ta trên cái nền lửa khói và những cánh rừng hoang tàn ở một sở chỉ huy tiền phương!

Khi đám khói bụi của trận pháo kích nửa giờ vừa tan thì cũng là lúc sương chiều phủ trắng trận địa chốt chặn của đại đội 8 Quân giải phóng trên lộ 13 này.

- Còn thuốc rê Gò Vấp không nhỉ? Làm một ấm trà Blao thứ thiệt chứ cậu. Ai?

- Tớ đây, Trung đây.

- À, đại đội trưởng. Tý nữa thì em nháy cò. Tình hình có gì mới không ảnh? - Ba chiến sĩ ở chiếc hầm bên sườn trên trận địa, phía quay ra đầm lầy quây lấy đại đội trưởng của họ.

- Không có gì mới đâu nhưng hơi lạ đấy. Các cậu có thấy là chiều nay nó pháo kích quá nhiều không?

- Đúng, có gì mới đâu nhưng hơi lạ đấy. Mà này, sương chiều nay xuống sớm nhưng không thấy chúng bắn pháo sáng nhiều như mọi ngày.

- Coi chừng cái hướng sình lầy này đấy. Mấy ngày qua, trừ những quả pháo mồ côi lưu lạc thì hình hình như hầm này của các cậu xem ra nhàn hơn cả!

- Hầm ém, thế hổ phục mà lại!

- Ai?

- Tớ đây. Liên lạc. Anh Trung ơi, chính trị viên bảo em sang phía này với các anh em đêm nay.

- Chà chà, một nửa C bộ sang đây thì còn gì là gói trà của  người ta nữa. À anh Trung này...

- Sao?

- Cánh cùng xã anh nó bảo hình như ông già anh ngày xưa có vào làm phu ở đồn điền cao su trong này. Liệu ông gia có làm ở cái đồn điền mà ta đang chốt chặn đây không? Tay Phấn ở trung đội 3 bảo ông chú nó hồi xưa viết thư về nói là ở đồn điền này.

- Đấy cũng là cái may. Nếu chú nó còn thì có thể tìm được, nhưng ông già mình thì từ ngày đi hơn ba mươi năm rồi chẳng có tin tức gì cả. Nhiều người làng mình cũng thế. Ngày ấy mình còn nhỏ...

- Anh Trung này, em tưởng người dân mình nghèo đói như ông già anh khi xưa bỏ đi đã đành, nhưng sao em đọc sách thấy nói cả ông Nam Cao cũng theo phu mộ đi vào trong này? Ông ấy là nhà văn mà cũng khổ thế hả anh? Anh bảo liệu anh con trai ông lão Hạc có ở đồn điền này không?...


Thật là lắm chuyện. Có đến một bách khoa toàn thư giắt trong ba lô cũng không tài nào trả lời hết những câu hỏi hàng ngày của cái đám chiến sĩ này. Đại đội trưởng Trung khẽ cười. Trong cai ánh sáng nhấp nhoáng của bếp nước đu bằng những miếng thuốc dẻo tháo ra từ mìn clee-mo, các chiến sĩ vẫn nhìn thấy hàm răng trắng rất đều của đại đội trưởng, đặc biệt là đôi mắt lúc nào cũng tươi roi rói của anh. Chiến sĩ bảo nhau nếu không vì cái nước da khoai nướng thì đại đội trưởng đã có "thẻ" đẹp trai bỏ túi rồi đấy nhé. Vốn là một giáo viên dạy sử của một trường cấp 3, đại đội trưởng có thể nói một cách tỉ mỉ về từng vùng đất mà mỗi khi đi qua, các chiến sĩ thường hỏi anh với tất cả lòng tin cậy và một niềm khát khao hiểu biết khôn cùng của họ. Núi đồi đồng bãi Bình Định với những tháp Chàm lở lói ấy là di tích cái gì và vào thời nào? Tại sao người ta lại gọi là vùng đám lá tối trời? Cù lao năm thôn kia có phải cũng chính là cù lao Ngũ Hiệp không? Đi qua Bến Tre đấy, nhưng Bến Tre thì rộng lắm, liệu từ chỗ trú quân của họ muốn qua thăm mộ cụ Đồ Chiểu thì đi bộ mất chừng mấy giờ?... Cứ mỗi câu hỏi của họ là lại được anh kể cho nghe một câu chuyện khiến lính ra cứ say như điếu đổ. Chính trị viên đại đội, một người người bạn hiền hậu và rất thân của Trung, đã có lần nói với các chiến sĩ là cấp trên cần phải chuyển Trung sang làm chính trị viên, còn anh sang làm đại đội trưởng mới phải.

- Tắt lửa đi - Trung nghiêm sắc mặt hạ thấp giọng. Một chiến sĩ chụp chiếc bao tải lên bếp. Nước sánh xuống làm ngún lên những đụn khói khét lẹt cả căn hầm.

- Các cậu có nghe thấy gì không?

Cả năm người cùng áp tai xuống đất. Có tiếng gì như tiếng xẻng cà vào cát xào xạo phía bờ sình vọng lại. Nhưng tất cả chỉ lắng nghe được chừng một phút thôi, mặt đất lại bắt đầu rung lên bần bật do một đợt pháo kích mới. Một chiến sĩ gác, bò từ cửa hầm lần đến chỗ Trung.

- Như thế là rõ rồi - Trung ra lệnh - Ngớt đợt pháo, cậu này ở lại hầm, còn ba cậu AK, thủ pháo theo tớ. Rõ không?

- Rõ!

Đại đội trưởng Trung tháo vội khẩu súng ngắn giúi vào tay người chiến sĩ ở lại. Cho nó gọn.

Bây giờ thì không còn ai có thể nhận ra đại úy Pha Khiết với cái dáng hào hoa trong bộ võ phục hàng ngày nữa. Chiếc mũ sắt sùm sụp đã nuốt gần hết khuôn mặt trắng trẻo của y. Một chiếc quần xà lỏn, tay trái cầm xẻng, tay phải cầm M.16, mình trần, y trườn đi như một con tê tê giũi đất, trong đường hào cắt qua sình lầy dẫn đến bãi cỏ tranh lút đầu người, sát ngay trận địa chốt chặn của Quân giải phóng. Thỉnh thoảng y lại xem đồng hồ. Giá chỉ có cát thôi thì có lẽ bọn lính của y cắt hào sẽ nhanh hơn. Nhưng đằng này cái giống rễ cỏ tranh chết tiệt ấy cứ dai nhanh nhách. Xẻng cùn quá, phải dùng đến dao găm mà vẫn còn chậm. Y đã cầm lấy xẻng cắt thử một thôi chừng mươi phút để làm mẫu, đúng như cách đã học trong trường võ bị, nhưng cũng chẳng nhanh gì hơn. Y quăng xẻng, văng tục rồi lùi lại phía sau, đẩy hai tên lính lên phía trước đào tiếp. Hai thằng một. Mệt thì thay. Đằng sau y rải ra trên hai chục thước hào mới đào là sáu tên lính nữa, vừa canh phòng sẵn sàng nổ súng, vừa lần lượt thay nhau lên dào dưới sự chỉ dẫn đôn đốc của y.


9 giờ 35 phút đêm. Sương dày quá. Càng tốt. Pháo đã dập xuống trận địa đối phương đợt thứ ba từ tối đến giờ. Đúng là đại tá đã chi hết "ga" để dìm đầu đối phương xuống. Cứ mỗi đợt pháo, nhờ tiếng động, đào được mạnh tay, đường hào của y lại mở ra được một khoảng khá dài.

- Thưa đại úy, đã đến gốc cây cao su cụt.

- Đâu? - Y chồm lên như một con sói đói, gạt vội hai thằng lính khắp mình trơn trượt mồ hôi đang tựa vào vách hầm thở như kéo bễ. Phan Khiết nhô hẳn người lên sờ nắn gốc cây cao su cụt như thể y đang vuốt ve một người bạn vàng lâu ngày mới gặp. Có đúng là gốc cây cao su hiện ra trong ống nhòm sáng nay không? Nếu đúng là nó thì có nghĩa là đường hào của y chỉ còn cách cái hầm tiền tiêu phía sình lầy của đối phương có mười lăm thước thoi ư? Đúng rồi. Phan Khiết run lên vì thích thú sau một loạt pháo nổ, hắt ánh sáng chói lòa để y nhận ra đúng gốc cây ấy. Sỏi đất do loạt pháo tung lên rơi rào rào trên lưng mà y không cảm thấy gì là sợ nữa cả. Canh bạc xét ra đến hồi chót! Pháo binh của chiến đoàn mới tuyệt làm sao! Họ đã căn đúng cự ly dù chỉ là trong một phân khoảng không hơn hai mươi mét.

- Tất cả chuẩn bị. Pháo ngừng bắn là lên, nghe không?

Phan Khiết cảm thấy tim y như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực. Tiếng đóng băng, tiếng mở khóa nòng lách cách của bọn lính bỗng rộ lên to quá. Pháo im rồi.

- Lên đi tụi bay!

Hình như cả bụi cỏ lau um tùm trước mặt ấy đã có phép thần biết nhảy chồm lên chụp vào đầu Phan Khiết. Y vội buông súng đưa cả hai tay lên bưng lấy mặt. Pháo binh của chiến đoàn đã chừa lại chỗ cho y đào hào, thì cũng có nghĩa là Việt Cộng đã biết lợi dụng ngay cái chỗ an toàn ấy mà phục kích. Tiếc quá!


Phan Khiết cố  hết sức nâng đầu dậy, nhưng không được nữa. Sự cố gắng cuối cùng ấy chỉ làm y xả ra một hơi thở dài não ruột.

- Anh Trung ơi, hắn tỉnh rồi. Có dễ đến ba ống thuốc trợ lực!

- Thật à? Có thế chứ. Hắn mà chết thì ngày mai tớ sẽ bắt cậu vè hậu cứ tập lại cái miếng đánh ấy!

- Ờ, cái lúc xung phong có hơi vội, em đánh có hơi nặng tay!

Phan Khiết từ từ mở mắt. Sáng rồi kia à? Như thế là y đã mê đi chừng sáu bảy tiếng. Y cố gắng xoay mặt nhìn ra cửa hầm để tìm cái người có tên là Trung đó. Cái anh chàng Trung này có đôi mắt sáng lạ lùng.

- Anh có cần ăn không? - Trung cúi xuống sát mặt y.

- Thưa không. Đây là trận địa của các ông hay phía sau?

- Trận địa. Nhưng anh đừng sợ. Bom pháo của các anh đã đánh hàng nửa tháng vào cái đoạn đường ngắn ngủi này rồi. Lại sắp bắn đấy. Nhưng không sao đâu.

- Tôi không sợ - Phan Khiết cố gắng nói chữa đẻ họ đừng nghĩ rằng y sợ. Dù sao thì y cũng là một sĩ quan. Ý nghĩ về cái chết có khiến y thảng thốt nhưng biết làm sao được nữa? Thôi, thế là hết - Tôi muốn biết là tôi đang được hân hạnh tiếp chuyện với ai?

- À, à... - Người có tên là Trung ấy chợt cười mỉm. Anh lại lo là không có người ở cấp bậc tương đương để hỏi cung anh chớ gì?

- Cái đó có lẽ thuộc quy định quân đội, chắc ông cũng đã rõ.

- Quy định à? Nhưng quân đội đâu phải chỉ là một thứ? Có quân đội thắng trận, có quân đội bại trận chứ? Nhưng thôi, bây giờ anh còn mệt, chúng tôi chưa hỏi gì đâu. Nhưng đến khi nào anh khỏe thì có thể chính chúng tôi sẽ là người hỏi cung anh. Những người đang chặn đứng cả một chiến đoàn chắc là có đủ thẩm quyền hỏi cung một đại úy chứ?

Phan Khiết vội khép mắt lại để dễ giấu vẻ bối rối. Quả thực y đang đứng trước một đối thủ không vừa. Chắc chắn cái anh chàng Trung còn rất trẻ kia không phải là một sĩ quan cao cấp hơn y. Ở một trận địa chốt chặn như thế này, nhiều lắm cũng chỉ có đến một đại đội.

- Ông làm ơn cho tôi biết những người lính của tôi hiện giờ ở đâu?

- Họ ngồi ở hầm bên.

- Thưa ông còn bao nhiêu người?

- Hai người.

- Không phải! - Phan Khiết nhếch mép cười một cách khiêu khích. Thực lòng, việc Phan Khiết hỏi về những người lính, không phải y quan tâm gì lắm về sự sống chết của họ mà qua họ, y muốn thăm dò vận mệnh chính y - Còn sáu người ở sau lưng tôi nữa. Có lẽ các ông đã bắt và và...

- Anh định nói là chúng tôi đã bắt và giết họ chứ gì? Không đâu. Một trong những điều khác biệt giữa chúng tôi và các anh cũng là ở đấy. Lẽ ra còn ai, mất ai, anh không có quyền biết, nhưng tôi nói cho anh rõ: chúng tôi đã kiểm tra lại trận địa, chỉ có một người các anh chết trong trận, bắt được anh và hai người lính. Bản thân anh chúng tôi cũng chỉ muốn anh là người có ích cho đất nước sau này. Có gì anh cứ hỏi.

- Dạ, xin cảm ơn ông - Phan Khiết không nén được một hơi thở dài nhẹ nhõm. Y cảm thấy mạnh bạo hẳn lên - Thú thực với ông sau lưng ba chúng tôi lúc đó còn có sáu người lính nữa. Giá mà tất cả họ đều có lòng can đảm như hai người lính...


Phan Khiết bỗng chột dạ ngừng lời. Hy vọng thoát chết đã làm y quá hưng phấn và y định nói: "Giá mà tất cả họ đều có  lòng can đảm như hai người lính cùng bị bắt với tôi". Không hiểu người sĩ quan Việt cộng có đoán ra điều đó không? Y cảm thấy lạnh toát cả người. Một chút sĩ diện hão cố tật đã làm hại y!

Chờ một lát không thấy y nói gì thêm, Trung kéo một hòm cối 82 ngồi sát xuống bên y.

- Cho đến bây giờ anh vẫn cứ nhầm! Tuy nhiên anh cũng đừng lo khi tôi đoán ra những ý nghĩ của anh. Tôi thông cảm đấy là một quá trình nhận thức - Trời ơi, anh ta đoán được ư? Mặt Phan Khiết chuyển sang nóng bừng. Còn Trung thì dừng lại một chút và anh cố gắng nói thật chậm để y có thể hiểu và nhớ - Những người lính đi đằng sau lưng anh đã bỏ anh mà chạy, tôi không nói đến nữa. Nhưng kể cả hai người lính cùng bị bắt với anh, cũng không phải họ can đảm đâu. Các anh đã mua họ bằng ba tháng lương. Và có điều này anh cần nhớ cho: tới phút họ bị bắt, hai người lính này vẫn luôn luôn bị anh thúc họng súng vào lưng khi họ đào hào. Như vậy là cả đằng trước và đằng sau anh trong trận đánh này, anh không có ai cả!

Quyết xốc lại cái hòm gỗ đựng đồ nghề đánh giày trên cái vai gầy nhom của nó bằng một động tác quen thuộc nhưng không khỏi nặng nề. Kể ra nếu chỉ có vài lọ dầu tẩy da, vài hộp xi, mấy miếng da và cuộn vải mềm dùng để lau lại lần cuối những chiếc giày trước khi khách đi, thì cũng không có gì là nặng cả. Nhưng hôm nay trong cái hòm ấy còn có một cân thịt bò. Phải, một cân thịt bò bạc nhạc thôi, nhưng với nó là cả một niềm vui sướng. Gói một lượt nhật trình rồi cho vào túi ni lông. Tất nhiên là cho vào túi ni lông mà gói kín thì dễ ôi mất thịt. Người lớn nào cũng nói vậy. Cho nên cho vài túi nhưng nó vẫn cứ phải để hở miệng. Lại lo nước thịt sẽ chảy vào các thứ đồ nghề, thỉnh thoảng nó lại phải xốc cái hòm sao cho đừng có nghiêng. Trong túi quần xoóc ka ki rộng thùng thình xin được của người lớn thải ra, nó còn có một gói bọc giấy kiếng sực nức một mùi dầu thơm mà bất cứ một đứa nhỏ nào chỉ cần đưa qua mũi một cái cũng đủ làm cho nước miếng tứa ra và tay thì dọ dậy muốn chìa ra xin ngay. Đấy là phong bánh dẻo, một loại bánh mà người ta chỉ có thể thấy ở mâm cỗ trung thu của những đứa trẻ con nhà giàu. Thứ bột bánh mịn đến nỗi sờ qua lượt giấy kiếng cũng đã thấy mát tay. Mặc dầu phong bánh vẫn cứ dập đều đều, những cái dập êm ái vào đùi theo mỗi bước chân, thỉnh thoảng nó vẫn cứ phải nghiêng người thọc tay vào đáy túi quần sa quá gối mà sờ lại. Cái quần ấy cũ quá, vải túi bợt quá, biết đâu nó chả bục ra rồi rơi mất phong bánh. Quyết đã mất một hộp xi cỡ bực cũng chỉ vì quá tin vào cái túi bên phải của cái quần tã này.


Nhưng sao mà thằng Quyết bữa nay giàu vậy? Quyết huýt sáo chẳng ra bài nào, khi nó nghĩ đến những vẻ mặt kinh ngạc của bọn nhóc con nếu nó mở hòm và lộn túi ra lúc này cho chúng nhìn rõ miếng thịt và phong bánh. Có gì đâu. Trưa nay khi nó đang buồn bã vì ế khách, ngồi đạp nước nghịch trên cái thanh sắt bến rửa của khu bốc vác ở cảng Bạch Đằng thì có người gọi nó đánh giày. Nó mới lau được lượt bụi, chưa kịp quét xi thì người khách đó đột ngột đứng dậy ném cho nó tờ giấy 50 đồng mới cảo, gấp 5 lần tiền công lúc thường. Có mà mơ ngủ! Nó giụi mắt. Nhưng một tiếng quát của người khách đã khiến nó hiểu không phải là mơ.

- Cái bọn nhóc con này chỉ khôn lỏi thôi. Không có tiền thối lại thì tao cho. Sức mấy mà chờ mày đi đổi.

Câu mắng thiệt là vô lý. Nó đã bảo với ổng là không có tiền thối lại đâu? Nhưng khi ngẩng đầu lên thì nó hiểu. Người khách quát nó đó, song đôi mắt thì lại nhìn nó rất dịu dàng.

Sau lưng người khách ấy thoáng bóng một người người đeo kiếng mát đi qua chợt chậm lại. Cũng ở cảng Bạch Đằng này, đã có người chỉ vì cho một thằng bé đánh giày như nó một trăm đồng mà bị cảnh sát bắt đấy. Với cái lọc lõi của một thằng nhỏ đánh giày, Quyết lẳng lặng cầm tiền, nó không sao hiểu được hơn. Thiệt là lạ lùng quá!


Nắng chiều chỉ còn rớt lại từng mảng vàng hoe trên những bức tường chót đỉnh các cao ốc. Đèn đường phố chưa lên nhưng dưới những tầng lầu thấp, nhiều nhà đã bật đèn rồi. Mùi thơm thức ăn bữa tối từ các bếp gia đình hai bên phố tỏa ra. Quyết đưa phong bánh lên mũi hít một hơi khoan khoái. Thiệt tình lúc mới mua, cái mùi thơm không ngờ đầy quyến rũ của phong bánh khi được người bán hàng lấy ra khỏi tủ kiếng ném lên mặt quầy, rồi khi tự tay cầm lên, nó mới thấy hết. Quyết đã từng nghĩ là sẽ bóc ra, cắn một miếng nhỏ, thiệt nhỏ thôi, ăn thử. Nhưng suy tính rồi, Quyết lại thôi. Không, phải để nó to nguyên như thế, gói kín và xòe ra như một cái hoa như thế cho thằng Út nó ôm không hết bàn tay nó mới thích. Quyết thương nhất đôi mắt tròn xoe như hai hòn bi ve và đôi bàn tay ếch của thằng em lên ba ấy. Cứ cho nó cả đã rồi nếu mình muốn ăn thì phỉnh khéo nó vài câu là nó cho ngay. Tất nhiên là nó sẽ lại lấy hai bàn tay ếch ấy mà bịt kín lấy tấm bánh, chỉ đẻ thừa một tí xíu và Quyết sẽ cắn vào cái miếng bánh mà ý nó chỉ cho đén đấy. Đã có lần nó cho Quyết cắn bánh tét, Quyết vờ cắn quá vào tay nó, cắn hờ thôi, thế là cu cậu lăn đùng ra ngay, Quyết phải nựng nó đến là lâu. Bé thế thì đứa nào chả ăn tham. Ba má chết cả rồi chỉ còn Quyết với em...

- Giày!

Theo thói quen, tiếng gọi đó làm Quyết ngoái lại, nhưng rồi Quyết lại rảo bước. Dù thế nào thì hôm nay Quyết cũng sẽ về sớm. Người gọi Quyết là một con chiêu đãi viên mặc mi-ni-duýt đỏ sặc màu máu. Bọn nhóc đánh giày không bao giờ gọi họ là chị hay cô mà là con chiêu đãi viên.

- Giày!

Tiếng gọi lần này gắt gỏng hơn và không phải là giọng the thé của đứa con gái mà là giọng ồm ồm. Quyết không ngoái lại nữa nhưng một bàn tay vạm vỡ đã túm lấy lưng áo may ô mỏng tang của Quyết lôi lại. Một thằng cảnh sát mặt nhăn nhúm.

- Tổ cha bây. Chê tiền à? Để tao kêu hoài!

- Bỏ tui ra. Ông gọi đứa khác. Tui hết xi rồi.

- Hổng có đứa nào khác. Tao có xi.

Thằng cảnh sát kéo Quyết qua đường như kéo thằng ăn cắp. Nó tạt qua cửa hàng tạp hóa lấy một hộp xi hảo hạng bỏ túi.

- Lên trển tao sẽ đưa xi cho. Mày đánh giày cho mấy ngài cố vẫn Mỹ, nghe.

Ừ, có thế thì nó mới chịu mua loại xi đắt tiền này chớ. Qua phòng dưới, leo hết cột cầu thang, đi một đoạn hành lang, nó đẩy Quyết vào một căn phòng bỏ ngỏ.

- Bó nón ra. Đồ ngu!

Quyết bỏ nón. Trước mặt Quyết một chiếc bàn rộng phủ một tấm khăn trắng rủ xuống xung quanh những đường viền đăng ten óng ánh. Trên mặt bàn ngổn ngang những vỏ chai đủ các màu sắc nhãn hiệu sặc sỡ. Lóa mắt trước ánh điện, chỉ chút nữa là Quyết giẫm cả hai bàn chân để trần lên những mảnh cốc thủy tinh vỡ đầy trên sàn gác. Tóc để dài sã sượt xuống vai và lưng như đàn bà, những thân hình béo núc lông lá, những đôi mắt mèo mờ đi vì hơi rượu của cả bốn tên Mỹ ngồi quanh bàn đã khiến Quyết cảm thấy có điều gì không lành. Nhìn những bàn chân không giày của chúng, Quyết ngạc nhiên quá. Hay là thằng cảnh sát đã dẫn Quyết vào nhầm phòng? Quyết quay lại định hỏi thì nó đã đi lâu rồi, cánh cửa phòng đã đóng lại. Ba là phu bốc vác cảng Bạch Đằng bị ho lao chết chưa được một năm thì chính những thằng Mỹ say rượu này, bọn hip-pi mọi rợ này đã bắt má Quyết khi má đang quét đường rồi hành hạ má cho đến chết... Chúng định làm gì mình? Thằng cảnh sát ma cô đã vờ mua xi đánh giày để lừa Quyết chăng? Nó đã đưa cho Quyết hộp xi đó đâu...


Một tên Mỹ cao nhất trong bọn lừ đừ đi lại phía Quyết. Cái mũi quá dài trên khuôn mặt quắt đã khiến cả cái đầu nó như bị kéo dài ra, giống mỏ con chim ó. Nó xoa hai tay lên bộ ngực lông ngựa và nói với Quyết bằng một thứ tiếng Việt lơ lớ.

- Khoong đánh giay nhiều tiên. Tien (không đánh giày nhưng nhiều tiền. Tiền!). Nó chỉ lên góc bàn có để một xếp bạc giấy - Mày nghe hông?

- Các ông cho tôi về! Nước mắt Quyết như muốn vỡ ra. Ngoài khung cửa trời đã nhờ nhờ tối.

Tên Mỹ mỏ ó quay lại phía mấy thằng bạn lít rít một câu gì đó mà Quyết không hiểu, rồi tất cả chúng nó cười lên hô hố. Cười xong, có thằng gật đầu, có thằng lắc đầu, tỏ vẻ như không tin điều thằng Mỹ mỏ ó nói. Nhưng không hiểu sao, chơi cái trò gì mà cả thằng gật đầu lẫn thằng lắc đầu đều lục túi tiền đặt thêm lên cái xấp tiền kia.

- Các ông cho tôi về - Nước mắt Quyết đã tràn ra.

- Khôông khóc. Khôông về! - Tên Mỹ mỏ ó kéo Quyết đến bên cạnh một chiếc ghế tựa. Nó hất tờ nhật trình phủ trên, phơi ra dưới sàn một đống lầy nhầy - Các ông sĩ quan bạn tao đặt tiền nếu tao bảo được mày ăn hết cái đống này. Tao không lấy tiền. Tao cho mày cả.

Quyết rùng mình. Chân tay em bỗng co cúm cả lại. Trời ơi, một đống ói của một thằng say rượu! Quyết không khóc được nữa. Chúng nó dùng em để ăn thua nhau. Mệt mỏi, uất ức nghẹn ngào.

- Ăn!

- Không!

Quyết hét to không ngờ. Thằng Mỹ đầu mỏ ó giật mình lùi lại. Bọn bạn nó được dịp cười lên sặc sụa.

- Khôông ăn. Khôông về. Tao đánh chết!

Tên Mỹ đẩy mạnh một cái khiến Quyết ngã giúi vào góc phòng.

Chúng nó lại ăn, lại uống.

"Út ơi...". Quyết bật khóc nức nở và bật dậy gọi đứa em lên ba tuổi, khi qua cửa sổ, Quyết nhìn thấy sao ngày cứ dày thêm mãi trên nền trời. Như thế là đã tối lâu rồi. Chúng nó vẫn cứ mải mê ăn uống như quên mất Quyết. Chăc là thằng Út đói lắm rồi. Nó đang mong Quyết về lắm và nó sẽ khóc hết hơi mất thôi. Cái lều của anh em Quyết chỉ là mấy tấm tôn gỉ gác lên giữa khe những đống rác to như núi ấy ai biết đến mà cho em ăn? Mấy tháng trước Quyết thường cõng em theo. Nhưng mấy tháng nay, phần vì Út đã lớn, phần vì bọn nhỏ đánh giày ngày càng đông, nếu cứ cõng theo em thì không tài nào Quyết giành khách kịp. Bỏ em bên đường thì Quyết sợ xe cộ chẹt chết em. Đấy là chưa kể ngày nào cũng một đôi lần bọn nhỏ đánh giày bị cảnh sát đánh đuổi không rõ vì cớ gì. Quyết đành để Út ở nhà. Thường thường Quyết vẫn gửi sang chơi với hai đứa nhỏ, đứa bảy tuổi, đứa năm tuổi, con bác Tư cách lều Quyết một đống rác lớn, chừng bốn chục thước. Trưa, Quyết rẽ qua nhà cho em ăn. Chiều, Quyết đón em về. Mấy tuần gần đây, do việc vợ chồng bác Tư chuyển sang đi làm đêm, chiều nào Quyết cũng không dám về muộn. Đã có vài buổi, do được khách, về muonj một chút, Quyết đã thấy nó khi thì nước mắt nước mũi đầy mặt lững chững dò ra gần đầu phố lớn đón anh, khi thì đợi mãi không thấy Quyết nó bỏ mấy đứa nhỏ con bác Tư, tự tìm về nhà rồi vì sợ quá, khóc quá, nó xỉu đi. Lúc Quyết bế em lên thì nó chỉ còn biết nức nở trong cổ, một lúc sau mới thức dậy đòi ăn. Không có người lớn giữ, chắc chiều nay nó lại đòi về nhà mất thôi. Út ơi, bây giờ anh làm sao mà về được, bao giờ anh mới về được cho em ăn, cho em khỏi sợ, Út ơi...


Thằng Mỹ đầu mỏ ó lại đứng lên. Nó túm tóc mấy thằng bạn lay và gào lên, nhưng cả ba thằng kia đều say quá rồi, chúng chỉ ú ớ rồi dùng những cánh tay vụng về cào cào ta y nó. Thằng Mỹ đầu mỏ ó nổi khùng. Phải, nó đã khùng, bởi vì như thế cái trò "đánh ăn thua" về thằng bé kia sẽ không còn người hưởng ứng. Từ khi nhìn thấy Quyết ở ngoài phố, nó đã quả quyết với những thằng bạn nó là nhất định tên nhóc con bản xứ này sẽ ăn hết đống ói khi nhìn thấy tiền. Nhưng kết cục lại như thế này. Ngày mai bọn bạn nó sẽ được thả sức giễu cợt nó không đủ tài "bình định" một thằng nhóc. Cơn khùng ấy nó trút vào Quyết. Nó túm lấy Quyết, đẩy ngã sấp xuống cạnh đống ói.

- Tôi ăn. Để tôi ăn!

- Mày ăn? - Nó dang rộng hai bàn tay nhún vai với tất cả vẻ ngạc nhiên rồi nó cười như điên lao đến lay bọn bạn như vần gỗ.

Một chiếc vỏ chai Uýt-ki bay như tia chớp dưới ánh điện, Quyết chỉ kịp thoáng thấy cái đầu mỏ ó của nó ngặt ra sau là em lao ra cửa. Nhờ cái ngã sấp cạnh đống ói mà Quyết nhận rõ cánh cửa ra vào chỉ mới khép.

Cái hành lang khách ạn hun hút ánh điện dẫn đến cầu thang gác kia rồi. Thấy vắng người, Quyết đang định chạy thì từ cầu thang ấy thằng cảnh sát mặt nhăn nhúm xuất hiện.

- Ông giả tiền tui đây. Các ông Mỹ đã không giả tiền tôi lại đánh đuổi tôi.

Quyết không ngờ em lại bình tĩnh được đến thế. Em nhấn mạnh tiếng đuổi rồi như sắp níu lấy áo nó. Thằng cảnh sát xua Quyết như xua tà rồi cười khả ố:

- Tao biết rồi. Mày đã được nhậu lại còn đòi tiền chi nữa? Bước!

Đi được một đoạn, Quyết chửi thề một câu rồi lấy cớ chạy. Thằng cảnh sát không hiểu ý định của Quyết, nó nổi khùng rượt theo một đoạn rồi văng tục. Kinh nghiệm đường phố cho nó biết không có đứa trẻ nào trên đời này chạy nhanh hơn bọn nhóc đánh giày.


Vượt qua đường lớn, Quyết rẽ ngay vào một ngõ tối. Bây giờ thì em không còn nhìn được bất cứ cái gì trên đường. Tiếng ai đó vừa nó mười giờ mười lăm phút khiến tai Quyết càng ù đi. Cái hòm đồ nghề cứ đập vào hông Quyết đau điếng nhưng em vẫn mải miết chạy. Bây giờ thì chúng nó không tài nào nhận được một thằng bé đánh giày ở cái thành phố hàng chục vạn đứa đánh giày này. Không sợ chúng bắt, nhưng một nỗi sợ ghê gớm hơn đang cồn cào cấu xé ruột gan Quyết. Nước mắt Quyết cứ giàn giụa. Út ơi, anh đang về đây, đừng sợ, đừng sợ.


Mọi đêm vào giờ này, thằng Út đang được quàng cả hai tay nhỏ xíu của nó qua cổ anh Quyết. Thằng nhỏ có cái thói quen là cứ bắt anh nó phải quay mặt vào mặt nó và quàng tay qua cổ anh thì mới chịu ngủ. Chắc là lúc nào nó cũng lo anh Quyết nó đi mất. Cả ngày lủi thủi nên chiều nào thấy Quyết về nó cũng mừng như chiều nào. Đang khóc nó cũng cười. Bảo Út múa đi là hai tay nó cong cong lên ngay. Út ơi, anh đang về đây, đừng sợ, đừng sợ. Em có đói lắm không?...


Quyết run người lên khi em rẽ qua nhà bác Tư chỉ thấy hai đứa nhỏ nhà bác ôm nhau ngủ. Như thế là thằng Út tự tìm về nhà rồi. Nó bé thế biết gì đâu. Quyết nghiêng người nắn lại cái túi quần có phong bánh dẻo. Vẫn còn. Anh sẽ cắt nhỏ ra cho em ăn. Anh không xin em một miếng nào nữa đâu. Thịt bò anh sẽ nấu thật nhạt thật mềm cho em ăn một bữa thỏa thuê rồi cho em ăn dần...


Cái lều tôn gỉ của Quyết đây rồi. Nhìn nó lẻ loi trong đêm tối mênh mông tràn ngập bãi vắng đầy rác rưởi, nước mắt Quyết càng giàn giụa.   

Quyết bủn rủn cả đầu gối cơ hồ như muốn khụy xuống khi thấy từ trong bóng tối căn lều những con chuột cống to xù như đàn chó đói thả rông ngeh tiếng động lao ra đâm cả vào chân Quyết. Út ơi, em ở đâu? Vừa lục hòm đồ nghề lấy hột quẹt, Quyết vừa gọi em. Quẹt được một cái, bấc chưa bén lửa, hộp quẹt đã tuột khỏi tay Quyết. Trong đốm sáng chợt lóe lên, Quyết đã kịp nhận ra đứa em bé nhỏ của mình đang ngồi gục mặt trên nồi cơm để ở góc lều. Sớm cũng như trưa, trước khi đi bao giờ Quyết cũng để lại đó một chút cơm một ông nước, phòng khi Út đói, Út tìm được cái ăn. Nó cũng đã từng biết bốc cơm ăn ở đấy, còn biết trèo lên những cái két "la de" kê sát nhau làm giường rồi ngủ, chả cần ai ru cả. Quyết lao đến ôm lấy em. Trời ơi, kiến. Những con kiến lửa đốt như kim chích. Quyết xốc em lên phủi kiến rối rít. Út ơi. Út ơi, Quyết thắp đèn lay em nhưng thằng nhỏ cứ mềm oặt trên tay Quyết. Người nó mẩn lên chi chít những nốt kiến đốt. Hai bàn tay nhỏ xíu lọ lem thọc vào nồi cơm máu cứ rỉ ra, rách tướp những vết răng chuột.


Đêm ấy và cả ngày hôm sau, bé Út cứ sốt li bì, vợ chồng bác Tư phải nghỉ việc đưa giúp bé Út đi nhà thương. Còn Quyết thì bán cho bọn đánh giày tất cả hòm đồ nghề, tất cả những chiếc giày em góp nhặt được trên khắp các bãi rác đã có thể ghép lại thành từng đôi và cả những con quay, đồng xu, cỗ bài mà Quyết dùng làm đồ chơi... Nhưng em Út của Quyết đã chết vào đêm hôm sau. Cái bánh dẻo Quyết cứ đợi chờ khi nào em Út khỏi, em Út ăn, đã vữa ra rồi!...

Chiếc xe du lịch Toyota màu sữa lượn một đường mềm mại rồi dừng lại hết sức êm ả ngay dưới những ống tuýp đèn nô ông nhiều màu rọi xuống chỗ kè đá giáp với mí nước, cách khu trung tâm quân cảng Bạch Đằng chừng vài trăm mét.

Vừa ra khỏi xe, chưa kịp vuốt lại nếp áo, cô gái đã giơ một tay lên và gọi ríu rít trong xe:

- Ba ơi. Đại úy Liên!

Tiếng gọi và cái giơ tay của cô gái đã khiến chiếc hon đa đang phóng với tốc độ nhanh, thắng phắt lại rồi vòng sát tới chiếc Toyota:

- Cầu Chúa, cô vẫn còn nhớ tôi kia à? Bác có về không cô?

- Tôi đây. Tôi đây.

Cửa xe còn chưa kịp khép, không một chút do dự, viên trung tá lính dù (người mà cô gái gọi là ba) quàng cả hai tay qua vai viên đại úy quân cảnh trẻ tuổi.

- Tôi vừa ở thượng du về, chưa kịp đến thăm gia đình anh. Chuẩn tướng vẫn mạnh khỏe chớ.

- Dạ thưa bác, ba cháu vẫn khỏe.

- Ta đi dạo ít phút được không? Cánh quân cảnh các anh độ này chắc là cũng bết lắm hả?

- Đại úy Liên bận lắm đó ba ạ. - Giọng cô gái trách móc - con ở ngay Sài Gòn đây mà hơn một năm nay có được hân hạnh gặp đại úy đâu ba.

- Thôi con đừng rầy đại úy nữa, kẻo mấy ông cảnh sát đây lại cười cho đó.

Được ngài trung tá "anh hai dù" vui tính lôi vào cuộc một cách bất ngờ, lại trước mặt một cô gái xinh đẹp, mấy thầy cảnh sát đang tha thẩn quanh bót gác không khỏi cảm động và bối rối. Các thầy vội vã nói mấy câu làm duyên một cách cũng khá nhạt rồi lảng dần.

- Nếu không nhìn số xe và cái bót hẹn gặp này thì cháu không tài nào nhận ra chú - Viên đại úy quân cảnh hạ thấp giọng - Cái sẹo ở má chú làm khéo quá. Lại còn Hạnh nữa. Sài Gòn đến tận chân tóc!

- Suỵt! Đi xa chút nữa. Dù hóa trang khéo đến mấy thì cũng không phải là đã đủ...

- Đó, chết chưa anh - Cô gái chợt cười hết sức thoải mái - tất cả là ở sự dũng cảm! Thế nào ông già cũng sẽ nói lại câu đó cho coi.

- Hạnh nó lại giỡn chú đó, chú Tám.

- Mặc nó. Ai thì nó cũng giỡn vậy thôi. Nhắc lại cái đúng thì bao giờ cũng có lợi phải không? Cơm ăn từ bao đời có ai cho là "cũ" đâu. Mà thôi, ta vào việc nghe.

Đây là một nhóm chiến sĩ quân báo nội thành. Sau chừng mươi phút dạo mát hóng gió dọc triền sông, cả ba người quay lại nơi để xe. Họ châm thuốc hút rồi chào nhau một cách ồn ào bằng những câu tiếng Anh.


Viên trung tá dù, nhỏ nhắn, đứng tuổi là cụm trưởng quân báo XY8. Vết sẹo giả kéo dài từ lưỡng quyền đến cằm tuy có khiến khuôn mặt ông méo mó, nhưng từ đôi mắt đen nhỏ, sáng lấp lánh vẫn tỏa ra vẻ dịu dàng. Nhất là lúc này, lần gặp gỡ nào đối với T26 - viên đại úy quân cảnh giả trang trẻ tuổi - cũng khiến ông bồi hồi với nhiều kỷ niệm.


Cách đây bảy năm, vào một đêm mưa lớn, Thúy, một nữ chiến sĩ quân báo dẫn về cơ quan ông một chú nhỏ mười ba tuổi, gầy nhom lúc nào cũng ngơ ngác như người mất hồn. Hàng nửa tháng liền, cứ chiều đến là em lén riêng ra một góc rừng thút thít khóc. Mọi chuyện của em ông đều biết qua người nữ chiến sĩ quân báo. Nhưng vốn là người ít lời và tự biết là vụng về, không quen an ủi, ông nghĩ rồi thời gian sẽ giúp cho những đau khổ của em lắng xuống. Chừng tháng sau em ít khóc hơn, nhưng em cũng ít nói chuyện.

Chợt một hôm, em bảo ông bằng một giọng nhỏ nhẹ:

- Chú Tám à, chú cứ cho cháu theo cô Thúy vô nội thành, cháu làm liên lạc được. Cháu...

- Chú biết là cháu làm được, làm giỏi nữa kia. Nhưng hiện nay có điều kiện để cháu đi học. Cháu phải học cho giỏi để làm việc tốt hơn. Cháu hiểu chứ?

Năm năm sau, một thanh niên mảnh dẻ, khuôn mặt xương xương, cái cằm nhọn, vầng trán rộng và đôi mắt sáng trầm mặc trở về. Thằng Quyết! Ông reo lên đón anh. Trong lá thư, các bạn ông làm giáo viên trong trường Quyết học, đều tỏ ra hết sức khen ngợi người học viên thông minh và cần mẫn ấy. Ngay trong nhiều trận đánh thực tập, anh đã được tặng hai huân chương vì nhiều tài liệu quân sự quý giá của địch mà anh đã lấy được. Quyết đã có thể nói chuyện với ông một cách thoải mái bằng một thứ tiếng Anh sành sỏi. Năm năm với bao nhiêu bộ môn, từ một chú bé bập bõm đọc nhật trình nếu không phải là học quên chết - theo cách nói của ông - thì khó mà có một khả năng như vậy. Anh đã có thể đùa ông bằng cách chỉ sau ít phút, anh đã hóa trang thành một người đàn bà dịu dàng, một sĩ quan ngụy ngổ ngáo khinh mạn, hay một ông già tật nguyền lê đi không nổi... Và sau mỗi lần chuyện trò tâm sự, anh nói với ông một câu mà ở anh, ông tin là một điều tâm huyết: Chú à, mọi hiểu biết đều cần thiết, nhưng theo cháu thì cái quan trọng nhất là ý chí quyết đánh và lòng dũng cảm phải không chú?

- Nhiệm vụ cần cháu ở nhiều nơi. Thời gian đầu này, cháu sẽ không về ngay Sài Gòn đâu mà ở những thành phố khác. Cháu có ý kiến gì không?

- Không, nhưng...

- Chú biết.

Lần ấy ông không nói gì thêm. Tính ông vốn ít lời. Tuy nhiên ông cũng biết những cái gì sẽ nói sau tiếng "nhưng" của Quyết. Ông muốn mỗi chiến sĩ của mình không bao giờ nên thu hẹp kẻ thù ở một vùng đất riêng nào. Người ta thường đi từ những hận thù riêng đến những hận thù chung với giặc, điều đó đúng. Nhưng không ít người vì hận thù riêng, do thiếu sự từng trải, và một cái nhìn rộng rãi đã dẫn dến những việc làm thiếu bình tĩnh mà sự bình tĩnh thì lại vô cùng cần thiết trong công việc của một ngành đòi hỏi chính xác trước những biến động xảy ra phải tính đến từng giây!


Cách đây một năm, sau lần dẫn một đơn vị bạn đột kích đốt cháy mười bốn máy bay trong một sân bay quan trọng của địch, chính ông là người đã đứng ra làm lễ truy điệu Quyết. Một tháng rồi không thấy anh trở về và có nhiều dấu hiệu xác nhận anh hy sinh. Nhưng truy điệu được năm ngày thì vào một đêm đã khuya, một chiếc trực thăng đột nhiên hạ cánh xuống trảng cỏ sau cơ quan. Quyết về.


Trận ấy Quyết bị thương giập gan bàn chân, khi anh dẫn dường cho một mũi thọc sâu nhất. Không còn cách nào kịp giờ rút, Quyết quan sát xung quanh một cách kỹ lưỡng rồi quyết định ở lại ngay cạnh sở chỉ huy địch. Sau hơn một tuần lễ, len lỏi ẩn hiện ngay giữa bọn lính địch, quanh các hàng rào, ống cống, bếp ăn, bằng túi thuốc cá nhân, Quyết tự chữa khỏi vết thương. Nhưng một thuận lợi mới đã khiến Quyết ở lại sân bay. Đấy là việc liên tiếp xuất hiện ở sân bay những đám học viên sĩ quan người Việt lái trực thăng sắp ra trường, về thực tập. Trong những học viên sĩ quan ấy, có một chú bé đánh giày, bạn Quyết từ những ngày xưa...

Sau hơn một tháng cử Quyết vào hoạt động trong nội thành Sài Gòn, nhìn lại công việc của Quyết mấy năm liền ở những thành phố khác, ông quyết định giao cho anh một nhiệm vụ mới.

10 giờ 15 phút đêm. Tiếng còi giới nghiêm thành phố chưa dứt được bao lâu thì cả ngõ 34 đã chộn rộn hẳn lên. Từ những chiếc xe GMC có hai hàng ghế song song với thành xe, từng tốp, từng tốp quân cảnh, súng lắm lăm trong tay lần lượt nhảy xuống tiến vào từng ngôi nhà. Đi đầu mỗi tốp quân cảnh là những tên cảnh sát mật vụ mà trước đó một giờ nó giống như những người dân đi chơi đêm uống cà phê, ăn hủ tiếu... Một chiếc xe Jeép đỗ án ngữ trên cái lối độc nhất từ ngõ này đi ra phố. Hai viên sĩ quan Mỹ vừa xuống xe thì một người Việt mặc thường phục còn trẻ nhưng lưng hơi gù từ một góc tối bước ra. Dưới ánh sáng hai bóng điện lớn từ trên hai cột đèn gần đó, người ta có thể nhìn rõ từng nốt sần đen chi chít trên cái mặt thiết bì và đôi mắt lờ đờ chó khói gằm gằm u ẩn của nó.

- Ông có tin chắc rằng chính nó không? - Một viên sĩ quan Mỹ hỏi người Việt lưng gù.

- Thưa ngài, tuy rằng trước đây tôi vẫn thường họp với nó, nhưng khi họp chung, theo quy định chúng toi đều phải bịt mặt, nên nhớ rõ hoàn toàn thì cũng hơi khó. Nhưng cách đây một năm, tình cơ tôi nhìn thấy mặt nó trong nhà tắm. Đấy là một tên nguy hiểm. Tôi hy vọng là sẽ không nhầm.


Tiếng trẻ khóc ré lên từ khắp các ngôi nhà và đó đây vang lên tiếng những báng súng dộng vào cánh cửa. Tất cả mấy chục gia đình chui rúc trong những căn lều lụp xụp lợp lá dừa, ni lông, tôn gỉ, dưới gầm cầu thang, trong cả những xác ô tô hỏng... ở ngõ 34 đều bị lùa hết ra đường. Họ phải lần lượt từng người một diễu qua mặt hai tên sĩ quan Mỹ và đề tên người Việt lưng gù mắt chó khói  kia lật từng tấm khăn, vạt áo, thọc tay vào bất cứ chỗ nào mà nó thấy cần. Cả những tên lính, dù phục ở vị trí nào, khi có việc cần rời khỏi khu vực ngõ 34 đều phải qua báo cáo hắn.


Tên phản bội ấy đã không lầm khi phỏng đoán Quyết. Từ sau tấm biển cửa hiệu "Ngọc Xuân cắt may y phục phụ nữ", cách nó chỉ chừng hai mươi mét, Quyết chăm chú xác định lại. Đúng là thằng Phùng gù. Từ sau ngày nó phản bội, vào thành làm chỉ điểm, tất cả những chiến sĩ quân báo ít nhiều có liên quan từ trước kia, khi vô hoạt động nội thành đều được phát những tấm hình, kèm theo những ghi chú tỷ mỷ để nhận diện nó.


9 giờ 30 phút đêm nay, sau khi đã nắm được chi tiết toàn bộ cấu trúc và bố phòng của khách sạn M và tin chính xác cuối cùng cho biết, đúng 2 giờ sáng sẽ có một cuộc họp hơn hai trăm sĩ quan cố vấn Mỹ từ nhiều nơi kéo về nhận mật lệnh của tòa đại sứ, anh đi gặp cụm trưởng quân báo XY8, người mà Quyết đã có nhiều gắn bó từ mấy năm nay, anh quen gọi bằng chú Tám với tất cả tình yêu của anh. Từ gần một tuần nay, tin về cuộc họp tối mật đó của địch, cụm đã biết, nhưng số người, địa điểm, giờ họp thì chưa nắm được. Sài Gòn lâu nay không phải là nơi yên ổn cho bọn Mỹ nữa. Chúng đã rỏ ra không ngoan khi chọn địa điểm và thời gian họp sao cho thực bất ngờ. Chú Tám sẽ chịu trách nhiệm tổ chức trận đánh, nhưng thời gian và địa điểm cuộc họp, ít nhất chú phải được báo trước hai tiếng, việc đó thuộc nhiệm vụ của Quyết.


Mấy ngọn điện đầu ngõ 34 sáng quá. Vừa đi tới đấy, linh tính báo cho Quyết biết hình như có một luồng mắt nào dò xét mình. Anh kín đáo quay lại, liền nhận ra trong cửa số bót cảnh sát bên kia đường, tên Phùng gù vừa theo dõi anh vừa quay máy điện thoại, và bóng năm tên cảnh sát đi ra. Tại sao nó không bắt anh ngay? Thứ nhất, tên Phùng là một tên nhát, nó không dám động lực. Thứ hai, có thể nó cũng chưa tin hẳn cái người vừa thoáng qua đó là Quyết.


Nếu chỉ cần tìm chỗ để ở lại cái ngõ này rồi sau đó tìm dịp thuận tiện sẽ trở về thì điều đó rất đơn giản. Cái trò lục soát ồn ào tầm thường này làm sao mà tìm nổi anh. Nhưng bây giờ là mười một giờ rồi. Chậm nhất là 12 giờ anh phải đưa báo cáo. Hai trăm tên sĩ quan cố vấn Mỹ! Em Út ơi, thế nào cũng có thằng Mỹ đầu mỏ ó và những thằng cảnh sát mặt nhăn nhúm như buổi tối hôm nào! Hàng tháng nay, kể từ khi trở lại Sài Gòn hoạt động, mỗi khi chiều xuống, đêm vào sâu là Quyết lại cảm thấy nôn nao... Lòng anh chợt se lại khi vừa từ trên tấm biển cửa hiệu cắt may tuột xuống đất, Quyết đã gặp ngay một dãy những đống rác ở ngõ 34 này, những lều tôn gỉ nát âm thầm trong đêm, những túp lều không của ai khác ngoài anh em những chú nhóc đánh giày lang thang...


Đi một vòng quanh ngõ, Quyết không ngờ bọn quân cảnh, mật vụ, cảnh sát lại đông đến như thế. Phải chừng hai đại đội chứ không ít. Ngoài những tên vào lục soát, chỗ nào xung quanh ngõ, Quyết cũng tháy chúng ém quân. Nếu không thận trọng, có lẽ Quyết đã bị những khoảng tối đen đặc tưởng như không có gì ấy "cụp" mất rồi. Quyết luôn luôn phải nằm sát đất, lấy nền trời làm phòng để nhận ra mỗi cử động dù nhỏ bé nhất trên mặt đất và lắng nghe từng tiếng thở, tiếng quần áo sột soạt của đối phương.


11 giờ 15 phút. Thời gian sao mà khắc nghiệt! Có thoát khỏi đây ngay lúc này mà đến chỗ chú Tám nhanh nhất cũng phải là 12 giờ kém. Chao ôi, nếu bây giờ phải rút ngắn nửa đời người hay bất cứ giá nào để đổi lấy mươi phút thôi, Quyết cũng sẽ không mảy may do dự. Hay là mình hóa trang? Bất cứ một căn lều dân nào cũng dễ dàng cung cấp cho anh đủ các thứ để hóa trang, nhưng còn tên Phùng gù kia? Khi nằm trên tấm biển cửa hiệu máy may, Quyết đã nhìn kỹ hai bàn tay thâm hiểm của nó khám xét từng người, anh biết sẽ khó có một thủ thuật hóa trang nào đánh lừa nổi nó. Khó khăn quá. Lòng Quyết sôi lên. Không, không còn cách nào khác, dù phải chết! Quyết rút con dao găm nhỏ và sắc lẹm. Bây giờ thì không chỉ có bọn địch sục sạo tìm Quyết nữa, mà chính anh bắt đầu sục sạo tìm chúng...

- Trời ơi, nó, nó! Nó, nó trong hiệu cắt may đâm tui!...

Từ cửa sổ hiệu máy may, một tên lính quân cảnh, tiểu liên AR15 đeo thõng trước ngực, hai tay ôm lấy mặt rú lên rồi ngã sấp xuống hè đường. Đám dân chúng chộn rộn la hét.

- Tất cả đứng im. Ai nhốn nháo bắn bỏ!

Phùng gù rút súng ngắn khoa lên trời. Nó rẽ đám người bước đến chỗ tên quân cảnh.

- Nâng nó dậy.

Phùng gù lạnh lùng ra lệnh cho mấy tên cảnh sát đứng bên, rồi tiến gần về phía tên quân cảnh vẫn còn đang run lẩy bẩy. Bỗng Phùng gù giật lùi lại, mồm há hốc ra trước khuôn mặt đầm đìa và một vệt rách rộng chừng hai ngón tay trên má trái tên quân cảnh.

- Quây lấy khu nhà này!

Bọn quân cảnh, cảnh sát từ nhiều hướng tủa đến quanh cửa hiệu "Ngọc Xuân cắt may y phục phụ nữ"...

"Theo nhiều nguồn tin phương Tây, hồi 2 giờ 30 phút sáng nay, tính theo giờ Sài Gòn, tại một khách sạn ở trung tâm thành phố đã xảy ra một vụ nổ lớn. Nhiều sĩ quan người Việt quanh tòa lầu và khoảng hai trăm người Mỹ ở đó dã thiệt mạng. Sau đây mời các bạn nghe tin chính thức của Đài phát thanh Giải phóng...".


Đồng chí cụm trưởng quân báo XY8 khẽ xoay nút đài nhỏ lại ghé tai nghe. Ngồi đối diện với cụm trưởng quân báo là một bác sĩ đứng tuổi, chủ một bệnh viện tư nhân, một gia đình cơ sở cách mạng nội thành. Mái tóc đốm bạc xòa xuống trán, bác sĩ không ngừng rút mùi xoa lau đôi mắt kính.

- Tôi đã tiêm thuốc giảm đau cho Quyết - Bác sĩ nói, nửa như với cụm trưởng, nửa như với chính mình - Tôi sẽ cố gắng vá lại những vết thương trên mặt của anh ấy sao cho không còn những vết sẹo. Cái đó thực cần thiết. Giết một tên địch rồi hóa trang. Hóa trang bằng cách tự rạch nát mặt mình thì thật không thể nào tưởng tượng được...

- Không!

Cụm trưởng quân báo chỉ buột miệng nói một tiếng như thế rồi im lặng, mỉm cười ngắm khuôn mặt đầy đặn của người bác sĩ bằng đôi mắt dịu dàng. Đúng, không thể chỉ coi đó như một sự hóa trang. Đêm hôm ấy, Quyết trong bộ quần áo quân cảnh đã tự rạch nát mặt mình, che giấu được đôi mắt cú vọ của tên chỉ điểm và vượt ra khỏi vòng vây của địch một cách lẹ làng.


Bác sĩ cũng không hỏi gì thêm. Đêm vào sâu. Qua khung cửa sổ mở rộng, bất giác cả hai đều lặng lẽ ngắm những vì sao mỗi lúc một dày thêm xôn xao trên nền trời thành phố.

Đầu đề bài toán chỉ vẻn vẹn có ba dòng mà chiếm gần như hoàn toàn tâm trí tôi suốt buổi sớm ấy. Vẽ trên giấy khó nhìn, chờ bạn bè rời giảng đường về hết, tôi tìm một viên phấn, lên bảng.

- Anh có thể nối thử A với D...

Giật mình quay lại, tôi không khỏi bối rối trước sự hiện diện bất ngờ của cô gái lạ có gương mặt vừa điềm tĩnh lại vừa rực rỡ. Có lẽ mái tóc óng, đen như mun kia và làn da trắng mịn màng đã tạo nên gương mặt điềm tĩnh và rực rỡ ấy.

Như một cái máy, tôi nối A với D.

- Dạ. Anh kéo dài AD cho cắt XY tại M, nối M với N... Tuyệt quá!...

Đúng là tuyệt quá. Hướng giải bỗng hiện ra giản dị và sáng sủa lạ lùng. Bài toán kết thúc. Nhưng lạ sao chính sự giản dị lạ lùng đó lại khiến tôi bực mình. Bực và ngượng với chính mình. Luống cuống, tôi đánh rơi cái com-pa gỗ khá lớn vào chân cô.

- Chà, đau đấy chớ bộ! - Cô gái cười, ngồi sụp xuống, hất vạt áo dài xanh hồ thủy lên, đưa cả đôi bàn tay với những ngón thon hồng ôm lấy bàn chân - Coi như sự "trả ơn" của anh đấy. Anh là anh Bình phải không?

- Dạ. Còn chị?

- Tôi là Linh.

- À. Ngọc Linh.

Cách đó hơn một tuần, tin đồn về một cô gái đỗ hạng ưu khoa thi tú tài ở hội đồng thi Cần Thơ sẽ về ghi danh học chứng chỉ dự bị toán lý tại đại học khoa học Sài Gòn này đã bắt trí tưởng tượng của tôi làm việc hơi nhiều. Điều đó cũng thật dễ hiểu, vì năm ấy tôi vừa hai mươi hai tuổi. Và sự tưởng tượng càng được đặc biệt kích động, khi một số bạn bè xì xầm:

- Tao đã gặp nàng ở phòng học vụ bữa ghi danh. Đẹp dễ sợ. Chỉ giận nhất là mái tóc, nàng để "mô-ve-gu", tỉnh lẻ!

- Toán một cây, hết sảy. Nghe đâu đã được giáo sư Thanh mời tiếp xúc. Ổng khen lắm. Có thể át cả Bình!

"Có thể át cả Bình". Nhận xét ấy thực tình đã khiến tôi đỏ mặt. Hồi còn học trung học đệ nhất cấp thì không kể, nhưng kể từ năm đầu của trung học đệ nhị cấp cho đến nay, có lẽ chưa năm nào, về môn toán, điểm số của tôi bị dưới một ai. Ờ, nhưng cô ta đã được gặp giáo sư Thanh. Được ông già giáo sư lừng danh ấy mời tiếp xúc, thật không dễ dàng gì...

- Nhà Ngọc Linh ở đâu?

- Ở chùa!

- Ủa! - Ngỡ Ngọc Linh nói đùa, tôi thêm - Vậy thì ăn chay chớ?

- Dạ. Thường là vậy. Nhưng cũng có bừa bọn tôi "phá giới" bằng đồ hộp mua của quân tiếp vụ. Thứ đó rẻ ợt mà. Tôi mới ở Cần Thơ lên, tìm sao được nhà ở cái đô thành này. Lưu xá sinh viên thì chật chội quá. Tôi và hai con bạn kéo nhau vào ở nhờ nhà chùa.

- Thế thì chiều nay xin mời Ngọc Linh và hai chị bạn qua nhà tôi ăn cơm. Được không?...

Tôi đang định nói thêm một câu gì đó vì chợt thấy lời mời này như quá đột ngột, dễ dãi, có thể khiến Ngọc Linh phật ý. Cái anh chàng này mới gặp, chưa đâu vào đâu mà đã mời kéo, coi bộ người ta đói khát lắm à! Lo một lời từ chối lạnh lùng thường dễ gặp ở một cô gái kiêu kỳ, mặt tôi nóng bừng lên. Nhưng sau một thoáng nhìn, chừng như đã hiểu được sự bối rối của tôi, Ngọc Linh nhỏ nhẹ:

- Cảm ơn anh Bình. Nhưng ăn xong là bọn tôi đi dạo đó, không có làm toán nữa đâu nhé. Nghe nói anh Bình mê toán lắm phải không?

Tôi sẽ cười. Đời người phải có cái gì mà say mê chứ. Nghĩ thế, nhưng tôi không nói. Ngọc Linh cũng lặng lẽ đi bên tôi ra tận cửa trường. Đúng là lặng lẽ hoàn toàn. Khi Ngọc Linh bước lên xe buýt, tôi trở lại với chiếc mô-bi-lét cà rịch cà tang hay hỏng nhất phân khoa của tôi.


Cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa tôi và Ngọc Linh là như vậy. Tính đến nay đã gần sáu năm rồi mà sao tôi còn nhớ nhiều đến thế. Tôi nhớ cả sớm ấy không hiểu sao đại lộ Cộng Hòa rất ít người qua lại, trên lối vào đại học đường rất nhiều nắng. Và những tán phượng, sau một mùa hoa xanh đến lạ lùng...


Sau bữa cơm chiều ấy, Ngọc Linh về rồi mà má tôi cứ luống cuống mãi, hết đi ra lại đi vào. Bà nhìn tôi bằng đôi mắt rất lạ. Hết lời khen Ngọc Linh, nhưng một lát sau chợt nhớ ra điều gì đó, má tôi ngừng tay xay bột bánh, quay sang phía ba tôi đang ngồi chấm bài trên chiếc bàn kê sát bàn học của tôi:

- À, sớm nay ông phường trưởng kêu ông sang có việc gì đó?

- Ổng nhắc tôi lấy cho đủ hồ sơ miễn quân dịch của thằng Bình. Hồ sơ quái gì nữa. Lại muốn vòi tiền mình đó bà ạ.

- Ừ thì đã đành, nhưng có thêm giấy tờ thì cũng nhẹ nhàng hơn - Má tôi im lặng một lát, khẽ thở dài, rồi quay sang tôi - Bánh trái bán không được là bao. Nay tiền mai tiền. Má là má lo lắm đó. Nhà mình nghèo...

Chỉ chút xíu nữa, nếu không kìm lại được, tôi đã cười ầm lên, kiếm vài câu dọa má cho vui. Tôi vẫn tin rằng tôi học giỏi đến thế thì có gì đáng lo kia chứ. Nhưng bữa nay, sự hiện diện của Ngọc Linh chưa chừng lại khiến má tôi lo lắng nhiều hơn. Càng khen Ngọc Linh, má tôi lại càng lo tôi có thể học tồi đi vì chính cô gái ấy đấy!


Đoán được ý má, nhưng tôi chỉ im lặng. Tôi không thể nói để má tôi tin rằng một mai chính cô gái ấy sẽ làm cho con trai má học giỏi hơn gấp mấy lần nữa. Phải, chính là Ngọc Linh đó má ạ. Tôi hy vọng rất nhiều người con gái ấy sẽ giúp đỡ được tôi. Qua hai cô bạn Ngọc Linh, tôi biết Ngọc Linh chỉ còn một bà má đã già với mảnh vườn nhỏ ở ngoại ô Cần Thơ. Người anh trai duy nhất của Ngọc Linh thì đã ra bưng từ gần mười năm trước. Cũng như tôi, không có đường nào khác, Ngọc Linh phải học giỏi, thật giỏi, ngõ hầu tìm tháy sự cứu giúp, bảo trợ của những giáo sư có uy tín, giành được học bổng toàn phần. Bốn năm nữa, chúng tôi sẽ hoàn thành những chứng chỉ để có được văn bằng cử nhân toán lý. Ba năm cao học sẽ không là bao, và nếu như cuộc chiến không can thiệp thô bạo vào tiến trình học tập này, thì chúng tôi sẽ không khó khăn gì lắm với văn bằng tiến sĩ quốc gia, sau một thời gian may mắn nào đó được đi tu nghiệp ngoại quốc... Lúc ấy chúng tôi sẽ trở thành những khoa học gia thực thục, thực sự có phần đóng góp vào kho tàng trí thức nhân loại...


Năm dự bị đại học ấy trôi qua một cách hết sức yên ả. Những mơ ước ấy tôi chưa một lần trọn vẹn nói với Ngọc Linh, nhưng hình như Ngọc Linh cũng đã cảm thấy, và quả thực nó đã giúp chúng tôi giành được những kết quả khá xuất sắc trong những kỳ thi chứng chỉ tiếp sau.


Nhưng rồi mùa hè năm 1972 đã đến với tất cả sự ngột ngạt của nắng nôi và tình hình chiến sự. Dù muốn hay không, việc thất thủ Quảng Trị ở quân khu Một; vùng biên giới Căm-bốt bị phong tỏa... cũng đã dội vào các trường đại học. Binh lính không rõ từ đâu tràn về, kéo dài vô độ những ngày nghỉ của họ, lê la ăn nhậu, chửi thề trên khắp mọi vỉa hè, phòng trà, tiệm ăn. Các ca sĩ thời thượng được mùa, xả láng những điệu tỉ tê, tang tóc, ma quái. Hòa đàm Ba Lê không dẫn tới một khả quan nào. Cùng với sự gia tăng chương trình quân sự hóa học đường, người ta còn vô hiệu hóa mọi tiêu chuẩn miễn quân dịch đối với sinh viên, học sinh trong nghị định 7689 do chính Trần Văn Hương ký ngày 22-7-1968 đã được đăng tải trên công báo của chính phủ Việt Nam Cộng hòa... Thế là những mơ ước về con đường học thuật vốn đã xa xôi của tôi lại càng xa xôi thêm. Sang năm thứ hai này, những cuộc vây ráp quân dịch đã khiến tiến trình học tập tại trường của tôi bị cắt vụn ra. Ngọc Linh cũng thường  hay "cúp cua" đi đâu đó. Mới đầu tôi cứ đoán rằng Ngọc Linh cũng lây cái tâm sự chán chường của bọn nam sinh viên chúng tôi, nhưng không phải thế. Gương mặt ấy, ngược lại, trong những ngày này lại có những dáng vẻ phấn chấn, sôi nổi lạ lùng. Nhiều lần tôi tìm đến Ngọc Linh, nhưng không gặp. Ngôi chùa, tôi thường gọi là "Lưu xá Ngọc Linh" ấy, vắng hoe vắng ngắt. Tại sao Ngọc Linh lại tránh gặp tôi? Hay chính là vì có lần quá vội vã, tôi đã ngộ nhận sự cởi mở gàn gũi rất bạn bè của Ngọc Linh như một tình yêu và tôi đã ngỏ lời khiến Ngọc Linh giận?


Lần ấy vào một buổi chiều, như thường lệ, Ngọc Linh ghé qua nhà tôi làm toán. Sự ngớ ngẩn của tôi trước những bài toán dễ nhát bữa ấy đã khiến Ngọc Linh ngạc nhiên, nhưng rồi, bằng sự nhạy cảm vốn có, Ngọc Linh đã hiểu, và sau đó với đôi mắt dịu dàng, thoáng buồn - một ánh mắt buồn ít thấy ở Ngọc Linh - Ngọc Linh đã lặng lẽ ngồi nghe tôi nói tất cả những dự định, ước mơ... Không, Ngọc Linh sẽ không bao giờ nỡ giận tôi theo lối nghĩ thường tình của những người con gái kiêu kỳ đâu.

Và rồi một lần, chính Ngọc Linh đã tìm đến gõ cửa nhà tôi vào một giờ khuya lắm.

- Anh Bình đừng giận Ngọc Linh nhé. Có những điều bây giờ Ngọc Linh chưa thể nói cùng anh được... Nhưng dù thế nào và bằng mọi cách, anh Bình phải học giỏi, thật giỏi nhé - Ngọc Linh chợt ngừng lời và cúi xuống để cố nén một điều gì xúc động lắm.

Mặt Ngọc Linh hơi tái đi. Ừ, mà tại sao Ngọc Linh lại nói với tôi những lời như căn dặn, nhắn nhủ thế? Cái gì đã và sẽ xảy ra?

- Có bao giờ anh Bình nghĩ đến phong trào sinh viên tranh đấu không? - Ngọc Linh chậm rãi hỏi tôi.

- Không! - Tôi nói một cách quả quyết và thực tình trong giọng nói khi đó chắc hắn còn pha ít nhiều sự giễu cợt, coi thường. Tranh đấu! Con người cũng đã tranh đấu nhiều rồi, tôi nghĩ, nhưng với khoa học sẽ không có ai có thể nói hai với hai lại khác bốn. Tranh đấu với những mít tinh, biểu tình, khẩu hiệu ư? Liệu có đẻ ra một định lý mới, một phát minh kỹ thuật như việc tìm ra lửa, như máy hơi nước, như nguyên tử, phản hạt, tương đối luận...? Tranh đấu! Dễ thường trong việc tìm hiểu khoa học, người ta lại không gặp quá nhiều những cái phải tranh đấu hay sao mà còn đi tìm sự tranh đấu ở những nơi nào khác nữa?

- Anh không nghĩ đến thực à? - Ngọc Linh rướn cao lông mày nhìn tôi, ngạc nhiên.

Và như để Ngọc Linh đỡ phải ngạc nhiên lâu, tôi tiếp:

- Thực! Tôi không nghĩ đến, bởi lẽ, cũng chẳng có gì đáng phải nghĩ về điều đó! Đấy là công việc của những chính khách!

- Thế mà có khi con đường đi tới khoa học lại phải bắt đầu từ đó kia, chớ không phải chỉ là từ những con đường X hay Y đâu! - Ngọc Linh chợt nói to lên và không giấu vẻ chua chát. Dường như Ngọc Linh đã cảm thấy không còn một chút ngạc nhiên gì trước những câu trả lời của tôi, mà ngược lại, cô còn cho đó như một sự dĩ nhiên, đến mức đáng thất vọng về tôi. Tuy nhiên, Ngọc Linh vẫn chưa dừng lại. Cái người mà đã có một thời thật gần gũi với cô là tôi kia, lẽ nào lại nông cạn và có những ý nghĩ hợm hĩnh về khoa học đến mức coi như đấy là một lĩnh vực thuần túy, cao siêu, vượt lên cả những vấn đề tranh đấu có liên quan tới vận mạnh của con người? - Anh Bình này - Ngọc Linh tiếp - Anh có biết tin gì mới nhất về nhóm sinh viên năm người được xuất ngoại trình luận án tiến sĩ quốc gia hồi đầu năm nay không?

- Không. Nhưng có gì thế? - Tôi hỏi lại Ngọc Linh một cách bình thản, hay cố làm ra vẻ bình thản mà cho đến nay tôi cũng không còn nhớ rõ nữa.

- Họ đã bị đuổi khỏi khóa tu nghiệp rồi!

- Tại sao? Đấy là những khối óc tuyệt vời mà tất cả chúng ta đều biết hồi còn ở trong nước. Vô lý! A, hay lại cũng chính vì họ đã tham gia một phong trào đấu tranh nào đó? Nếu thế thì thật đáng tiếc!

Chừng như cũng thấy được giọng kinh ngạc và bất bình của tôi trước sự kiện này, nhưng thấy tôi lại có ý chỉ trích phong trào tranh đấu, Ngọc Linh đã trả lời một cách thách thức:

- Đúng. Vì họ đã tham gia một phong trào tranh đấu, anh Bình ạ.

- Tranh đấu! Họ đã làm sai cái sứ mệnh của những nhà khoa học.

- Sai à? Ông Thiệu thì cắt tiền. Muốn được trợ cấp tiếp tục thì không còn cách nào khác là nhập quốc tịch nước ngoài. Cần tranh đấu để được là người Việt Nam, chẳng lẽ anh cho sự tranh đấu ấy là sai với sứ mệnh? Còn về Nguyễn Thái Bình...

- Nguyễn Thái Bình vừa đỗ thủ khoa tiến sĩ bên Hoa Kỳ - Tôi chộp lấy chi tiết này như một kẻ chết đuối vớ được cọc - Tôi cho rằng vẫn có cách để tiến thủ được như Nguyễn Thái Bình, Ngọc Linh ạ.

- Nhưng Nguyễn Thái Bình lại vừa bị giết rồi! Anh chưa biết sao? Tài năng lại càng dễ bị chúng giết nếu người đó lại biết yêu nước mình!

Sự phẫn nộ đến chua chát trong giọng nói và gương mặt của Ngọc Linh đã khiến tôi phải nhìn tránh đi. Tàn khốc đến thế kia ư? Tôi nghe Ngọc Linh nói mà thảng thốt như người đi trong mơ. Cái cảm giác về Ngọc Linh là một người con gái khác biệt, lạ lùng lâu nay đã ám ảnh tôi, cho đến bây giờ mới thực sự khiến tôi chú ý. Nhưng sự chú ý ấy đã quá muộn. Có phải vì thế mà từ lâu nay, với tôi, Ngọc Linh vừa thân gần lại vừa như một vầng sáng xa xôi?


Tiễn Ngọc Linh về, cả đêm ấy tôi không sao chợp được mắt. Sáng hôm sau, vừa dắt xe ra cửa, những đứa bạn thân nhất của tôi đã ập đến:

- Bộ mi định đến trường làm mồi cho cảnh sát, quân cảnh sao? Khoa mình, mười hai thằng; bên lý hóa - mười lăm thằng; bên vạn vật - mười một thằng bị bắt quân dịch rồi. Chúng mang lệnh bắt Ngọc Linh, tình nghi hoạt động Cộng sản.

- Tình nghi gì nữa!- Một cậu hạ thấp giọng - Ngọc Linh có cả truyền đơn, tiểu liên AK, điện đài. Ngọc Linh chỉ huy cả một mạng lưới biệt động gì đó từ Cần Thơ liên lạc với nội đô. Có lẽ Ngọc Linh biết trước nên đã không đến trường bữa nay. Nghe nói có cả đối súng với cảnh sát tại ngôi chùa Ngọc Linh ở nữa kia. Bốn cảnh sát viên đã bị bắn hạ ngay đằng sau tượng Quan Âm! Nhưng đến khi cả một đại đội cảnh sát dã chiến nhào vô thì tịnh không còn một dấu vết gì. Cứ y như là Z.28 chi đó!...


Có ly kỳ như kiểu trinh thám Z.28 hay không; bốn hay năm cảnh sát bị bắn ra sao... tất cả những điều đó không mảy may khiến tôi nghĩ đến một kiểu tò mò nào đó nữa. Rất có thể Ngọc Linh đã bị bao vây. Rất có thể Ngọc Linh đã nổ súng. Cuộc gặp gỡ đối thoại tối qua giữa tôi và Ngọc Linh đã chỉ rõ Ngọc Linh như thế nào rồi. Tất cả những điều xảy ra ấy có gì đáng ngạc nhiên với một chiến sĩ giải phóng hoạt động bí mật. Tất cả đều có thể là thật, nhưng cái thật lớn nhất với riêng tôi, mà tôi biết chắc đã xảy ra, khiến tôi bàng hoàng là từ nay Ngọc Linh sẽ không đến trường nữa!...


Không đến trường hay là Ngọc Linh đã đi xa mãi mãi, và cuộc gặp gỡ tối qua giữa tôi và Ngọc Linh sẽ là lần gặp gỡ cuối cùng? Cô đã đến thăm tôi như một lần vĩnh biệt?

Để tránh quân dịch, niên học ấy, tôi đành bỏ dở. Với đồng lương còm của một giáo viên tiểu học, làm sao ba tôi có đủ tiền lo lót đến hàng chục nơi để miễn quân dịch cho tôi. Thỉnh thoảng tôi cũng có ghé lại trường mua thêm ít sách, gặp giáo sư Thanh, nhờ ông gợi ý cho một số luận đề. "Hy vọng. Hy vọng. Không bao giờ để mất hy vọng!!". Không lần nào giáo sư quên nói với tôi cái câu bằng tiếng Anh ấy, kèm theo một nụ cười khó khăn. Hy vọng? Còn có gì để mà hy vọng trong khi chỉ cần ra phố dăm phút thôi là đã có thể bị cảnh sát hay quân cảnh tóm cổ lôi đi quân dịch rồi không biết sẽ bị đẩy tới phương trời nào... "Có khi con đường đi tới khoa học lại phải bắt đầu từ đó kia, chớ không phải chỉ từ những con đường X hay Y đâu". Bắt đầu từ đó, chính là con đường tranh đấu mà Ngọc Linh đang đi đó chăng?


Mỗi khi trở lại trường như thế, tôi cũng không quên đến trước tấm bảng giảng đường, lặng lẽ nhớ lại buổi gặp gỡ đầu tiên với Ngọc Linh. Cái bàn tận cuối giảng đường kia là nơi Ngọc Linh vẫn thường ngồi với gương mặt lúc nào cũng như ẩn giấu một nụ cười vừa điềm tĩnh lại vừa rực rỡ. Có lẽ nào tất cả chỉ là hoài niệm?


Không kịp mở cửa chính, từ giường tôi vọt qua cửa sổ nhảy ra đường như những nhỏ khi nghe chúng bạn kêu tên mình. Từ chung cư Nguyễn Thiện Thuật này mà nhoáng cái tôi đã băng qua đường Hồng Thập Tự, vượt qua Gia Long, tới trước cửa dinh Độc Lập. Đồng bào đang tíu tít vây quanh những chiếc xe tăng khổng lồ của bộ đội Giải phóng. Những hàng rào cũi lợn dây kẽm gai đã bị gạt sang dọc hai mép đường Công Lý. Những tấm biển "vượt qua binh sĩ sẽ nổ súng" bỗng mất hết uy lực. Từ dinh Độc Lập, tôi nhảy đại lên sau chiếc Vét-xpa của một thằng bạn đến trường Đại học khoa học. Nào đã có ai kịp ra thông báo tập trung gì đâu mà kéo đến đông đủ thế! Bọn bạn ùa ra vây lấy tôi:

- Ẩn đâu mà kỹ quá vậy Bình? "Tu nghiệp tại gia" hết mấy bồ sách rồi?

- Đã nghe tin gì về Ngọc Linh chưa? Muốn tìm Ngọc Linh bây giờ thì cứ phải vô dinh Độc Lập. Chính mắt tôi nhìn thấy Ngọc Linh ngồi cùng xe với mấy ông bà già Giải phóng cỡ "cốp"...

Lại những chuyện về Ngọc Linh. Không phải bây giờ người ta mới nhắc tới Ngọc Linh, mà ngay sau những ngày Ngọc Linh rời trường lên chiến khu đã có rất nhiều nguồn tin. Bạn bè và nhiều khi cả những hoạt động quả cảm, kín đáo của Ngọc Linh. Rồi lại đến những sĩ quan trong Ủy ban liên lạc quân sự bốn bên vốn là sinh viên cũ của trường cũng nói nhiều về sự hiện diện của Ngọc Linh trong những cuộc đàm phán với bên Giải phóng... Có thể nói đối với sinh viên trường tôi, Ngọc Linh đã trở thành một nhân vật ít nhiều mang màu sắc huyền thoại. Phải chăng đấy chính là tình yêu mến của bạn bè và cả sự kính phục của kẻ thù đã dành cho Ngọc Linh, một cô gái quả cảm mà cho đến nay tôi cũng không dám nghĩ rằng tôi đã từng được sống gần gũi và thân thiết. Còn bây giờ? Khó lòng mà gặp lại. Và cho dù có gặp lại thì tôi biết nói sao với Ngọc Linh về những ảo vọng đã từng huyễn hoặc tôi, đẩy tôi xa cách Ngọc Linh vào những ngày quẩn quanh, ngu ngơ, gần như tuyệt vọng vừa qua trong lủi trốn. Không còn lau nữa, những ngày tới đây tôi sẽ trở lại cuộc đời sinh viên và trong tương lai tôi sẽ trở thành một nhà khoa học, phải, một nhà khoa học, đúng như tôi đã ước mơ. Có thể thế lắm, nhưng tôi đã làm gì để có được hạnh phúc ấy?


Tôi không dám nghĩ tiếp, và không sao hình dung được một ngày gặp lại. Lòng cồn cào như một người say sóng, tôi bị cuốn đi giữa một rừng cờ, hoa, biểu ngữ và vô vàn những khuôn mặt hớn hở của bè bạn. - "Bình ơi, cậu cầm lấy cho mình một bên biểu ngữ, kéo rộng ra. Thế. Thế".


Từ trên lan can lầu ba, ai đó tung xuống tôi cả một trận mưa hoa rất nhiều màu sắc và tôi cũng đón nhận trận mưa hoa ấy như tất cả những người làm nên chiến thắng!

Hàng ghế cuối cùng. Có thực là như vậy không? Phải, chính là hàng ghế cuối cùng, phía trái, từ trên bục giảng đường nhìn xuống mà nhiều năm qua mỗi khi trở lại trường, tôi đã từng bâng khuâng đến thăm kia, Ngọc Linh đang ngồi giữa bạn bè trong ngày khai giảng niên khóa đầu tiên sau ngày giải phóng của trường Đại học khoa học.

- Ngọc Linh đấy à? - Lúng túng quá, tôi đã hỏi một câu quá thừa - Buổi sáng nay nhà trường vừa nhắc lại những ngày hoạt động truyền thống của sinh viên, có nói nhiều đến Ngọc Linh. Ngọc Linh đến thăm trường được bao lâu?

- Dạ, Ngọc Linh... - Ngọc Linh vội nhìn đi chỗ khác, có lẽ điều tôi vừa nói đã khiến Ngọc Linh bối rối - Ngọc Linh không đến thăm đâu, Ngọc Linh về học lại đấy, anh Bình chưa biết à?

- Chà. Tôi cứ nghĩ...

- Buổi sáng Ngọc Linh cũng đã đến tập trung, nhưng không nhìn thấy anh, Ngọc Linh đã nghe rất nhiều chuyện về những việc làm của mình và các bạn khác trong phong trào sinh viên tranh đấu. Thực cả đấy, mà sao ai kể cũng cứ như huyền thoại ấy, kỳ quá! Nhưng dù thế nào thì những ngày ấy cũng đã qua. Anh nghĩ là Ngọc Linh không trở lại đây nữa phải không? - Ngọc Linh cười nhè nhẹ - Vậy thì ai sẽ cùng anh kéo dài đường thẳng AD? Anh còn nhớ cái bài toán ngày nào trên bảng giảng đường này không? Anh nghĩ là Ngọc Linh không cần đi học nữa à?


Ngọc Linh lại cười, một nụ cười bao giờ cũng khiêm nhường, ấm áp, như những ngày xưa mà tôi thường bắt gặp ở tận hàng ghế cuối, phía trái bục giảng đường...

- Bình này!

Nghe tiếng Thành, tôi vội buông tập báo số tết xuống bàn. Cứ cái giọng gọi giật cục như vậy là thế nào anh chàng cũng sắp có một quyết định mới, nếu không đảo ngược hoàn toàn với những điều đã bàn trước đây ít phút, thì ít nhất cũng phải là một "đính chính" quan trọng.

- Không chờ nữa cậu ạ. Hẹn với hò cứ như trẻ con. Cả năm có ngày mồng một tết. Trưa rồi, ta đi thăm vài nhà là tối thôi. Đi Bình!

Ấy đấy, tôi đoán có sai đâu. Cái quyết định "không chờ nữa" và cái tội "hẹn hò như trẻ con" mà Thành vừa "ban" ra ấy là nhằm vào Hiền, cô giáo dạy hóa của trường cấp ba ngay dầu làng anh; người mà bà cụ sinh ra Thành đã từng nói: "cái đám này mà tôi lo được cho nó thì tôi cứ trẻ lại ít nhất là dăm tuổi anh ạ. Con bé cứ hiền hiền là".

- Này, này, đừng có mà chứng "cá quẫy"! - Bà cụ mắng con trai rồi ngừng tay bóc bánh, quay sang phân trần với tôi - Đấy anh Bình xem! Tôi không rõ con bé quý thằng này vì cái nỗi gì, chứ nhiều lúc tôi thật khổ với cái chứng "cá quẫy" của nó. Từ Hà Nội sang đây hai chục cây số, tàu xe ngày tết, con bé có sang chậm thì cũng phải thể tình cho nó chứ. Người ta là con gái, còn phải lo cỗ bàn cơm nước ở nhà, xong, lại còn phải lo cái tóc cái tai thế nào rồi đi đâu thì mới đi; chứ có như cái thân anh, đến bữa chỉ việc sụp xuống ăn, miệng chưa nói đi thì bụng dạ chân cẳng đã để cả ngoài ngõ. Ba mươi tuổi rồi chứ dễ vẫn mười tám đôi mươi đấy hẳn. Báu lắm đấy mà rộn!

- Vâng, thế mẹ cứ ở nhà để đón con dâu mẹ nhá! - Thành cười vẻ đấu dịu, nhưng vẫn không bỏ ý định đi chơi. Cậu ta nháy tôi.

- Không nháy với nhí gì cả - Bà cục lườm con trai - Có cần đi đâu thì đi chốc nhát, đi quanh đây thôi, rồi liệu mà còn về. Còn anh Bình, cứ ở nhà với bác. Kệ nó.

- Đúng rồi. Kệ nó! Cháu ở nhà với bác - Tôi phụ họa với bà cụ rồi lại cúi xuống đọc báo. Tôi quyết định ở nhà vì đoán chắc rằng khi Thành đi rồi thế nào bà cụ cũng có điều tâm sự riêng với tôi.

- Anh Bình này! - Quả đúng thế, Thành vừa ra đến sân là bà cụ đã quay lại gọi tôi - Thế thằng Thành nó có nói gì với cháu không?

- Dạ, có.

- Nó nói thế nào?

Tôi thấy giọng bà cụ có vẻ lo lắng thật sự, tôi nảy ra ý trêu cụ:

- Dạ, nó bảo với cháu là chết thì thôi chứ nó không lấy cô Hiền!

- Gở! Có họa là anh nói dối bác!... Nhà chỉ có một mẹ một con...

- Không, không... - Thấy giọng nói bà cụ đã như có nước mắt, tôi không nén được cười - Không phải đâu! Nó đồng ý cô ấy cả hai tay nên tết này nó mới gọi cháu về để cùng lo liệu đấy.

- Ừ, có thế chứ - Bà cụ vội đưa khăn tay lên chấm nước mắt nhưng miệng thì đã cười rõ tươi - Bác biết là nó quý anh từ những ngày ở bộ đội kia, nên thấy anh về, bác mừng lắm. Mới nghe, ai cũng tưởng bác tìm cho nó rồi ép uổng, nhưng bác có biết thế nào, tự chúng nó cả đấy. Dưng mà cái thằng Thành nhà bác thì trái tính trái nết lắm. Bác chỉ sợ leo cau đến buồng...

- Đúng rồi. Bác ép thế nào được cái anh đầu bò đầu bướu ấy. Cháu sẽ bảo nó. Nhưng dù sao thì bác cũng phải để cháu xem mặt cô giáo cái đã chứ.

- Ừ thì xem mặt, nhưng anh em liệu mà bảo nhau. Thôi bây giờ bác phải đi đằng này một tí.

- Bác lại ra đầu làng đón cô giáo chứ gì?

- Ừ anh nói phải - Bà cụ ngượng ngịu - Con mình thì "cá quẫy"! Này, nói có anh chứ, nhiều làn chẳng hiểu chúng nó bàn bạc cái gì, thằng Thành cứ gắt ngậu lên mà con bé thì vẫn một mực khẽ khàng như không ấy. Nghĩ mà thương con bé. Dưng thôi, anh coi nhà, có ai vào chúc tết, bánh mứt đấy, anh tiếp giúp, bác đi đây.


Nhìn cái dáng te tái của bà cụ, tôi lại nghĩ đến cái chứng "cá quẫy" của Thành. Không biết nó đi đâu? Cái thằng kể cũng lạ. Hồi ở lính cũng như về nhà, tính nết chẳng thay đổi là bao. Thương mẹ nhiều khi khóc như con nít, nhưng hễ cứ gần mẹ là y như rằng gây sự. Không lần nào tôi về thăm mà không nghe đôi chuyện phàn nàn, đôi vụ "kiện cáo" của bà cụ về cái sự "cá quẫy" của con trai. Thương lính thì không ai bằng Thành, nhưng cũng vô phúc cho anh chiến sĩ nào gặp "cơn" của đại đội trưởng.


Tôi còn nhớ cái lần đầu tiên cậu ta xuất hiện ở đại đội tôi; ấy là một buổi chiều mùa khô 1973 trên chiến trường miền đông Nam Bộ. Cách đêm tiến công chi khu quân sự Lộc Ninh hai ngày, lên họp các chính trị viên đại đội trên trung đoàn, tôi được biết đại đội tôi sẽ có một đại đội trưởng mới về thay đại đội trưởng Minh vừa hy sinh.

- Tay này tên là Thành - Chính ủy trung đoàn nói với tôi - Văn hóa lớp mười. Đẹp trai. Trẻ như cậu. Cậu hai mươi ba phải không? Tay này hai mươi hai. Nhưng nên nhớ nó đã hai năm làm đại đội trưởng. Cứng đấy. Làm ăn được chứ?

- Báo cáo chính ủy... - được ạ!

Miệng nói vậy nhưng trong bụn tôi không khỏi lo. Tôi bỗng nhớ đại đội trưởng Minh vừa mới hy sinh. Tiếc quá chừng. Anh ấy vừa dũng cảm, tế nhị, lại có cái chững chạc của tuổi ba mươi. Giá anh ấy còn thì hay biết bao, trận đánh tới tôi sẽ không phải quá lo lắng. Còn bây giờ, tôi là chính trị viên đã trẻ, lại thêm Thành sẽ về cũng chỉ mới hai mươi hai...

- Báo cáo chính ủy...

- Còn gì nữ? Vừa "được" rồi kia mà? - Ông tiến đến ôm lấy vai tôi.

- Báo cáo chính ủy, được thì rất được, nhưng trận đánh tới vào một chi khu lớn... hay là để sau trận đánh hãy bổ sung. Bây giờ để đại đội phó Đạt chỉ huy. Anh ấy là người cũ, chín chắn và nắm được chiến sĩ hơn.

- Không! - Chính ủy nheo nheo mắt nửa như thăm dò, nửa như giễu cợt một cách vui vẻ - Không nhất thiết. Bây giờ giả dụ cậu rơi vào vòng vây giặc, gặp những chiến sĩ thất lạc từ nhiều đơn vị khác nhau, cậu lại là sĩ quan, vậy cậu có tập hợp họ thành một mũi chiến đấu không, hay phải chờ cho thật quen biết đã? Vậy đó! Trung đoàn đã cử Thành về ngay rồi. Có khi bây giờ cậu về thì đã thấy cậu ta ở đại đội rồi đấy.

Và đúng như chính ủy nói, vừa về đến đầu cánh rừng le chỗ trú quân đại đội, tôi đã nghe cánh lính xuống suối lấy nước kháo nhau:

- Thế đếch nào vừa về đến nơi, "ông ta" đã cho lệnh tập hợp đại đội làm ông "phó" Đạt cứ cuống cà kê. Sắp đánh chắc?

- Cả tớ cũng cuống. Bố khỉ. Lương khô phát hai ngày hành quân, vui mồm tớ vừa xơi gọn trong bữa trưa nay thì bị kiểm tra tắp lự. May mà đạn thì còn đủ cơ số.

- Mình mới xúi. Vừa đổi cái màn cho một cậu bên C4 lấy cái áo "ni-phăng". Hóa ra quần áo thì thừa mà lại không có màn! Cũng may cái áo ấy cũng là quân phục.


A, thì ra cậu ta đã tập hợp kiểm tra nội vụ. Kể ra sắp vào trận mà làm việc đó thì cũng là chuyện thường. Nhưng dù sao thì cậu ta cũng mới đến, hơn nữa trong khi tôi là thủ trưởng duy nhất lại đi vắng. Có cái gì như một kiểu hiếu thắng, chơi trội. Tôi càng thấy nhớ da diết đại đội trưởng Minh và lòng trĩu buồn. Tôi định bụng là cho dù không thành kiến nhưng sẽ bằng một cách nào đó nhắc khéo anh bạn đồng sự trong cung cách làm việc.

Nhưng rồi tất cả những dự kiến ấy đều không phải thực hiện. Khi tôi về đến lán đại đội thấy anh bạn Thành đang lăn ra ngủ trên một chiếc võng mắc tòng teng ngang đầu lán, súng ngắn chưa kịp tháo, xoay từ lưng bụng lên. Đúng như chính ủy nói, cậu ta đẹp trai thật. Cả gương mặt cứ ngời ngợi lên một vẻ đặc biệt tươi sáng. Giá mà đôi lông mày không quá đen và quá rậm, xếch như lưỡi mác, thì có thể nói toàn bộ gương mặt này là những nét thanh tú. Và xin đừng ai nghĩ tôi là một người có xu hướng của một nhà nhân tướng học, nhưng quả thật vẻ tươi sáng cả trong khi ngủ của kia không thể nào lại có chỗ cho một cái gì khuất tất. Có chăng thì sẽ phải kiềm chế anh bạn này về những sự bồng bột nào đó.


- Bình này! - Đại đội phó Đạt từ phía sau lán chạy lại. Tuy là cấp dưới nhưng nhiều tuổi và tính vốn xuề xòa, anh thường gọi tôi bằng tên không - Thành nó vừa cho kiểm tra nội vụ.

- Có hội ý với anh chứ?

- Tất nhiên. Việc này là theo ý mình - Đạt chợt cười. Thấy cậu ấy trẻ quá, tớ thử! Khá! Xem cậu ta đứng trước hàng quân, xử trí mấy trường hợp vi phạm nội vụ khá cương quyết và thông minh. Lính ta nể đại đội trưởng mới đấy! Theo ý tôi là sẽ để cậu ta nắm quân ngay trong trận đánh tới. Tớ lại xin làm... "phó" Đạt! Tớ đã đem bàn bạc với Thành...

- Thế ý Thành sao?

- Cậu ta cáu. Cậu ta nói như quát với mình là tại sao lại còn đem bàn bạc như mặc cả với nhau về những điều như thế. Cậu ta có nhận chức đại đội trưởng cho oai đâu. Cậu ta lệnh ngay cho mình là cấp ngay cho cậu ta một khẩu AK. Cứ phải AK và ít nhất là ba băng đạn. Còn súng ngắn thì xem ý cậu ta có vẻ coi thường ra mặt. Cậu ta bảo khi nào cậu về, đánh thức cậu ta để cùng xuống các tiểu đội. Thế là nó ngủ.


Và cho tới trận đánh ngay đêm sau vào chi khu Lộc Ninh của tiểu đoàn 52 ngụy thì Thành đã khiến cả trung đoàn kinh ngạc về cái cách trinh sát địa hình rất chi chính xác, đặc biệt khi cậu ta cắp AK dẫn lính sục vào khu hầm ngầm trung tâm chiến đoàn. Hầm ngầm của địch thì quỷ nào biết sẽ có bao nhiêu ngóc ngách mới mở ra hàng ngày, hàng giờ? Vượt qua bảy hàng rào tiến vào khu trung tâm, mặc tiểu đoàn hét, cậu ta bắt lính dừng lại có lẽ đến ba bốn phút khiến tôi nóng ruột phải chạy từ mũi trái sang. Nhưng vừa đến nơi thì cũng là lúc nó thét xung phong. Thế quái nào mà Thành đã túm được một "cái lưỡi" là một tên thiếu úy vệ sĩ bắt dẫn đường vào thẳng hầm thằng đại tá chiến đoàn trưởng. Đánh hầm ngầm mà không có "lưỡi" thì không dễ đâu.

- Tớ không rõ rồi lên chỉ huy tiểu đoàn, trung đoàn... thì có những yêu cầu mới nào, nhưng ở cấp đại đội mà không biết dùng tất cả những thứ vũ khí bộ binh thông dụng và trong trận đánh không vượt lên đầu cho lính theo, không tính chi ly đến từng giọt máu thì quyết không thể là chỉ huy!

Tôi nhớ nhất cái điều mà Thành thường nói với tôi không biết bao nhiêu lần trong những phút tâm sự ngày ấy. Khoái cậu ta quá, tôi cứ nghĩ là dù thế nào cũng sẽ cùng đi với nhau cho tới ngày cuối chiến tranh, nhưng rồi đến đầu năm 1974, tôi bị thương nặng phải đưa ra bắc điều trị. Cuối năm 1976, tôi chuyển ngành sang làm chỉ huy phó công trường kiến trúc phía bắc Hà Nội này cho đến bây giờ. Sở dĩ tôi chuyển sang ngành ấy là vì trước khi nhập ngũ, tôi đã học qua năm thứ hai trường Đại học kiến trúc. Mỗi khi nhớ đến Thành, tôi cứ thầm tiếc là hôm chia tay, vết thương ra nhiều máu, tôi đã hoàn toàn bất tỉnh mà cái "thằng Thành vô tâm" ấy không biết ghi vào giấy giúi vào túi ngực cho tôi địa chỉ quê nó, như cách ở mặt trận chúng tôi vẫn quen làm, thành thử tôi chỉ còn nhớ mang máng là hình như quê Thành ở đâu đó, quãng gần Bát Tràng.


Mãi cho tới đầu năm nay, do một cuộc nói chuyện tình cờ với một công nhân ở công trường, tôi được biết Thành cũng đã xuất ngũ vì bị thương vào đầu và hiện nay đang ở quê làm ruộng với mẹ. Làm ruộng? Đã đành rằng chuyện đó cũng bình thường thôi, nhưng riêng với Thành thì tôi lại cảm thấy thế nào ấy. Một tay thông minh, văn hóa lớp mười và dù sao khi xuất ngũ ít nhất cũng phải là trung úy. Hay là do một chấn động nặng nề nào đó từ vết thương trên đầu?


Không nén được bồn chồn, buổi trưa biết tin, ngay buổi chiều, sau giờ làm việc, tôi chỉ nhắn về nhà để vợ tôi khỏi chờ, rồi vội đạp xe đến thăm Thành.

Lặn lội thăm hỏi đến gần tám giờ tối, tôi mới tìm được đến nơi. Căn nhà nhỏ ba gian lợp ngói, trước sân có một mảnh vườn của Thành ở mãi cuối bãi, gần méo nước, đoạn sông Hồng chảy qua làng anh. Ở đấy có thể nhìn rõ ánh lửa hắt ra từ những lò gốm gia đình thôn bên. Đúng là nó ở gần Bát Tràng như tôi vẫn mang máng nhớ.


Thành đi vắng. Ở nhà chỉ có một mình bà cụ đang dùng đòn gánh lùa hai con lợn khá lớn vừa vượt chuồng ra. Thấy tôi, bà cụ mừng như bắt được của. Bà nhờ ngay tôi vào việc lùa mấy con lợn. Xong mới tất tưởi lên nhà thắp đèn. Vừa tìm diêm, bà cụ vừa than vãn về nỗi nhà cửa trống trải tuềnh toàng, con trai thì cứ đi biền biệt suốt ngày này sang ngày khác, mà nào đã được cái tích sự gì, đến lấy vợ cũng không lấy được!

- Mà còn điều này - Bà cụ nhả vội miếng trầu ra cửa sổ - Biết anh là chỗ bạn bè thân tình tôi mới nói để anh liệu lời khuyên em, chứ nếu không thì rồi ra mất cả họ hàng! Đã đành rằng ông Cồn khi làm phó chủ nhiệm ông ấy có tham ô dăm tạ thóc; chú Bình trên ủy ban có tý cậy quyền cậy thế, đúng là họ có lỗi, nhưng là lỗi với dân với Đảng chứ với mìn, họ là bậc cha chú thân nhân nội tộc, ai lại cứ nay đưa ra hội nghị, mai đưa ra hội nghị, thì thử hỏi tôi còn đi lại nói năng với họ làm sao?

- Nhưng anh Thành cũng là một đảng viên. Anh ấy phải...

- Phải, nhưng mà cũng có năm bảy đường phải chứ cứ "thẳng mực Tàu, đau lòng gỗ" anh ạ... Thôi dưng mà nói ra thì dắt dây dắt nhợ lắm. Anh cứ ở chơi đây chốc nữa em nó về thì bàn với nó cho tôi cái đường vợ con là một. Sau nữa, nói gần nói xa chẳng qua nói thật, anh xem có chỗ nào làm trong nhà nước thì dìu dắt cho em nó đi với. Ở nhà cứ thế này thì có phen... - Bà cụ chợt dừng lại lắng nghe - Đấy, đấy, nó đã về đấy. Nhưng anh đừng có bảo tôi nói gì nhá...

Có tiếng đẩy cổng rồi tiếng bước chân quen thuộc. Đúng là Thành rồi. Thành về thật. Cậu ta đã kịp nhận ra tôi và chỉ hai bước đã nhảy qua bậu cửa, quàng cả hai tay qua vai tôi. Thành vẫn thế, trẻ trung và thậm chí còn đẹp trai hơn trước nữa bởi những nét điềm đạm do thời gian và có lẽ cả sự chín chắn trong ý nghĩ, tình cảm đã đem lại cho Thành.

- Hèn nào đi đường tớ cứ vấp. Đến đã lâu chưa?

Sau bữa cơm, chúng tôi quyết định sẽ ngủ chung một giường, phần vì rét, nhưng chủ yếu là hồi ở đơn vị, có một dạo ở nhà hầm, chúng tôi thường ngủ thế. Thành rút một điếu thuốc ở bao Cửu Long mới nguyên, bẻ ra làm đôi, cười lớn:

- Cái hồi ở trong ấy, cậu còn nhớ không? Bây giờ cứ mỗi lần phải bẻ đôi điếu thuốc lá, tớ lại nhớ đến cậu. Hút gạn quá có lần đại đội phó Đạt nhà ta cháy cả râu! - Chợt giọng Thành trầm hẳn xuống - Cậu còn nhớ Đạt chứ? Ông "phó" Đạt bắt mình kiểm tra nội vụ đại đội ngay hôm đầu về đơn vị ấy. Đạt hy sinh ở đèo Bông mấy tuần sau khi cậu bị thương.

- Giá còn địa chỉ anh ấy thì chúng mình kéo về thăm. Hình như anh ấy chỉ có một thằng con và chắc là đã lớn...

- Có, lớn lắm rồi, năm nay mười tám. Mình có giữ địa chỉ và đã về thăm hồi tết năm ngoái. Nhưng có một chuyện bực lắm cậu ạ.

- Sao?

- Ai đời thằng con anh ấy học giỏi, thế mà có một vị ở ủy ban hẳn hoi đem tráo tên trong danh sách đi học nước ngoài của nó cho con một tay chữa xe đạp và chạy áp-phe! Mình phải mất hơn tháng đi lại, mất bố nó cả cái tết năm ngoái, mới lần ra vụ này. Còn ở địa phương mình...

Thành chậm rãi kể. Cái giọng chậm rãi dường như ít thấy ở đại đội trưởng Thành trước kia khiến tôi càng chăm chú và nhiều khi thật cảm động. Anh không hề khiêm tốn giả vờ khi kể về những cái mạnh của địa phương mình và cũng thật chi li, minh bạch khi nói về những mặt yếu kém, thậm chí rất tệ hại còn ngổn ngang, cần phải đấu tranh vất vả lắm mới mong khắc phục...

- Hay là cậu đi sang chỗ công trường tớ làm việc?

Sực nhớ tới nét mặt và những lời khẩn khoản của bà cụ mẹ Thành, tôi buột miệng nói.

- Cậu định bảo tớ bỏ đây mà đi sao? Không, nếu đi thì tớ đã đi từ lâu rồi. Dễ thường ở bên cậu mọi việc đều êm đẹp cả sao? Ngộ tớ sang bên đó lại gây sự "cãi nhau" không "dĩ hòa vi quý" được, làm phiền cậu thì sao?

- Không phải! - Nghe cái giọng bắt đầu "gây sự" của Thành, tôi vội nói thêm cho rõ - Tớ chỉ nghĩ cậu còn trẻ, còn sức học lên, sang đấy vừa làm vừa học. Gì thì gì chứ không học thêm được sẽ rất khó làm việc lâu dài.

- Ờ thế cậu cho rằng tớ chỉ biết làm ruộng không thôi ư? Làm ruộng không phải học à? Tớ là phó chủ nhiệm phụ trách kế hoạch, cậu bảo không học mà làm được mãi à?

- Thế cậu học gì? Học thế nào?

- Ơ hay thật! - Thành lắ lắc đầu, ra dáng thất vọng về tôi lắm - Cậu cứ như mới từ sao Kim sao Hỏa rơi xuống ấy. Học đại học kinh tế nông nghiệp và học hàm thụ chứ học thế nào?

- A khá đấy! Tớ thành thật ngạc nhiên và khâm phục. Nhưng học xong thì cậu sẽ thoát ly chứ gì?

- Ấy đấy, cứ hễ ai học xong, thành tri thức là cứ phải thoát ly! Thoát với ly đi đâu "Thoát" cái gì và "ly" cái gì?

Thành cười to đến nỗi hình như cậu ta quên rằng đêm đã rất khuya - Nhà nước còn phải cử kỹ sư ở tận đâu đâu về đây, tớ người sở tại chả tiện bằng máy à? Buồn cười, cái hồi ở trại an dưỡng trước khi xuất ngũ, có mấy cậu cứ cuống cà kê về chuyện đi tìm việc. Cậu nào có tay nghề vững, bỏ chuyên môn thì tiếc. Nhà nước mất công đào tạo lâu, họ đi tìm việc, đã đành. Còn những cậu chả có nghề ngỗng gì cũng cứ hoắng cả lên tìm việc. Đã không có nghề thì sao gọi là có việc! Xin vào cơ quan để lý thuyết chay, dựa hồn dựa cốt lĩnh lương ấy à? Tớ thì cứ thèm vào! Đồng ruộng mênh mông mà cứ tính quẩn, thế mới lạ chứ. Những câu cậu hỏi vừa rồi khiến tớ lại nhớ đến cô bạn Hiền...


Thành chợt ngừng lại. Hình như anh bạn thấy cơn say chuyện đã khiến anh bị lôi cuốn đến cả những điều chưa nên nói và vội ngừng lại? Không, muộn rồi, tôi mỉm cười thầm nghĩ. Tớ sẽ moi bằng hết mọi chuyện về cô gái mà cậu vừa nhắc đến kia. Có gì thì tớ sẽ quyết lo cho cậu chuyện này để yên lòng bà mẹ. Mà cũng phải thế chứ. Ngày trước làm chính trị viên cho cậu, tớ đã phải khổ sở vì những lời bóng gió xa xôi của các cô gái trong trung đoàn về cái vẻ kiêu kỳ và khô như đá hộc của đại đội trưởng Thành, mà nay chính cậu đã buột miệng ra tên một cô gái thì đúng là một chuyển biến!... Tôi vội chớp lấy thời cơ:

- Hiền! Có phải cô Hiền mà cậu đang đặt vấn đề chứ gì?

Tôi làm như đã rõ mọi chuyện.

- Vấn đề gì? Ai bảo cậu thế? - Thành nhổm người lên như phải bỏng.

- À, còn phải ai! Tớ mới đến đầu làng đã thấy đám thanh niên kháo chuyện ầm cả lên rồi! - Tôi vội bịa chi tiết này để công khai hóa câu chuyện, và khiến anh bạn không còn đường né tránh.

- Ừ. - Giọng Thành đã mềm hẳn lại - Ừ, đầu đuôi là tại cái bữa tớ dẫn đầu "liên minh nề mộc" ra tu sửa lại trường cấp ba. Hợp tác xã tớ chịu trách nhiệm xây dựng và tu sửa mà. Cô ấy thì đưa một nhóm học sinh lớp chín ra phụ việc. Tớ mới quát cho...

- Thế quái nào mà chưa chi đã quát tháo như Trương Phi thế ông?

- Ờ thì có thế nào tớ phải nói lại trung thực chứ. Tớ quát là vì đi phụ nề, mộc, làm việc nặng mà lại đưa toàn nữ sinh ra. Tớ mới quát... - Thành dừng lại như nghĩ ngợi ròi tung chăn vùng dậy, vẻ xúy xóa - Thôi có vậy thôi. Để khi khác. Cậu cứ làm như hỏi cùng tớ không bằng.

- Hỏi cung cái gì? Chuyện tình yêu gì mà cứ cụt ngun ngủn, cứ nhát gừng, cứ toàn quát với thét như thế thì ai nghe chả sốt tiết, rồi sao?

- Thôi! - Giọng Thành đã có vẻ van nài thực sự - Có gì tớ sẽ viết thư tường trình. Có gì khó khăn cậu lại làm... chính trị viên cho tớ!

- Cậu thì chỉ được cái mạnh bạo xó bếp, khôn nhà dại chợ - Tôi buông giọng chán nản - Việc này mà không xong là không yên với tớ đâu.

- Xong! Xong! Hiền là một cô gái khá thật ấy chứ không đùa đâu. Thôi thế bây giờ chúng mình ngủ nhá. Mai cậu cứ ngủ tít đi, tớ chạy ra xem xe công ty rau về thu mua dưa. Cải lên ngồng ra hoa cứ vàng rực cả bãi sông, cậu có để ý không? Họ cho xe về chậm đến sáu ngày. Hợp đồng đã ký rõ ràng thế mà làm ăn đến kỳ lạ. Ngủ nhá. Mai mà không cho đủ xe về, tớ sẽ lên tận nơi!


Vừa buông lời, Thành đã ngáy ngay và ngáy khá sâu. Thành vẫn ngủ dễ dàng như ngày nào giữa cái sống và cái chết ở chiến trường. Dường như ở con người lúc nào cũng sôi động này ít những điều trăn chở chăng? Không. Ít nhất là không ít hơn so với riêng tôi. Ở chiến trường đã vậy, bây giờ trước mặt tôi là một công trường, thì trước mặt Thành cũng là cả một hợp tác xã cấp toàn xã với tất cả những hạn, úng, được mùa và mất mùa; với cả những trường học, nhà trẻ, mẫu giáo, trạm xá; với cả những lo toan khác biệt giữa hàng ngàn gia đình xã viên... Ngày nằm chờ chuyển ngành, cứ như cách nói và cách nghĩ mà Thành đã kể, chắc chắn cậu ta sẽ không gặp những đêm mất ngủ vô ích như mình đau. Mình đã mất ngủ vì những lẽ gì? Vì nhiều điều có ích, nhưng quả thực cũng không ít những điều "chả lẽ" đáng ngượng. Về học tiếp ngay Đại học kiến truics để sau này có một kiến thức vững vàng làm việc ư? Có giấy gọi học rồi nhưng "chả lẽ" sáy bảy năm chiến trường, cấp bậc tiểu đoàn phó rồi mà lại trở vè làm một anh sinh viên thường? Không! Bằng mọi cách hãy giành lấy cái chức chỉ huy phó công trường, lương tương đương đại úy và ít nhiều có quyền ngay! Thế là mất ngủ! Và mỉa mai thay khi mới về công trường, đường đường là một bí thư đoàn toàn khối, nhưng lại chưa nắm chắc được cái chức chỉ huy phó, đã nhiều lúc tôi tỏ ra chiều chuộng quá đáng với cái vị chỉ huy trưởng nát rượu, ngu dốt, vô trách nhiệm đang bị cả đảng ủy công trường lên án...


Đằng này với Thành thì dường như tất cả mọi điều đều hiện ra với một vẻ trong sáng, giản dị hơn nhiều. Đánh giặc xong thì về với đồng ruonjg, xóm làng, và khi có điều kiện thì đến với những trang sách hàm thụ đại học. Thành đã trở về và bám trụ tại đó không một chút so đo tính toán, không một chút do dự kể cả những trường hợp phải đối mặt với những kẻ ăn cắp, sa đọa. Bao nhiêu những đứa trẻ đáng yêu như con trai của đại đội phó Đạt sẽ bị những kẻ gian dối đánh tráo, lừa gạt, nếu như cuộc sống này còn thiếu những tấm lòng và những cánh tay tin cậy, mạnh mẽ che chở cho các em? Anh Đạt ơi, chúng toi còn đang sống và làm việc đây! Với Thành thì cậu ra đã có thể tự hào để nói điều đó với những người đã khuất như Đạt và cả với những người đang sống nồng nhiệt xung quanh. Nhưng còn tôi? Thật là may và không hiểu sao tôi cũng còn nhiều xúc động nhớ thương mỗi khi nghĩ tới những người bạn như Đạt, như Thành. Và thực lòng vẫn còn nhiều náo nức, bồn chòn mỗi khi tìm đến các anh...


Thoảng đâu đó từ đầu làng đã có đôi tiếng gà xao xác trong tiếng gió bấc đang tràn về ồn ã cả mặt sông. Tôi vội vã tắt đèn, kéo chăn trùm kín cho cả Thành. Hơi ấm tỏa ra từ thân thể khỏe mạnh của Thành đã đưa tôi nhanh vào giấc ngủ. Và thật kỳ lạ, đêm ấy, nếu không nhớ nhầm thì phải đến ba lần tôi nằm mơ thấy mình đi dạo chơi dọc một triền sông Hồng và lần nào tôi cũng đều gặp cô giáo Hiền. Tôi không sao nhớ rõ cô mặc áo mầu gì, chi tiết đường nét gương mặt ra sao, nhưng có điều chắc chắn là cô có một nụ cười ấm sáng, trẻ trung, hiền dịu đến lạ lùng...


Và cho đến chiều nay, giữa buổi chiều mồng một tết này, Hiền đã đến, không phải từ trong một giấc mơ nào cả mà ngay trước bậc thềm nhà Thành, giữa một nhóm học trò của cô, giữa những chiếc khăn, những cánh áo nhiều mầu cứ rực rỡ cả lên như một chùm hoa lạ.


Còn mẹ, mẹ đã về ngồi lặng lẽ ở một góc sân vừa bỏm bẻm nhai trầu vừa ngắm nhìn Hiền với bầy trẻ nhỏ. Và tuy tôi đã nhắc nhiều lần, việc đi gọi Thành về, nhưng mẹ cứ nhất quyết "không hơi đâu mà đi tìm cái thằng cá quẫy", khiến Hiền cứ cười hoài, một nụ cười ấm sáng, trẻ trung, hiền dịu. Đúng là nụ cười tôi đã gặp trong mơ và đã kể với Thành. Làm sao mà khác được?