Lịch sử Quân sự Việt Nam

Tên sách: Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1945-1954) những sự kiện
Nhà xuất bản: Văn hoá - Thông tin
Năm xuất bản: 1997
Số hoá: ptlinh, chuongxedap





Sự tuần tự của thời gian là biện chứng vận động nghiêm khắc nhất của lịch sử. Nhận thức sự tuần tự ấy phải bắt đầu đi vào từng sự kiện. Sự kiện trở thành tế bào của lịch sử. Và nhận thức được từng sự kiện cụ thể trong mối quan hệ với các sự kiện khác theo cả chiều đồng đại và lịch đại là một phương cách để nhận thức lịch sử. Cũng vì thế, những bộ sử biên niên ghi chép các sự kiện liên tục theo dòng chảy của thời gian vẫn được coi là cách chép sử cổ điển nhất và thường có giá trị lâu dài.

Thời gian gần đây, chúng ta quan tâm hơn đến cách viết tưởng như đơn giản nhưng có ích này. Đầu những năm 80, Viện Sử học Việt Nam đã bắt đầu lần lượt tổ chức biên soạn và xuất bản các bộ sách "Việt Nam những sự kiện lịch sử". Tiếp đó thể loại biên niên sự kiện này được nhiều cơ quan khai thác để biên soạn những công trình có liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh (Biên niên tiểu sử), Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Lịch sử các ngành, các địa phương,... Đó là những dấu hiệu tốt góp phần nâng cao chất lượng của sử học.

Theo hướng đó, vào dịp kỷ niệm 50 năm ngày Toàn quốc kháng chiến, nhóm tác giả Trần Tường Vân, Nguyễn Quang Ân đã biên soạn tập sách này với tựa đề ''Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp 1945 - 1954". Cuộc kháng chiến 9 năm với trên ba ngàn ngày không nghỉ được tái hiện trong tập sách này khởi đầu bằng ngày Nam Bộ kháng chiến (23-9-1945). Còn thời điểm kết thúc cuốn sách này không dừng lại ở các mốc son: Toàn thắng Điện Biên Phủ (7-5-1954) hay Ký kết hiệp định Genève (20-7-1954), ngày Giải phóng Thủ đô (10-10-1954)... mà là ngày cuối cùng của năm 1954 với sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn đầu Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ đặt vòng hoa tại Đài liệt sĩ Hà Nội.

Qua việc sưu tầm và lựa chọn các sự kiện, các tác giả cũng muốn làm đậm hơn lịch sử cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, không chỉ là lịch sử của một cuộc chiến tranh mà là lịch sử của một giai đoạn phát triển của xã hội Việt Nam trong bối cảnh vừa kháng chiến vừa kiến quốc của một nước Việt Nam đã tuyên bố độc lập từ 2-9-1945 dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

Mặc dù các tác giả đã hết sức cố gắng nhưng chắc rằng cuốn sách này chưa thể phản ánh đầy đủ tầm vóc to lớn và phong phú của giai đoạn lịch sử hào hùng này và có thể có những sai sót cần phải sửa chữa, nhưng nghĩ đến câu nói được coi như bài học vỡ lòng của Voltaire "Một sự kiện đáng giá hơn hàng trăm phản đề, đừng đưa sự tưởng tượng thay vào chỗ của sự thật", mà chúng tôi trân trọng những công việc hai tác giả đã làm để giới thiệu với bạn đọc như một công trình thiết thực kỷ niệm nửa thế kỷ sự kiện trọng đại trong lịch sử Việt Nam.

• 23 tháng 9

Ngày mở đầu cuộc kháng chiến của đồng bào Nam Bộ chống thực dân Pháp tái xâm lược nước ta.

0 giờ ngày 23 tháng 9 năm 1945, thực dân Pháp được sự giúp đỡ tích cực của quân Anh - Ấn đã nổ súng, đánh chiếm hàng loạt mục tiêu quan trọng trong thành phố Sài Gòn, bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược lại Đông Dương. Chúng hy vọng nhanh chóng bình định Nam Bộ để làm bàn đạp tiến chiếm miền Trung và Bắc Việt Nam.

Rạng sáng 23 tháng 9, Hội nghị liên tịch giữa Xứ ủy, Ủy ban Nhân dân, Ủy ban kháng chiến và đại diện của Tổng bộ Việt Minh đã họp cấp tốc tại số nhà 107 đường Cây Mai (Chợ Lớn) hạ quyết tâm chiến đấu và thông qua bản Hiệu triệu của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ, kêu gọi "... Tất cả đồng bào, già, trẻ, trai gái, hãy cầm vũ khí xông lên đánh đuổi quân xâm lược... Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp và tay sai của chúng".

Sau đó, Ủy ban Nhân dân Nam Bộ ra Tuyên cáo quốc dân đề ra những biện pháp cấp bách để đối phó với thực dân Pháp như tổng đình công, triệt để không hợp tác, phá hoại đường giao thông tiếp tế, bao vây, đánh du kích tiêu hao tiêu diệt địch.

Nhất loạt nghe theo và làm theo lời hiệu triệu, quân và dân Sài Gòn ngay từ sớm ngày 23 đã phá nhà đèn, nhà máy nước. Cả Sài Gòn, Chợ Lớn thực hiện triệt để lệnh tổng bãi công, bãi chợ, bãi họp, không hợp tác với giặc Pháp. Mọi sinh hoạt trong thành phố bị ngừng trệ.

Ở nội thành, 16 khu tác chiến được thành lập. Ở ngoại thành, hình thành ba mặt trận đông, tây và nam thành thế bao vây quân thù. Hơn 350 đội xung phong công đoàn cùng với các đội tự vệ nhanh chóng triển khai chiến đấu. Chỉ trong vòng một tuần, 138 xí nghiệp và công sở lớn, 22 kho tàng, 4 chợ, 17 đầu máy xe lửa, 51 tàu nhỏ, 200 xe hơi và một số cầu bị đốt phá, gần 300 tên giặc bị đền mạng. Những ngày tiếp theo các cuộc chiến đấu ác liệt giữa ta và Pháp đã diễn ra tại các điểm: cầu Bồng, cầu Kiệu, càu Thị Nghè, cầu Muối, cầu Khánh Hội, cầu Chữ Y, Đất Hộ, Tân Định, Phú Nhuận, Đa Cao…, gây cho địch nhiều tổn thất.

• 26 tháng 9

Qua Đài phát thanh Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào Nam Bộ anh dũng kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Người nói: "Tôi chắc và đồng bào cả nước đều chắc vào lòng kiên quyết ái quốc của đồng bào Nam Bộ... "Thà chết tự do hơn sống nô lệ". Tôi chắc và đồng bào Nam Bộ cũng chắc rằng Chính phủ và toàn quốc sẽ hết sức giúp những chiến sĩ và nhân dân hiện đang hy sinh tranh đấu để giữ vững nền độc lập của nước nhà”.

• 26 tháng 9

Chính Phủ ra lời Hiệu triệu kêu gọi đồng bào toàn quốc: "tranh đấu để huỷ diệt tất cả hành động xâm lăng của giặc Pháp ở Nam Bộ!" Hãy ủng hộ phong trào đấu tranh oanh liệt của đồng bào Nam Bộ! Hãy đoàn kết chặt chẽ xung quanh chính phủ và sẵn sàng hàng ngũ để tranh đấu hy sinh". "Chúng ta phải huy động lực lượng của toàn quốc để chuẩn bị một cuộc trường kỳ kháng chiến rất mãnh liệt và một bất hợp tác triệt để, sự thắng lợi cuối cùng nhất định là về tay chúng ta”.

• 26 tháng 9

Đoàn quân Nam tiến đầu tiên xuất phát từ Hà Nội. Đoàn gồm 3 đại đội Bắc Sơn, Bắc Cạn và Hà Nội được tổ chức thành một chi đội do đồng chí Hoàng Thơ chỉ huy, đồng chí Vũ Nam Long làm phó. Ít ngày sau đoàn quân đã có mặt chiến đấu ở mặt trận Sài Gòn.

Từ đó, suốt 2 tháng hầu như không ngày nào không có quân Nam tiến, hầu như không có chuyến tầu hoả nào không chở quân Nam tiến.

• 27 đến 28 tháng 9

Đại hội Đại biểu thanh niên Hà Nội

Có hơn 100 đại biểu tới dự gồm: 30 đại biểu thanh niên cứu quốc, 15 đại biểu phụ nữ cứu quốc đoàn, 12 đại biểu hướng đạo, 8 đại biểu thanh niên công giáo, 20 đại biểu tự vệ chiến đấu, 2 đại biểu học sinh, 4 đại biểu công nhân... với mục đích thống nhất các tổ chức thanh niên Hà Nội, phát triển công cuộc vận động thanh niên một cách sâu rộng, mạnh mẽ hơn để ứng đáp tình hình hiện tại, đào tạo những cán bộ thanh niên. Hồ Chủ tịch đến dự và phát biểu. Người nói: "phải làm sao cho tổ chức thanh niên Hà Nội phải thành một khối thanh niên khuôn mẫu cho thanh niên toàn xứ và toàn quốc".

Sau 2 ngày làm việc khẩn trương và nghiêm túc Đại hội đã nhất trí thông qua 3 đề nghị cùng kế hoạch triển khai, thực hiện đó là:

1)   Vấn đề thống nhất thanh niên khu Hoàng Diệu.
2)   Vấn đề phát triển kế hoạd vận động thanh niên.
3)   Vấn đề đào tạo cán bộ thanh niên.

Đại hội bầu ban Chấp uỷ VNTNCQHN khu Hoàng Diệu gồm 13 đồng chí.

Đại hội gửi điện văn cho Thanh niên Nam Bộ tuyên bố sẵn sàng đợi lệnh Chính phủ vào Nam tham gia chiến đấu.

• 27 tháng 9

Chính phủ ra sắc lệnh bãi bỏ thuế môn bài dưới 50 đồng và miễn hẳn phần phụ thu đối với các hạng môn bài trên. Thuế chợ, thuế đò được bãi bỏ. Rồi thuế xe tay, xe đạp bị thủ tiêu.

• 27 tháng 9

Hội đồng chính phủ đồng ý cho Nguyễn Hải Thần giữ chức Phó Chủ tịch Chính phủ lâm thời.

• 27 tháng 9

Tại Thị Nghè - một dân quân du kích với 1 khẩu súng liên thanh đã bắn chết 150 binh sĩ Pháp.

Ở Cầu Kiệu du kích bắn chết 30 quân địch, ta chỉ hy sinh 1 người bị thương vài người.

• 27 tháng 9

Tại Thị Nghè và Biên Hoà ta đã chiếm được 3 kho lương thực của thực dân Pháp.

• 27 tháng 9

18 xe chở quân Nhật từ Tây Nguyên theo đường số 21 về Ninh Hoà, bị bộ đội Nam tiến của Thừa Thiên phục kích tại đèo Phượng Hoàng bắt sống toàn bộ. Sau khi giải thích chính sách, ta thả cho về Ninh Hoà. Kết quả, quân Nhật bỏ Ninh Hoà rút về Nha Trang, giao lại 240 khẩu súng và một số đạn.

• 28 tháng 9

Hồ Chủ tịch gửi thư kêu gọi "Sẻ cơm nhường áo”. Thư viết "... Lúc chúng ta nâng bát cơm mà ăn, nghĩ đến kẻ đói khổ, chúng ta không khỏi động lòng.

Vậy tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và tôi xin thực hành trước.

Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn 3 bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo".

• 28 tháng 9

Quân đội Nhật tổ chức lễ đầu hàng, cử hành tại Phủ Toàn quyền cũ (Hà Nội). Đại tướng Lư Hán là chủ toạ cùng 4 đại biểu quân nhân Nhật.

Bản Hàng ước đã được đọc, các đại biểu quân Nhật ký tên - Tướng Lư Hán đọc bản tuyên ngôn nói rõ nhiệm vụ của quân đội Trung Hoa sang Đông Dương để tiếp thu sự đầu hàng-của Nhật chứ không tham vọng đến chủ quyền Việt Nam.

• 29 tháng 9

Thành lập Uỷ ban nhân dân Nam Bộ mới gồm:

1)   Phạm Ngọc Thạch đại biểu Chính Phủ TW.
2)   Trần Văn Giàu: Chủ tịch uỷ ban kháng chiến.
3)   Phạm Văn Bạch: Uỷ viên nội vụ.
4)   Hoàng Văn Đôn: Uỷ viên lao động, đã bị quân Pháp bắt.
5)   Ngô Tấn Nhơn: Uỷ viên kinh tế và tiếp tế.
6)   Huỳnh Văn Tiểng: Uỷ viên tuyên truyền.
7)   Nguyễn Văn Cao: Uỷ viên đặc biệt.
8 )   Nguyễn Văn Tấy: Uỷ viên đặc biệt.

• 29 tháng 9

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh số 40 về việc lập thêm một Toà án Quân sự ở Nha Trang và quy định các địa phương thuộc thẩm quyền xét xử của Toà án quân sự này.

• Tháng 9

Hồ Chủ tịch chỉ thị: phải nhanh chóng chấn chỉnh, mở rộng Giải phóng quân Việt Nam và đổi tên thành Vệ quốc đoàn.

• Tháng 9

Nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Hồ Chủ tịch đã gửi thư cho các học sinh: "... Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thầy, yêu bạn... Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài Vinh quang để sánh vai các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em".

• Tháng 9

20.000 người Việt Nam tại Paris vừa là thợ thuyền vừa là học sinh cùng với người Pháp biểu tình ủng hộ nền độc lập của Việt Nam, phản đối việc quân đội thực dân Pháp ở Đông Dương núp sau phái bộ Anh xâm lược Sài Gòn.

• Cuối tháng 9

Đại đội "Cao Miên Việt kiều" được thành lập.

• Cuối tháng 9

Thành lập Bộ chỉ huy Mặt trận Nam Trung Bộ, có nhiệm vụ bảo đảm hành lang vận chuyển từ ngoài vào chi viện cho Mặt trận phía Nam, chuẩn bị sẵn sàng đánh địch ở Nam Trung Bộ.

• Đầu tháng 10

Chính phủ ra nghị định về chế độ lao động, quy định quan hệ chủ - thợ, quy định ngày làm việc 8 giờ, chủ xí nghiệp muốn thải người phải báo cho công nhân biết trước 1 tháng, tháng ấy thợ vẫn được hưởng lương v.v...

• 1 tháng 10

Trước sự khiêu khích của quân Tưởng và bọn phản động, 300.000 đồng bào ở Hà Nội diễu hành biểu dương lực lượng, ủng hộ Chính phủ lâm thời, Mặt trận Việt Minh và Chủ tịch Hồ Chí Minh.

• 1 tháng 10

Khoá học thứ tư Trường Quân chính Việt Nam làm lễ tốt nghiệp. Hồ Chủ tịch đến dự và phát biểu. Người nói: "Những đức tính mà đã là cán bộ cần phải có là:

1/ Không tự kiêu, không có các bệnh làm "quan cách mạng".
2/ Phải siêng năng: siêng nghe, siêng thấy, siêng đi, siêng nói, siêng làm.
3/ Cần tiến bộ luôn luôn, không lúc nào ngừng nghiên cứu; tự nguyện sửa chữa những khuyết điểm.
4/ Trung thành với mục đích cách mạng: giữ cho nước nhà được độc lập, giống nòi được tự do."

• 1 tháng 10

Hệ thống thông tin liên lạc bằng vô tuyến điện của Bộ Tổng tham mưu đã liên lạc được với đài Nam Bộ, khu 5 và các chiến khu 1,2,3.

Khai giảng lớp báo vụ vô tuyến điện gồm 20 người, học trong 1 tháng.

• 3 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 41 về việc bãi bỏ các công sở và các cơ quan thuộc Phủ Toàn quyền Đông Dương trước đây.

• 5 tháng 10

Tướng Lơ-cléc, Tổng chỉ huy quân viễn chinh Pháp tới Sài Gòn.

• 8 tháng 10

Bộ Thanh niên triệu tập đại biểu các đoàn thể thanh niên và các vị vẫn thường quan tâm đến vấn đề thanh niên tới họp bàn về: Nhiệm vụ và công tác cấp bách của thanh niên lúc này là bảo vệ nền độc lập của nước nhà và kiến thiết đất nước.

• 8 tháng 10

Tuần lễ văn hoá Việt Nam khai mạc ở Hà Nội, khẳng định Việt Nam vẫn bảo tồn được nền văn hoá riêng.

• 8 tháng 10

Mở khóa huấn luyện cán bộ phụ trách giáo dục các tỉnh đầu tiên, khóa mang tên "Hồ Chí Minh” khóa dành cho các ủy viên và cho cán bộ bình dân học vụ các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ và Thanh Hóa. Về dự có 79 ủy viên cán bộ, trong đó có 13 nữ.

Chương trình huấn luyện tổ chức trong 10 ngày, chia làm 3 phần: Sư phạm, tổ chức và chính trị. Ngoài ra còn huấn luyện về quân sự, tuyên truyền và âm nhạc.

• 9 tháng 10

Hồ Chủ tịch tiếp Bộ trưởng bộ cứu tế và nhân viên Tổng hội Cứu tế. Người nói "Giúp nạn dân là tuỳ tâm, tuỳ lực từng người, không phải là một thứ thuế. Tuyệt đối không áp bức ai cả. Chính phủ không nài ép ai. Nhưng dân ta nên thương sót lấy nhau. Ta lại phải làm cho hột gạo từ nơi "người cho" đến bao tử "người đói".

• 10 tháng 10

Khi lệnh ngừng bắn kết thúc, quân ta tập kích địch ở Khánh Hội, đốt phá nhiều kho lương thực.

• Từ 10 tháng 10

Anh lấy danh nghĩa Đồng minh đưa quân đi tước vũ khí quân Nhật ở các thị xã thuộc Đông Nam Bộ nhằm giúp Pháp mở rộng chiếm đóng các tỉnh xung quanh Sài Gòn.

• 10 tháng 10
 
Chính phủ ký sắc lệnh số 44/SL thành lập "Hội đồng cố vấn học chính”. Hội đồng gồm những nhà trí thức nam và nữ thuộc giáo giới, có nhiều kiến thức và lịch duyệt về vấn đề giáo dục.

• 11 tháng 10

Lễ lên đường của đoàn quân tiễu trừ giặc đói tại Nhà hát lớn thành phố Hà Nội.

• 12 tháng 10

Pháp chọc thủng Phòng tuyến phía Bắc Sài Gòn, chiếm Tân Sơn Nhất, Hóc Môn, Phù Mỹ. Quân Anh chiếm Gò Vấp, Gia Định. Lực lượng vũ trang ta bám đánh tiêu diệt nhiều tên.

• Giữa tháng 10   

Tại trận quyết chiến ở Thị Nghè - giặc Pháp bị ta đánh cho đại bại. Gần 500 quân Pháp tử trận. Quân ta giữ được 3 chiến luỹ.

Toàn thể quân Hai Hổ và Bảy Trương đã hy sinh.

• Giữa tháng 10

Trong trận đánh ở An Nhơn, 7 xe quân địch đã bị tiêu diệt - ta đoạt được 3 xe thiết giáp.

• 16 tháng 10

Quân ta chặn đánh quân Pháp nống ra An Nhơn (Gó Vấp) và đốt cháy kho săm ô-tô, kho xăng, kho lương thực, phá hủy nhà máy điện, nhá máy nước.

• 17 tháng 10

Chính phủ ra sắc lệnh về "Thể lệ bầu cử Quốc hội" gồm 12 khoản và 70 điều, chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của nước ta

• 17 tháng 10

Bộ Kinh tế quốc dân thông tư cho Ủy ban nhân dân các cấp về phương pháp khẩn cấp chấn hưng nông nghiệp.

• 17 tháng 10

Chính phủ ra sắc lệnh số 51 định rõ thể lệ cuộc Tổng tuyển cử, tổng số đại biểu Quốc hội và ngày bầu cử chung cho cả nước.

• 20 tháng 10

Hồ Chủ tịch khai mac Ngày cứu quốc của sinh viên để khuyến khích lòng yêu nước của quốc dân và ủng hộ đồng bào Nam Bộ.

• 20 tháng 10

Lễ xuất phát của Đội tuyên truyền xung phong lần thứ nhất. 500 đội viên nhận tờ uỷ nhiệm thư và những huấn lệnh của Chính phủ để lên đường.

• 23 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Nguyễn Hải Thần ký bản thoả ước chấp nhận hai bên cùng đoàn kết, hợp tác với nhau. Nhưng chỉ ít hôm sau, bị Việt quốc phản ứng, Nguyễn Hải Thần tuyên bố xé bỏ thoả ước ấy.

• 23 tháng 10

Quân Pháp đổ bộ lên Thị xã Nha Trang sau đúng một tháng nổ súng tấn công Nam Bộ. Mặt trận Nha Trang được mở, khởi đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở tỉnh Khánh Hòa - miền Nam Trung Bộ. Sau đó suốt 101 ngày đêm từ 23-10-1945 đến 2-2-1946, quân dân Nha Trang cùng các đơn vị bộ đội Nam tiến chi viện miền Bắc, liên tục chiến đấu chống giặc, đánh thắng quân địch những trận oanh liệt như Mả Vòng, Bơrten, Chợ Đầm, Chợ Cầu mới - Ngọc Hồi, ga xe lửa Phú Vinh, Nhà Đèn, vườn hoa Võ Văn Ký, Xóm Bóng, khách sạn Beau Rivage, hãng Charner, Cây Đa Quán giếng... kiên cường giữ vững trận địa, giam chân và tiêu diệt địch, thực sự làm thất bại chiến lược "đánh nhanh thắng nhanh" của thực dân Pháp ở mặt trận này.

• 23 tháng 10

Binh đoàn thiết giáp Mát Xuy đến miền Nam, lực lượng Pháp ở Nam Bộ lên tới 6.000, bên cạnh đó có 20.000 quân Anh, 40.000 quân Nhật. Lơ-Cléc đặt kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh", đánh chiếm toàn bộ Nam Bộ và Nam Trung Bộ.

Trong 2 ngày 23 và 24-10, lấy danh nghĩa giải giáp quân Nhật, quân Anh đã chiếm được các thị xã Biên Hòa, Thủ Dầu Một; Quân Pháp chiếm Mỹ Tho.

• 25 tháng 10

Hội nghị cán bộ Đảng bộ Nam Bộ (Xứ ủy Nam Bộ mở rộng) họp ở Thiên Hộ (Mỹ Tho). Dự hội nghị có đồng chí Hoàng Quốc Việt, Ủy viên thường vụ Trung ương Đảng; các đồng chí Lê Duẩn, Tôn Đức Thắng vừa ở Côn Đảo về cùng nhiều Đảng bộ tỉnh, thành phố. Đây là hội nghị lớn nhất của Đảng bộ Nam Bộ từ sau khi giành được chính quyền.

Hội nghị đã kiểm điểm tình hình, rút kinh nghiệm chỉ đạo kháng chiến Nam Bộ, đề ra nhiều biện pháp cần thiết để củng cố và xây dựng lực lượng, khôi phục chính quyền những nơi bị tan vỡ. Nhiều cán bộ Đảng viên trong đó có khoảng 1.000 đồng chí vừa từ Côn Đảo về được phái vào bộ đội và về các địa phương làm nòng cốt cho phong trào kháng chiến.

• 25 tháng 10

Hình thành trọn vẹn hệ thống thông tin quân sự toàn quốc bao gồm Phòng thông tin trung ương ở Bắc Bộ (Hà Nội), Phân phòng thông tin Trung Bộ (ở Huế), Phân phòng thông tin Nam Bộ đi theo Bộ tư lệnh Nam Bộ.

• 25 tháng 10

Một đơn vị quân Pháp tiến đánh thị xã Gò Công bị lực lượng địa phương chặn đánh loại khỏi vòng chiến đấu nhiêu tên địch.

• 25 tháng 10

Hơn 25.000 Việt kiều ở Pháp xuống đường biểu tình tố cáo trước dư luận hành động xâm lược của thực dân Pháp, đòi nhà cầm quyền Anh "hãy gọi quân Anh về nước".

• Từ 25 đến 30 tháng 10

Quân Pháp đánh Gò Công (25-10), chiếm Vĩnh Long (30-10), Cần Thơ (30-10).

Ở Lào, 27-10: Hoàng thân Xu-pha-nu-vông trực tiếp chỉ huy bộ đội Lào - Việt tập kích Mường Cầu, diệt nhiều địch.

• 26 tháng 10

Chính phủ ra nghị định số 19 giảm 20% thuế điền và miễn cho những vùng bị lụt.

• 29 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi đồng bào Nam Bộ quyết chiến đấu đến giọt máu cuối cùng để bảo vệ cho nền độc lập của Việt Nam. Để chiến thắng giặc ngoại xâm, toàn thể quốc dân hãy đoàn kết lại thành một khối kiên cố thống nhất.

• 30 đến 31 tháng 10

Trận Xuân Lộc quân ta đánh bại một liên quân Anh, Ấn, Nhật có cả xe tăng, đại bác.

• 31 tháng 10

Làng Đình Bảng (phủ Từ Sơn - Bắc Ninh) làm lễ kỷ niệm Lý Bát Đế và vinh dự được đón Hồ Chủ tịch về dự lễ.

• Tháng 10 (trước 17-10)

Một chiến sĩ Việt Nam đã tẩm dầu vào mình tự làm mồi lửa hy sinh thân mình, chạy vào kho dầu Xi-mông I-ê-tơ-ri (Simon Piétri) của địch. Lập tức kho dầu bốc lửa và bốc cháy dữ dội suốt hai ngày hai đêm.

• Tháng 10 (trước 17-10)

Tại Bùi Chu (Nam Định), Phát Diệm (Ninh Bình) Linh mục Lê Hữu Từ thành lập "Công giáo cứu quốc". Bề ngoài tổ chức này đứng trong Mặt trận Việt Minh nhưng thực chất là lợi dụng danh nghĩa hợp pháp để tập hợp lôi kéo giáo dân phá hoại cách mạng.

• Tháng 10

Nhằm khắc phục những sai lầm, khuyết điểm, nâng cao sức chiến đấu của chính quyền cách mạng các cấp, chủ tịch Hồ Chí Minh viết Thư gửi các Ủy ban nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng. Trong thư, Người chỉ rõ nghĩa vụ của chính quyền đối với nhân dân lao động. "...Các cơ quan của chính phủ từ toàn quốc đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh việc chung cho dân.". Người phê phán nghiêm khắc những thói xấu của một số cán bộ chính quyền đã mắc phải và kêu gọi những người cán bộ từ trung ương đến các làng nếu đã mắc lỗi lầm thì phải ra sức sửa chữa, nếu "không phạm sai lầm" "thì nên chú ý tránh và gắng sức cho thêm tiến bộ".

• Tháng 10

Người Phát ngôn Bộ ngoại giao Mỹ tuyên bố về tình hình độc lập Đông Dương, thừa nhận nền độc lập Việt Nam, không thừa nhận chủ quyền của Pháp ở Đông Dương

• Tháng 10

Chính phủ quyết định lập các chiến khu. Quyết định này lần lượt được thực hiện ở Bắc Bộ, Trung Bộ, rồi Nam Bộ.

• Đầu tháng 11

Thổ ty Đèo Văn Long đưa Pháp về chiếm thị xã Lai Châu.

• 2 đến 5 tháng 11

Hội nghị các chủ tịch Uỷ ban nhân dân các tỉnh lần thứ ba tại Bắc Bộ phủ (Hà Nội).

Hội nghị bàn việc mở rộng mặt trận để mọi nhân tài trong dân chúng được tham dự; và các vấn đề cứu tế, tài chính, kinh tế.

• 2 tháng 11

Quân ta bao vây và đánh tan 1 đoàn quân Pháp - Nhật khoảng 200 tên ở ngoại ô Cần Thơ.

• 3 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 50 quy định các ngạch công chức nước Việt Nam đã làm việc được 30 năm hoặc đã đến tuổi 55 đều phải về hưu kể từ ngày 1-10-1945.

• 3 tháng 11

Bế mạc khoá thứ nhất trường cán bộ thanh niên, anh em học sinh đã làm lễ tuyên thệ trước Chính phủ.

• 5 tháng 11

Để biểu thị sự ủng hộ cuộc chiến đấu oanh liệt của đồng bào Nam Bộ chống Pháp xâm lược, cả nước đã tổ chức "Ngày toàn quốc kháng chiến". Tại cuộc mít-tinh ở Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bài diễn văn nói rõ: "...Gần tháng rưỡi nay bọn thực dân Pháp hoành hành trong Nam Bộ. Đồng bào Nam Bộ đang hy sinh tranh đấu một cách oanh liệt vô cùng. Vậy toàn quốc đồng bào ta. Nam Bộ thì ra sức kháng chiến. Trung Bộ và Bắc Bộ thì ra sức giúp đỡ đồng bào Nam Bộ và ra sức đề phòng.

Bọn thực dân Pháp phải biết rằng: dân Việt Nam không muốn đổ máu, dân Việt Nam yêu chuộng hoà bình. Nhưng nếu cần phải hy sinh mấy triệu chiến sĩ, nếu cần phải kháng chiến bao nhiêu năm để giữ gìn quyền độc lập của Việt Nam, để cho con cháu Việt Nam khỏi kiếp nô lệ thì chúng ta vẫn kiên quyết hy sinh và kháng chiến."

• 8 tháng 11

Hồ Chủ Tịch hô hào nhân dân chống nạn đói. Người nói: "Công việc chống nạn đói, cũng như công việc to lớn khác phải kiên quyết, phải phấn đấu, phải sẵn lòng hy sinh, phải toàn dân nhất trí. Cuộc chống nạn đói cũng như cuộc chống ngoại xâm, ta nhất định thành công. Vì đồng bào ta ai cũng sẵn lòng hăng hái.... Các bạn phụ trách địa phương, các bạn phải có sáng kiến để tìm ra cách làm được việc mà không mất lòng dân. Nhất là đối với chữ Cần, chữ Kiệm, chữ Hy sinh, chữ Công bằng thì các bạn phải thực hành trước, phải làm gương cho dân chúng noi theo."

• Từ 8 đến 12 tháng 11

Quân Pháp chiếm Tây Ninh (8-11), Hớn Quản, Lộc Ninh, Bù Đốp (12-11). Ta phục kích ở Bến Kéo (Đường 22) diệt một số xe và gần 100 tên địch.

• 10 tháng 11

Tại buổi lễ "Ngày phụ nữ ủng hộ Nam Bộ", Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng huy chương vàng cho bà Vương Thị Lai tức Lợi Quyền (là người đi đầu trong việc quyên góp ủng hộ chính phủ trong "Tuần lễ vàng"), và nói "Bà Vương Thị Lai là đại biểu của lòng hăng hái và hy sinh cho tất cả phụ nữ Việt Nam".

Chính phủ phát động "Tuần lễ vàng" từ ngày 16- 9-1945 đến 24-9-1945 với mục đích "thu góp số vàng trong nhân dân và nhất là các nhà giàu có để dùng vào việc cần cấp và quan trọng nhất của chúng ta lúc này là quốc phòng". Trong tuần lễ vàng nhân dân cả nước đã đóng góp khoảng 370kg vàng. Bà Vương Thị Lai giữ chức "xung phong vàng" đã góp 109 lạng 872.

• 11 tháng 11

Ban chấp hành Trung ương Đảng họp và ra Nghị quyết về việc tuyên bố "tự giải tán" Đảng Cộng sản Đông Dương. Thông cáo của Hội nghị chỉ rõ việc tuyên bố Đảng “tự giải tán" là "Để phá tan tất cả những điều hiểu lầm ở ngoài nước và ở trong nước có thể trở ngại cho tiền đồ giải phóng nước nhà”. Những người muốn nghiên cứu về chủ nghĩa Mác Lê Nin "sẽ gia nhập Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương".

Đảng ta tuyên bố "tự giải tán" nhưng thực chất là rút vào hoạt động bí mật.

• 12 tháng 11

Khai giảng lớp cán bộ tuyên truyền khoá thứ nhất - để phục vụ cho công tác Tổng tuyển cử.

• 12 tháng 11   

Dưới sự chỉ huy trực tiếp của đồng chi Lê Bình, trưởng Quốc gia tự vệ cuộc Cần Thơ, "đội cảm tử" đã đánh Sở chỉ huy hành quân của Pháp ở Thị trấn Cái Răng (cách Thị xã Cần Thơ 7 km) tiêu diệt 20 lính Pháp.

• 13 tháng 11

Đại hội Thanh niên Cứu quốc Trung Bộ tại Thuận Hoá. Đến dự có 47 đại biểu của 181.676 thanh niên Cứu quốc Trung Bộ và 100 thanh niên Cứu quốc người dân tộc ở Thuận Hoá. Hội nghị đưa ra những khẩu hiệu tuyên truyền và công tác cần kíp của thanh niên: Xung phong tuyên truyền, cứu tế; công tác xã hội, tuyên truyền và giải thích cuộc tổng tuyển cử, tổ chức các đội thanh niên xung phong.

• 15 tháng 11

Trường Đại học Việt Nam khai mạc khoá đầu tiên học bằng tiếng Việt Nam, bao gồm Ban Văn khoa, lớp chính trị xã hội, Ban Khoa học, Ban Y dược nha khoa, Ban Mỹ thuật, Ban Luật học (đến năm 1946 lấy tên là Ban Pháp Lý). Ngoài ra trong trường Đại học Việt Nam còn có những trường Cao đẳng chuyên môn: Công chính, Canh nông và Thú y. Hồ Chủ tịch có đến dự lễ khai giảng này.

• 15 tháng 11 đến 24 tháng 11

Khóa huấn luyện "Phan Thanh" ở Thuận Hóa (Huế) cho các ủy viên và cán bộ Bình dân học vụ các tỉnh Trung Bộ, có 67 người tham gia.

• Giữa tháng 11

Chính phủ quyết định đổi tên Giải phóng quân Việt Nam thành Vệ Quốc đoàn (có nghĩa là một đoàn thể bảo vệ quốc gia).

Trường quân chính Việt Nam đổi tên thành trường Cán bộ Việt Nam.

• 16 tháng 11

Chính phủ ra thông tư về việc tạm chia ruộng đất cho dân cày nghèo theo nguyên tắc dân chủ. Hàng vạn hecta ruộng đất công đã được chính quyền chia lại cho nhân dân lao động.

• 16 tháng 11

Bộ Kinh tế quốc dân ra thông tư số 557 quy định: Các Ủy ban nhân dân phải khai rõ số ruộng đất còn thừa trong vòng 15 ngày, chủ điền nào không khai hoặc man khai sẽ bị trừng phạt.

• 19 tháng 11

Chính phủ cho lập Uỷ ban trung ương phụ trách vấn đề sản xuất. Tiếp theo, ở mỗi tỉnh huyện, xã và làng đều thành lập các tiểu ban canh nông.
   
• 19 tháng 11

Hội nghị liên tịch ba phái Việt Minh, Việt Quốc, Việt Cách do Hồ Chủ tịch chủ trì, có Tiêu Văn và một số đại biểu khác của Tưởng dự với tư cách làm trung gian. Hội nghị nêu 7 điều căn bản để thảo luận nhưng không đạt tới sự thống nhất, cuối cùng chỉ thoả thuận miệng với nhau 3 điều kiện cho sự đoàn kết: 1) Đình chỉ công kích lẫn nhau; 2) Kêu gọi đoàn kết; 3) Kêu gọi ủng hộ kháng chiến Nam bộ.

• 20 tháng 11

Chính phủ ra thông báo quy định điền chủ phải giảm 1/4 (25%) tô, cho hoãn nợ, phải bỏ những địa tô phụ, nông dân phải giả tô cho địa chủ; phải tôn trọng quyền tư hữu của địa chủ, UBND các cấp phải trừ tiệt những hà lạm đã phạm đến quyền tư hữu của địa chủ, phải đứng làm trung gian hoà giải giữa điền chủ và giúp đỡ nông dân, phải bảo vệ hoa màu.

• 20 tháng 11

Hội nghị quân sự được triệu tập ở An Phú Xã (Gia Định); kiểm định tình hình hoạt động vũ trang, bàn công tác tổ chức, lãnh đạo, chỉ huy. Hội nghị quyết định chia Nam Bộ thành các khu 7, 8, 9. Chỉ định khu trưởng, uỷ viên chính trị, đồng thời bàn biện pháp củng cố lực lượng vũ trang tỉnh, thành phố, các chi đội Vệ quốc đoàn và xây dựng khu Lạc An, Đồng Tháp Mười, U Minh làm căn cứ cho các chiến khu.

• 21 tháng 11

Chuyển Sở Vô tuyến điện Việt Nam về Bộ Quốc phòng.

• 22 tháng 11

Chính phủ ký sắc lệnh về Việc cải cách các Uỷ ban nhân dân địa phương. Theo sắc lệnh này, để thực hiện chính quyền nhân dân địa phương trong nước Việt Nam, chính phủ sẽ đặt hai cơ quan: Hội đồng nhân dân và uỷ ban hành chính. Sắc lệnh còn quy định thống nhất về cơ cấu tổ chức, chức năng, quyền hạn và cách thức thành lập các cơ quan chính quyền các ở địa phương.

• 23 tháng 11

Toàn quốc tổ chức "Ngày Nam Bộ kháng chiến". Khắp thôn xóm dựng đài kháng chiến. Các đền chùa làm lễ cầu siêu. Hàng triệu người đứng nghiêm một phút hướng về miền Nam tưởng nhớ những người đã ngã xuống và biểu thị ý chí sắt đá, sức mạnh hùng hậu của khối đại đoàn kết toàn dân.

• 23 tháng 11

Lập Ban Thanh tra đặc biệt và Tòa án đặc biệt. Để pháp luật công bằng và nghiêm minh, xoá bỏ những tư tưởng, lề lối làm việc của xã hội cũ còn rơi rớt trong đội ngũ cán bộ chính quyền các cấp, chính phủ đã ban hành sắc lệnh số 64 thành lập Ban Thanh tra và Toà án đặc biệt tại Hà Nội để "giám sát tất cả các công việc, các nhân viên của các UBHC và các cơ quan chính phủ" "nhận các đơn khiếu nại của nhân dân, truy tố các tội hối lộ, tham ô, biển thủ công quỹ...”

Các ông Bùi Bằng Đoàn và Cù Huy Cận được chính phủ cử vào Ban Thanh tra đặc biệt.

• 24 tháng 11 đến 8 tháng 12

Một trận đánh lớn ở biên giới Nam Bộ. Quân du kích đã đốt cháy cả một trại quân Pháp làm 400 quân Pháp chết, rất nhiều tên bị thương. Trên sông Đồng Nai, một chiếc tàu chiến Pháp bị quân du kích ta đánh chìm.

• 25 tháng 11

Đại hội Thanh niên cứu quốc toàn xứ Bắc Bộ.

Hồ Chủ tịch đến dự lễ khai mạc. Người thông báo cho Đại hội về tình hình quốc tế, tình hình trong nước và đề ra một số nhiệm vụ:

- Chuẩn bị luôn luôn: một mặt ủng hộ cuộc kháng chiến ở Nam Bộ, một mặt chuẩn bị chiến đấu ở Trung và Bắc Bộ.

- Cứu nạn đói: mang gạo từ chỗ có đến chỗ không có. Quyên gạo, khuyến nông, không để thừa một tấc đất hoang nào.

- Chuẩn bị Tổng tuyển cử: tuyên truyền cho nhân dân hiểu rõ bổn phận của mình trong cuộc Tổng tuyển cử.

Người phê bình thanh niên còn hẹp hòi, không thu hút nhiều giai tầng, chưa lôi kéo được đại đa số thanh niên, chưa giúp đỡ nữ thanh niên, chưa có kế hoạch và phương hướng.

• 25 tháng 11

Trung ương Đảng ra chỉ thị "Kháng chiến kiến quốc". Chỉ thị đã khẳng định cách mạng nước ta vẫn là cách mạng giải phóng dân tộc, kẻ thù chính của nhân dân ta lúc này là thực dân Pháp xâm lược, phải tập trung ngọn lửa đấu tranh vào chúng. 4 nhiệm vụ chủ yếu của nhân dân ta lúc này là: Củng cố chính quyền; chống thực dân Pháp xâm lược; bài trừ nội phản; cải thiện đời sống cho nhân dân. Nhiệm vụ bao trùm là củng cố chính quyền.

Để củng cố chính quyền, cách mạng lúc này phải thực hiện đồng thời 2 nhiệm vụ chiến lược:

1) Quyết tâm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

2) Ra sức xây dựng chế độ mới.


• 25 tháng 11

Sau 15 ngày bao vây, quân ta đánh lui quân Pháp ở thị xã Phan Rang, tiêu diệt hàng trăm tên, giải phóng thị xã.

• 26 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 220, tổ chức hai Nha trong Bộ kinh tế: Nha thương vụ và Nha tiếp tế. Đó là ngày thành lập ngành thương mại Việt Nam.

• Tháng 11

Chiến dịch chống nạn mù chữ đầu tiên trong lịch sử chống nạn thất học được phát động. Chiến dịch bắt đầu với khóa học Bình dân học vụ chính thức từ tháng 11-1945 đến tháng 2-1946.

• Tháng 11

- Hội nghị các phụ trách Đảng trong Vệ quốc đoàn bàn việc liên lạc và xây dựng hệ thống tổ chức Đảng trong quân đội.

- Thành lập Mặt trận Tây Bắc để chặn quân Pháp từ Vân Nam kéo vào Lai Châu, phá âm mưu chiếm Tây Bắc làm bàn đạp tiến xuống Bắc Bộ và Thượng Lào của địch. Ta điều 7 đại đội lên hoạt động ở Tây Bắc.

• Đầu tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký lệnh cử một phái đoàn Chính phủ do đồng chí Lê Văn Hiến dẫn đầu vào nắm tình hình mặt trận niềm Nam.

• 1 tháng 12

Bộ Tài Chính ra Nghị định số 76/TC phát hành đồng tiền Việt Nam bằng nhôm đầu tiên có mệnh giá 2 hào.

• 3 tháng 12

Khai mạc Hội nghị đại biểu các dân tộc thiểu số Việt Nam.

Lần đầu tiên đại biểu của 20 dân tộc thiểu số từ Việt Bắc. Tây Bắc đến Tây Nguyên về họp mặt tại thủ đô với mục đích:

1) Biểu dương sự đoàn kết của tất cả các dân tộc Việt Nam để củng cố nền độc lập chống ngoại xâm.

2) Để các dân tộc tự do đem nguyện vọng trình bày với Chính phủ. Căn cứ vào đó chính phủ thi hành các phương sách giúp các dân tộc.

3) Giúp Chính phủ thực hiện chính sách dân tộc đoàn kết chống xâm lăng, củng cố độc lập.

Hồ Chủ tịch đến dự và phát biểu với đồng bào về trách nhiệm và quyền lợi của các dân tộc thiểu số trong nước Việt Nam. Người chỉ rõ đồng bào các dân tộc phải ra sức:

1. Đoàn kết hơn nữa chống xâm lăng.

2. Tăng gia sản xuất.

3. Cứu giúp đồng bào dưới xuôi về nạn đói. Ủng hộ Chính phủ kháng chiến và Cứu đói.

4. Gây thân thiện giữa ta và Trung Hoa, nhất là các dân tộc ở các miền biên giới.

• 3 tháng 12

Khai giáng Trường Canh nông đại học. Hồ Chủ tịch và các ông Bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục, Bộ Tuyên truyền, Bộ Cứu tế... đã đến dự. Giám đốc trường là ông Lê Viết Khoa.

• 4 tháng 12

Cuộc họp thân mật của hơn 100 đại biểu thiểu số Bắc Bộ và Trung Bộ tại Hà Nội. Các đại biểu bày tỏ sự ủng hộ nhiệt liệt chính phủ và Hồ Chủ tịch, và sự đoàn kết với đồng bào miền xuôi.

• 4 tháng 12

Địch chiếm thị xã Buôn Ma Thuột. Ta lập phòng tuyến chặn đánh địch trên đường 14 và đánh địch trên đường 21.

• 5 tháng 12

Báo Sự thật cơ quan Trung ương của Hội nghiên cứu chủ nghĩa Mác ở Đông Dương (tức Đảng Cộng sản Đông Dương) ra số đầu tiên. (Kế tục tờ Cờ Giải phóng)

• 6 tháng 12

Việt Minh Trung Bộ chính thức thành lập.

• 7 tháng 12

Báo Tấc đất, cơ quan cổ động sản xuất do Bộ Canh nông bảo trợ, là tờ báo được phát hành trong chiến dịch chống nạn đói (1945-1946) nhằm cổ động cho công tác tăng gia sản xuất - ra số 1.

• 7 tháng 12

Lớp chuyên môn thông tin liên lạc do Phòng thông tin liên lạc tổ chức sau cách mạng Tháng Tám, mở tại trường tiểu học (nay là trường PTCS Ngô Sĩ Liên), phố Hàm Long Hà Nội. Trưởng phòng thông tin liên lạc Hoàng Đạo Thuý trực tiếp phụ trách lớp.

Đây là lớp đào tạo hiệu thính viên quân sự đầu tiên (sau này gọi là báo vụ viên) của nước ta.

• 17 tháng 12-1945 đến 11 tháng 1-1946

Lớp sư phạm thứ ba lấy tên là khóa "Đông Kinh Nghĩa Thục", mục đích huấn luyện cho các công chức trở nên những cán bộ đủ năng lực về mọi phương diện tổ chức, cổ động, sư phạm và chính trị.

• 21 tháng 12

Chính phủ ban hành thêm sắc lệnh số 77 quy định việc tổ chức chính quyền nhân dân ở các thị xã và thành phố (được bổ sung, sửa đổi ở sắc lệnh số 68 ngày 14-5-1946, và sắc lệnh số 76 ngày 29-5-1946).

• 21 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 77 về việc thành lập thành phố trực thuộc Chính phủ Trung ương hoặc Kỳ; Thị xã thuộc Kỳ hoặc Tỉnh.

• 24 tháng 12

Việt Minh, Việt Cách, Việt Quốc đã ký bản Biện pháp đoàn kết gồm 14 điều chính và 4 điều phụ, trong đó có 3 khoản chủ yếu:

1/ Độc lập trên hết, đoàn kết trên hết. Thân ái, thẳng thắn giải quyết những vấn đề khó khăn trước mắt. Nếu ai dùng vũ lực gây rối loạn sẽ bị quốc dân ruồng bỏ.

2/ Ủng hộ Tổng tuyển cử Quốc hội và kháng chiến.

3/ Đình chỉ công kích lẫn nhau bằng ngôn luận và hành động.

Ngoài ra, bản biện pháp này còn đề ra những việc cụ thể như: mở rộng Chính phủ lâm thời, thừa nhận 70 ghế cho Việt Quốc, Việt Cách trong Quốc hội không qua bầu cử

• Tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết Thư gửi nông gia Việt Nam kêu gọi nông dân: "Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa!.... Đó là cách thiết thực để chúng ta giữ vững quyền tự do, độc lập".

• Tháng 12

Ủy ban kháng chiến Nam Việt Nam được thành lập; hai phái đoàn Chính phủ lần lượt được cử vào nắm tình hình và truyền đạt chỉ thị của Trung ương và Chính phủ.

• Cuối năm 1945

Thường vụ Trung ương Đảng và Chính phủ quyết định phân chia lại chiến trường. Cả nước chia thành 9 chiến khu.

* Chiến khu 1 gồm 13 tỉnh: Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Yên, Phúc Yên do Lê Quảng Ba làm khu trưởng, Thanh Phong làm phó, Tạ Xuân Thu làm chính trị viên.

* Chiến khu 2 gồm 8 tỉnh thành: Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình, Hà Nội, Sơn Tây, Hà Đông, Nam Định, Ninh Bình do Hoàng Sâm làm khu trưởng, Văn Tiến Dũng làm chính trị viên.

* Chiến khu 3 gồm 8 tỉnh thành: Hưng Yên, Hà Nam, Hải Dương, Thái Bình, Kiến An, Quảng Yên, Hải Ninh, Hải Phòng do Hoàng Minh Thảo làm khu trưởng, Lê Quang Hoà làm chính trị viên.

* Chiến khu 4 gồm 6 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên.

* Chiến khu 5 gồm 5 tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Kông Tum, Gia Lai.

* Chiến khu 6 gồm 6 tỉnh: Phú Yên, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Đắc Lắc, Lâm Viên, Đồng Nai Thượng.

* Chiến khu 7 gồm 7 tỉnh: Thủ Dầu Một, Biên Hoà, Tây Ninh, Gia Định, Chợ Lớn, Sài Gòn, Bà Rịa.

* Chiến khu 8 gồm 5 tỉnh: Tân An, Mỹ Tho, Gò Công, Bến Tre, Sa Đéc.

* Chiến khu 9 gồm 9 tỉnh: Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Rạch Giá, Bạc Liêu, Trà Vinh, Vĩnh Long, Cần Thơ, Sóc Trăng.

• Tháng 12

Tiêu Văn gửi tối hậu thư đòi đưa các Bộ trưởng Cộng sản ra khỏi Chính phủ, thay bằng bọn tay sai của Tưởng, đòi cải tổ Chính phủ trước Tổng tuyển cử.

   
   
• Đầu năm 1946

Tỉnh Quảng Nam hợp xã lần thứ nhất. 884 xã cũ trước cách mạng Tháng Tám, hợp lại thành 278 xã mới.

• Đầu tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Yên Thái (Bưởi) - làng có nghề làm giấy thủ công cổ truyền. Người tham quan địa điểm chuẩn bị cho Tổng tuyển cử và nhắc nhở mọi người hãy phát triển mạnh nghề giấy để phục vụ cách mạng.

• 1 tháng 1

Chính phủ lâm thời tự cải tổ thành Chính phủ liên hiệp lâm thời, mở rộng thành phần Chính phủ để thu hút thêm một số thành viên của Việt Cách và Việt Quốc.

Chính phủ liên hiệp lâm thời do cụ Hồ Chí Minh làm chủ tịch đã ra mắt tại nhà hát thành phố, trước 30.000 nhân dân thủ đô Hà Nội.

Thành phần Chính phủ Liên hiệp lâm thời gồm có:

1.   Hồ Chí Minh: Chủ tịch kiêm Ngoại giao
2.   Nguyễn Hải Thân: Phó Chủ tịch
3.   Võ Nguyên Giáp: Bộ trưởng Bộ Nội Vụ
4.   Trần Huy Liệu: Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền cổ động
5.   Chu Văn Tấn: Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
6.   Dương Đức Hiền: Bộ trưởng Bộ Thanh niên
7.   Nguyễn Tường Long: Bộ trưởng Bộ Quốc dân kinh tế
8.   Nguyễn Mạnh Hà: Thứ trưởng Bộ Quốc dân kinh tế
9.   Nguyễn Văn Tố: Bộ trưởng Bộ Cứu tế xã hội
10.   Vũ Trọng Khánh: Bộ trưởng Bộ Tư pháp
11.   Trương Đình Tri: Bộ trưởng Bộ Y tế
12.   Hoàng Tích Trí: Thứ trưởng Bộ Y tế
13.   Đào Trọng Kim: Bộ trưởng Bộ Giao thông công chính
14.   Lê Văn Hiến: Bộ trưởng Bộ Lao động
15.   Phạm Văn Đồng: Bộ trưởng Bộ Tài chính
16.   Vũ Đình Hòe: Bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục
17.   Cù Huy Cận: Bộ trưởng Bộ Canh nông
18.   Nguyễn Văn Xuân: Bộ trưởng không giữ bộ nào.

Chính phủ Liên hiệp lâm thời tồn tại từ ngày 1-1 đến 2-3-1946. Trong thời gian đó dưới sự lãnh đạo tài tình khéo léo của chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ đã dàn xếp ổn thoả với quân đội Tưởng Giới Thạch; lãnh đạo và chi viện tích cực cuộc kháng chiến ở miền Nam, tổ chức thắng lợi cuộc Tổng tuyển cử, phát hành giấy bạc Việt Nam, động viên toàn dân tham gia sản xuất, đẩy lùi nạn đói.

• 1 tháng 1

Liên quân Việt-Lào đánh chiếm Sê-pôn

• 2 tháng 1

500 quân ta tập kích thị xã Biên Hoà, tiêu diệt một số địch, phá huỷ kho tàng, gây ảnh hưởng chính trị tốt.

• 2 tháng 1

Hồ Chủ tịch gửi thư cảm ơn Hội của một số quan lại cũ thành lập sau Cách mạng Tháng Tám nhằm động viên những quan lại trước đây tham gia các hoạt động kháng chiến, kiến quốc. Hồ Chủ tịch "Trân trọng cảm ơn quý Hội đã quyên nhà, quyên tiền giúp cho quỹ cứu tế, quỹ kháng chiến và quỹ Độc lập"

• 3 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp của Chính phủ liên hiệp lâm thời để kiểm tra lần cuối cùng công việc chuẩn bị Tổng tuyển cử.

• 4 tháng 1

Tại Tây Nguyên, Thực dân Pháp dùng máy bay ném bom lửa xuống 3 làng Ra Đê để khủng bố dân chúng. Hôm sau chúng lại tấn công vào một làng Ra Đê khác cách Buôn Ma Thuột 19 km.

• 6 tháng 1   

Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam DCCH.

Lần đầu tiên mọi người dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên không phân biệt nam nữ được hưởng quyền bầu cử và ứng cử. Cuộc bầu cử được tiến hành sôi nổi trong cả nước. Hơn 90% tổng số cử tri đã đi bỏ phiếu. Ở Hà Nội có 172.765 trong tổng số 187.880 tức là 91,95% cử tri đã đi bỏ phiếu, 6 người trong số 74 ứng cử viên được quần chúng chọn bầu làm đại biểu Quốc hội, trong đó người cao phiếu nhất là Chủ tịch Hồ Chí Minh (được 98,4% số phiếu) và người ít phiếu nhất (được 52,5% số phiếu) là Hoàng Văn Đức. Ngay trong vùng đang có chiến tranh đồng bào vẫn tìm mọi cách tham gia bỏ phiếu. Kết quả nhân dân cả nước đã bầu 333 đại biểu vào Quốc hội đầu tiên, trong đó, đàn ông: 96%, đàn bà 4%; Những người trong các đảng phái 57%, không đảng phái 34%, nông dân 22%, công nhân 6%, kỹ nghệ gia 6%, thương gia 5%.

Lần đầu tiên trong lịch sử nước ta và cũng là lần đầu tiên của các nước châu Á, lần đầu tiên của các nước thuộc địa trên thế giới có một Quốc hội dân chủ, tiến bộ.

• 7 tháng 1

Khai giảng khoá thứ nhất Trường Hồ Chí Minh, huấn luyện cán bộ tự vệ do ông Võ Nguyên Giáp làm giám đốc. Hồ Chủ tịch đến dự. Trước 75 học viên, Người căn dặn "Muốn thành công, các đồng chí phải thực hành 3 chữ: Quyết tâm, tín tâm và đồng tâm".

• 10 tháng 1

Thành lập Ủy ban ủng hộ Nam Bộ của tỉnh Bắc Ninh. Mục đích: ủng hộ cuộc kháng chiến anh dũng ở miền Nam, giúp đỡ gia đình các chiến sĩ về cả tinh thần và vật chất.

• 10 tháng 1

Hồ Chủ tịch đến thăm đồng bào tỉnh Hưng Yên (không báo trước cho địa phương). Người xem xét việc đắp đê phòng chống lụt; nói chuyện với nông dân và điền chủ Hưng Yên.

• 10 tháng 1

Ủy ban Nghiên cứu kế hoạch kiến quốc họp cuộc họp đầu tiên. Hồ Chủ tịch tham dự và phát biểu. Người nói: "Các chiến sĩ đã hy sinh cho cách mạng thành công và đang hy sinh để giữ vững đất nước. Còn các Ngài đã đem tài năng trí thức lo bồi bổ về mặt kinh tế và xã hội. Các Ngài xứng đáng là các chiến sĩ xung phong... Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cư chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ.

Chúng ta phải thực hiện ngay:

1)   Làm cho dân có ăn.
2)   Làm cho dân có mặc.
3)   Làm cho dân có chỗ ở.
4)   Làm cho dân có học hành".

• 14 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm Phát Diệm, thăm Giám mục Lê Hữu Từ và hơn 100 linh mục xứ Ninh Bình. Người nhắc lại nhiệm vụ của toàn dân lúc này là "chống ngoại xâm, trừ nạn đói".

• 17 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chi Minh một mình đến thăm Bưu điện Trung ương Bờ Hồ. Người thăm các phòng làm việc, căn dặn cán bộ nên đi làm đúng giờ để làm gương cho anh em viên chức và động viên anh em gắng chịu đựng khó khăn cùng toàn dân vì lúc này là thời kỳ vừa kháng chiến vừa kiến quốc.

• 17 tháng 1

Trong phiên họp các giám đốc và chủ tịch các ủy ban công sở Hà Nội, Hồ Chủ tịch đã khuyên anh em viên chức nên cần, kiệm, liêm, chính để giúp vào công cuộc kiến quốc.

• Khoảng 19, 20 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết sắp đến. Trong thư có đoạn: "Một năm khỏi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội. Vậy qua năm mới, các cháu phải thực hành xung phong "đời sống mới".... để trở nên những công dân mới, xứng đáng với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà".

• 20 tháng 1

Sau một thời gian chuẩn bị, Ban chấp hành Trung ương của Việt Cách cải tổ làm lễ ra mắt tại Nhà hát lớn Hà Nội.

• 21 tháng 1

Tiếp và trả lời phỏng vấn các nhà báo nước ngoài, Hồ Chủ tịch nói: “… Tôi tuyệt nhiên không ham muốn công danh phú quý chút nào. Bây giờ phải gánh chức Chủ tịch là vì đồng bào uỷ thác thì tôi phải gắng sức làm, cũng như một người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận.... Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”.

• 24 tháng 1

Chính phủ ban hành sắc lệnh số 13 về tổ chức các toà án và các ngạch thẩm phán, chuyển giao việc xét xử đó cho hệ thống toà án thường. Nền tư pháp Việt Nam bắt đầu được đặt cơ sở từ sắc lệnh căn bản này.

• 24 tháng 1

Chính phủ ban hành tiếp sắc lệnh số 11 quy định việc tổ chức chính quyền nhân dân tại các thị xã lớn.

• 26 tháng 1

Chủ tịch Nước ký Quốc lệnh quy định 10 điều thưởng và 10 điều phạt đối với người có công và kẻ có tội phản quốc.

Trong 10 điều thưởng có các điều:

1- Nhà nào có 3 con tòng quân sẽ được thưởng.
2- Ai lập được quân công sẽ được thưởng.

Trong 10 điều phạt có các điều:

1- Thông tin với giặc, phản quốc sẽ bị xử tử.
2- Trái quân lệnh sẽ bị xử tử.
3- Ra trận tự ý rút lui sẽ bị xử tử.
4- Phá hoại quân chế sẽ bị xử tử.
5- Để cho bộ đội hại dân sẽ bị xử tử.

• 30 tháng 1

Thành lập Phòng canh nông Bắc Bộ.

• 30 tháng 1

Thành lập Nha Thể dục Trung ương.

• 30 tháng 1

Ra sắc lệnh số 15 bãi bỏ thuế thổ trạch. Một số loại thuế vô lý khác cũng được bãi bỏ. Riêng với Nam Bộ và Nam Trung Bộ, do hoàn cảnh chiến tranh, chính phủ tạm thời đình chỉ việc thu thuế.

• 31 tháng 1

Chính phủ ra sắc lệnh số 18b cho phát hành đồng bạc giấy Việt Nam tại miền Nam Trung Bộ, từ vĩ tuyến 16 trở vào là nơi không có quân đội nước ngoài chiếm đóng. Chính phủ quy định mức đổi 1 đồng Đông Dương ăn 1 đồng VN. Đến tháng 8 giấy bạc này được lưu hành ra Miền Bắc Trung Bộ và cuối năm 1946 được lưu hành trong cả nước.

• tháng 1

Thành lập Phòng Nam Bộ trực thuộc Chính phủ, có nhiệm vụ theo dõi phong trào kháng chiến, tổ chức chi viện cho Nam Bộ.

• tháng 1

Pháp tiếp tục chiếm các thị xã Sa Đéc, Long Xuyên, Châu Đốc, Rạch Giá, Trà Vinh, Sóc Trăng, Cà Mâu, Hà Tiên. Ta thành lập căn cứ ở Đồng Tháp Mười, U Minh.

• tháng 1

Thành lập Trung ương Quân uỷ và hệ thống tổ chức Đảng trong quân đội để giúp Ban chấp hành Trung ương Đảng lãnh đạo Quân đội (sau đổi thành Tổng quân uỷ và từ năm 1951 gọi là Quân uỷ Trung ương).

• tháng 1

Quân ta dũng cảm phá vây tại Gò Dầu Hạ buộc địch phải rút, bỏ lại hơn 50 tên chết và 20 súng.

• Đầu tháng 2

Xứ uỷ Lâm thời Nam Bộ đã ra chỉ thị đẩy mạnh chiến tranh du kích, đánh địch ở khắp các mặt trận.

• 1 tháng 2

Liên quân Việt-Lào chiến thắng lớn ở Đồng Liêu, diệt và làm bị thương hàng trăm tên địch.

• 2 tháng 2 (mồng một tết Bính Tuất)

Tết độc lập đầu tiên. Nhưng trên đất nước ta, chiến sự đang diễn ra ở nhiều nơi: Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, biên giới Việt Lào, Tây Bắc, Bắc Bộ.

Trưa 2-2 (mồng một Tết) tại buổi lễ mít tinh mừng Tết Độc lập đầu tiên ở Nhà hát lớn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc thư chúc tết đồng bào và chiến sĩ.

Từ 30 đến mồng 2 tết, Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm một số gia đình ở Hà Nội, đọc thư chúc tết đồng bào và chiến sĩ, thăm thương bệnh binh, vui tết với các cháu nhi đồng v.v...

• 6 tháng 2

Bộ đội Khu 7 cùng lúc tập kích 12 vị trí địch từ Sài Gòn đến Cần Giuộc, tiêu diệt 2 vị trí.

• 10 tháng 2

Thành lập Giáo giới cứu quốc Đoàn tỉnh Hải Dương. Thành phần gồm có giáo viên tiểu học, hương sư và các giáo viên bình dân học vụ. Ban chấp hành chính thức của giáo giới đã được bầu.

• 14 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 21, ấn định về tổ chức của Toà án quân sự thiết lập ở Bắc, Trung và Nam Bộ gồm 16 điều.

• 16 tháng 2

Dương Văn Dương, Khu bộ phó Khu 7, kiêm chỉ huy trưởng Liên chi đội 2 và 3 bộ đội Bình Xuyên, bị trúng đạn và hy sinh tại ấp Bình Khương (Châu Bình, Giồng Trôm, Bến Tre).

Ông là vị chỉ huy có đức, có tài đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng bộ đội Bình Xuyên ở Nam Bộ.

• Giữa tháng 2

Bộ đội ta đánh địch ở Luân Châu, Tuần Giáo, thu 40 súng các loại. Sau đó lần lượt quét sạch Việt Nam Quốc dân đảng ở dọc hữu ngạn sông Đà.

• 20 tháng 2

Chính phủ ra sắc lệnh thành lập Nha Công an Việt Nam.

Với nhiệm vụ điều khiển chung cả hai việc trật tự (cảnh sát) và điều tra (liêm phóng).

• 21 tháng 2

Chính phủ ban hành sắc lệnh hợp nhất các lực lượng Liêm phóng và Cảnh sát toàn quốc thành "Việt Nam Công an Vụ" để tìm kiếm, thu thập tin tức liên quan đến sự an toàn của quốc gia, đề nghị và thi hành các phương pháp đề phòng những hành động có thể làm rối trị an trong nước, truy tìm can phạm để toà án trừng trị.

• 22 tháng 2

Trước tình hình mới, một lần nữa Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời hiệu triệu, động viên quân dân miền Nam giữ vững và đẩy mạnh cuộc kháng chiến. Người chỉ rõ: Kháng chiến của ta là phải toàn diện, toàn diện lâu dài, triệt để vận dụng cách đánh du kích, đánh địch khắp nơi "còn một tất đất, còn một người dân thì còn chiến đấu".

• 24 tháng 2

Lường trước âm mưu của Pháp và Tưởng, Thường vụ Trung ương Đảng ta chủ trương: "Ta nên nói chuyện với Pháp nhưng đồng thời phải chuẩn bị kháng chiến... Ta cho quân Pháp thay quân Tưởng, Pháp phải giải quyết vấn đề Nam Bộ thống nhất với cả nước".

• 25 tháng 2

Sau nhiều lần thương lượng, Hội nghị liên tịch giữa Việt Minh, Dân Chủ, Việt Quốc, Việt Cách đã thống nhất:

1.Thành lập Chính phủ liên hiệp kháng chiến chính thức gồm 10 bộ.
2.Thành lập Ủy ban kháng chiến hội để chuyên lo việc kháng chiến.
3.Thành lập Quốc gia cố vấn đoàn do Cố vấn tối cao Vĩnh Thụy làm trưởng đoàn gồm các vị có đạo đức, kinh nghiệm để góp ý cho Chính phủ.

• 28 tháng 2

Sau 6 tháng thương lượng, Hiệp ước Pháp - Hoa được ký kết tại Trùng Khánh (Trung Quốc). Đổi lại việc Tưởng rút quân về nước, giao cho Pháp tiếp quản Việt Nam và Lào, Pháp trả lại các tô giới và nhượng địa của Pháp trên đất Trung Hoa, bán lại đoạn đường sắt Côn Minh-Hồ Kiều, miễn thuế cho Trung Hoa qua cảng Hải Phòng.

• Tháng 2

Thành lập Ban Trung ương vận động đời sống mới.

Ban trung ương lâm thời gồm có:

1) Trần Huy Liệu: Trưởng ban, đại biểu Bộ Tuyên truyền.
2) Nguyễn Huy Tưởng: Tổng thư ký, đại biểu văn hoá cứu quốc.
3) Dương Đức Hiền: nhân viên, đại biểu thanh niên.
4) Vũ Đình Hoè: nhân viên, đại biểu giáo dục.
5) Nguyễn Tấn Gi Trọng: nhân viên, đại biểu báo chí.
6) Nguyễn Quang Oánh: nhân viên, đại biểu nhân sự.
7) Đoàn Tâm Đan: nhân viên, đại biểu Phụ nữ.

• Tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ tặng đồng bào miền Nam danh hiệu vẻ vang THÀNH ĐỒNG TỔ QUỐC.

• 2 tháng 3

Quốc hội khóa I họp kỳ thứ nhất tại Nhà hát lớn Hà Nội. Hơn 300 đại biểu trên tổng số 333 vị được bầu đã về dự.

Theo đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quốc hội tán thành việc mở rộng số đại biểu thêm 70 người nữa ở hải ngoại về gồm các đại biểu của Việt Nam Quốc dân đảng và Việt Nam cách mệnh đồng minh hội.

Quốc hội đã bầu Chủ tịch, và Phó Chủ tịch Chính phủ; bầu Ban Thường trực và Ban dự thảo Hiến pháp của Quốc Hội. Thành phần Chính phủ liên hiệp kháng chiến và danh sách các vị trong Cố vấn đoàn và Kháng chiến ủy viên hội do Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cử được Quốc hội nhất trí công nhận.

Chính phủ liên hiệp kháng chiến gồm:

1. Chủ tịch: Hồ Chí Minh
2. Phó Chủ tịch: Nguyễn Hải Thần
3. Bộ trưởng Bộ Ngoại giao: Nguvễn Tường Tam
4. Bộ trưởng Bộ Nội Vụ: Huỳnh Thúc Kháng
5. Bộ trưởng Bộ Kinh tế: Chu Bá Phượng
6. Bộ trưởng Bộ Tài chính: Lê Văn Hiến
7. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng: Phan Anh
8. Bộ trưởng Bộ xã hội, kiêm Y tế, Cứu tế và Lao động: Trương Đình Tri
9. Bộ trưởng Bộ giáo dục: Đặng Thai Mai
10. Bộ trưởng Bộ Tư pháp: Vũ Đình Hòe
11. Bộ trưởng Bộ Giao thông công chính: Trần Đăng Khoa
12. Bộ trưởng Bộ Canh nông: Bồ Xuân Luật

Cố vấn đoàn

Do Cố vấn tối cao Vĩnh Thụy đảm nhiệm

Kháng chiến ủy viên hội

Do Võ Nguyên Giáp làm Chủ tịch và Vũ Hồng Khanh làm Phó Chủ tịch

Ban Thường trực Quốc hội

Gồm 15 ủy viên chính thức và 3 ủy viên dự khuyết do cụ Nguyễn Văn Tố làm Trưởng ban, các ông Phạm Văn Đồng và Cung Đình Qùy làm Phó Trưởng ban.

• 3 tháng 3

Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã ra chỉ thị Tình hình và chủ trương. Chỉ thị đã nhận định một cách chính xác những âm mưu của thực dân Pháp và quân Tưởng trong việc ký hiệp ước Hoa - Pháp, nhất là âm mưu che giấu bộ mặt xâm lược của thực dân Pháp. Sau khi phân tích tình hình cách mạng và âm mưu của thực dân Pháp, Chỉ thị chỉ rõ: "Điều cốt tử là trong khi mở cuộc đàm phán với Pháp, không những không ngừng một phút công việc sửa soạn, sẵn sàng kháng chiến bất cứ lúc nào và ở đâu, mà còn hết sức xúc tiến việc sửa soạn ấy và nhất định không để cho việc đàm phán với Pháp làm nhụt tinh thần quyết chiến của dân tộc ta”.

• 3 tháng 3

Chiếm xong miền Trung và miền Đông Nam Bộ địch mở cuộc càn lớn với 2.000 quân chia làm 4 hướng đánh vào khu căn cứ An Phú Đông nhằm tiêu diệt cơ quan lãnh đạo, chỉ huy và lực lượng vũ trang Gia Định. Ta tích cực chống càn, kết thúc trận càn địch bị tiêu diệt trên 100 tên. Căn cứ của ta được giữ vững.

• 4 tháng 3

Ủy ban Thường trực Quốc hội họp phiên đầu tiên cử ra một Ban thường vụ gồm 5 uỷ viên, cử thêm 4 đại biểu của Nam Bộ vào Ủy ban Thường trực và lập ra 3 tiểu ban của Quốc hội là: Tiểu ban Pháp - Chính; Tiểu ban Kinh tế và Tài chính; Tiểu ban xã hội.

• 4 tháng 3

Chính phủ liên hiệp kháng chiến họp phiên đầu tiên bàn về các vấn đề: nguyên tắc họp của Hội đồng chính phủ; Tuyên ngôn của chính phủ liên hiệp kháng chiến; chính sách đối với Pháp; quyền hạn của Bộ Quốc phòng và ủy ban kháng chiến. Hội đồng Chính phủ quyết định việc chuẩn bị kháng chiến, đồng thời đàm phán với Pháp trên nguyên tắc Việt Nam độc lập và cử một tiểu ban nghiên cứu những điều kiện của ta trong đàm phán. Tiểu ban này gồm: Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Bộ ngoại giao, Bộ trưởng Bộ quốc phòng. Chủ tịch và Phó Chủ tịch ủy ban kháng chiến.

• 5 tháng 3

Hạm đội Pháp tiến vào vùng biển Hải phòng, Ủy ban kháng chiến toàn quốc ra lời kêu gọi nhân dân cả nước sẵn sàng đứng lên đánh giặc cứu nước.

• 5 tháng 3

Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng (mở rộng) đã nhất trí tán thành chủ trương Hoà để tiến của Ban Thường vụ Trung ương Đảng, quyết định tạm thời hòa hoãn với thực dân Pháp.

• 6 tháng 3

Sáng: Hạm đội Pháp tiến vào sông Cấm (Hải Phòng); xảy ra cuộc nổ súng giữa quân Pháp và quân Tưởng. Pháp bị bắn chìm 2 tàu, chết và bị thương 70 tên, Tưởng bị cháy một kho đạn. Vì đã thỏa thuận với Pháp qua hiệp ước Pháp-Hoa, nên cuối cùng quân Tưởng phải để cho quân Pháp vào.

• 6 tháng 3

Thực hiện chủ trương Hoà để tiến, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký với đại diện chính phủ Pháp bản Hiệp định sơ bộ. Nội dung cơ bản của Hiệp định sơ bộ là: Chính phủ Pháp công nhận Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà là một quốc gia tự do, nằm trong khối Liên hiệp Pháp. Nước Việt Nam có Chính phủ, Nghị viện, quân đội và tài chính riêng. Sự thống nhất đất nước sẽ do trưng cầu dân ý quyết định. Chính phủ ta đồng ý cho 15.000 quân Pháp được vào thay thế quân Tưởng rút về nước. Số quân đó phải đóng ở những nơi quy định và phải rút khỏi Việt Nam trong 5 năm, mỗi năm rút một phần năm quân số. Quân đội hai bên ngừng bắn và ở nguyên vị trí đóng quân.

Trong hoàn cảnh lúc đó, việc ký kết hiệp định sơ bộ là một biện pháp đúng đắn và sáng tạo. Nhờ đó chúng ta đã đuổi nhanh quân Tưởng về nước giành thêm thời gian hoà bình để xây dựng và củng cố lực lượng về mọi mặt, chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài. Đồng bào Nam Bộ đã khéo lợi dụng điều kiện đó để xây dựng và phát triển lực lượng kháng chiến.

Sau Hiệp định sơ bộ

Pháp có nhiều hành động vi phạm Hiệp định ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam: đóng quân trái phép; không chịu đình chỉ chiến sự, tiếp tục hành quân bình định, đánh úp bộ đội ta; lập "Nam kỳ quốc" tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam; mở rộng chiếm đóng ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Tây Bắc Bắc Bộ, Lào vv...

Ta một mặt nghiêm chỉnh thi hành Hiệp định, mặt khác kiên quyết trừng trị các hoạt động vi phạm của địch, tranh thủ thời gian, củng cố lực lượng, phát triển lực lượng vũ trang, giành lại chính quyền ở cơ sở trong vùng địch chiếm, xây dựng chính quyền ta (ở Nam Bộ, có 1.100 xã trong tổng số 1.230 xã đã thành lập Ủy ban kháng chiến và các tổ chức quần chúng)

• 7 tháng 3

Quân Pháp vội vã đổ bộ lên Hải Phòng.

• 9 tháng 3

Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị Hòa để tiến, giải thích cho cán bộ, đảng viên, nhân dân hiểu rõ chủ trương tạm thời hòa hoãn với Pháp, đồng thời chỉ ra những nhiệm vụ cần kíp trong giai đoạn mới.

Chỉ thị vạch rõ, hòa với Pháp là nhằm: "tránh tình trạng bất lợi: bị cô lập, phải chiến đấu cùng một lúc với nhiều lực lượng phản động. Bảo toàn thực lực, bồi dưỡng và củng cố phong trào... chuẩn bị đầy đủ, nhằm cơ hội tốt tiến lên giai đoạn cách mạng mới...".

• 12 tháng 3

Trận đánh mở màn của lực lượng đặc công biệt động Sài Gòn trừng trị tên Việt gian Hiền Sĩ, do nữ sinh 17 tuổi Nguyễn Thị Lan (còn gọi là Lan Mê Linh) ở Ban công tác số một thực hiện tại khu vực chợ Bến Thành.

• 14 tháng 3

Tại Hà Nội, trên 100.000 đồng bào họp mít tinh đòi Pháp đình chỉ những hành động xâm lược và mở ngay cuộc đàm phán chính thức. Cùng ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân thế giới, trước hết là nhân dân Pháp hãy vì chính nghĩa mà đấu tranh đòi chính phủ Pháp thi hành hiệp định 6 tháng 3.

• 15 tháng 3

Bộ đội Sơn La chặn đánh địch ở Bản Mo và Mường Sai, diệt 50 tên. Tại Mường Hung ta vận động ngụy binh giết Đôn trưởng người Pháp, đưa toàn bộ vũ khí về với cách mạng.

• 17 tháng 3

Trung ương Đảng mở Trường quân chính Bắc Sơn bổ túc quân sự, chính trị cho đảng viên và hội viên Hội cứu quốc.

• 18 tháng 3

Pháp đưa quân lên Hà Nội. Sau 10 ngày xảy ra vụ chiếm Sở Tài chính của ta.

• 22 tháng 3

Chính phủ ban hành sắc lệnh số 33, quy định các cấp bậc, quân phục, phù hiệu cho lục quân toàn quốc.

• 24 tháng 3

Đác-giăng-li-ơ mời Chủ tịch Hồ Chí Minh hội đàm ở Vịnh Hạ Long. Trong cuộc gặp gỡ, Pháp ngoan cố bám giữ lập trường thực dân, ta giữ thái độ kiên quyết, hai bên thỏa thuận lịch tiếp tục đàm phán.

• 25 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 34 quy định tổ chức Bộ Quốc Phòng: Văn phòng và Chế tạo Quân nhu, Chế tạo Quân giới, Chính trị, Tình báo, Quân chính, Quân huấn, Công chính giao thông, Quân pháp, Quân nhu, Quân y cục.

• 25 tháng 3

Ký nghị định thành lập Cục Công binh.

Ngày 25-3 hàng năm trở thành Ngày truyền thống của bộ đội công binh Việt Nam.

• 25 tháng 3

Ty quản lý Bộ Quốc phòng, cơ quan tài chính đầu tiên của quân đội được thành lập.

• 26 tháng 3

Theo âm mưu của Pháp tách Nam Bộ thành một xứ tự trị có Chính phủ, Nghị viện, quân đội, tài chính riêng. Hội đồng tư vấn Nam Kỳ (do Pháp lập ra) thông qua đề nghị cử Nguyễn Văn Thinh làm Thủ tướng của cái gọi là "Chính phủ lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam".

• 27 tháng 3

Hơn một tuần sau khi tới Hà Nội, Pháp cho quân chiếm đóng Bộ Tài chính.

• 29 tháng 3

Chính phủ ban hành sắc lệnh Bảo vệ tự do cá nhân. Sắc lệnh quy định cụ thể những trường hợp bắt người giam cứu; nơi giam cứu; cấm tra tấn để lấy cung v.v. Lần đầu tiên quyền tự do thân thể của mọi người dân Việt Nam được pháp luật bảo vệ.

• 29 tháng 3

Chính phủ ra sắc lệnh số 41 quy định chế độ báo chí mới. Về thể lệ xuất bản, sắc lệnh nêu rõ: Mọi công dân Việt Nam đủ 21 tuổi, có điều kiện in ấn và phát hành, tuân thủ luật lệ kiểm duvệt của nhà nước đều được quyền xuất bản báo chí sau khi đã khai báo trước với Ủy ban hành chính 48 giờ.

• 29 tháng 3

Công an Nam Bộ trừng trị tên Trần Tấn Phát, ủy viên Hội đồng tư vấn Nam Kỳ.

• 30 tháng 3

Giới trí thức Bắc Bộ và Trung Bộ gửi thư tỏ lòng ủng hộ, đoàn kết với giới trí thức Nam Bộ.

• 30 tháng 3

Lễ khánh thành đê Đông Lao (phủ Hoài Đức, Hà Đông). Đến dự có Bộ trưởng Bộ Nội vụ Huỳnh Thúc Kháng, Bộ trưởng Giao thông công chính Trần Đăng Khoa, Chủ tịch uỷ ban hành chính Bắc Bộ Nguyễn Xiển.

• 3 tháng 4

Chính phủ ban hành sắc lệnh số 42 quy định thủ tục truy tố các khinh tội hay trọng tội khi phạm nhân là Bộ trưởng, Thứ trưởng, Chủ tịch UBHC Kỳ hoặc Tỉnh và Đại biểu Quốc hội.

• 3 tháng 4

Chính phủ ra sắc lệnh thành lập Ủy ban vận động đời sống mới. Mục đích của Ủy ban là vận động nhân dân thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, bài trừ hủ tục chống các nạn nghiện rượu, thuốc phiện và truyền bá vệ sinh thông thường cho quần chúng.

• 5 tháng 4

Học sinh Đoàn trong các trường nội ngoại thành Hà Nội được thành lập.

• 5 tháng 4

Tướng Lơ-Cléc chỉ thị cho các đơn vị Pháp ở miền Bắc không chỉ lập lại trật tự trước kia mà còn phải bênh vực quyền lợi của Pháp trong khi cuộc đàm phán diễn ra ở Đông Dương và ở Pari, vừa dùng phương pháp hòa bình, vừa dùng vũ lực khi cần thiết.

• 10 tháng 4

Va-luy, chỉ huy quân tiếp phòng ở miền Bắc, chỉ thị cho cấp dưới kế hoạch phòng thủ, trong đó nhấn mạnh: từ những hành động mang tính chất quân sự tiến tới một màn đảo chính lật đổ đối phương.

• 10 tháng 4

Ban hành sác lệnh Đảm phụ quốc phòng nhằm huy động của cải của nhân dân đóng góp cho nhu cầu kháng chiến và kiến quốc.

• 12 tháng 4

Trước sức ép của lực lượng vũ trang cách mạng, "Việt Nam đồng minh quân" do Vũ Kim Thành chỉ huy phải rút khỏi Hồng Gai. Ta lập lại chính quyền nhân dân ở khu mỏ.

• 15 tháng 4

Khánh thành đê Quảng Cư và Diễm Xuân (thuộc Vĩnh Yên và Sơn Tây), một công trình lớn của Chính phủ và nhân dân.

• 16 tháng 4

Theo nghị định số 12 NĐ của Bộ Quốc phòng, Quân y cục được thành lập, nhiệm vụ tổ chức y tế và thú y trong quân đội; Cục trưởng: Bác sĩ Vũ Văn Cẩn.

Ngày 16-4 trở thành ngày truyền thống của bộ đội quân y Việt Nam.

• 16 tháng 4 đến 23 tháng 5

Phái đoàn Quốc hội nước VNDCCH sang thăm nước Cộng Hoà Pháp. Do sự thoả thuận của hai chính phủ, phái đoàn Quốc hội ta do đồng chí Phạm Văn Đồng dẫn đầu sang thăm thân thiện Quốc hội và nhân dân Pháp. Nhiệm vụ của Phái đoàn như Hồ Chủ tịch căn dặn trước khi lên đường là "Đoàn kết, cẩn thận làm cho nước Pháp hiểu ta để gây tình hữu nghị giữa hai dân tộc". Cuộc đi thăm nước Pháp của phái đoàn Quốc hội đã thành công tốt đẹp.

• 17 tháng 4

Việt Nam quốc dân Đảng phải rút khỏi Nghĩa Lộ.

• 17 tháng 4 đến 12 tháng 5

Hội nghị trù bị Đà Lạt.

Để chuẩn bị cho cuộc đàm phán chính thức ở Paris, phái đoàn Chính phủ Việt Nam và Pháp đã họp trù bị ở Đà Lạt.

Đoàn đại biểu chính phủ ta do đồng chí Võ Nguyên Giáp dẫn đầu.

Đoàn đại biểu Chính phủ Pháp do Mắc Ăng-drê dẫn đầu.

Hội nghị trù bị Đà Lạt đã thảo luận những vấn đề về mối liên lạc ngoại giao của Việt Nam với nước ngoài, về chế độ tương lai của Đông Dương và những vấn đề về quan hệ kinh tế, văn hóa giữa Pháp và Việt Nam.

Do lập trường thực dân phản động và thái độ ngoan cố, hiếu chiến của phái đoàn Pháp, Hội nghị bế tắc ngay từ đầu. Các vấn đề cụ thể thảo luận trong Hội nghị đều không đưa đến một sự thoả thuận nào. Thực dân Pháp dùng mọi thủ đoạn hòng lập lại nền thống trị cũ của chúng ở Việt Nam. Chúng khăng khăng đòi lập lại chế độ toàn quyền Pháp ở Đông Dương, tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam và tước bỏ quyền ngoại giao độc lập của ta.

Đoàn đại biểu của ta đã tích cực đấu tranh vạch trần âm mưu của thực dân Pháp, đồng thời kiên quyết giữ vững lập trường hoà bình, độc lập dân tộc và thống nhất Tổ quốc, thân thiện với nhân dân Pháp trên nguyên tắc bình đẳng, không xâm phạm chủ quyền của nhau. Thay mặt Đoàn đại biểu Chính phủ ta, đồng chí Võ Nguyên Giáp khẳng định "Chúng tôi tuyên bố kết liễu các vị Toàn quyền''.

• 18 tháng 4

Trên cơ sở sắc lệnh ban hành ngày 21-2-1946 Thiết lập Việt Nam Công an Vụ Bộ Nội vụ ban hành nghị định số 121/NV quy định cơ cấu tổ chức, quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan công an từ cấp TW đến tỉnh và sự liên lạc giữa các cơ quan công an với các cơ quan hành chính và tư pháp.

• 19 tháng 4

Đại hội các dân tộc thiểu số miền Nam

Để đập tan âm mưu chia rẽ và lập các xứ "tự trị" của thực dân Pháp, theo chủ trương đoàn kết dân tộc của Đảng, các dân tộc thiểu số ở miền Nam Việt Nam đã họp Đại hội tại Plây Cu.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ đã gửi thư đến Đại hội. Người nêu cao tinh thần đoàn kết của đồng bào các dân tộc và vạch rõ những âm mưu thâm độc của thực dân Pháp hòng chia rẽ khối đoàn kết toàn dân của nhân dân ta. Người căn dặn đồng bào các dân tộc phải đoàn kết chặt chẽ, kiên quyết đấu tranh đập tan những âm mưu thủ đoạn của thực dân Pháp, góp phần bảo vệ chính quyền, giữ gìn độc lập của Tổ quốc. Người chỉ rõ: "Sông có thể cạn, núi có thể mòn nhưng lòng đoàn kết của chúng ta không bao giờ giảm bớt. Chúng ta quyết góp chung lực lượng lại để giữ vững quyền tự do độc lập của chúng ta".

• 22 tháng 4

Chính phủ ra sắc lệnh số 52 quy định Quyền tự do lập hội, miễn là các hội không hoạt động làm đồi phong bại tục hại đến trật tự chung hoặc đến sự an toàn của quốc gia.

• 27 tháng 4

Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp hai phái viên hãng Vô tuyến điện Paris đến xin thu thanh ý kiến của Người và 3 bài hát: Tiến quân ca, Diệt phát xít, Hồ Chí Minh muôn năm, để gửi về Pháp.

• 28 tháng 4

Hồ Chủ tịch đến dự lễ khánh thành đê Mỹ Lộc và đê Hưng Nhân thuộc tỉnh Thái Bình.

• 29 tháng 4

Sắc lệnh quy định công nhân được hưởng lương ngày nghỉ lễ quốc tế lao động 1-5. Lần đầu tiên ngày Hội lao động quốc tế 1-5 được công nhận là ngày hội chính thức của người lao động Việt Nam.

• Tháng 4

Biệt động Sài Gòn tập kích vào kho đạn gần Đài phát thanh phá huỷ hàng nghìn tấn đạn, diệt và làm bị thương 40 tên Pháp.

Pháp đánh úp một số đơn vị và cơ quan của tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận. Pháp chiếm Viên Chăn.

• Đầu tháng 5

Đoàn cán bộ miền Nam ra thăm miền Bắc.

Đoàn vừa đến Hà Nội hôm trước thì hôm sau được Bác Hồ đến thăm. Người ân cần thăm hỏi từng người và tình hình cuộc chiến đấu ở Nam Bộ. Ngày 19-5 Đoàn đến mừng thọ Hồ Chủ tịch. Người trìu mến nhìn mọi người rồi nói:

"Bác không thết các cô các chú gì cả vì nhân dân ta ở miền Nam còn đang chịu bao nhiêu đau khổ bởi giặc Pháp gây ra. Bác cháu ta chưa thể nào vui được. Vậy các cô các chú về báo cáo với nhân dân miền Nam thân yêu rằng: Lòng già Hồ, lòng nhân dân miền Bắc lúc nào cũng ở bên cạnh đồng bào miền Nam ruột thịt. Cả nước ta một lòng đánh đuổi giặc Pháp. Nhất định chúng ta giành thắng lợi, sẽ có ngày đoàn tụ Nam Bắc một nhà. Lúc đó cả nước ta sẽ liên hoan thắng lợi một thể".

• Đầu tháng 5

Ta chủ động tấn công ở Vạn Giã, Hiền Lương. Ở đồn Vạn Giã quân Pháp có lực lượng khá mạnh. Trung đoàn 79 thuộc đại đoàn 27 dùng hai tiểu đoàn đánh đồn Vạn Giã và 1 tiểu đoàn đánh quân tiếp viện. Trung đoàn 80 sử dụng 2 tiểu đoàn đánh đồn Hiền Lương, 1 tiểu đoàn đánh quân tiếp viện. Đêm 7-5 các đơn vị đồng loạt nổ súng tiêu diệt nhiều địch, thu trên 1.000 súng trường, 24 trung liên và đại liên, ba máy vô tuyến điện. Trận tiến công đồn Vạn Giã thắng lợi đánh dấu một bước tiến bộ mới của lực lượng vũ trang Nam Trung Bộ.

• 2 tháng 5

Chia ngoại thành Hà Nội ra làm 5 khu: Lãng Bạc, Đại La, Đống Đa, Đề Thám, Mê Linh.

• 3 tháng 5

Công an Nam Bộ trừng trị tên Nguyễn Văn Thạch, ủy viên Hội đồng tư vấn Nam Kỳ

• 6 tháng 5

Đổi Ủy ban kháng chiến toàn quốc thành Quân sự ủy viên Hội.

• 8 tháng 5

Chính phủ ra sắc lệnh số 64 về việc Thành lập các cơ quan lao động trong toàn cõi Việt Nam.

Nhiệm vụ của các cơ quan này là bảo đảm và bênh vực quyền lợi cho công nhân, dung hoà quyền lợi giữa chủ thợ, kiểm soát việc thi hành các luật lệ ban bố về lao động, giải quyết các vấn đề về lao động và phân phát nhân công cho các ngành.

• 14 tháng 5

Chia thành phố Hà Nội ra làm 17 khu: Trúc Bạch, Đồng Xuân, Thăng Long, Đông Thành, Đông Kinh Nghĩa Thục, Hoàn Kiếm, Văn Miếu, Quán Sứ, Đại học, Bẩy Mẫu, Chợ Hôm, Lò Đúc, Hồng Hà, Long Biên, Đồng Nhân, Vạn Thái, Bạch Mai.

• 14 tháng 5

Chính phủ ký quyết định thành lập Cục Quân chính.

• 16 tháng 5

Chính phủ lập "Quỹ tham gia kháng chiến" kêu gọi mỗi người dân đóng góp một số tiền bằng 10 ngày sinh hoạt phí của bộ đội. Kết quả thu được 174 triệu đồng.

• 22 tháng 5   

Chủ tịch Chính phủ ra sắc lệnh số 70 thành lập "Ủy ban trung ương hộ đê ở Bắc Bộ".

• 22 tháng 5

Sắc lệnh số 71-SL của Chính phủ đổi tên Vệ Quốc Đoàn thành Quân đội Quốc gia Việt Nam và nêu quy tác về tổ chức, biên chế, quân phong, quân kỷ, nghi lễ của quân đội.

• 22 tháng 5

Hội Liên Việt Quốc dân Việt Nam gọi tắt là Hội Liên - Việt đã được thành lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh là Hội trưởng danh dự, Huỳnh Thúc Kháng là Hội trưởng nhằm đoàn kết tất cả mọi người Việt Nam yêu nước không phân biệt đảng phái, giai cấp, xu hướng chính trị, tôn giáo, tín ngưỡng, dân tộc trong một mặt trận chung, nhằm thực hiện "mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam độc lập, thống nhất, dân chủ và giàu mạnh”.

Ban Chấp hành Trung ương Hội gồm:

- Tôn Đức Thắng: Phó Chủ tịch
- Cù Huy Cận: Tổng thư ký
- Trần Huy Liệu: Ủy viên
- Phạm Ngọc Thạch: Ủy viên
- Ngô Tử Hạ: Ủy viên
- Nguyễn Tường Long: Ủy viên

• 26 tháng 5

Khai giảng khoá 1 trường võ bị Trần Quốc Tuấn, Trường đào tạo sĩ quan đầu tiên của nước VNDCCH, thành lập tại Sơn Tây tháng 5-1946. Giám đốc là ông Hoàng Đạo Thúy. Hồ Chủ Tịch đến dự, sau khi căn dặn mọi người phải thực thà, đoàn kết, cố gắng học tập, hết sức tôn trọng kỷ luật. Người nói: "Mong rằng anh em ở đây, bao giờ cũng phải làm theo hai khẩu hiệu mà nó là cái mục đích của anh em: Trung với nước, hiếu với dân". Người đã trao tặng cho trường lá cờ thêu sáu chữ vàng: "Trung với nước, hiếu với dân”.

• 26 đến 28 tháng 5

Thường vụ Trung ương Đảng họp mở rộng, có cán bộ từ chiến trường miền Nam ra dự. Hội nghị nhấn mạnh: "Phải thống nhất chỉ huy", "Giữ quyền chủ động tác chiến", "Phát triển vũ trang tuyên truyền", "Quấy rối ở các thành phố".

• 27 tháng 5

Hội nghị đại biểu công nhân toàn quốc họp ở Hà Nội quyết định thành lập Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, đoàn kết và thống nhất các tổ chức giai cấp công nhân trong nước. TLĐLĐVN đã gia nhập Liên hiệp công đoàn thế giới.

• 28 tháng 5

Thành lập Thị xã Bắc Ninh thuộc tỉnh Bắc Ninh, gồm 2 khu phố:

1. Khu Kinh Bắc, có các phố: Tiền An, Vệ An, Thị Chung, Yên Mân, Niêm Xá, Đỗ Xá, Ninh Xá và Y Na.
2. Khu Vũ Ninh, có các phố: Đáp Cầu, Thị Cầu, Tân Ấp. Cổ Mễ và Thanh Sơn.

• 29 tháng 5

Sắc lệnh số 75 quy định tổ chức của Bộ Tài chính.

• 30 tháng 5

Trong Thư gửi các đồng chí Nam Bộ, Thường vụ Trung ương Đảng nghiêm khắc phê phán những biểu hiện sai lầm như xung đột, gây chia rẽ giữa "Việt Minh mới" và "Việt Minh cũ", kết nạp đảng viên theo cách "Tự do ghi tên" khiến một số phần tử cơ hội, khiêu khích chui vào phá hoại Đảng. TVTWĐ quyết định thành lập Ủy ban cải tổ Đảng bộ Nam Bộ do đồng chí Lê Duẩn phụ trách.

• 30 tháng 5

Báo ”Sao vàng" (kế tục báo "Quân giải phóng"). Cơ quan tuyên truyền, huấn luyện binh sĩ của Quân ủy hội, ra số đầu tiên.

Toà soạn nhà số 28 Triệu Quang Phục (Nay là phố Hàng Bài). Chủ bút: Trần Huy Liệu.

• 30 tháng 5

Nhân dân Hà Nội mít tinh tiễn Chủ tịch Hồ Chí Minh đi thăm Pháp, với tư cách là thượng khách của Chính phủ Pháp. Hồ Chủ tịch nói chuyện với đồng bào cả nước về mục đích chuyến đi và 4 điều đồng bào cần làm để giúp cho cuộc ngoại giao thắng lợi, đó là:

1- Đoàn kết chặt chẽ, tránh mọi sự chia rẽ.
2- Ra sức cần kiệm cho khỏi nạn đói khổ.
3- Ra sức giữ gìn trật tự, tuyệt đối vâng theo mệnh lệnh của Chính phủ.
4- Đối với các kiều dân hữu bang, phải tử tế ôn hòa.

• 31tháng 5

Phái đoàn đàm phán do đồng chí Phạm Văn Đồng dẫn đầu lên đường sang Pa-ri. Hồ Chủ tịch với tư cách là "thượng khách" của Chính phủ Pháp cũng lên đường cùng ngày.

Trước khi sang Pháp, Người gửi thư đến đồng bào Nam Bộ, khẳng định:

"Đồng bào Nam Bộ là dân nước Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi!”

• Tháng 5

- Hội nghị mật mã quân sự lần thứ nhất bàn công tác bí mật mật mã va giao nhận luật.

- Bộ đội Chiến khu 1 và Chiến khu 2 tiến công bọn phản động ở Bạch Hạc, Việt Trì tiêu diệt phần lớn lực lượng Việt Nam Quốc dân Đảng ở đây. Số còn lại chạy về Phú Thọ sau khi phá đê Bạch Hạc.

- Ta nắm lại các lực lượng vũ trang ở các tỉnh Tân An, Mỹ Tho, Sa Đéc, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, thành lập được 5 chi đội (14, 17, 18, 19, 20).

• Tháng 5

Trường Quân chính Ngân Sơn (Phú Yên) được thành lập, kịp thời đào tạo cán bộ đại đội cho các đơn vị phía Nam.

• Tháng 5

Xứ ủy Nam Bộ liên lạc được với lực lượng vũ trang Khu 9 ở U Minh. Xứ ủy chủ trương đưa bộ đội trở lại bám đất, bám dân, xây dựng cơ sở quần chúng, phát động chiến tranh du kích.

• 1 tháng 6

"Chính phủ cộng hoa Nam Kỳ tự trị" tay sai của bọn phản động Pháp ra đời, nhằm chống lại mọi quyết định về vấn đề Nam Kỳ trong cuộc đàm phán Việt - Pháp ở Pari.

• 1 tháng 6

Ủy ban kháng chiến miền Nam mở trường Lục quân trung học Quảng Ngãi tại thị xã Quảng Ngãi, Trường có 500 học viên, nhiệm vụ đào tạo và bổ túc cán bộ tiểu đội, trung đội. Hiệu trưởng Nguyễn Sơn nguyên Chủ tịch Ủy ban kháng chiến miền Nam.

Hàng ngàn cán bộ được đào tạo và đưa về các đơn vị cơ sở trước khi cuộc kháng chiến bùng nổ trên toàn quốc.

• 4 tháng 6

Thành lập Cục Quân huấn.

• 17 tháng 6

Bộ Nội vụ ra Nghị định số 325, thành lập các Ty Bình dân học vụ tỉnh, và Ban Bình dân học vụ huyện.

• 20 tháng 6

Bộ Quốc phòng ra Nghị định số 49/NĐ quy định một số điểm trong quân đội quốc gia gồm 7 chương, 48 điều. Chương I: Quân phụ, phù hiệu, cấp hiệu; Chương II: Sổ sách tuyển binh; Chương III: Quân phong quân kỷ; Chương IV: Công việc trong đồn trại; Chương V: Công việc hàng ngày trong mỗi đại đội; Chương VI: Vệ sinh và thứ tự; Chương VII: Công tác ở địa phương.

• 20 tháng 6

Địch dùng hàng trăm xuồng nhỏ tiến công khu căn cứ Cái Tàu (Cà Mau), ta bắn chìm nhiều xuồng, diệt 80 tên.

• 21 tháng 6

Quân Pháp mở cuộc tiến công lớn đánh chiếm toàn bộ Tây Nguyên.

• 22 tháng 6

Một tiểu đoàn địch từ Mađrắc tiến đánh Củng Sơn, sau đó từ hai hướng chúng tiến công Tuy Hoà.

Các trung đoàn 79, 80, 81, 82 kết hợp đánh trước mặt với đánh cạnh sườn, đánh ở ngoài và trong lòng địch ngăn chặn và phản công, tiến công đã đập tan cuộc hành quân đánh chiếm Phú Yên của địch.

• 23 tháng 6

Ta phục kích trên sông Sài Gòn bắn chìm hai thuyền và diệt hàng trăm tên đến tiếp viện, thu 60 súng trường, 4 súng máy.

• 24 tháng 6

Chi đội Trần Quốc Toản (Sau đổi là Trung đoàn 92) diệt bọn phản động Quốc dân Đảng ở thị xã Phú Thọ và Việt Trì.

• 25 tháng 6

Địch từ Bầu Cạn, Hòa Rồng đánh chiếm Plây Cu, quân ta chống cự được một ngày rồi rút về Măng Giang.

• 25 tháng 6

Thành lập Cục chế tạo quân giới.

• 28 tháng 6 đến 27 tháng 7

Nha Bình dân học vụ mở lớp đào tạo cán bộ bình dân học vụ cốt cán cho các dân tộc ít người gọi là khóa "Đoàn kết'' cho 75 đại biểu của 14 dân tộc (Mường, Hoa, Dao, Ba Na, Chàm...) tham dự.

• 29 tháng 6

Quân ta bẻ gẫy cuộc tiến công vào Đức Hoà của 2.000 tên địch, có máy bay, xe tăng yểm trợ. Sau một ngày liên tục chiến đấu ta phá huỷ 25 xe quân sự, tiêu diệt nhiều địch, thu vũ khí, bắn rơi 1 máy bay.

• 29 tháng 6

Đoàn pháo binh Thủ Đô, đơn vị đầu tiên của bộ đội pháo binh Việt Nam được thành lập. Đoàn gồm 3 trung đội: Pháo đài Láng, Pháo đài Xuân Tảo và Pháo đài Xuân Canh.

Ngày 29-6-1946 được lấy là Ngày thành lập Binh chủng pháo binh Việt Nam.

• Cuối tháng 6

Tây Nguyên kháng chiến anh dũng. Ngay sau khi ký hiệp định sơ bộ 6-3, trong những ngày còn đang họp trù bị ở Đà Lạt, bọn thực dân Pháp ở Đông Dương đã xúc tiến tập trung tấn công hòng mở rộng vùng chiếm đóng ở cực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Quân và dân ta ở Tây Nguyên và cực Nam Trung Bộ đã chặn đánh quân địch ở Buôn Hồ, Plây-cu, An Khê, Công Tum tiêu diệt hàng trăm tên.

• Tháng 6

Quân y cục tổ chức Hội nghị cán bộ quân y lần thứ nhất, thông qua hệ thống tổ chức quân y, thành lập Quân y viện Trung ương, Viện bào chế tiếp tế Trung ương. Các chiến khu 1, 2, 3, 10, 11 thành lập Quân y vụ, các Ban quân y trung đoàn, tiểu đoàn và đại đội. Ở Trung bộ thành lập Quân y phân cục; các khu 7, 8, 9 tổ chức Phòng quân y.

Quân y cục phát hành báo "Vui sống". Cơ quan tuyên truyền và vệ sinh y học trong quân đội.

• Tháng 6 đến tháng 9

Hội nghị Phông ten nơ blô. Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam do đồng chí Phạm Văn Đồng dẫn đầu. Đoàn đại biểu Chính phủ Pháp do Mắc Ăngdrê dẫn đầu.

Hội nghị này nhằm giải quyết các mối quan hệ giữa Việt Nam và Pháp. Song do thái độ ngoan cố của bọn thực dân Pháp muốn duy trì chế độ thực dân ở Đông Dương, bắt nhân dân các nước Đông Dương trở lại nô lệ cho chúng lần nữa và chia cắt nước Việt Nam, cho nên các vấn đề về quan hệ giữa Việt Nam và Pháp đưa ra hội nghị đã bế tắc và không đi đến kết quả.

Sau khi kịch liệt phản đối lập trường hết sức phản động của phía Pháp tại hội nghị, ngày 13-9-1946 Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam đã lên đường về nước.

Hội nghị Phông ten nơ blô bị bỏ dở, không đạt được mục đích là ký một hiệp ước chính thức giữa ta và Pháp. Nhưng hội nghị đã làm cho dư luận quốc tế chú ý đến Việt Nam và hiểu được nguyện vọng tha thiết của dân tộc Việt Nam là độc lập và thống nhất.

• Đầu tháng 7

Ta tiến công giải phóng Đồng Mỏ và thị xã Lạng Sơn.

• 7 tháng 7

Lớp bổ túc quân sự trung cấp đầu tiên của quân đội ta khai giảng ở Tông (Sơn Tây). Lớp có gần 100 học viên. Thời gian học ngắn, nhưng nội dung huấn luyện phong phú, tương đối toàn diện cả quân sự và chính trị.

Lớp bổ túc quân sự trung cấp đầu tiên này được coi là tiền thân của Học viện Lục quân. Ngày 7-7 được coi là ngày thành lập Học viện Lục quân

• 9 tháng 7

Chính phủ ký sắc lệnh số 119/SL tổ chức Bộ Quốc gia giáo dục

Luật sư Vũ Đình Hoè (trong chính phủ Liên hiệp lâm thời) được cử làm Bộ trưởng

• 12 tháng 7

Trong buổi đón tiếp của Ủy ban Trung ương Hội Pháp - Việt tại Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố với các nhà báo sáu điều về vấn đề Nam Bộ và quan hệ Việt Pháp. Điều 3, Người nói: "Nam Bộ là một bộ phận nước Việt Nam, không có ai có quyền chia sẻ, không lực lượng nào có quyền chia rẽ”.

• 12 tháng 7

Tại Hà Nội, Công an, Vệ quốc đoàn và Tự vệ Hà Nội khám xét trụ sở của bọn Việt gian tại các phố Minh Khai, Quán Thánh và đặc biệt ở phố Ôn Như Hầu (nay là phố Nguyễn Gia Thiều). Tại đây, ta phát hiện đầy đủ tang chứng về tội phản quốc và kế hoạch lật đổ chính quyền cách mạng và những tội ác ghê tởm của chúng như giết người, cướp của, bắt cóc, in bạc giả... Kế hoạch đảo chính ngày 14 của chúng bị phá sản hoàn toàn, đánh dấu sự thất bại và sự tan rã của bè lũ tay sai đế quốc.

• 13 tháng 7 đến 14 tháng 7

Hội nghị của Ủy ban hành chính toàn quốc.

Mục đích: kiểm điểm, rút kinh nghiệm công việc của ƯBHC toàn quốc từ ngày giành chính quyền, để đi tới sự thống nhất các cơ quan trong guồng máy hành chính.

• 15 tháng 7

Ta diệt 40 tên Pháp, 200 lính nguỵ, thu nhiều súng trên đường số 13, từ Thủ Dầu Một đi Lộc Ninh.

• 19 tháng 7

Tạm lập tại tỉnh Quảng Yên một khu đặc biệt gọi là "Khu đặc biệt Hồng Gai" gồm châu Cẩm Phả và thị xã (Cẩm Phả bến, Cẩm Phả mỏ, Hà Tu, Hà Lầm, Bãi Cháy, Hồng Gai).

• 22 tháng 7

Đảng Xã hội Việt Nam thành lập nhằm tập hợp giới trí thức Việt Nam yêu nước, sát cánh cùng toàn dân bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc. Đảng Xã hội Việt Nam tự nguyện gia nhập Hội liên hiệp quốc dân Việt Nam và có nhiều đóng góp trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu nước cũng như trong công cuộc xây dựng đất nước.

• 29 tháng 7 đến 3 tháng 8

Hội nghị thể dục Trung Bộ họp tại Huế.

• 31 tháng 7

Hội nghị cán bộ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ nhất. Vấn đề trung tâm để Hội nghị thảo luận là củng cố và mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất. Hội nghị nhận định chính sách xâm lược của thực dân Pháp từ khi phái đoàn Chính phủ ta sang Pháp để mở cuộc đàm phán Chính thức là: "Về quân sự thì khiêu khích lấn dân, về chính trị thì chia rẽ để chờ thời cơ lật đổ Chính phủ ta. Hội nghị định rõ đường lối cơ bản của Đảng trong giai đoạn này là "thống nhất bên trong, tìm bạn bên ngoài" và "tích cực sẵn sàng về quân sự và chính trị đối phó với những bất trắc có thể xảy ra".

• Tháng 7

Pháp tiến công chiếm đóng Móng Cái, bị ta đánh trả gây thiệt hại nặng. Để trả đũa, chúng đã tàn sát đẫm máu nhân dân địa phương. Pháp còn cho quân đổ bộ, phối hợp với lực lượng tại chỗ, đánh chiếm Hồng Gai.

• 3 tháng 8

Quân Pháp đánh chiếm doanh trại Vệ Quốc đoàn ở thị xã Bắc Ninh, đặt trạm gác ở Cầu Đuống và chiếm đóng sân bay Hạ Vĩ (Bắc Giang).

• 3 tháng 8

Nhân dân Sài Gòn bãi công, bãi chợ, phản đối thực dân Pháp triệu tập hội nghị Liên bang Đông Dương ở Đà Lạt.

• 10 tháng 8

Chính phủ ban hành sắc lệnh số 146 quy định những nguyên tắc căn bản cho nền giáo dục mới đó là: đại chúng hoá, dân tộc hoá, khoa học hoá và theo tôn chỉ phụng sự lý tưởng quốc gia và theo dân chủ. Điều 11 của sắc lệnh còn quy định: "Ở tất cả các bậc học, học sinh không phải trả học phí, và trong các kỳ thi tốt nghiệp, học sinh cũng không phải trả một khoản nào, học sinh xuất sắc mà nghèo, sẽ được học bổng của chính phủ cấp cho" (điều 12).

• 10 tháng 8

Pháp đưa 500 tên phỉ người Hoa, người Nùng từ Hải Ninh lên Lạng Sơn hoạt động phá hoại, chuẩn bị hoạt động khiêu khích, lấn chiếm mới.

• 13 tháng 8

Sáp nhập kinh thành Nội vào thành phố Thuận Hoá.

• 15 tháng 8

Thành lập Thị xã Hưng Yên thuộc tỉnh Hưng Yên, gồm 2 khu phố: Khu Đẩu Lĩnh và Khu Đằng Giang.

• 19 tháng 8

Kỷ niệm 1 năm ngày Tổng khởi nghĩa tại Sài Gòn nổ ra cuộc đình công lớn, nhân dân kiên quyết không hợp tác với Pháp.

• 23 tháng 8

Chính phủ ban hành sắc lệnh số 163 thành lập toà án binh lâm thời đặt tại Hà Nội. Toà án này có quyền xét xử những quân nhân và những người làm trong các cơ quan quân đội có phạm pháp làm ảnh hưởng tới thanh danh hay làm thiệt hại quân đội.

• 25 đến 27 tháng 8

Đại hội giáo giới toàn quốc lần thứ nhất.

Với sự giúp đỡ của Tổng bộ Việt Minh và các đoàn thể Cứu quốc, Bộ Giáo dục đã triệu tập Đại hội giáo giới toàn quốc trong 3 ngày (từ 25 - 27-8-1946) tại Nhà hát lớn Hà Nội. Đây là cuộc họp mặt đầu tiên gồm đủ các đại biểu giáo giới các cấp học khắp cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Các giáo chức đã trao đổi những vấn đề thuộc về quan điểm, lý luận giáo dục mới của nước Việt Nam là: dân tộc, khoa học và đại chúng.

Đại Hội đã bầu Ban chấp hành Liên đoàn giáo giới Việt Nam.

• 26 tháng 8

57 người đại diện ký vào bản quốc nghị gửi Quốc hội và Chính phủ Trung ương "xin Quốc hội và Chính phủ trung ương đổi ngay tên thành phố Sài Gòn lại làm tên thành phố Hồ Chí Minh để tượng trưng cho sự chiến đấu hy sinh và cương quyết trở về với tổ quốc của dân Nam Bộ".

• 28 tháng 8

Đại diện Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Dân chủ đảng và Trung ương Việt Quốc ký bản Biện pháp thoả thuận sự thống nhất quân đội ở Vĩnh Yên.

• 31 tháng 8

Chính phủ ra sắc lệnh số 154/SL quyết định mở rộng việc phát hành giấy bạc Việt Nam ra miền Bắc Trung Bộ, từ vĩ tuyến 16 trở ra.

• Tháng 8

Một năm chống nạn mù chữ, 60.510 lớp học đã được mở thu hút được 1.320.870 học viên, số giáo viên: 34.450 người

Trong đó có các tỉnh tiên phong về chống nạn mù chữ là Bắc Ninh, Bắc Giang, Hưng Yên, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình.

• Tháng 8

Ta giải phóng thị xã Yên Bái. Bọn tay sai Tưởng rút về Lào Cai.

• 14 tháng 9

Ký kết Tạm ước ngày 14 tháng 9 tại Paris.

Sau khi Hội nghị Phôngtennơblô không đi đến kết quả, để kéo dài thêm thời gian hoà hoãn và để tỏ thiện chí của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh với tư cách là thượng khách của Chính phủ Pháp, đã tranh thủ dàn xếp với Chính phủ Pháp ký kết bản Tạm ước ngày 14 tháng 9.

Nội dung bản tạm ước là sự thoả thuận tạm thời giữa ta và Pháp về một số vấn đề bức thiết có tính chất bộ phận: Chính phủ Pháp thi hành các quyền tự do dân chủ và ngừng bắn ở Nam Bộ. Chính phủ ta nhân nhượng thêm cho Pháp một số quyền lợi về kinh tế và văn hóa của Pháp ở Việt Nam.

Tạm ước 14-9 là một sách lược ngoại giao tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm làm cho nhân dân ta có thêm thời gian để chuẩn bị lực lượng tiến hành cuộc kháng chiến lâu dài chống thực dân Pháp xâm lược.

• 15 tháng 9 đến 25 tháng 9

Đại hội toàn quốc Việt Nam dân chủ Đảng tại Hà Nội. Đây là đại hội đầu tiên của một chính đảng Việt Nam họp công khai tại thủ đô. Đại hội đã ra quyết nghị tuyên bố: Chính sách đối ngoại: - Cương quyết đối phó với bọn Pháp phản động - thân thiện với dân chúng và các đoàn thể dân chủ Pháp - Liên minh với các lực lượng dân chủ trên thế giới và các nhược tiểu dân tộc - Thân thiện với Trung Hoa, Anh, Mỹ và Liên Xô v.v...

Chính sách đối nội: - Thực hiện khẩu hiệu đại đoàn kết: Đoàn kết tôn giáo, đảng phái, giai cấp - Triệt để ủng hộ Chính phủ và Hồ Chủ tịch - Thân thiện với các bạn Hoa kiều và Ấn kiều.

Đại hội đã xét lại điều lệ của Đảng và thông qua một chương trình hành động. Một kế hoạch phát triển và củng cố Đảng. Đại hội cũng đã bầu một ban Trung ương Đảng gồm các đại biểu Trung Nam Bắc.

• 18 tháng 9

Đơn vị cuối cùng của quân Tưởng rút khỏi Hải Phòng. Dân tộc ta bớt được một kẻ thù nguy hiểm.

• 21 đến 22 tháng 9

Cuộc thi Trẻ em khoẻ và đẹp lần đầu tiên của nước ta được tổ chức tại Ấu trĩ Viên (Hà Nội). Có 300 trẻ em dưới 30 tháng tuổi đã ghi tên dự thi theo 3 loại: loại A từ lọt lòng tới 6 tháng, loại B từ 6 tháng đến 12 tháng, loại C từ 12 đến 30 tháng.

Kết quả: * Loại A: giải thưởng danh dự em Nguyễn Sống Vui (toà báo Vui Sống đặt tên vì em chưa có tên).
- Giải nhất: em Nguyến Thị Đoan Thanh (con 1 nhà giáo).

* Loại B: - giải danh dự: Nguyễn Mạnh Cường con một nhà buôn, em sẽ là con đỡ đầu của thành phố.
- giải nhất: Vũ Minh Đạo, con 1 dược sĩ

* Loại c: - giải danh dự: em Trần Ngọc Bảo, em được nhận là con đỡ đầu của Chính phủ Việt Nam.
- giải nhất: em Nguyễn Xuân Quang.

Đặc biệt những em được giải thưởng phần nhiều là bú sữa mẹ.

• 30 tháng 9

Lớp bổ túc Quân Sự trung cấp thứ 2 khai giảng. Có 120 học viên.

• Tháng 9

Bộ Tổng tham mưu triệu tập Hội nghị các Khu trưởng nghiên cứu cách đánh trong thành phố, thị xã và biện pháp chống địch từ thành phố đánh ra.

• 1 tháng 10

Trường Thương mại thục nghiệp đầu tiên ở Hà Nội khai giảng.

Trường có các lớp Cao đẳng, Trung đẳng và Dự bị dạy bằng tiếng Việt Nam, tiếng Anh và tiếng Pháp.

• 12 tháng 10

Ông Cao Triều Phát, chủ tịch mười hai phái Cao Đài Tuyên thệ "Trung thành với Chính phủ Hồ Chí Minh, kiên quyết đấu tranh cho nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc".

• 14 tháng 10

Quân và dân Gia Định đánh bại cuộc càn của hơn 1.000 tên địch đánh vào Tân Mỹ.

• 18 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Đắcgiăngliơ, Cao ủy Pháp tại Đông Dương ở Vịnh Cam Ranh.

• 19 tháng 10

Khai mạc Hội nghị quân sự toàn quốc của Đảng. Hội nghị nhận định: "Không sớm thì muộn Pháp sẽ đánh mình và mình cũng nhất định phải đánh Pháp". Hội nghị khẳng định rằng tuy kém về kỹ thuật, vũ khí nhưng với tinh thần dẻo dai bền bỉ ta nhất định sẽ thắng. Hội nghị quyết định tăng cường công tác xây dựng Đảng, công tác chính trị vệ quốc đoàn, đẩy mạnh công tác xây dựng lực lượng vũ trang để sẵn sàng chiến đấu. Đây là hội nghị quân sự lớn nhất của Đảng từ sau khi giành được chính quyền.

• 19 tháng 10

Để tiện việc chỉ huy trong toàn quốc, Hội nghị quân sự do Thường vụ Trung ương Đảng triệu tập tại Hà Nội đã quyết định phân chia lại các chiến khu như sau:

- Chiến khu 1: chia thành Chiến khu 1, Chiến khu 10 và Chiến khu 12. Chiến khu 1 gồm 4 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phúc Yên do Chu Văn Tấn làm Khu trưởng, Tạ Xuân Thu làm chính uỷ. Chiến khu 10 gồm 6 tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ, Tuyên Quang, Vĩnh Yên do Bằng Giang làm Khu trưởng, Song Hào làm chính uỷ. Chiến khu 12 gồm 5 tỉnh: Lạng Sơn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Quảng Yên, Hải Ninh do Lê Quảng Ba làm khu trưởng, Phan Phúc Tường làm chính uỷ.

- Chiến khu 2: gồm 7 tỉnh: Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Hoà Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình do Hoàng Sâm làm Khu trưởng, Lê Hiến Mai làm chính uỷ (sau đó Hà Nội tách ra thành Khu đặc biệt Hà Nội (khu 11) do Vương Thừa Vũ làm Khu trưởng.

- Chiến khu 3: gồm 5 tỉnh: Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Kiến An, Thái Bình do Hoàng Minh Thảo làm Khu trưởng, Lê Quang Hoà làm chính uỷ.

- Chiến khu 4: gồm 5 tỉnh: Thanh Hoá, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên do Lê Thiết Hùng làm Khu trưởng, Trần Văn Quang làm chính uỷ.

- Chiến khu 5: phạm vi vẫn như cũ, do Cao Văn Khánh làm Khu trưởng, Nguyễn Chánh làm chính uỷ.

- Chiến khu 6: phạm vi vẫn như cũ, do Trần Công Khanh làm Khu trưởng, Trịnh Huy Quang làm chính uỷ.

Đồng chí Phạm Văn Đồng được phân công lãnh đạo miền Nam Trung Bộ bao gồm Chiến khu 5 và Chiến khu 6.

- Nam Bộ: Giải thể Uỷ ban kháng chiến miền Nam, Thành lập Uỷ ban kháng chiến Nam Bộ, vẫn chia thành 3 chiến khu như cũ là Khu 7, Khu 8 và Khu 9 dưới sự chỉ đạo của Xứ uỷ và UBKC Nam Bộ. Đồng chí Lê Duẩn được phân công lãnh đạo Nam Bộ.

• 20 tháng 10

Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam ra đời, đoàn kết các tầng lớp phụ nữ yêu nước, ủng hộ chính quyền nhân dân, thực hiện quyền lợi của chị em phụ nữ và đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc.

• 23 tháng 10

Tuyên bố với quốc dân sau khi đi Pháp về, Hồ Chủ tịch nói "Trung, Nam, Bắc đều là đất nước Việt Nam... Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên".

• 26 tháng 10

Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng, Tổng chỉ huy quân đội Võ Nguyên Giáp gửi thư cho Valuy, Tổng tư lệnh quân đội Pháp ở Đông Dương, đề nghị phía Pháp ngừng bắn từ 0 giờ ngày 30 tháng 10 năm 1946, theo quy định của Tạm ước 14 tháng 9. Phía Pháp đồng ý, nhưng chỉ 10 ngày sau đã bội ước, tiếp tục nổ súng đánh phá.

• 28 tháng 10 đến 9 tháng 11

Kỳ họp thứ hai Quốc hội khoá I Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tại Nhà hát lớn thành phố Hà Nội. Tham dự kỳ họp có 300 đại biểu các tỉnh, thành.

Quốc hội đã nghe báo cáo công tác của chính phủ, thông qua Hiến pháp đầu tiên và thành lập Chính phủ mới. Đồng chí Tôn Đức Thắng, đại biểu Nam Bộ, được bầu làm Trưởng đoàn Chủ tịch kỳ họp.

Theo đề nghị của đoàn đại biểu Nam Bộ, Quốc hội đã nhất trí suy tôn Chủ tịch Hồ Chí Minh là Người công dân thứ nhất đã sáng suốt đưa nước nhà ra khỏi vòng nô lệ. Quốc hội đã uỷ nhiệm cho Chủ tịch Hồ Chí Minh thành lập chính phủ mới, một Chính phủ toàn dân đoàn kết và tập hợp nhân tài, không phân đảng phái; một chính phủ vì dân, kiên quyết phấn đấu cho độc lập và thống nhất của Tổ quốc; một Chính phủ mà trong đó không có các phần tử phản cách mạng tham gia. Quốc hội đã thảo luận một cách dân chủ bản dự thảo Hiến pháp do Ủy ban dự thảo Hiến pháp trình bày.

• 30 tháng 10

Nhân dân các xã Lương Sơn, Phước Hậu, Phước Xương (Khánh Hoà) biểu tình đòi Pháp thi hành Tạm ước. Địch xả súng bắn vào đoàn biểu tình, bắt đi một số người. Ngày hôm sau quần chúng tiếp tục biểu tình đòi thả những người bị bắt.

• Tháng 10

Chính phủ lập quỹ "Mùa đông binh sĩ". Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng áo, tư trang và lương của Người cho bộ đội. Các tầng lớp nhân dân, các đoàn thể cứu quốc quyên góp được nhiều vải, quần áo, chân màn.

• Tháng 10

Thành lập Nha Tổng giám đốc các công binh xưởng.

Ta mở đợt hoạt động quân sự làm hậu thuẫn xây dựng chính quyền ở Tây Nguyên, 53 xã thuộc An Khê, Cheo Reo đã khôi phục được các Ủy ban nhân dân.

• Tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị củng cố căn cứ địa Việt Bắc: Nhà máy, kho tàng của ta ở thành phố đưa về vùng căn cứ. Người giao nhiệm vụ cho đồng chí Nguyễn Lương Bằng lên Việt Bắc chuẩn bị mọi mặt cho việc di chuyển các cơ quan lãnh đạo của Đảng và Nhà nước khi cần.

Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị cho đồng chí Nguyễn Ngọc Xuân phụ trách quân giới gấp rút chuyển hết máy móc, nguyên vật liệu ra khỏi Hà Nội, mang lên rừng núi lập căn cứ.

• 3 tháng 11

Chính phủ mới do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu ra trình diện trước Quốc hội, gồm có các bộ và các thành viên:

1. Hồ Chí Minh: Chủ tịch kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao
2. Huỳnh Thúc Kháng: Bộ trưởng Bộ Nội Vụ
3. Võ Nguyên Giáp: Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
4. Nguyễn Văn Huyên: Bộ trưởng Bộ giáo dục
5. Lê Văn Hiến: Bộ trưởng Bộ Tài chính
6. Trần Đăng Khoa: Bộ trưởng Bộ Giao thông công chính
7. Hoàng Tích Trí: Bộ trưởng Bộ Y tế
8. Nguyễn Văn Tạo: Bộ trưởng Bộ Lao động
9. Vũ Đình Hòe: Bộ trưởng Bộ Tư pháp
10. Ngô Tấn Nhơn: Bộ trưởng Bộ Canh nông
11. Chu Bá Phượng: Bộ trưởng Bộ Cứu tế
12. Một vị ở Nam Bộ: Bộ trưởng Bộ Kinh tế
13. Nguyễn Văn Tố: Bộ trưởng không bộ
14. Bồ Xuân Luật: Bộ trưởng không bộ

• 4 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Lễ khải giảng Trường Thương mại thực hành ở Hàng Đẫy (nay là phố Nguyễn Thái Học). Người căn dặn học sinh gắng thực hiện đời sống mới, siêng năng học tập để trở thành những cán bộ kinh tế giỏi của tương lai.

Trường dưới quyền bảo trợ của Bộ Quốc gia giáo dục và Bộ Quốc dân kinh tế, có hơn 100 học sinh, khoá đào tạo là hai năm.

• 5 tháng 11

Chủ tịchHồ Chi Minh đã viết bản Chỉ thị quan trọng "Công việc khẩn cấp bây giờ”. Người chỉ thị cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ra sức đẩy mạnh công cuộc chuẩn bị kháng chiến trên các mặt quân sự, chính trị, kinh tế, giao thông vận tải... để sẵn sàng đối phó khi thực dân Pháp cố tình gây ra chiến tranh. Người nêu rõ nhiệm vụ kháng chiến và kiến quốc lúc này là: Một mặt phá hoại, một mặt kiến thiết, phá hoại để ngăn địch, kiến thiết để đánh địch. Ta phải hiểu và phải cho dân hiểu rằng cuộc kháng chiến sẽ rất gay go, cực khổ... Ta kiên quyết chống chọi cho qua giai đoạn "chớp nhoáng" đó thì địch sẽ xẹp, ta sẽ thắng... Cố rán sức qua khỏi mùa đông lạnh lẽo, ta sẽ gặp mùa xuân... Dù phải rút khỏi các thành phố, ta cũng không cần. Ta sẽ giữ tất cả thôn quê. Muốn vậy phải "Tổ chức du kích khắp nơi, tăng gia sản xuất khắp nơi".

Chỉ thị "Công việc khẩn cấp bây giờ" đã đặt cơ sở vững chắc cho đường lối kháng chiến của cả nước sau này.

• 7 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Thông báo về việc nhận con các liệt sĩ làm con nuôi. Bản thông báo viết "Vì muốn thay mặt Tổ quốc, toàn thể đồng bào và Chính phủ cảm ơn những chiến sĩ đã hy sinh tính mệnh cho nền Tự đo, Độc lập và Thống nhất của nước nhà, hoặc trong thời kỳ cách mệnh, hoặc trong thời kỳ kháng chiến.

Tôi gửi lời chào thân ái cho gia đình các liệt sĩ đó, và tôi nhận con các liệt sĩ làm con nuôi của tôi"...

• 9 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 205 sáp nhập liên xã Hưng Đạo thuộc phủ Thanh Hà (Hải Dương) vào huyện Kim Thành cùng tỉnh.

• 9 tháng 11

Quốc hội biểu quyết thông qua Hiến pháp của nước VNDCCH với 240 đại biểu tán thành trên 242 đại biểu. Hai đại biểu không tán thành là Nguyễn Sơn Hà và Phạm Gia Đỗ. Đánh giá bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Hiến pháp đó tuyên bố với thế giới nước Việt Nam đã độc lập... đã có đủ mọi quyền tự do... phụ nữ Việt Nam đã được ngang hàng với đàn ông... Hiến pháp đó đã nêu một tinh thần đoàn kết chặt chẽ giữa các dân tộc Việt Nam và một tinh thần liêm khiết, công bình của các giai cấp".

• 9 tháng 11

Ban Thường trực Quốc hội được bàu tại kỳ họp thứ hai có 18 vị. Ngày 11-11 Ban Thường trực Quốc hội đã bầu ra Ban Thường vụ gồm 5 người: Bùi Bằng Đoàn(Trưởng ban), Tôn Đức Thắng và Tôn Quang Phiệt (Phó Trưởng ban), Nguyễn Đình Thi (Thư ký), Dương Đức Hiền (Phó Thư ký).

• 10 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm Chùa Thầy thuộc xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, tỉnh Hà Đông (Hà Tây, và nay là thuộc Hà Nội) nơi có phong cảnh đẹp và sớm có phong trào cách mạng.

• 10 tháng 11

Tất cả các đoàn thể thanh niên thủ đô Hà Nội đã tham gia ngày Thanh niên Quốc tế - Gần 500 nam nữ thanh niên Trung Hoa và hơn 50 thanh niên thiểu số cùng đến họp mặt - Hồ Chủ tịch đá quả bóng danh dự trước cuộc đấu bóng tròn. Cuộc gập gỡ này đã tuyên bố với thế giới sự có mặt của thanh niên Việt Nam trong hàng ngũ Thanh niên dân chủ quốc tế.

• 14 tháng 11

Chính phủ phát hành "Công phiếu kháng chiến", thu được 283 triệu đồng, dành phần lớn cho ngân sách quốc phòng.

• 15 tháng 11

Nhân dân thị xã Bạc Liêu xuống đường mang cờ đỏ sao vàng và biểu ngữ "không một đồng xu, một hột thóc cho Chính phủ bù nhìn" "Triệt để tuân lệnh Uỷ ban nhân dân Nam Bộ" "Ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh".

• 17 tháng 11

Cuộc chiến đấu lại tiếp tục trên khắp chiến trường miền Nam sau một thời gian ngừng bắn theo tạm ước từ ngày 30-10-1946.

• 17 tháng 11

Ta diệt 200 địch, phá 7 xe trong trận chống càn Trung Hưng (Chợ Lớn).

• 20 tháng 11

Sự kiện Hải Phòng và Lạng Sơn

Valuy ra lệnh cho Moóclie chỉ huy quân Pháp ở Bắc Bộ, thiết lập quyền kiểm soát thuế quan ở Hải Phòng. Được lệnh, quân Pháp khám xét trái phép một ca nô của người Trung Hoa đã được Sở Thuế quan Hải Phòng cho vào bến Cấm. Ta phản đối hành động vi phạm chủ quyền đó. Lính Pháp xả súng vào công an và nhân viên hải quan của ta, rồi đánh chiếm một số nơi trong thành phố. Quân ta buộc phải đánh trả.

Tại Lạng Sơn, lấy cớ đi tìm hài cốt lính Pháp bị Nhật giết hồi tháng 3 năm 1945, Pháp kéo lên các điểm cao xung quanh thị xã. Ta phản kháng, quân Pháp nổ súng, sau đó dùng đại bác, xe thiết giáp, máy bay khu trục chi viện cho bộ binh chiếm Nhà ga, nhà Bưu điện. Quân và dân Lạng Sơn đánh trả quyết liệt giành giật từng góc phố, nóc nhà, nêu cao tinh thần dũng cảm hy sinh chiến đấu bảo vệ thị xã, bảo vệ Tổ quốc.

• 21 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các ông Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Văn Huyên dự lễ khai giảng Trường Quân Y khoá I tại phố Yéc-xanh (Hà Nội). Người phát biểu ý kiến và căn dặn học sinh cố gắng học tập và thực hành 5 điều: hăng hái, hy sinh, bác ái, đoàn kết, kỷ luật.

• 22 tháng 11

Valuy trực tiếp ra lệnh cho tên chỉ huy quân Pháp ở Hải Phòng bằng mọi lực lượng có trong tay phải nhanh chóng làm chủ Hải Phòng: Dù thế nào cũng phải buộc Việt Nam rút quân khỏi thành phố. Được lệnh, quân Pháp mở rộng khu vực đánh chiếm, tàn sát dã man, giết hại hàng nghìn đồng bào ta, ngang ngược đòi ta phải bỏ chướng ngại vật để quân Pháp đi lại tự do trên đường Hải Phòng-Đồ Sơn.

Trung đoàn 41 (sau đổi tên là Trung đoàn 42) cùng tự vệ thành, công an xung phong và nhân dân Hải Phòng chiến đấu anh dũng gây nhiều thiệt hại nặng nề cho quân Pháp.

• 23 tháng 11

Ủy ban liên bộ về Đông Dương, một tổ chức của những người Pháp có quyền lợi liên quan ở Đông Dương, làm cố vấn cho Chính phủ Pháp trong hoạch định đường lối với 3 nước Đông Dương, do Metxme làm Tổng thư ký ra quyết định: Dùng biện pháp quân sự giải quyết mối quan hệ Việt - Pháp.

• 23 tháng 11

Trước việc quân Pháp gây xung đột, đổ máu ở Lạng Sơn và Hải Phòng ngày 23 - 11 - 1946 qua làn sóng Đài tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc lời kêu gọi yêu cầu phía Pháp ngừng chiến, kêu gọi đồng bào cả nước bình tĩnh và sằn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền đất nước.

• 23 tháng 11

Đại hội đại biểu Hội Hồng thập tự Việt Nam lần thứ nhất họp tại Vân Đình (Hà Tây, nay thuộc Hà Nội),

Đại hội nhất trí bầu Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Hội trưởng danh dự. Bác sĩ Vũ Đình Tụng một trí thức công giáo yêu nước, có uy tín trong xã hội được bầu làm Hội trưởng Hội Hồng Thập tự, giáo sư Trần Hữu Tước và bà Nguyễn Thị Thịnh - Phó Hội trưởng; giáo sư Tôn Thất Tùng - Tổng thư ký.

Tại đại hội lần thứ ba của Hội (năm 1965) Hội Hồng Thập tự Việt Nam đổi tên là Hội Chữ thập đỏ Việt Nam.

Ngày 23-11 được coi là ngày ra đời của Hội chữ thập đỏ Việt Nam.

• 23 tháng 11

Phát hành giấy bạc Việt Nam trong cả nước.

• 24 tháng 11

Hội nghị Văn hoá toàn quốc lần thứ nhất tại Hà Nội: Trong diễn văn khai mạc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ: Nền văn hoá mới của Việt Nam phải lấy hạnh phúc của nhân dân, của dân tộc làm cơ sở, phải học lấy những điều tốt đẹp của văn hóa nước ngoài, tạo ra nền văn hoá Việt Nam, sao cho văn hoá mới phải sửa đổi được tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ, phải làm cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập. Người kêu gọi các nhà hoạt độngvăn hoá chú ý đến nhi đồng, lãnh dạo quốc dân thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ.

• 25 tháng 11

Ta tiến công sân bay Cát Bi, phá huỷ kho đạn và kho xăng, lấy được bản kế hoạch đánh chiếm Hải Phòng của bộ chỉ huy Pháp.

• 26 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 220 ấn định tổ chức và quyền hạn của Bộ Kinh tế

• 26 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh về ở và làm việc tại làng Hậu Ái (nay thuộc xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, Hà Nội).

• 27 tháng 11

Sau một tuần cùng tự vệ và nhân dân chiến đấu gây cho địch nhiều tổn thất, Trung đoàn 125 (Lạng Sơn) rút ra ngoài thị xã, lập phòng tuyến trên đường số 1 và số 4.

• 28 tháng 11

Ở Hải Phòng, bộ đội ta rút khỏi thành phố lập phòng tuyến Cầu Niệm, Cầu Rào, An Dương bao vây địch.

• 30 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 229 quy định các cơ quan quân sự trên toàn cõi Việt Nam đều đặt dưới quyền Bộ Quốc phòng.

• 30 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 230 bổ nhiệm Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Võ Nguyên Giáp giữ chức Tổng chỉ huy quân đội toàn quốc.

• Tháng 11

Thành lập Ủy ban bảo vệ, Ban chỉ huy và Đảng ủy mặt trận Hà Nội. Đồng chí Nguyễn Văn Trân, Bí thư Đảng ủy mặt trận kiêm Chủ tịch Ủy ban bảo vệ Thành phố; Trần Quốc Hoàn, Phó Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ chỉ đạo chung.

• Tháng 11

Hệ đại học quân y mở khoá đào tạo đầu tiên. Lúc này hệ đại học quân y nằm trong trường Đại học y dược khoa Hà Nội. Những năm kháng chiến ta tổ chức hệ sinh viên y dược khoa quân y trong trường đại học y dược khoa tại Việt Bắc.

• Tháng 11

Giải phóng thị xã Lào Cai, thị xã cuối cùng bị Quốc dân đảng chiếm đóng.

• Tháng 11

Cả nước chia thành 12 khu hành chính và quân sự:

Khu 1: Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phúc Yên.
Khu 2: Sơn Tây, Hà Đông, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hoà Bình, Sơn La, Lai Châu.
Khu 3: Hải Phòng, Kiến An, Thái Bình, Hưng Yên, Hải Dương.
Khu 4: Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên.
Khu 5: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Công Tum, Gia Lai.
Khu 6: Phú Yên, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đắc Lắc, Lâm Viên, Đồng Nai Thượng.
Khu 7: Bà Rịa, Biên Hoà, Thủ Dầu Một, Tây Ninh, Gia Định, Chợ Lớn, Sài Gòn.
Khu 8: Tân An, Gò Công, Mĩ Tho, Sa Đéc, Vĩnh Long, Trà Vinh, Bến Tre.
Khu 9: Châu Đốc, Long Xuyên, Hà Tiên, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Rạch Giá.
Khu 10: Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ, Tuyên Quang, Vĩnh Yên.
Khu 11: Hà Nội.
Khu 12: Lạng Sơn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Ninh, Hồng Gai, Quảng Yên.

Mỗi khu có Uỷ ban kháng chiến khu phụ trách hành chính, Khu trưởng phụ trách quân đội.

• Khoảng nửa đầu tháng 11

Trung ương Đảng thành lập Đội công tác đặc biệt gồm đại biểu các ngành quân sự, an ninh, chính quyền, đoàn thể... và cử đồng chí Trần Đăng Ninh phụ trách.

Đội công tác đặc biệt nghiên cứu đường di chuyển, vị trí đặt cơ quan và cùng các ngành hữu quan tổ chức di chuyển các cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ và kho tàng, xí nghiệp của nhà nước lên Việt Bắc.

• Cuối tháng 11

Tổng di chuyển cơ sở vật chất (chủ yếu là quân giới) ở Hà Nội, các tỉnh Bắc Bộ và Trung Bộ vào các căn cứ ở nông thôn và rừng núi. Các cơ sở Nam Bộ tiếp tục chuyển vào các căn cứ.

• Đầu tháng 12

Bộ Chỉ huy quân Pháp cho Lữ đoàn Lê dương số 13 (13c DBLE), Trung đoàn bộ binh Lê dương số 3 (3c, REI), cùng nhiều xe tăng, đổ bộ lên Đà Nẵng.

• 3 tháng 12

Hội nghị đại biểu các dân tộc thiểu số Việt Nam được tổ chức tại Hà Nội, nhằm đoàn kết các dân tộc trong nước, chống âm mưu chia rẽ dân tộc của thực dân Pháp.

• 3 tháng 12

Hồ Chủ tịch chuyển đến ở và làm việc ở làng Vạn Phúc thị xã Hà Đông.

• 7 tháng 12

Trên Báo Cứu Quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Chính phủ Pháp ngừng chiến và mong muốn cộng tác lâu dài với nước Pháp trong hòa bình, tránh chiến tranh đổ máu của hai dân tộc.

• 7 tháng 12

Xanh tơ ni tuyên bố: "Đã đến lúc giải quyết thời cuộc bằng quân sự. Quân đội Pháp sẵn sàng hành động".

• 12 tháng 12

Tại Tiên Yên, quân Pháp theo đường số 4 đánh điểm Đình Lập.

• 13 tháng 12

Hội nghị các Khu trưởng (từ khu 4 trở ra) tại Thị xã Hà Đông, do Bộ Quốc phòng - Tổng chỉ huy triệu tập để kiểm điểm toàn bộ công tác chuẩn bị kháng chiến ở các địa phương, đơn vị. Hội nghị rút kinh nghiệm tác chiến ở Hải Phòng, Lạng Sơn, Nam Bộ và đề ra kế hoạch làm "vườn không nhà trống".

• 14 tháng 12

- Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy mặt trận Hà Nội Vương Thừa Vũ báo cáo Tổng chỉ huy kế hoạch chiến đấu.

- Pháp đưa thêm 400 quân tăng viện cho Hải Phòng.

• 15 tháng 12

Sau khi Lêông Blum lên làm Thủ tướng Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thông điệp yêu cầu giải quyết bế tắc trong quan hệ Việt - Pháp.

• 15 tháng 12

Đồng chí Hoàng Quốc Việt, thay mặt Tổng bộ Việt Minh và đồng chí Huỳnh Ngọc Huệ, thay mặt Xứ ủy Trung Bộ, triệu tập một cuộc họp cán bộ quân-dân-chính-Đảng các cấp trong toàn thành phố Đà Nẵng, phổ biến chỉ thị của Trung ương Đảng ta, nêu rõ những hành động khiêu khích của quân Pháp ở Hà Nội, Hải Phòng báo hiệu chúng sắp tiến hành chiến tranh xâm lược đất nước ta một lần nữa. Các thành phố có quân Pháp đóng phải chủ động chuẩn bị mọi mặt để kịp thời đối phó với giặc.

• 16 tháng 12

Đác Giăng li ơ đòi khôi phục lại Hiệp ước 1883 và 1884 mà triều đình nhà Nguyễn đã ký với Pháp. Đác Giăng li ơ trắng trợn nói: "Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng là lãnh thổ của Pháp".

• 16 tháng 12

Valuy từ Sài Gòn ra Hải Phòng triệu tập Moóclie, Xanhtơni, Đebơ phổ biến kế hoạch đánh chiếm Hà Nội và khu vực Bắc vĩ tuyến 16.

• 17 tháng 12

Các chi đội 6, 11, 12 đánh bại cuộc tiến công của 2.000 tên địch vào Củ Chi, phá huỷ 20 xe, diệt 500 tên, thu hàng trăm súng, Đây là trận đánh có quy mô tập trung, đạt hiệu suất chiến đấu cao, gây được tiếng vang lớn.

• 17 tháng 12

Thành lập Ban liên lạc đặc biệt thuộc Văn phòng Bộ Quốc phòng.

• 17 tháng 12

Thực dân Pháp gây ra vụ tàn sát đẫm máu ở phố Hàng Bún và Yên Ninh (Hà Nội).

7h đến 12h, máy bay thám thính Pháp bay dò xét bầu trời thành phố.

10h, giặc Pháp đem xe ủi đất và máy cần trục tới phá các ụ chiến đấu của anh em tự vệ phố Lò Đúc. Cùng lúc đó, lính Pháp đến phố Hàng Bún phá các ụ chiến đấu của anh em tự vệ và bắn xả vào đồng bào ta.

11h, lính Pháp kéo ra bố trí từ cổng thành Cửa Bắc suốt tới cầu Long Biên.

12h, lính Pháp đốt nhà ở khu Trúc Bạch.

15h, lính Pháp ở trong thành nã đại bác vào phố Hàng Bún, Yên Ninh làm sập những dãy nhà, hàng trăm người bị giết hại. Chúng còn bắt 15 phụ nữ vào thành.

• 18 tháng 12

6h 40, lính Pháp bao vây trụ sở công an ta ở phố Hàng Đậu.

11h trưa, Pháp gửi tối hậu thư đòi chiếm Sở Tài Chính, bắt ta phá bỏ công sự và vật chướng ngại trên đường phố.

14h, chúng cho xe thiết giáp và lính tới chiếm đóng luôn.

Chiều, Pháp lai gửi tối hậu thư cho ta nói rằng: "Trong ngày 18-12, công an Việt Nam không làm tròn nhiệm vụ giữ gìn an ninh trật tự, nếu tình thế này còn kéo dài thì bắt đầu 20-12-1946 quân đội Pháp sẽ đảm nhiệm việc trị an ở thành phố Hà Nội".

Trước tình hình nghiêm trọng đó, thường vụ TW Đảng chỉ thị kiểm tra công tác chuẩn bị chiến đấu lần cuối. Đồng chí Hoàng Văn Thái, Tổng tham mưu trưởng báo cáo tình hình sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng vũ trang.

• 18 và 19 tháng 12

Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp hội nghị mở rộng ở làng Vạn Phúc (Hà Đông) dưới sự chủ tọa của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Phân tích những hành động khiêu khích lấn chiếm của thực dân Pháp trong hai tháng cuối năm 1946, đặc biệt từ giữa tháng 12, Trung ương Đảng nhận định: "Âm mưu của Pháp mở rộng chiến tranh xâm lược Việt Nam đã chuyển sang một bước mới. Thời kỳ hoà hoãn đã qua. Chúng ta đã nhân nhượng để giữ hoà bình, nhưng ta càng nhân nhượng thì thực dân Pháp càng lấn tới. Nhân dân ta quyết không thể trở lại cuộc đời nô lệ một lần nữa. Cuộc kháng chiến sẽ lâu dài và gian khổ song nhất định sẽ thắng lợi”.

Hội nghị quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trên quy mô cả nước, Lấy 20h 3’ ngày 19-12 làm giờ "G" nổ súng và bắt đầu bằng pháo lệnh tại trận địa pháo đài Láng. Đồng thời, Hội nghị thông qua lời Hiệu triệu toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh và chỉ thị "Toàn dân kháng chiến" (ngày 22-12 chính thức công bố). Bản Chỉ thị đã vạch rõ những nét cơ bản về đường lối kháng chiến toàn dân, toàn quân, lâu dài của dân tộc, với 5 nội dung cơ bản:

1. Cuộc kháng chiến lâu dài của nhân dân ta.
2. Chương trình kháng chiến.
3. Cơ quan chỉ đạo kháng chiến.
4. Những điều răn trong khi kháng chiến.
5. Khẩu hiệu tuyên truyền trong thời kỳ kháng chiến.

Về cuộc kháng chiến lâu dài của nhân dân ta, bản chỉ thị vạch rõ mục đích cuộc kháng chiến là đánh thực dân Pháp xâm lược; giành thống nhất và độc lập cho nước nhà. Tính chất cuộc kháng chiến là kháng chiến lâu dài và toàn diện. Chính sách cuộc kháng chiến là liên hiệp với nhân dân Pháp, chống thực dân Pháp xâm lược. Đoàn kết với Cămpuchia và Lào, thân thiện với các dân tộc yêu chuộng tự do và hoà bình trên thế giới. "Đoàn kết chặt chẽ toàn dân”, "Thực hiện toàn dân kháng chiến", "Phải tự túc về mọi mặt". Cách đánh là "triệt để dùng du kích, vận động chiến. Bảo toàn thực lực để kháng chiến lâu dài. Phá hoại nhiều hơn bắn, triệt để làm cho địch đói, khát, què, mù, điếc, câm, tiêu hao, mệt mỏi, chán nản. Vừa đánh vừa võ trang thêm, vừa đánh vừa đào tạo thêm cán bộ".

Về chương trình kháng chiến, có 12 điểm cụ thể, trong đó nêu bật thực hiện đoàn kết toàn dân, quân, dân, chính nhất trí, động viên sức người, sức của và tài chính, thực hiện toàn dân kháng chiến, kháng chiến toàn diện và lâu dài, đánh Pháp, tiễu phỉ, trừ gian để giành độc lập dân tộc, bảo toàn lãnh thổ, thống nhất nước nhà, củng cố chế độ dân chủ nhân dân; đẩy mạnh tăng gia sản xuất, xây dựng nền kinh tế kháng chiến.

Bản Chỉ thị còn nêu nhiều điểm cụ thể về cơ quan chỉ đạo kháng chiến, những điều răn trong khi kháng chiến và khẩu hiệu tuyên truyền trong thời kỳ kháng chiến.

Chỉ thị Toàn dân kháng chiến là một trong những văn kiện mang tính chất cương lĩnh của Đảng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Tiếp đó, từ tháng 3 năm 1947, đồng chí Trường Chinh, Tổng bí thư của Đảng, từ thực tiễn những ngày đầu của cuộc kháng chiến, viết một loạt bài giải thích một cách khoa học, làm sáng tỏ thêm đường lối kháng chiến. Đó là những bài báo "Chúng ta đánh ai?", "Đánh để làm gì?", "Tính chất cuộc kháng chiến của ta"... Những bài này đăng trên báo Sự thật từ tháng 3 đến tháng 8 năm 1947, in thành sách lần đầu tiên dưới tiêu đề "Kháng chiến nhất định thắng lợi" vào tháng 9 năm 1948.

• 19 tháng 12

Toàn quốc bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Chiều 19-12, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp ra lệnh cho lực lượng vũ trang: "Giờ chiến đấu đã đến", và giao mệnh lệnh nổ súng đến các đơn vị.

Đúng 20h3’, đèn hiệu thành phố Hà Nội vụt tắt, pháo đài Láng nổ súng hiệu lệnh Tổng tiến công.

21h, bản Mệnh lệnh toàn quốc kháng chiến được phát trên đài tiếng nói Việt Nam. Bản mệnh lệnh kêu gọi: "Bọn thực dân Pháp đã bội ước, chúng liên tiếp tấn công Hà Nội. Tổ quốc đang lâm nguy. Quân đội, nhân dân du kích toàn quốc hãy nhất tề đứng lên giết giặc cứu nước".

Toàn quốc theo mệnh lệnh của Trung ương Đảng và Chính phủ, xiết chặt đội ngũ, mài sắc ý chí, đồng loạt nổ súng chiến đấu, mở đầu cho một giai đoạn mới, giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trên phạm vi cả nước.

Sáng ngày 20-12, Đài phát thanh truyền đi Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

• Từ 19 tháng 12 đến 17 tháng 2 năm 1947

Hà Nội mở đầu kháng chiến toàn quốc thắng lợi.

Đêm 19-12, tại Hà Nội, Vệ quốc đoàn và tự vệ tiến công đồng loạt các mục tiêu trong trung tâm thành phố.

Trận đánh ác liệt nhất trong đêm đầu là trận chiến đấu bảo vệ khu Bắc Bộ Phủ. Lực lượng của ta có một đại đội thuộc tiểu đoàn 101 Vệ quốc quân do đại đội trưởng Mộng Hùng và chính trị viên Lê Gia Định chỉ huy. Quân Pháp tập trung 300 lính lê dương, 8 xe tăng, 10 xe thiết giáp, hai khẩu pháo 75 ly, súng cối và một số xe giép lắp đạn đại liên mở cuộc tiến công vào Bắc Bộ Phủ.

Sau gần một ngày đêm tổ chức đánh chiếm với 6 đợt tấn công, cuối cùng địch chiếm được Bắc Bộ Phủ. Nhưng chúng phải trả giá đắt: 122 tên lính lê dương thiện chiến bị tiêu diệt, 4 xe tăng, 3 xe quân sự bị phá huỷ. Bên ta, 45 cán bộ, chiến sĩ hy sinh.

Trong trận chiến đấu quyết liệt nhất bảo vệ Bắc Bộ Phủ ngày 20 - 12 - 1946, Lê Gia Định đã dũng cảm đập kíp một quả bom lớn khi bộ binh và xe tăng địch tràn vào, diệt 1 xe tăng và hàng chục lính Pháp. Ngay sau trận đánh Lê Gia Định được Chủ tịch Uỷ ban bảo vệ Hà Nội và Bộ tư lệnh Mặt trận Hà Nội truy tặng danh hiệu: "Người quyết tử quân số một của Liên khu I“

Ngay trong đêm 19, theo kế hoạch phối hợp với bộ đội, nhân dân Hà Nội đã quẳng bàn ghế, sập gụ, hòm xiểng, cánh cửa... ra đường phố, hình thành những ụ chướng ngại để cản địch, trong khi công nhân hoả xa, công nhân xe điện đẩy các toa tàu ra giữa đường phố, tự vệ ngả cây, hạ cột đèn chắn các ngã tư, ngã năm... Nhân dân lao động, trí thức, học sinh, tiểu thương, nhà tư sản, nhà sư... vừa phục vụ chiến đấu dưới các hình thức cứu thương, tiếp tế, thông tin liên lạc, vừa động viên bộ đội và tự vệ chiến đấu.

Tiêu biểu nhất cho trận giao chiến lớn ở Hà Nội là cuộc chiến đấu ở Liên Khu I. Sau 3 ngày chiến đấu, theo kế hoạch đã định, một tiểu đoàn Vệ quốc đoàn lui vào Liên khu I. Đây là khu phố có địa hình phức tạp ở trung tâm Hà Nội. được chọn làm địa bàn thu hút địch, phối hợp với hai Liên khu II và III hình thành thế trận trong đánh ngoài vây - trong ngoài cùng đánh.

Dựa vào địa hình đặc biệt của Liên khu I và những thiết bị chiến đấu đã được chuẩn bị sẵn (ụ chướng ngại, tường đục thông nhà nọ sang nhà kia...), các đơn vị vũ trang nhỏ gọn của ta phát huy khả năng cơ động bí mật, chủ động bất ngờ tiến công địch bằng những trận đánh mưu trí, sáng tạo, không ngừng tiêu hao địch hàng ngày.

Sau hai tháng chiến đấu trong lòng thủ đô dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ chỉ huy Chiến khu XI - tư lệnh trưởng là Vương Thừa Vũ, và được sự chi viện tiếp tế của quân và dân ngoại thành, quân dân Hà Nội đánh gần 200 trận, loại khỏi vòng chiến đấu gần 2.000 tên địch đa số là lính Âu Phi, phá huỷ trên 100 xe quân sự, trong đó có 22 xe tăng, xe bọc thép, bắn chìm 2 ca nô, bắn rơi và phá huỷ 5 máy bay, thu nhiều quân trang, quân dụng, giam chân chúng nhiều ngày để hậu phương kịp tổ chức, triển khai thế trận kháng chiến lâu dài, bảo vệ các cơ quan đầu não của Đảng, Chính phủ, bảo vệ hàng chục vạn đồng bào Thủ đô rời thành phố về các vùng kháng chiến.

Chiến lược "đánh nhanh, thắng nhanh" hòng khuất phục nhân dân Thủ đô sau 24 giờ của thực dân Pháp bị thất bại hoàn toàn. Quân và dân Hà Nội đã hoàn thành nhiệm vụ tiêu hao và kìm chân quân địch trong thành phố. Thắng lợi của Mặt trận Hà Nội đã có tác dụng quan trọng cổ vũ tinh thần và khí thế quân dân các chiến trường toàn quốc và tạo điều kiện thuận lợi để cả nước chuyển vào chiến tranh một cách chủ động.

• Từ đêm 19 tháng 12

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân thành phố Nam Định.

Chấp hành mệnh lệnh kháng chiến của Đảng và Chính phủ, quân và dân ta ở các thành phố có quân Pháp đóng, từ Đà Nẵng trở ra, đã đồng loạt nổ súng tiến công địch. Tiêu biểu nhất là các cuộc chiến đấu của quân và dân các thành phố Nam Định, Huế, Đà Nẵng.

Ở Nam Định, lực lượng quân Pháp có khoảng 650 tên đóng ở khu Nhà máy Sợi, Nhà máy Tơ và Nhà ga. Đúng 24h đêm 19-12-1946, quân ta nổ súng tiến công địch. Sau nhiều ngày anh dũng chiến đấu, Vệ quốc quân và tự vệ đã đánh bật quân địch ra khỏi Nhà ga, Nhà máy Tơ buộc chúng phải co về cố thủ ở Nhà máy Sợi. Cả thành phố là một trận địa với những chiến luỹ nối liền các phố và các hào giao thông chằng chịt từ trong thành phố chạy ra làng xóm chung quanh. Nhân dân đã đánh đắm hàng trăm thuyền chở đầy đá hộc trên cửa Ba Lạt để ngăn tàu chiến giặc từ biển đánh vào. Gần 100 quân tiếp viện của địch bị ta tiêu diệt. Trải qua 90 ngày đêm vây đánh địch, quân và dân Nam Định đã tiêu diệt trên 400 tên. Trung đoàn Vệ quốc quân Nam Định được Trung ương Đảng, Chính phủ khen ngợi và được Chủ tịch Hô Chí Minh tặng danh hiệu "Trung đoàn tất thắng".

• Từ rạng sáng 20 tháng 12

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân thành phố Huế.

Ở Huế, lực lượng địch đóng trong thành phố có khoảng 750 tên. Quân và dân Thừa Thiên - Huế dưới sự lãnh đạo của Thường vụ tỉnh uỷ do đồng chí Nguyễn Chí Thanh là Bí thư, đã nhất tề vùng lên nổ súng tiến công vào các vị trí xung yếu của địch trong khu tam giác bên bờ Nam Sông Hương vào lúc 2h30’ sáng 20-12. Sau một ngày chiến đấu ác liệt, quân và dân Huế đã tiêu diệt gần 100 tên địch. Để bảo toàn lực lượng, quân ta tạm rút ra khỏi thành phố, cùng nhân dân các huyện Hương Trà, Hương Thủy, Phú Vang... dựng chiến luỹ đào hào, bao vây địch. Nhiều vị trí địch như Trường Dòng, Nhà Đèn, Miếu Đại Can... lần lượt bị diệt gọn.

Sau gần 50 ngày đêm chiến đấu ác liệt, quân dân Thừa Thiên - Huế tuy không thực hiện được mệnh lệnh tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Huế, nhưng đã viết nên những trang sử chiến đấu ngoan cường dũng cảm, tiêu diệt một phần sinh lực của địch (gần 200 tên), cho đến ngày chúng được viện binh đến giải vây thì quân dân Thừa Thiên - Huế chuyển sang chiến lược chiến tranh du kích, kháng chiến lâu dài.

• Từ 20 tháng 12

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân thành phố Đà Nẵng.

Ở Đà Nẵng quân Pháp tập trung khá đông, từ 1.700 tên lên 10.000 tên. 5h sáng 20-12, Vệ quốc quân và tự vệ T.p Đà Nẵng nổ súng tiến công địch, quân Pháp có chiến xa dẫn đầu lập tức phản kích. Trung đoàn Vệ quốc quân Quảng Nam cùng tự vệ và nhân dân Đà Nẵng kiên cường chặn đánh địch từ trung tâm thành phố ra đến ngoại ô phá nhiều cuộc tiến công của địch. Cùng với việc chặn đánh địch trong thành phố, hàng vạn nhân dân các huyện Hoà Vang, Đại Lộc, Điện Bàn, Duy Xuyên... đổ ra đồi núi, ruộng đồng đào công sự, xây dựng các tuyến chiến hào nhiều tầng, lập vành đai bao vây thành phố Đà Nẵng, giam chân địch một thời gian dài, đã có hàng trăm tên địch bị tiêu diệt trong thành phố.

Do có thành tích lớn cùng nhân dân vây đánh địch dài ngày trong thành phố, Trung đoàn Vệ quốc quân Quảng Nam được đồng chí Phạm Văn Đồng, đại diện Trung ương Đảng và Chính phủ tặng cờ thêu 2 chữ vàng "Giữ vững".   

• 20 tháng 12

Trong trận chiến đấu bảo vệ Sở Bưu điện Hà Nội, Nguyễn Văn Hùng - một công chức bưu điện gắn bó với ngành nhiều năm, một người yêu nước, sớm giác ngộ cách mạng, là Chủ sự (Giám đốc) bưu điện đầu tiên của chính quyền cách mạng, được bầu cử dân chủ từ quần chúng - Là Cán bộ đầu tiên của ngành bưu điện đã anh dũng hy sinh trong ngày đầu toàn quốc kháng chiến.

Năm 1947, tại Việt Bắc, Bộ Giao thông Công chánh tổ chức truy điệu các liệt sĩ hy sinh ngày Toàn quốc kháng chiến trong đó có ông Nguyễn Văn Hùng được Chính phủ tuyên dương Bảng vàng Tổ quốc.

• 20 tháng 12

Tại Sài Gòn, mười ba đội tự vệ thành và các đội cảm tử đồng loạt nổ súng, gây tiếng vang trong thành phố.

• 20 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 1/SL Tổ chức bộ máy chính quyền trong thời kỳ đặc biệt, quy định thành phần, chức năng của ủy ban bảo vệ các cấp.

Tại mỗi khu quân sự, mỗi đơn vị hành chính từ cấp tỉnh trở xuống, có một Ủy ban bảo vệ có nhiệm vụ thi hành những mệnh lệnh và chỉ thị của cấp trên về bảo vệ đất nước.

Sắc lệnh quy định rõ thành phần, quyền hạn và phương thức hoạt động của Ủy ban này.

• 20 tháng 12

Tại Vinh (Nghệ An) một đại đội Vệ quốc đoàn thuộc trung đoàn 57, Chiến khu 4 và một đại đội tự vệ thành bao vây nổ súng tấn công trung đội Pháp đóng ở sở Canh Nông. Trước sức áp đảo của ta, cả trung đội quân Pháp đầu hàng. Ta bắt 34 tù binh, thu toàn bộ vũ khí... chiến công này làm nức lòng quân dân toàn tỉnh, cổ vũ mọi người hăng hái, khẩn trương chuẩn bị kháng chiến.

• 22 tháng 12

Trung đội pháo binh Pháo đài Láng, bằng khẩu pháo không có máy ngắm đã bắn rơi chiếc máy bay đầu tiên của thực dân Pháp trên chiến trường Hà Nội.

• 25 tháng 12

Tại Huế, 20 chiến sĩ cảm tử đột kích vào nhà Bưu điện ném lựu đạn qua cửa sổ giết chết vài chục tên đang ngủ. Khi rút về Sở công chính thì trời sáng, địch dùng pháo và thiết giáp phản kích, anh em dũng cảm chống trả, nhưng bị hy sinh chỉ còn 3 đồng chí.

• 26 tháng 12

Những phát đạn ba-dô-ca đầu tiên của mặt trận Hà Nội được sử dụng (các chiến sĩ tiểu đoàn 56 tiếp cận địch nổ 3 phát ba-dô-ca diệt 1 xe tăng, 1 xe bọc thép).

• 30 tháng 12

Quân ta chặn đánh một đoàn xe lửa địch ở ga Đồng Phan (Quảng Nam) tiêu diệt 300 tên địch, phá huỷ hoàn toàn đoàn tàu.

• 31 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 5/SL thành lập Ủy ban tản cư, di cư Trung ương, và các Ủy ban tản cư các tỉnh, phủ, huyện, làng.

Thành phần Uỷ ban gồm chủ tịch, phó chủ tịch, thư ký và bốn ủy viên đại biểu của các Bộ Nội vụ, Canh nông, Kinh tế, Y tế.

Ngày 12-1-1947 tổ chức Ủy ban tản cư, di cư Bắc Bộ nhằm điều hành công tác di cư, tản cư ở toàn khu vực.

• 31 tháng 12

Chính phủ ta công bố giác thư lên án một cách có hệ thống hành động và âm mưu của thực dân Pháp từ sau ngày 6-3-1946 và vạch rõ nguồn gốc cuộc xung đột Việt - Pháp hiện nay là sự bội ước của thực dân Pháp phản động, đồng thời nêu ra những biện pháp hoà bình giải quyết cuộc xung đột... Trên cơ sở Hiệp định sơ bộ 6/3, ta đề nghị dự thảo và ký một hiệp ước chính thức giữa Việt Nam và Pháp.

• 31 tháng 12

Để giúp Chính phủ nghiên cứu và xây dựng một kế hoạch kiến thiết nước nhà, ngày 31-12-1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập Ủy ban Nghiên cứu kế hoạch kiến quốc, Ủy ban này gồm 41 thành viên đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của chính phủ. Uỷ ban có nhiệm vụ nghiên cứu một kế hoạch thiết thực để kiến thiết đất nước về mặt kinh tế, tài chính, hành chính, xã hội, văn hoá và nghiên cứu những dự án kiến thiết khác.

Ngày 10-1-1947 Ủy ban họp phiên đầu tiên. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến nói chuyện với các thành viên của uỷ ban trong cuộc họp này.

• Tháng 12

Ủy ban quân sự các tỉnh Nam Trung Bộ được thành lập để thống nhất chỉ huy lực lượng quân, dân, chính.

• Tháng 12

Sau ngày quân Pháp gây ra "Sự biến Hải Phòng, Lạng Sơn" (20-11-1946) tại thành phố Cảng diễn ra cuộc đọ sức trực diện giữa ta và địch, trong điều kiện tương quan so sánh lực lượng hết sức chênh lệch. Thực dân Pháp tưởng chỉ vài giờ sẽ nhanh chóng chiếm được thành phố, nhưng chiến sự ở Hải Phòng đã làm đảo lộn mọi suy đoán của chúng.

Từ thực tế chiến đấu ở Hải Phòng, đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh viết bài báo quan trọng "Kháng chiến trong thành phố" đăng trên tờ Sự thật số 66, ra ngày 7-12-1946.

Mở đầu bài báo viết: "Có kẻ cho rằng, không thể kháng chiến trong thành phố vì ở đó không có địa lợi, lực lượng địch lại tập trung". Đập lại quan điểm này, đồng chí Trường Chinh khẳng định: "Kinh nghiệm Hải Phòng chỉ cho ta thấy rất có thể Kháng chiến trong thành phố". Từ sự khẳng định ta nhất định chiến đấu chống được quân Pháp trong thành phố, tác giả nêu rõ vị trí của thành phố trong chiến tranh: "Mỗi một thành phố, cũng như mỗi làng của ta phải là một trung tâm điểm kháng chiến, kháng chiến dẻo dai, kháng chiến quyết liệt". Tác giả còn đưa ra những cách thức hoạt động cụ thể trong thành phố. Kết thúc bài báo, đồng chí Trường Chinh nêu bật một vấn đề có tính quy luật, quyết định sự tồn tại và phát triển của lực lượng kháng chiến là phải không ngừng hoạt động, không được bị động nằm im, mai phục. Trường hợp thành phố lọt vào tay giặc, thì "quân du kích, không được ngưng đánh trong thành phố và ngoại ô. Gắng làm cho địch chiếm được thành nào, phải mất ăn, mất ngủ, luôn luôn hoảng sợ, luôn luôn thiệt hại ở đó" "Quân du kích phải đánh mới sống nổi. Ngừng đánh mà đóng lì một chỗ thì nhất định tiêu mòn".

Hơn 10 ngày sau khi bài báo "Kháng chiến trong thành phố" được công bố, cuộc chiến đấu của quân và dân ta đồng loạt nổ ra ở khắp các thành phố, thị xã trong cả nước. Cuộc chiến đấu của quân và dân ta vây địch trong các thành phố, thị xã những ngày đầu toàn quốc kháng chiến, thắng lợi vẻ vang. Thắng lợi đó gắn với sự chỉ đạo chặt chẽ, sáng suốt, nhạy bén của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ Tổng chỉ huy. Bài "Kháng chiến trong thành phố" của đồng chí Tổng bí thư Trường Chinh lúc bấy giờ là một đóng góp quý giá về nghệ thuật đánh giặc của chiến tranh nhân dân Việt Nam.

• Cuối năm 1946

Lê Hữu Từ triệu tập Hội nghị các linh mục, bắt các xứ phải đóng góp tiền mua vũ khí cho tổ chức "Công giáo cứu quốc". Sau đó, Lê Hữu Từ lại thông tư cho các xứ phải chuyển "Công giáo cứu quốc" thành "Tự vệ cứu quốc". Chúng cưỡng bức thanh niên công giáo từ 18 tuổi trở lên phải vào tự vệ ngày đêm canh gác nhà thờ, đào hầm bí mật, v. v…

• Cuối 1946

Chính phủ Pháp đưa Lê Văn Hoạch lên làm Thủ tướng Chính phủ bù nhìn "Nam Kỳ tự trị" nhằm phá hoại cuộc kháng chiến, sự nghiệp độc lập dân tộc và thống nhất Tổ quốc của nhân dân ta.

• 1 tháng 1

Quân Pháp mở cuộc tấn công quy mô lớn đánh chiếm vùng Tây Bắc.

• 5 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh Viết thư gửi ông Hoàng Hữu Nam¹, nêu 5 vấn đề cần chú ý:

- Tuyên truyền
- Liên lạc và tổ chức
- Việc sinh hoạt của các Bộ trong Chính phủ
- Động viên lôi kéo công nhân viên chức
- Phá đường, ngăn chặn sự tiến công của địch

Cuối thư, Người còn vẽ một sơ đồ gồm cả mặt cắt ngang và cắt dọc của con đường để chỉ dẫn cụ thể cách
thức đào đường nhưng vẫn đảm bảo sự đi lại của nhân dân mà xe địch không qua được.

• 6 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi ông Hoàng Hữu Nam, căn dặn những việc:

- Giúp Hoa kiều ở Quảng Yên² tản cư
- Bàn với Bộ trưởng Bộ Nội Vụ Huỳnh Thúc Kháng về việc tuyên truyền, kêu gọi dân chúng
- Vấn đề đăng ký của các viên chức nhà nước.
________________________________________
1. Ông Hoàng Hữu Nam, tức Phan Bội (1911- 1947), Thứ trưởng Bộ Nội Vụ trong Chính, phủ Liên hiệp kháng chiến.
2. Nay thuộc tỉnh Quảng Ninh.

• 6 tháng 1

Trung đoàn Liên khu 1 - Trung đoàn Thủ đô được chính thức thành lập. Lực lượng của trung đoàn gồm 3 tiểu đoàn 101, 102, 103 với số quân gần 2.000 người, thành phần đội viên có cả phụ nữ, người nhiều tuổi và thanh thiếu niên đã từng sống, chiến đấu trên chiến hào Hà Nội từ những ngày đầu nổ súng.

• 7 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Chính phủ, Quốc hội và nhân dân Pháp, nêu rõ lập trường, nguyện vọng, thái độ của Chính phủ và nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến hiện nay và những biện pháp vãn hồi hòa bình.

• 12 tháng 1

Hội nghị quân sự toàn quốc lấn thứ nhất họp tại Trúc Sơn (Chương Mỹ - Hà Đông). Đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trực tiếp chỉ đạo Hội nghị. Đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư của Đảng đã đến dự.

Hội nghị nhận định, sau khi được tăng thêm viện binh, thực dân Pháp sẽ mở "cuộc phản công và tiến công", hòng "nuốt trôi nước ta".

Hội nghị quyết định "Nhiệm vụ chính lúc này là bảo toàn chủ lực để kháng chiến lâu dài".

Hội nghị chủ trương phát động chiến tranh du kích rộng khắp với lối đánh tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch; phá hoại đường sá, nhà cửa; làm vườn không nhà trống; xây dựng các đội quân đặc biệt, nhằm cản bước tiến quân của địch và duy trì sức chiến đấu lâu dài của quân và dân ta.

Hội nghị quyết định tặng danh hiệu "Trung đoàn Thủ đô" cho Trung đoàn Liên khu I, đã chiến đấu dũng cảm và hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang trong những ngày đầu kháng chiến ở Hà Nội.

• 13 tháng 1

Đội quân quyết tử của thủ đô được thành lập, bao gồm những chiến sĩ có tinh thần chiến đấu, mưu trí dũng cảm nhất được lựa chọn từ trung đoàn thủ đô, với lời tuyên thệ "sống chết với thủ đô".

Ngày 27-1-1947 Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho các chiến sĩ quyết tử quân thủ đô, thăm hỏi tình hình ăn tết, khen ngợi tinh thần gan dạ chiến đấu của chiến sĩ và dặn dò những điều cần thiết.

Bức thư có đoạn:

"Các em là đội quyết tử. Các em quyết tử để cho Tổ quốc quyết sinh. Các em là đại biểu các tinh thần tự tôn, tự lập của dân tộc ta mấy nghìn năm để lại, cái tinh thần quật cường đó đã kinh qua Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, truyền lại cho các em. Nay các em gan góc tiếp tục các tinh thần bất diệt đó, để truyền lại cho nòi giống Việt Nam muôn đời về sau".

• 13 tháng 1

Quân Pháp vượt Đèo Cả tiến ra Tuy Hoà, bị quân ta phục kích diệt nhiều tên.

• 15 tháng 1

Quân Pháp đổ bộ lên Vũng Rô và tiến về phía nam sông Đà Nẵng bị tiêu hao nặng

• 16 tháng 1

Thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi đồng bào phá hoại để kháng chiến:

"Đánh thì phải phá hoại. Ta không phá hoại thì Pháp cũng phá... Vì vậy, ta phải phá trước, cho Pháp không dùng được... Phá cho rộng, phá cho sâu, phá sao cho bọn Pháp không lợi dụng được. Một nhát cuốc của đồng bào, cũng như một viên đạn của chiến sĩ bắn vào quân địch vậy.

Tôi lại trân trọng hứa với đồng bào rằng: "kháng chiến thắng lợi rồi, tôi sẽ ra sức cùng đồng bào sửa sang tu bổ lại hết. Chúng ta sẽ làm những đường sá, cầu cống khéo hơn, những nhà cửa tốt hơn, và xứng đáng một dân tộc tự do, độc lập hơn".

Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đã tự tay mình phá hoại nhà cửa, đường sá, cầu cống không cho địch chiếm và lợi dụng những thứ đó để đánh lại ta.

Trong những ngày đầu kháng chiến nhân dân ta đã phá hoại 1.060km đường sắt, 5.840km đường ôtô, 30.500 cầu cống, 59.100 nhà cửa, 84 đầu máy và 868 toa xe lửa.

• 17 tháng 1

Quân Pháp từ Nam Ô đánh lên đèo Hải Vân và đổ bộ lên Lăng Cô, cố khai thông con đường qua đèo để tiếp viện cho đồng bọn đang bị quân dân Thừa Thiên vây đánh trong thành phố Huế. Dựa vào thế núi hiểm trở, Vệ quốc đoàn chặn đánh địch trên cả hai tuyến đường bộ và đường sắt. Trong ba ngày chiến đấu, ta diệt hơn 200 lính Âu Phi, biến Hải Vân thành mồ chôn giặc Pháp.

• 20 tháng 1

Pháp đổ bộ thêm quân vào cửa Tư Hiền và chia nhiều cánh tiến vào thành phố Huế. Nhân dân phải rời về nông thôn lánh nạn, tiếp tục kháng chiến.

• 22 tháng 1

Công an phối hợp với lực lượng quân đội đánh trận Cổ Cò, xóa sổ tiểu đoàn Lé-on của Pháp, diệt 170 tên, phá hủy 14 xe cơ giới, thu hơn 100 tiểu liên và súng trường.

• 23 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Giám mục Lê Hữu Từ¹  tỏ ý mong muốn Giám mục lấy tư cách là cố vấn Chính phủ mà giải thích, kêu gọi đồng bào Công giáo hăng hái kháng chiến cứu quốc.

• Tháng 1

Tại Ấn Độ, Miến Điện, Malaixia, Inđônêxia đã dấy lên phong trào ủng hộ Việt Nam. Nhiều nhà hoạt động chính trị ở các nước trên hô hào thành lập các đội quân tình nguyện, các đội y tế sang chiến đấu và giúp đỡ Việt Nam.

• 25 tháng 1

Quân ta giành thắng lợi giòn giã trong trận pháo kích vào sân bay Gia Lâm. Trung đội pháo binh chiến khu X tăng cường cho mặt trận Hà Nội, đã tháo rời pháo, hành quân chiếm lĩnh trận địa cách sân bay 400m. Ngay ban ngày, pháo ta bắn 15 phát vào sân bay phá huỷ 2 máy bay khu trục của giặc.

• 29 tháng 1   

Nha Công an Trung ương ra quyết nghị số A 00092 về "Chương trình hoạt động của bộ máy công an".
_____________________________________
1. Giám mục địa phậm Bùi Chu - Phát Diệm. Sau Cách mạng Tháng Tám được cử vào Ban Cố vấn Chính phủ. Sau theo Pháp chống lại Tổ quốc.

• 3 tháng 2

Sắc lệnh về chế độ kiểm duyệt, in, phát hành báo chí và các loại ấn phẩm.

• 3 tháng 2

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh số 14-32 lập Nha tín dụng sản xuất.

• 4 tháng 2

Chính phủ ra quyết định thành lập Cục Quân giới thay cho cục Chế tạo và cử đồng chí Trần Đại Nghĩa làm cục trưởng.

• 10 tháng 2

Hội nghị bàn việc tổ chức giúp đỡ đồng bào tản cư do Bộ Canh Nông và Uỷ ban kháng chiến tỉnh Ninh Bình tổ chức tại Nho Quan. Chủ tịch Hồ Chí Minh có đến dự.

• 14 tháng 2

Trận đánh ở chợ Đồng Xuân là trận đánh lớn nhất ở Liên khu 1. Trận đánh đã diễn ra trong điều kiện so sánh lực lượng địch ta rất chênh lệch. Nó tiêu biểu cho khí phách anh hùng và sự kết hợp giữa lòng quả cảm và trí thông minh sáng tạo của các chiến sĩ cảm tử của thủ đô, của nhân dân ta trong những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Tuy chiếm được chợ Đồng Xuân và dãy số chẵn phố Hàng Chiếu, nhưng quân Pháp đã phải trả giá đắt với hơn 200 tên bị loại khỏi vòng chiến đấu.

• 14 đến 16 tháng 2

Hội nghị chính trị viên toàn quân lần thứ nhất của quân đội (tức hội nghị các chính trị uỷ viên khu và chính trị viên trung đoàn) do Trung ương quân uỷ triệu tập.

Hội nghị đã xác định vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng trong quân đội, đặt hệ thống tổ chức Đảng trong quân đội từ Tổng quân uỷ đến mỗi chi bộ, xác định cần củng cố quân đội chủ lực và chấn chỉnh tổ chức dân quân, tổ chức hệ thống chính trị viên từ trên xuống dưới, đào tạo cán bộ quân sự và quyết định ra tờ báo Vệ quốc quân (tiền thân tờ "Quân đội nhân dân" ngày nay) làm cơ quan giáo dục toàn quân. Hội nghị cũng quyết định 12 điều kỷ luật dân vận và 16 nhiệm vụ công tác chính trị trong quân đội cách mạng.

• 16 tháng 2

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh số 17/SL lập Nha khẩn hoang, di dân thuộc Bộ Canh Nông.

• 16 tháng 2

Ta đánh trận Tầm Vu (Cần Thơ) tiêu diệt hoàn toàn xe địch có tên trung tá chỉ huy và thu toàn bộ vũ khí.

• 22 tháng 2

Đảng uỷ và Bộ chỉ huy Mặt trận Hà Nội tổ chức lễ tuyên dương công trạng Trung đoàn Thủ đô.

• 28 tháng 2

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh 27/SL ấn định thể thức và chế độ trực thu thời kỳ kháng chiến.

• Tháng 2

Thống nhất tên gọi các lực lượng nửa vũ trang là dân quân do chính quyền địa phương chỉ đạo. Lực lượng dân quân chia ra: Dân quân du kích có nhiệm vụ đánh giặc giữ làng và dân quân tự vệ đảm nhiệm công tác hậu phương.

• Tháng 2

Bộ Quốc phòng ra thông tư tổ chức mọi công dân từ 18 tuổi đến 45 tuổi vào dân quân, quy định: Dân quân tự vệ có nhiệm vụ canh gác phòng gian trong địa phương, vận tải, tiếp tế, tải thương, giúp đỡ du kích địa phương. Du kích địa phương có nhiệm vụ chiến đấu để bảo vệ làng mạc, tài sản, tính mệnh của nhân dân, độc lập tác chiến hoặc phối hợp với bộ đội.

Thông tư cũng quy định biên chế tổ chức của lực lượng dân quân tự vệ và du kích địa phương.

• 4 tháng 3

Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị về chống địch càn quét. Bản chỉ thị phê phán hai khuynh hướng sai lầm như cố giữ đất, không bảo tồn chủ lực hoặc bỏ chạy không tích cực bám địch, nhắc nhở các địa phương đề phòng địch đánh lan rộng... tổ chức làng chiến đấu... chuẩn bị làm vườn không nhà trống.

• 8 tháng 3

Quân ta phản công ở Ô Môn (Nam Bộ) tiêu diệt 400 tên địch khi chúng đánh vào căn cứ của ta.

• 8 tháng 3

Tại huyện Lý Nhân, Nam Định. Trung đội cảm tử Lý Nhân và tiểu đoàn 129 (Hà Nam) anh dũng chặn đánh quân Pháp qua để giải vây Nam Định, diệt trên 100 tên địch, phá huỷ 4 xe cơ giới.

• 15 tháng 3

Khi địch tập trung quân đánh vào Gôi và Đai Đê, thì các lực lượng vũ trang ta ở các hướng đã thực hiện thắng lợi cuộc rút quân kết thúc một thời kỳ vây đánh địch dài ngày tại thành Nam. Hơn 400 tên xâm lược bỏ mạng trên các đường phố thành phố Dệt. Số còn lại, kể cả bọn tiếp viện bị ta vây chặt trong khu nhà máy Sợi. Với chiến công vẻ vang đó, trung đoàn Vệ quốc đoàn 33 được chủ tịch Hồ Chí Minh tặng thưởng danh hiệu "Trung đoàn Tất thắng".

• 16 tháng 3

Sắc lệnh lập Ngoại thương cục thuộc Bộ Kinh tế và định rõ thể thức về ngoại thương.

• 19 tháng 3

Chính phủ ký các sắc lệnh bổ sung, sửa đổi một số điều khoản về Ủy ban bảo vệ khu và tỉnh. Mỗi Ủy ban bảo vệ khu và tỉnh có 1 đại biểu quân sự, 1 đại biểu hành chính, 3 đại biểu nhân dân.

• 20 tháng 3

Để rút kinh nghiệm huấn luyện và tác chiến trên địa hình rừng núi, Bộ Tổng chỉ huy quyết định thành lập đội kỵ binh đầu tiên giao cho khu 10 phụ trách.

• 21 tháng 3

Quân dân vùng Vân Đình (Hà Đông) và thị xã Phủ Lý chặn đánh địch nhiều trận diệt hơn 800 tên địch. Bắn rơi 3 máy bay (ở Miếu Môn, chiến sĩ ta dùng súng trường bắn rơi một máy bay) phá huỷ 7 xe cơ giới khi địch tập trung hơn 5.000 quân từ Nam Định và Hà Đông đánh sâu vào Nho Quan (Ninh Bình) hòng lùng phá cơ quan Trung ương Đảng và Chính phủ.

• 21 tháng 3

Quốc hội Pháp lại thảo luận về ngân quỹ chiến tranh xâm lược Việt Nam. Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Pháp quyết nghị không bỏ phiếu tán thành ngân quỹ quân sự để tiếp tục chiến tranh.

• 22 tháng 3

Báo Vệ quốc quân, cơ quan tuyên truyền và giáo dục bộ đội của quân đội ta. Báo ra hàng tuần, đã ra số đầu tiên.

Năm 1959 báo Vệ quốc quân và báo Quân du kích sáp nhập thành báo Quân đội nhân dân.

• 22 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng và cử một đoàn đại biểu đến dự Hội nghị đoàn kết đấu tranh cho độc lập dân tộc của các nước châu Á (Hội nghị Liên Á) họp ở Niu Đê Li. Hội nghị ra lời kêu gọi nhân dân châu Á ủng hộ Việt Nam giành độc lập.

• 26 tháng 3

Chính phủ ra sắc lệnh quy định thành phần của Ủy ban bảo vệ huyện, gồm 3 đại biểu (quân sự, hành chính
và nhân dân), ủy ban bảo vệ xã có 1 đại biểu nhân dân và 1 đại biểu quân sự.

Ở xã, cơ quan chính quyền được gọi là Ủy ban hành chính kiêm kháng chiến; Chủ tịch Ủy ban hành chính xã là Chủ tịch Ủy ban hành chính kiêm kháng chiến xã, Ủy ban bảo vệ là tổ chức gồm các thành phần quân, dân chính. Chiến sự lan tới đâu, Ủy ban bảo vệ ở đó đổi thành Ủy ban kháng chiến.

• Tháng 3

Chính phủ quyết định đổi Bộ Tổng chỉ huy quân đội quốc gia thành Bộ Tổng chỉ huy quân đội quốc gia và dân quân tự vệ Việt Nam. Đến đây, hệ thống tổ chức dân quân các cấp ra đời, các ban chỉ huy tỉnh đội, huyện đội, xã đội thuộc Ủy ban hành chính các cấp được thành lập.

• Tháng 3

Quốc hội Pháp mở cuộc tranh luận về vấn đề Việt Nam. Tại cuộc tranh luận, các đại biểu Đảng cộng sản Pháp, một số nhân sĩ tiến bộ như Pie Cốt, chủ trương đình chỉ ngay cuộc chiến tranh để dàn xếp với chính phủ Hồ Chí Minh.

• 3 đến 6 tháng 4

Hội nghị cán bộ Trung ương Đảng lần thứ hai tại Việt Bắc. Đây là hội nghị đầu tiên của Trung ương từ sau khi Trung ương rút khỏi Thủ đô lên căn cứ địa Việt Bắc để chỉ đạo cả nước kháng chiến. Hội nghị rút kinh nghiệm qua 4 tháng kháng chiến toàn quốc, phân tích về cuộc kháng chiến của ta và đề ra những chủ trương, chính sách về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá nhằm thực hiện "toàn dân đoàn kết, kháng chiến lâu dài", Hội nghị khẳng định: "Kháng chiến nhất định thắng lợi”.

• 4 tháng 4

Thành lập Ủy ban hành chính miền thượng du Thanh Hoá để giúp UBHC tỉnh giải quyết các công việc ở 6 châu Thượng du và động viên nhân dân chuẩn bị kháng chiến, đẩy mạnh sản xuất.

• 17 tháng 4

Thành lập xí nghiệp cơ khí Trần Hưng Đạo (hiện nay là nhà máy cơ khí Trần Hưng Đạo), xí nghiệp cơ khí đầu tiên của ngành công nghiệp quốc doanh Việt Nam do ban kinh tế Trung ương Đảng thành lập ở Việt Bắc.

• 25 tháng 4

Sắc lệnh lập Toà án tối cao.

• 25 tháng 4

Quân và dân Kiến An chặn đánh nhiều trận, tiêu diệt 360 tên địch khi chúng tiến ba phía đánh vào thị xã Kiến An. Trong trận chiến đấu với tinh thần "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh" để bảo vệ cho Thị xã Kiến An, đồng chí Trần Thành Ngọ, cảnh sát trưởng T.p Hải Phòng đã hy sinh (ngày 3-8-1995 đồng chí được Chính phủ truy tặng danh hiệu "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân")

• 25 tháng 4

Biệt động đội Quảng Trị đột kích vị trí Dương Lộc tiêu diệt 300 tên địch.

• Tháng 4

Ta chính thức đặt cơ quan đại diện chính phủ ở Băng Cốc (Thái Lan) được hưởng đặc quyền như một cơ quan ngoại giao. Tại đây, ta đã lập phòng thông tin.

• Tháng 4

Xã Nhân Lang (huyện Hưng Hà, Thái Bình) được công nhận là xã đầu tiên của cả nước thanh toán xong nạn mù chữ.

• 15 tháng 5

Sắc lệnh số 50/SL đặt Huy chương Quân công và Huy chương chiến sĩ, quy định việc thưởng cho cá nhân và đơn vị trong quân đội, dân quân, tự vệ lập nhiều thành tích trong chiến đấu. Hai thứ huy chương đó cũng để truy tặng những liệt sĩ có công tích đặc biệt.

• 15 tháng 5

Sắc lệnh cho phép lưu hành một số loại giấy bạc trong toàn quốc (1đ, 5đ, 10đ, 20đ, 100đ, 500đ). Khối lượng bạc Đông Dương cũ của Pháp ta thu về làm vốn trang trải cho ngành ngoại thương còn non trẻ.

• 16 tháng 5

Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ nhất tổ chức tại Tuyên Quang. Mục đích của hội nghị nhằm xác định tư tưởng trường kỳ kháng chiến, xây dựng tổ chức, bố trí lực lượng và chỉnh đốn công tác cho phù hợp với tình hình mới.

• Từ 21 đến 24 tháng 5

Tòa án quân sự Liên khu 3 đã xét xử Đặng Trần Dương và 11 tên khác đã lợi dụng chức quyền để biển thủ tiền, vàng của Nhà nước; ăn hối; tra tấn dã man phạm nhân; thông dâm với nữ phạm nhân; buôn lậu; ăn chơi trác táng; bắt người trái phép; gây mất đoàn kết với một số cơ quan địa phương. Dương là Trưởng ty Công an Hà Nam, bị kết án tử hình.

• 22 tháng 5

Trận phục kích xuất sắc ở đèo Hải Vân (Quảng Nam - Đà Nẵng). Tiểu đoàn 19 đã diệt gọn đoàn xe 10 chiếc, có hơn 100 lính Lê dương, hàng chục sĩ quan, trong đó có viên đại tá Rôgiê chỉ huy quân Pháp ở khu Quảng Nam - Đà Nẵng.

• 24 tháng 5

Thành lập huyện Kim Sơn thuộc tỉnh Bình Định.

• 24 tháng 5

Hội nghị dân quân, tự vệ, du kích toàn quốc lần thứ nhất được triệu tập tại Việt Bắc. Hội nghị khẳng định vị trí chiến lược của lực lượng dân quân, tự vệ và du kích, chỉ ra những ưu điểm, nhược điểm về tổ chức và hoạt động của dân quân, tự vệ. Hội nghị đặc biệt chú ý đến tác dụng của làng chiến đấu xuất hiện ở Bắc Ninh, Kiến An, Bình Trị Thiên.

Hội nghị đã bàn việc thống nhất tổ chức dân quân, tự vệ và du kích trong cả nước, công bố 10 lời thề danh dự và 12 điều kỷ luật dân vận của dân quân, tự vệ và du kích.

Ngày 27 tháng 5, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới hội nghị khen ngợi và đánh giá cao vai trò của lực lượng dân quân, tự vệ và du kích: "Dân quân, tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là một bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận kẻ địch hung bạo thế nào, hễ động vào bức tường đó thì địch nào cũng phải tan rã".

• 29 tháng 5

Liên bộ Nội vụ - Quốc phòng quyết định sáp nhập hai tỉnh Hà Đông và Sơn Tây vào khu 11 (trước thuộc khu 2).

• Tháng 5

Chính phủ ra nghị định thành lập Cục ngoại thương phụ trách việc nhập cảng hàng hoá thiết yếu cho kháng chiến và xuất cảng vật phẩm trong nước lấy ngoại tệ.

• Tháng 5

Trận đánh giao thông ở Giồng Dứa (Mỹ Tho) tiêu diệt hoàn toàn đoàn xe vận tải và 15 xe hộ tống, bắt sống một bộ trưởng của Chính phủ bù nhìn Nam Kỳ.

• 6 tháng 6

Về phương diện kháng chiến và hành chính, huyện Văn Giang trước thuộc tỉnh Bắc Ninh (khu 12), nay thuộc khu 3. Huyện Văn Lâm, trước thuộc tỉnh Hưng Yên (khu 3), nay thuộc khu 12.

• 6 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 58/SL đặt 3 loại huân chương: Sao vàng, Hồ Chí Minh, Độc lập, do chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra sắc lệnh (hoặc truy tặng) cho đoàn thể và những người có công với nước, với dân; hoặc các nhân vật người nước ngoài có công với nước Việt Nam.

Huân chương Sao vàng chỉ có 1 hạng "để tặng những người có công đức vĩ đại với dân tộc".

Huân chương Hồ Chí Minh có 3 hạng: hạng nhất, hạng nhì, hạng ba "để tặng những người có tài, đức, có công với dân tộc".

Huân chương Độc lập có 3 hạng: hạng nhất, hạng nhì, hạng ba "để tặng những người có công đặc biệt trong việc cứu quốc hoặc kiến quốc".

• 12 đến 15 tháng 6

Hội nghị quân sự toàn quốc lần thứ ba họp, nhận định tình hình, bàn biện pháp phá âm mưu chiến lược mới của giặc, đồng thời gấp rút "bồi dưỡng, chấn chỉnh bộ đội, củng cố căn cứ địa kháng chiến. Tích cực chuẩn bị kháng chiến trong thu đông"

• 17 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 56/SL thành lập trường Ngoại ngữ, nhằm mục đích đào tạo cán bộ ngoại ngữ cho các ngành trong nước, đáp ứng vêu cầu kháng chiến.

• tháng 6

Huyện Quỳnh Côi (Thái Bình) là huyện đầu tiên trong cả nước đã thanh toán nạn mù chữ, được Hồ Chủ tịch gửi thư, bằng khen và tặng phẩm.

• 2 tháng 7

Quân ta bắt đầu đánh mạnh vào An Khê (Bình Định) tiêu diệt nhiều tên địch buộc chúng vội vã rút ba cánh quân lớn, bỏ dở cuộc hành quân xuống vùng Đình Quang, Đồn Hào, Hang Dơi, Vườn Xoài (Bình Định).

• 5 tháng 7

Sắc lệnh số 62/SL sáp nhập hai xã Đại Hoá và Kiến An thuộc huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) vào huyện Can Lộc (Hà Tĩnh).

• 9 tháng 7   

Tạm thời trong thời kỳ kháng chiến các phủ, huyện Kinh Môn, Nam Sách, Chí Linh, Đông Triều (thuộc tỉnh Hải Dương), Thuỷ Nguyên (thuộc tỉnh Kiến An) và khu đặc biệt Hồng Gai thuộc quyền điều khiển của Ủy ban hành chính tỉnh Quảng Yên.

• 14 tháng 7

Ta phục kích, chặn đánh đoàn xe lửa ở Bầu Cá (Biên Hoà - Phan Thiết) diệt 200 tên địch.

• 15 tháng 7

Ta phục kích ở cầu Ai Lâm diệt 40 tên địch, phá huỷ 3 xe vận tải, thu toàn bộ vũ khí.

• 18 tháng 7

Sắc lệnh phát hành các loại "tín phiếu" (1đ, 5đ, 10đ, 20đ, 50đ, 100đ, 500đ) có giá trị như giấy bạc Việt Nam tại Nam Trung Bộ.

• 18 tháng 7

Thành lập một Phân khu quân sự trong Chiến khu 4 gồm các tỉnh: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên.

• 25 tháng 7

Thành lập Khu 14 gồm 2 tỉnh Sơn La, Lai Châu và huyện Mai Đà (Hoà Bình).

• 26 tháng 7

Sắc lệnh cho phép Ủy ban hành chính Nam Bộ phát hành công trái (lần thứ 2).

• 27 tháng 7

Tháng 6 - 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị chọn một ngày trong năm làm Ngày thương binh để nhân dân ta có dịp tỏ lòng biết ơn, yêu mến thương binh. Thực hiện chỉ thị của người, một Hội nghị trù bị gồm đại biểu các cơ quan, các ngành ở trung ương, khối và tỉnh đã họp ở Phú Minh (Đại Từ, Thái Nguyên) bàn bạc và nhất trí đề nghị lấy ngày 27-7-1947 làm "Ngày thương binh liệt sĩ" đầu tiên trong cả nước.

Từ đó ngày 27-7 hàng năm trở thành "Ngày thương binh liệt sĩ".

• Tháng 7

Thành lập đội đặc biệt (com - măng - đô), đội viên được tuyển chọn trong số lính ngoại quốc ở trong quân đội Pháp tình nguyện sang hàng ngũ ta chiến đấu và lính người Việt Nam bỏ hàng ngũ Pháp. Nhiệm vụ của đội đặc biệt chủ yếu là tuyên truyền địch vận.

• 1 tháng 8

Ta chống càn ở Hậu Thạnh (SócTrăng) diệt 300 tên địch.

• 4 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 234/SL/M bổ nhiệm ông Tôn Đức Thắng nguyên Bộ trưởng Bộ Nội Vụ, giữ chức vụ Thanh tra đặc biệt toàn quốc.

• 5 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 236/SL/M, quy định ông Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia có quyền hạn và chức vụ như Bộ trưởng và là thành viên của Hội đồng liên bộ trong Hội đồng Chính phủ.

• 6 tháng 8

Quốc hội Pháp thông qua chính sách mị dân "Để cho các nước Đông Dương được độc lập trong khối Liên hiệp Pháp".

• 15 tháng 8

Quân ta diệt bốt Lộc Giang, Hiệp Hoà (Chợ Lớn) thu 23 súng, bắt sống 6 tên.

• 16 tháng 8

Hai tiểu đoàn vệ quốc quân tiến công vị trí Phùng diệt nhiều địch.

• 19 tháng 8

Ta dùng mưu đột nhập đồn Thới Hoà, bắt sống cả đại đội địch.

• 26 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 76/SL thành lập Đại đoàn độc lập đầu tiên của quân đội ta nhằm tăng cường chủ lực của bộ đội và thí điểm tổ chức đơn vị có quy mô lớn để đảm nhiệm những nhiệm vụ tác chiến tập trung. Cùng ngày, sắc lệnh 77/ SL cử Đại đoàn trưởng, Đại đoàn phó và Chính uỷ của Đại đoàn.

• Tháng 8

Bộ Tổng chỉ huy mở lớp bổ túc cán bộ trung cấp toàn quân tại xã La Bằng, huyện Đại Từ, Thái Nguyên. Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự lễ khai mạc và huấn thị cho lớp học.

Cũng thời gian này, Trường bổ túc văn hoá thuộc Bộ Tổng chỉ huy khai giảng khoá đầu tiên.

• Tháng 8

Thực dân Hà Lan bội ước tiến công xâm lược Inđônêxia. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi điện tỏ sự đồng tình, ủng hộ sự nghiệp đấu tranh của nhân dân Inđônêxia.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện mừng và tỏ lòng thân thiện với nhân dân Ấn Độ nhân dịp Ấn Độ tuyên bố độc lập.

• 15 tháng 9

Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị "Bô La nói gì - ta phải làm gì?" vạch trần âm mưu đen tối ẩn trong những lời lẽ mơ hồ, bóng bẩy của Bô La đối với nền độc lập của ta và khẳng định lại lập trường kiên quyết kháng chiến giành độc lập thật sự của nhân dân ta.

Cùng ngày Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị "Sửa soạn phá những cuộc tấn công lớn của địch".

• 17 tháng 9

Sắc lệnh lập viện Huân chương thuộc Phủ Chủ tịch.

• 17 tháng 9

Sắc lệnh 86/SL lập Việt Nam quốc gia ngân hàng.

• 20 tháng 9

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh số 88/SL quy định hình thức thưởng cho gia đình có từ 3 con tham gia quân đội.

• 22 tháng 9

Ta phục kích ở Cà Rằn diệt 2 tàu trên sông Soài Rạp (Bà Rịa).

• 27 đến 29 tháng 9

Bộ Tổng chỉ huy triệu tập Hội nghị quân sự lần thứ tư, thống nhất nhận định về hướng tấn công và đề ra chủ trương đẩy mạnh tác chiến thu đông, tích cực chuẩn bị đánh bại kế hoạch của địch.

• 27 tháng 9

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho nhi đồng cả nước nhân dịp Tết Trung thu kháng chiến đầu tiên: “Thấy các cháu không được ăn tết, lòng Bác rất áy náy và thêm căm thù bọn thực dân phản động Pháp". "Bác hứa với các cháu: Các bác, các chú, toàn cả đồng bào, sẽ ra sức tranh đấu, để sớm đuổi bọn thực dân phản động, để trường kỳ kháng chiến sớm thắng lợi, thống nhất độc lập sớm thành công, để các cháu được vui Tết Trung thu vui vẻ như năm kia, năm ngoái".

• 1 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 91/SL quy định Ủy ban kháng chiến và uỷ ban hành chính các cấp (tỉnh, huyện, phủ hay châu, xã) "nay hợp lại thành Ủy ban kháng chiến kiêm hành chính, viết tắt là UBKCKHC".

Bản sắc lệnh còn quy định cụ thể thành phần UBKCKHC mỗi cấp, việc bổ nhiệm hoặc thay thế các thành viên trong uỷ ban; quan hệ giữa Ủy ban các cấp.

• 3 tháng 10

Ta phục kích diệt đoàn xe lửa trên đường Thủ Dầu Một - Lộc Ninh.

• 7 tháng 10

Cụ Nguyễn Văn Tố hy sinh tại Bắc Cạn.

Cụ sinh năm 1889, quê ở Hà Đông. Trước năm 1945, Cụ làm việc tại Trường Viễn Đông Bác Cổ Hà Nội và chuyên tâm Vào việc khảo cứu lịch sử, văn hóa nước nhà. Cụ làm Hội trưởng Hội truyền bá quốc ngữ và có công lớn trong việc tổ chức, gây dựng phong trào.

Sau Cách mạng Tháng Tám, Cụ được mời giữ chức Bộ trưởng Bộ Cứu tế xã hội trong Chính phủ lâm thời; được bầu là đại biểu Quốc hội khóa I; được Quốc hội khóa I kỳ họp thứ nhất bầu làm Trưởng ban Thường trực và Bộ trưởng không bộ Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà lập tháng 11 năm 1946.

Sau ngày toàn quốc kháng chiến Cụ được cử làm Phó Chủ tịch Ủy ban tản cư Trung ương, rồi cùng Chính phủ rút lên Việt Bắc tiếp tục kháng chiến. Mùa đông năm 1947, quân Pháp nhảy dù xuống Bắc Cạn, Cụ bị bắt, bị tra tấn "cực kỳ tàn khốc, dã man"¹. Cụ đã hy sinh oanh liệt trước họng súng của kẻ thù.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết Lời truy điệu cụ Tố²
____________________________________
1. Lời Hồ Chủ tịch.
2. Xem Hồ Chí Minh- Biên niên tiểu sử, tập 4, tr. 209.

• 7 tháng 10 đến 22 tháng 12

Chiến dịch Việt Bắc thu đông 1947.

Trên địa bàn thuộc các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Vĩnh Yên, Phúc Yên, Phú Thọ, Bắc Giang, Bắc Ninh do Bộ Tổng chỉ huy tổ chức chỉ đạo chiến dịch. Quy mô nhiều trung đoàn. Mục đích: phá tan kế hoạch tấn công thu đông 1947 của địch thực hiện ý đồ tiêu diệt cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến và bộ đội chủ lực của ta, giành thắng lợi quyết định về quân sự và nhanh chóng kết thúc cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Ngày 7-10-1947 thực dân Pháp huy động một lực lượng lớn gồm hơn 2 vạn quân (có 2 binh đoàn lính tinh nhuệ) trang bị đầy đủ vũ khí, phương tiện hiện đại gồm 40 máy bay, 800 xe cơ giới do Trung tướng Xa Lăng chỉ huy, chia 3 hướng tấn công Việt Bắc.

Chiến dịch làm 2 đợt:

Đợt 1 từ 7-10 đến 20-11-1947

Trong quá trình đánh bại cuộc hành quân của địch ta đã đánh một số trận tiêu diệt nhỏ như Chợ Mới (18-10), Chợ Đồn (21-10), Đoan Hùng (24-10), Bông Lau (30-10), Đèo Mơ (8-11), Khe Lau (10-11), Đèo Giàng (14-11) gây cho địch nhiều tổn thất. Cuộc hành binh của địch chậm lại 7 ngày so với kế hoạch, toàn đội hình co dần, từng cánh tìm cách rút lui.

Đợt 2 từ 21-11 đến 22-12-1947

Ngày 22 địch bắt đầu rút lui. Cánh quân ở hướng Bình Ca rút theo đường sông về Việt Trì và đường bộ sang Sơn Dương về Thiên Kế, Vĩnh Yên. Binh đoàn Com-muy-nan từ Chiêm Hoá về Tuyên Quang rồi rút chạy, bỏ lại nhiều vũ khí đạn dược. Trên cả hai hướng địch đều bị ta đánh thiệt hại nặng, như trận phục kích Lê Hoàng - Đoan Hùng, hai trận phục kích tại Bình Ca.

Kết quả: Ta đã đánh bại cuộc tấn công quy mô lớn lên Việt Bắc của quân Pháp. Địch chết 3.300 tên, bị thương 3.900 tên, ra hàng 270 tên và một số bị bắt. Ta bắn rơi 16 máy bay, phá 255 xe cơ giới, bắn chìm 11 tàu chiến ca nô, thu 2 pháo 105 mm, 3 pháo 75 mm, 42 cối, 16 khẩu 20 mm, 337 súng máy các cỡ, 45 ba dô ka, 1.660 súng trường, hàng chục tấn quân trang quân dụng.

Âm mưu thâm độc của thực dân Pháp hòng nhanh chống kết thúc cuộc chiến tranh xâm lược nước ta bị thất bại.

• Khoảng 8 đến 10 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi: Những điều cần chú ý cho cán bộ chỉ huy cao cấp quân đội, căn dặn cách ứng xử của cán bộ đối với người, đối với việc, đối với vật, đối với địch:

"Muốn được người, được việc, được vật, được địch phải sáng suốt, chân tình, khôn khéo. Gắng sức khuyên nhau học tập... Chí công vô tư, đối với việc phải sáng suốt, đối với vật không tham lam, làm kiểu mẫu cho bộ đội, cho nhân dân, phải có kỷ luật. Người cán bộ phải chú ý chớ sợ khó khăn nguy hiểm...".

• 8 tháng 10

Ta đột kích thị xã Ninh Hoà (Nam Trung Bộ) tiêu diệt 450 tên địch.

• Trước ngày 10 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ bế mạc lớp bổ túc trung cấp của quân đội. Nói chuyện trong buổi lễ, người căn dặn: Người cán bộ muốn tốt phải có đạo đức cách mạng. Quân sự giỏi nếu không có đạo đức cách mạng thì khó thành công. Muốn có đạo đức cách mạng phải có 5 điều: Trí - Tín - Nhân -Dũng - Liêm. Ngoài ra phải biết tự phê bình và phê bình, phải thật thà đoàn kết và biết giữ kỷ luật.

• 17 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 263/SL/M, cử ông Phạm Văn Đồng làm đặc phái viên của Chính phủ tại miền Nam Việt Nam.

• 20 tháng 10

Liên Bộ Nội vụ và Quốc phòng quyết định đặt thị xã Hà Đông và 4 phủ huyện Hoài Đức, Đan Phượng, Thanh Trì, Thanh Oai dưới quyền điểu khiển của UBKC kiêm hành chính Thành phố Hà Nội về phương diện hành chính và kháng chiến.

• 20 tháng 10

Liên Bộ Nội vụ và Quốc phòng quyết định tách huyện Văn Lâm thuộc quyền điều khiển của UBKC khu 12, nay sáp nhập lại vào tỉnh Hưng Yên và để dưới quyền điều khiển của UBKC khu 3 về phương diện kháng chiến và hành chính.

• Tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tác phẩm: "Sửa đổi lề lối làm việc", làm tài liệu tu dưỡng tư tưởng, đạo đức và tác phong cho cán bộ, đảng viên.

• 1 tháng 11

Chính phủ ra sắc lệnh cho phép phát hành ở Nam Bộ các tín phiếu 1đ, 5đ, 10đ, 20đ, 50đ, 100đ, 500đ, có giá trị như những giấy bạc Việt Nam. Tín phiếu lưu hành chủ yếu ở khu căn cứ miền Tây Nam Bộ: Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cần Thơ, Long Châu Hà...

• 14 tháng 11

Bộ Tổng chỉ huy ra huấn lệnh: Luyện quân lập công và phát động chiến tranh du kích là nhiệm vụ cơ bản trong giai đoạn này, khẳng định vị trí chiến lược của chiến tranh du kích, vạch rõ con đường phát triển từ du kích chiến lên vận động chiến. Hình thức tổ chức lực lượng vũ trang gồm dân quân du kích bộ đội địa phương và bộ đội chủ lực được xác định.

• 25 tháng 11

Sáp nhập tỉnh Quảng Yên (gồm cả khu vực Hồng Gai) vào chiến khu 12 về mọi phương diện kháng chiến, hành chính và quân sự.

• 12 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Chính phủ Cao Miên giải phóng nhiệt liệt hoan nghênh việc thành lập Ủy ban giải phóng Việt - Miên - Lào nhằm mục đích theo đuổi đến cùng cuộc chiến đấu chung chống đế quốc và thực dân Pháp.

Bức thư có đoạn viết:

"Tôi tin chắc rằng các dân tộc ta, đã sẵn có một tinh thần đấu tranh cao, lại gắng đi tới một sự cộng tác chặt chẽ thì thắng lợi thế nào cũng về ta, và chúng ta nhất định sẽ giành được độc lập cho đất nước".

• 19 tháng 12

Tổng kết một năm kháng chiến toàn quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: "Thấm thoát toàn quốc kháng chiến đã chẵn một năm và kháng chiến miền Nam đã 27 tháng.

Từ ngày đầu, bọn thực dân quân phiệt khoe mồm rằng, chóng thì dăm tuần, chậm thì ba tháng, chúng sẽ chinh phục ta, nhưng nay đã trải qua mấy lần dăm tuần, mấy lần ba tháng, chúng đã được kết quả gì?

Chúng mất hơn 20.000 lính Pháp chết và bị thương, chúng tốn hơn 3.000 triệu bạc, chúng chiếm mấy thành thị hoá ra đống tro tàn...

... Ngoài mấy thành thị đã hoang tàn, thì thôn quê khắp cả nước đều ở trong tay ta... Mặc dầu gian nan cực khổ, nhân dân ta ngày càng đoàn kết, càng hăng hái, càng cương quyết kháng chiến cho đến thắng lợi cuối cùng. Chiến sĩ ta càng nhiều kinh nghiệm, càng thêm rèn luyện, càng thêm dũng cảm... Chính phủ ta ngày càng thêm oai tín, càng được ủng hộ"...

Sau một năm đọ sức, "lực lượng của chúng cũng như mặt trời vào lúc hoàng hôn, hống hách lắm nhưng đã gần tắt nghỉ... Lực lượng ta ngày càng thêm mạnh, như suối mới chảy, như lửa mới nhem, chỉ có tiến không có thoái".

• 31 tháng 12

Quân ta phục kích ở ga Sông Phan (Nam Trung Bộ) phá 1 đầu máy, 20 toa xe, diệt 300 tên địch.

• 1947

Thành lập châu Trà My thuộc tỉnh Quảng Nam, gồm 9 làng xã cũ, hợp lại thành 3 xã mới: Trà Giang, Trà Lương, Trà Sơn.

• 1947

Huyện Đại Lộc (Quảng Nam) hợp xã lần thứ hai, 37 xã cũ (1946) hợp lại thành 10 xã mới: Đại Chánh, Đại Nghĩa, Đại Hồng, Đại Hiệp, Đại Đồng, Đại Lãnh, Đại Quang, Đại Hòa, Đại Minh, Đại Phong.

• 1947

Huyện Hoà Vang thuộc tỉnh Quảng Nam hợp xã lần thứ 2, 28 xã cũ (1946) hợp lại thành 17 xã mới: Hoà Ngọc, Hoà An, Hoà Bình, Hoà Châu, Hoà Hải, Hoà Hiệp, Hoà Khánh, Hoà Minh, Hoà Phong, Hoà Phước, Hoà Thái, Hoà Thắng, Hoà Tân, Hoà Thanh, Hoà Xuân.

• 1947

Thành lập khu 15 (gồm các tỉnh Tây Nguyên)

Như vậy, cả nước có 14 khu. Bắc Bộ có các khu 1, 2, 3, 10, 12, 14. Trung Bộ có các khu 4, 5, 6, 15. Nam Bộ có các khu 7, 8, 9.

• Năm 1947

Trường Đại học Y Khoa, trường đại học duy nhất của ta khai giảng khóa đầu tiên tại chiến khu Việt Bắc và bắt đầu việc giảng dạy bằng tiếng Việt.

• Cuối năm 1947

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tác phẩm Việt Bắc anh dũng (ký bút danh Tân Sinh), nêu những thất bại của Pháp trong cuộc phiêu lưu quân sự lên Việt Bắc, khái quát nguyên nhân thắng lợi và dự báo âm mưu mới của địch.

• 1 tháng 1

Trận phục kích Lũng Mười - Tông Và trên đường số 4 - thuộc tỉnh Cao Bằng.

Kết quả địch chết 75 tên, bị phá huỷ 5 xe, hỏng 40 xe, ta thu 30 súng các loại và nhiều quân trang, quân dụng.

Đây là một trận phục kích bất ngờ, hiểm hóc, đánh đúng vào chỗ sơ hở, chủ quan của địch làm cho định hoang mang, khiếp sợ, lúng túng đối phó trong thế bị động.

• 15 đến 17 tháng 1

Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng mở rộng ở Việt Bắc. Hội nghị nhận định tình hình thế giới, trong nước và vạch rõ: "Do chiến thắng Việt Bắc, cuộc kháng chiến có một biến chuyển lớn"... "Chiến tranh thực sự sẽ diễn ra khắp nước... định sẽ càn quét dữ dội hơn ở đồng bằng Bắc Bộ, ở Nam Bộ, tìm cách củng cố các hội tề, các hội đồng an dân. Chúng sẽ tổ chức thêm các chính quyền bù nhìn địa phương và đem Bảo Đại về thành lập chính phủ bù nhìn toàn quốc, thành lập các đội thân binh cho chính phủ đó, thi hành chính sách dùng người Việt hại người Việt". Hội nghị chủ trương: chuyển sang giai đoạn chiến lược mới: giai đoạn cầm cự. Hội nghị quyết định xúc tiến luyện quân lập công, chỉnh đốn quân giới, quân nhu, quân y để cải tiến trang bị cấp dưỡng cho quân đội: Hội nghị còn đề ra những công tác cấp thiết về mọi mặt. Khẩu hiệu "tăng gia sản xuất, tự cấp, tự túc" được hội nghị nhấn mạnh đặc biệt. Để phát triển và củng cố Đảng, hội nghị nhấn mạnh: "Phải tích cực gây dựng cơ sở trong vùng địch kiểm soát nhất là những nơi tập trung công nhân”. Hội nghị quyết định "tiến tới triệu tập cuộc đại hội toàn quốc của Đảng".

• 19 tháng 1

Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị về "phá hội tề". Chỉ thị xác định: đối với hội tề cũng như đối với mọi tổ chức bù nhìn là phải tìm hết cách phá, đồng thời phải củng cố chính quyền của ta ngay trong vùng địch kiểm soát.

• 20 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh phong quân hàm Đại tướng cho ông Võ Nguyên Giáp; Thiếu tướng cho các ông Hoàng Văn Thái, Nguyễn Sơn, Chu Văn Tấn, Hoàng Sâm, Lê Hiến Mai, Văn Tiến Dũng, Trần Tử Bình...

• 25 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh phong quân hàm Trung tướng cho ông Nguyễn Bình, Thiếu tướng cho ông Trần Đại Nghĩa.

• 25 tháng 1

Đổi Phòng Dân quân trực thuộc Bộ Tổng Chỉ huy thành Cục Dân quân.

• 25 tháng 1

Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 2 tại Tuyên Quang, có 30 đại biểu về dự.

• 25 tháng 1

Chính phủ ra sắc lệnh đặt hệ thống quân hàm cho các nhân viên thuộc Bộ Quốc phòng nhưng không phải là quân nhân.

• 25 tháng 1

Đổi phòng kiểm tra trực thuộc Bộ Tổng chỉ huy thành Cục Tổng thanh tra Quân đội quốc gia Việt Nam.

• 25 tháng 1

Chính thức công nhận ông Hồ Tùng Mậu làm Chủ tịch, Uỷ ban kháng chiến hành chính Liên khu 4.

• 25 tháng 1

Bãi bỏ cấp khu và thành lập các liên khu:

- Liên khu 1 gồm các khu 1, 12 cũ.
- Liên khu 3 gồm các khu 2, 3, 11 cũ.
- Liên khu 4 gồm khu 4 cũ.
- Liên khu 10 gồm các khu 10, 14 cũ.

• 25 tháng 1

Chính thức công nhận ông Lê Đình Thám làm Chủ tịch Uỷ ban kháng chiến hành chính Nam Trung Bộ.

• 25 tháng 1

Đại đội độc lập Hoà Vang (Quảng Nam) phối hợp với du kích phục kích trên đoạn đường Phò Nam - Nam Yên, diệt gần một đại đội địch.

Đại đội 8 Điện Bàn (Quảng Nam) phục kích diệt gọn một tiểu đội địch ở La Kham.

• 9 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Uỷ ban nhân dân tỉnh và huyện của 3 tỉnh Lạng Sơn, Bắc Ninh, Bắc Giang, vạch rõ những khuyết điểm của các cấp chính quyền địa phương trên các mặt trận quân sự, hành chính, kinh tế, văn hoá, y tế.

• 14 đến 18 tháng 2

Cuộc hành quân "Vê ga" đánh vào Đồng Tháp Mười, mở đầu hoạt động càn quét, đánh phá lớn của địch vào các căn cứ kháng chiến Nam Bộ. Với lực lượng 11 tiểu đoàn bộ binh và dù, có pháo binh, thiết giáp, thuỷ không quân phối hợp chi viện, do đại tá Đờ Sơ-ri-nhê chỉ huy. Sau 4 ngày bao vây, tiến công, lùng sục, cuộc hành quân quy mô lớn nhất của Pháp ở Nam Bộ kể từ khi bắt đầu cuộc chiến tranh đã thất bại. Địch không đạt được ý đồ tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến và đánh quỵ bộ đội chủ lực ta.

• 15 tháng 2

Chính phủ cử các ông: Phạm Văn Bạch làm Chủ tịch; Phạm Ngọc Thuần và Nguyễn Bình làm Phó Chủ tịch; Kha Vạng Cân, Ung Văn Khiêm... làm Uỷ viên Uỷ ban kháng chiến hành chính Nam Bộ.

• 24 đến 26 tháng 2

Hội nghị Liên tỉnh uỷ Hải-Kiến (Hải Phòng-Kiến An) họp đề ra nhiệm vụ "xây dựng căn cứ hậu phương và xây dựng căn cứ ngay trong lòng địch để tổ chức đánh phá địch khắp nơi, thực hiện nhân dân chiến tranh về các mặt".

• 25 tháng 2

72 dân quân du kích cùng nhân dân xã Hùng Thắng (Tiên Lãng) đã chiến đấu kiên cường bằng mọi vũ khí có trong tay, chặn đánh trên 600 tên địch càn vào xã, diệt hơn 40 tên, làm bị thương nhiều tên khác.

• 29 tháng 2

Tổng Quân ủy chỉ thị cho Liên khu ủy và Bộ Tư lệnh Liên khu 10 tổ chức Ban xung phong Lào Bắc, hoạt động ở Thượng Lào.

• Tháng 2

Quân và dân ta đánh lui cuộc tấn công lớn của địch vào Đồng Tháp Mười, gây cho địch nhiều thiệt hại.

• Tháng 2

Hội nghị Giáo dục ở Cao Xá (Phú Thọ) gồm các lãnh đạo ngành và một số giáo sư có kinh nghiệm. Hội nghị quyết định nhiều vấn đề quan trọng để cải tiến công tác giáo dục.

• Tháng 2

Hội nghị Tư pháp toàn quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới Hội nghị, nhấn mạnh trách nhiệm của người cán bộ tư pháp:

"Các bạn là bậc trí thức... lẽ tất nhiên giới trí thức phải hy sinh đấu tranh dũng cảm hơn nữa để làm gương cho nhân dân".

"Các bạn là viên chức của Chính phủ Dân chủ Cộng hoà mà các bạn đã giúp xây dựng nên... Do đó, nhiệm vụ các bạn phải tuyệt đối trung thành với chính quyền dân chủ"...

"Các bạn là những người phụ trách thi hành pháp luật. Lẽ tất nhiên các bạn cần phải nêu cao cái gương "phụng công thủ pháp¹, chí công vô tư" cho nhân dân noi theo.

• Tháng 2

Dựa vào làng chiến đấu được xây dựng chu đáo, quân và dân Điện Tiến chống càn thắng lợi ở Tứ Sơn (Quảng Ninh), diệt địch, thu nhiều vũ khí; ngoài ra còn vây bứt đồn địch, buộc địch phải rút đồn Chữ Bá.
________________________________________
1. Phụng công thủ pháp: chăm lo việc công, giữ gìn pháp luật.

• 1 tháng 3

Quân và dân làng Cự Nẫm (Quảng Bình) anh dũng chống trả cuộc càn của 350 lính Pháp, nguỵ, có pháo binh, cơ giới yểm hộ, diệt 50 tên, bắt sống 1 số tên.

• 1 tháng 3

Trong trận phục kích La Ngà (Nam Bộ) ta đã phá hủy 59 xe, diệt 150 sĩ quan, binh lính trong đó có đại tá Đờ Sê-ri-nhê (De Sairigné) chỉ huy trưởng sư đoàn lê dương số 13 và đại tá Pa-ruýt (Parust) phó tổng tham mưu trưởng thứ nhất quân đội Pháp ở Đông Dương, thu nhiều vũ khí quân dụng. Thắng lợi này đã gây chấn động lớn ở Sài Gòn, Hà Nội và cả Pa-ri. Bộ chỉ huy và các tướng tá Pháp phải đau đớn thú nhận, đây "là một trận đánh bất hạnh".

• 6 đến 11 tháng 3

Hộị nghị chính trị viên toàn quốc lần thứ hai được tiến hành theo chỉ thị của Trung ương Đảng và Quân uỷ trung ương. Tham gia Hội nghị gồm các chính trị viên quân khu và chính trị viên trung đoàn. Hội nghị đã nghe và thảo luận báo cáo của Quân uỷ Trung ương về nhiệm vụ chiến lược, chiến thuật và công tác chính trị, nghe một số báo cáo về tình hình trong nước và thế giới.

Hội nghị đã xác định nhiệm vụ của công tác chính trị trong quân đội là phải bảo đảm thực hiện nhiệm vụ chiến lược do Quân uỷ trung ương đề ra, động viên toàn quân nêu cao tinh thần anh dũng, đoàn kết thống nhất, đồng cam cộng khổ, chống quan liêu, chống quân phiệt.

Hội nghị ra Nghị quyết về hệ thống tổ chức công tác chính trị, nhiệm vụ và quyền hạn của các cấp uỷ Đảng trong quân đội, chế độ chính trị viên và bồi dưỡng chính trị cho cán bộ quân sự.

• 8 tháng 3

Đại đội 25 địa phương (Kiến An) phối hợp với dân quân xã Khởi Nghĩa, dựa vào làng chiến đấu, đánh lui các cuộc tiến công càn quét của 300 địch, diệt 60 tên, bảo vệ được làng xóm.

• 14 tháng 3

Trận vận động chiến đấu đầu tiên của Liên khu V ở Hương An (Quảng Nam). Một tiểu đoàn địch bị ta bao vây, truy kích và đánh tan.

• 18 đến 26 tháng 3

Chiến dịch Nghĩa Lộ (Tây Bắc) quân ta bức rút 7 vị trí, gọi hàng gần 200 nguỵ binh.

• 25 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 151-SL quy định thành phần Uỷ viên Uỷ ban kháng chiến hành chính các cấp xã, huyện, tỉnh và liên khu.

• 25 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 148-SL bãi bỏ các danh từ phủ, châu, quận. Cấp trên xã và cấp dưới tỉnh thống nhất gọi là cấp huyện.

• 29 tháng 3

Tại Ngã tư Bảy Hiền (Sài Gòn) ban công tác 3 đã thực hiện vụ đốt kho bom của Pháp.

• 4 đến 7 tháng 4

Quân ta phục kích trên đường Cao Bằng - Thất Khê chặn đánh một đoàn 125 xe, diệt 120 tên địch, làm bị thương 100 tên, phá huỷ và phá hỏng gần 60 xe.

• 5 tháng 4

Bộ Nội Vụ ra nghị quyết 219/NĐ- NVvề "Tổ chức Nha Công an Việt Nam", gồm 3 cấp: Công an toàn quốc, Công an kỳ, Công an tỉnh.

• 7 tháng 4

Đại đội 87 vận động đánh địch ở Đông Dương (Quảng Trị) diệt gọn một đại đội Âu Phi, bắt 40 tù binh, thu nhiều vũ khí. Đây là trận vận động chiến thành công điển hình về nhiều mặt đầu tiên trên chiến trường Bình Trị Thiên.

• 8 tháng 4

Bộ đội chủ lực Khu 9 giành thắng lợi vang dội: tiêu diệt hoàn toàn 24 xe quân sự tại Tầm Vu (Rạch Giá) trong một trận phục kích giao thông tài tình.

• 14 tháng 4

Thủ tiêu việc lưu hành tiền đồng - một thứ tiền đúc bằng đồng dùng để mua bán từ thời phong kiến ở vùng Thanh Hoá trở vào phía nam.

• 14 tháng 4

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 165-SL quy định Bộ Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia và Dân quân tự vệ Việt Nam, đổi thành Bộ Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia và dân quân Việt Nam.

• 14 tháng 4

Tạm thời trong kháng chiến, giải tán thị xã Bắc Ninh và sửa đổi địa giới như sau:

- Địa phận thị xã Bắc Ninh và các xã thuộc huyện Võ Giàng ở bên tả đường xe lửa Hà Nội - Lạng Sơn, sáp nhập vào huyện Yên Phong về phương diện hành chính và kháng chiến.

- Khu phố Bắc Ninh này gồm các phố Yên Mân, Vệ An, Niêm Xã, Thị Chung, Ỷ Na, Cổ Mê, Tân Ấp.

- Điạ phận thị xã Bắc Ninh ở bên hữu đường xe hỏa Hà Nội- Lạng Sơn sáp nhập vào huyện Võ Giàng về phương diện hành chính và kháng chiến.

- Khu phố Vũ Ninh này gồm các phố Đọ Xá, Ninh Xá, Tiền An, Thanh Sơn, Thị Cầu, Đáp Cầu.

• 15 tháng 4

Hội nghị dân quân toàn quốc lần thứ 2 khai mạc.

Hội nghị nhằm rút kinh nghiệm hoạt động của quân du kích ở đồng bằng sông Hồng, trên đường 5, Tây Bắc, Bình Trị Thiên, Khu 5 và Nam Bộ; đề ra phương hướng và kế hoạch hoạt động cho năm 1948.

Đồng chí Tổng bí thư Trường Chinh và đồng chí Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp tham gia chỉ đạo Hội nghị từ đầu đến cuối. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm và nói chuyện với hội nghị.

• 15 tháng 4

Quân dân Sài Gòn - Chợ Lớn chặn đánh trận càn của địch gồm 3.000 quân, có xe cơ giới, tàu, xuồng phối hợp ở Láng Le tiêu diệt 300 tên.

• 17 tháng 4

Phát hành Công phiếu kháng chiến.

• 19 tháng 4

Quân ta đánh trận Tầm Vu (Cần Thơ) tiêu diệt 300 tên địch, phá huỷ 24 xe cơ giới, thu 1 đại bác 105 mm và 100 khẩu súng trường.

• 30 tháng 4

Cấm lưu hành giấy bạc của Ngân hàng Đông Dương trong phạm vi cả nước.

• 7 tháng 5

Liên bộ Nội vụ và Quốc phòng quyết định trả về tỉnh Hà Đông bốn huyện Đan Phượng, Thanh Trì, Hoài Đức và Thanh Oai (trước đặt dưới quyền điều khiển của UBKC kiêm hành chính Tp Hà Nội, Khu 11).

• 7 tháng 5

Thành lập Hội văn nghệ Việt Nam.

• 20 tháng 5

Hội nghị cán bộ Trung ương lần thứ IV (miền Bắc Đông Dương).

Hội nghị đã nghe báo cáo, thảo luận và ra nghị quyết về 6 vấn đề cụ thể: Về kế hoạch quân sự mùa hè. Dự đoán địch sẽ tiến công nhiều hơn phòng ngự để hỗ trợ việc lập chính phủ bù nhìn. Do đó kế hoạch đối phó của ta là tích cực bổ sung bộ đội, phát triển dân quân; Về cải thiện dân sinh hội nghị đề ra kế hoạch cụ thể về kinh tế, xã hội và văn hoá; Về cuộc vận động thi đua ái quốc; Về công tác trong vùng địch kiểm soát và chiếm đóng là một bộ phận rất quan trọng trong toàn bộ công tác của Đảng. Hội nghị vạch rõ hướng tuyên truyền, cổ động, công việc tổ chức, tranh đấu, vấn đề cán bộ, vấn đề dân sinh, về công tác Việt Minh và Liên Việt và cuối cùng là vấn đề tổ chức trong Đảng.

• 26 đến 30 tháng 5

Trung đoàn 64 phối hợp với lực lượng tại chỗ, đánh lui 2 tiểu đoàn địch càn quét vào huyện Ân Thi (Hưng Yên), diệt hơn 200 tên, buộc chúng phải rút khỏi huyện lỵ, chợ Thi và Kim Động. Đây là trận đánh tiêu diệt lớn đầu tiên ở đồng bằng Bắc Bộ, chứng tỏ ta đã có khả năng chống càn thắng lợi ở ngay địa hình đồng bằng.

• 26 tháng 5

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 182-SL bổ nhiệm Tổng thanh tra Bộ Canh nông.

Ngày 2-8-1948 ký sắc lệnh bãi bỏ chức này.

• 1 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 195-SL lập Ban vận động thi đua các cấp.

• 1 đến 15 tháng 6

Chiến dịch Yên Bình Xã I.

Tại khu vực Yên Bình Xã (giáp Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang) do Bộ tư lệnh liên khu 10 chỉ huy. Lực lượng ta gồm 3 tiểu đoàn và 2 đại đội độc lập. Lực lượng địch gồm 1 đại đội, 5 trung đội và 300 lính.

Kết quả địch bị diệt 77 tên, bị thương 70, bị bắt 11 tên, ra hàng 45 tên, ta thu 70 súng các loại, trên 10 ngàn viên đạn.

• 2 tháng 6

Bộ chỉ huy Pháp huy động 5.000 quân, 41 máy bay, 29 tàu xuồng mở cuộc hành quân Giông-ky do Đờ La-tua trực tiếp chỉ huy đánh vào căn cứ Đồng Tháp Mười. Các lực lượng ta đã triệt để lợi dụng địa hình kênh rạch chằng chịt vận dụng cách đánh khi tập trung, khi phân tán linh hoạt, liên tục chặn đánh các mũi tiến quân của địch. Sau bảy ngày càn quét không kết quả, quân Pháp buộc phải rút khỏi Đồng Tháp Mười với 1.300 tên bị chết và bị thương. Đây là trận càn lớn nhất và cũng là một thất bại nặng nhất của quân Pháp trong âm mưu đánh vào Đồng Tháp Mười hòng tìm diệt cơ quan đầu não kháng chiến Nam Bộ và bộ đội chủ lực ta.

• 5 tháng 6   

Pháp lập Chính phủ bù nhìn.

Do thất bại chiến lược "đánh nhanh thắng nhanh" thực dân Pháp tăng cường thực hiện chính sách "dùng người Việt đánh người Việt", âm mưu đưa Bảo Đại lên làm Quốc trưởng bù nhìn. Do mẫu thuẫn giữa Pháp và Mỹ, giữa bù nhìn Bảo Đại và bù nhìn Nguyễn Văn Xuân ở Nam Bộ, việc đưa Bảo Đại ra đứng đầu chính quyền bù nhìn chưa thành.

Ngày 5-6-1948 thực dân Pháp đã gấp rút dựng lên một "Chính phủ trung ương” do Nguyễn Văn Xuân cầm đầu.

Ngày 7-6-1948 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tuyên bố “Chính phủ và nhân dân Việt Nam không thừa nhận bất kỳ thứ giấy tờ nào do bọn bù nhìn ký kết với bất kỳ nước nào và sẽ chiếu theo pháp luật để trừng trị bọn phản quốc".

• 8 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 197-SL về việc bổ nhiệm Tổng thanh tra và thanh tra các bộ.

• 10 tháng 6

4 nữ chiến sĩ của trung đội nữ biệt động Minh Khai (Sài Gòn) dùng lựu đạn diệt 30 sĩ quan Pháp trong đó có 1 đại tá hải quân ở rạp chiếu bóng Ma-giét-tích.

• 11 tháng 6

Lời kêu gọi thi đua ái quốc. Sau chiến thắng Việt Bắc (Thu Đông 1947) theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 27-3-1948 Ban chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị phát động phong trào thi đua ái quốc để động viên mọi lực lượng phục vụ công cuộc kháng chiến và kiến quốc. Chỉ thị vạch rõ "Mục đích thi đua ái quốc là làm sao cho kháng chiến mau thắng lợi, kiến quốc mau thành công".

Nhân dịp kỷ niệm 1000 ngày Kháng chiến toàn quốc, ngày 11-6-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi, chính thức phát động cuộc vận động thi đua ái quốc. Người nói:

"Bổn phận của người dân Việt Nam bất kỳ sĩ, nông, công, thương, binh; bất kỳ làm việc gì đều cần phải thi đua: làm cho mau, làm cho tốt, làm cho nhiều. Mỗi người Việt Nam bất kỳ già, trẻ, trai gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ đều phải trở nên một chiến sĩ đấu tranh trên một mặt trận: quân sự, kinh tế, chính trị, văn hóa. Thực hiện khẩu hiệu:

    Toàn dân kháng chiến
    Toàn diện kháng chiến"

- Hồ Chủ tịch vạch rõ:

    "Mục đích thi đua ái quốc là gì ?"
    Diệt giặc đói khổ.
    Diệt giặc dốt nát.
    Diệt giặc ngoại xâm.

- Cách làm là:
    Dựa vào lực lượng của dân
    tinh thần của dân

để gây
    Hạnh phúc cho dân"

- Và
    "Kết quả đầu tiên của thi đua ái quốc là:
    Toàn dân sẽ đủ ăn đủ mặc
    Toàn dân sẽ biết đọc biết viết
    Toàn bộ đội sẽ đầy đủ lương thực khí giới để giết giặc ngoại xâm
    Toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn".

• 17 tháng 6

Tại Huế, ta tiến công vị trí Pháp tại An Cựu, bắn đạn AT (chống tăng) vào kho xăng và kho quân dụng, phá đầu máy, toa xe trong nhà ga Huế...

• Tháng 6

Các khu 5, 6, 15 quyết định thống nhất lực lượng dân quân và thành lập Phòng dân quân để chỉ đạo dân quân du kích toàn vùng.

• Tháng 6

Quân ta tổ chức đột nhập thành phố Hải Phòng, tiêu hao, quấy rối, đánh địch ở vị trí chùa Đỏ, cầu Tre (Lạc Viên), bắn bị thương 2 tàu và 1 thuyền chiến. Đội Công an hành động dùng Ba-dô-ka bắn hỏng 2 đầu máy xe lửa tại nhà ga, đốt cháy tàu chở xăng trên Sông Cấm, đốt kho binh lương, thiêu huỷ 500 tấn hàng ở Cảng, dùng mìn đánh chìm tàu chở lương thực trên sông Nam Triệu. Công nhân nhà máy xi-măng phá hỏng hàng chục tấn xi-măng; công nhân sở Com-ben phá đầu máy di-ê-den; công đoàn 36 (cơ sở quân nhu của địch) đốt 20.000 chiếc bao tải; công đoàn 19 (ở trại pháo binh) đốt 190.000 lít xăng; công đoàn 56 đốt hàng trăm tấn gạo... ở ngoại thành, tại Hải An và An Dương hai đội vũ trang 54, 20 và một số đội khác do Liên tỉnh uỷ lãnh đạo bám sát thôn xóm, diệt tề trừ gian chống càn quét kết hợp với xây dựng cơ sở, tổ chức dân quân du kích.

• 1 tháng 7

Nha Bình dân học vụ phát động chiến dịch diệt dốt mới huy động toàn lực giành lấy thắng lợi quyết định trong công tác xoá nạn mù chữ.

Chiến dịch được triển khai đều khắp từ căn cứ Việt Bắc, đến đồng bằng liên khu III, từ Bình Trị Thiên, liên khu V đến các căn cứ Đồng Tháp (Nam Bộ).

Tính đến đầu năm 1949 trên 10 triệu người từ 8 tuổi trở lên được thanh toán nạn mù chữ, 10 tỉnh tuyên bố cơ bản xoá nạn mù chữ, bao gồm các giáo giới, các dân tộc, vùng tự do, vùng tạm bị chiếm.

• 5 đến 7 tháng 10

Chiến dịch Yên Bình Xã II.

Tại khu vực Yên Bình Xã (giáp Yên Bái, Lao Cai, Hà Giang) do Bộ chỉ huy liên khu 10 tổ chức với mục đích phá kế hoạch chiếm đóng của địch, phá âm mưu tiến công Thu Đông 1948 của chúng. Quy mô tương đương 2 tiểu đoàn.

Kết quả: địch bị diệt 35, bị thương 23 tên, ta thu 4 súng trường, 1 số lương thực, đạn dược, giải phóng 70 gia đình dân bị địch tập trung ở Yên Bình Xã.

• 7 tháng 7

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 203-SL, phong quân hàm Thiếu tướng cho ông Lê Thiết Hùng.

• 7 tháng 7

Quân dân Đồng Tháp Mười chặn địch càn quét diệt 200 tên địch.

• 7 tháng 7

Chủ tịch Chính phủ ra sắc lệnh số 201SL chủ trương cấm bán thực phẩm vào vùng địch chiếm để phong toả bao vây kinh tế địch.

• 10 đến 15 tháng 7

Hội nghị giáo dục toàn quốc họp tại Việt Bắc. Đây là cuộc họp đầu tiên của ngành trong thời kỳ kháng chiến. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư đến Hội nghị yêu cầu: "Chúng ta cần phải có một nền giáo dục kháng chiến và kiến quốc. Vì vậy chúng ta:

1. Phải sửa đổi triệt để chương trình giáo dục cho hợp với sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc.
2. Muốn như thế, chúng ta phải có sách kháng chiến và kiến quốc cho các trường.
3. Chúng ta phải sửa đổi cách dạy cho hợp với sự đào tạo nhân tài kháng chiến và kiến quốc.
4. Chúng ta phải đào tạo cán bộ mới và giúp đỡ cán bộ cũ theo tôn chỉ kháng chiến và kiến quốc.
5. Về bình dân học vụ, nhờ sự hy sinh cố gắng của nam nữ giáo viên, đã có kết quả rất tốt đẹp... Chúng ta phải có một chương trình để nâng cao thêm trình độ văn hoá phổ thông của đồng bào".

Vì vậy, ngoài ý nghĩa tập hợp và thống nhất các lực lượng giáo dục kháng chiến, Hội nghị ngành giáo dục lần này còn đặt mục đích trao đổi những kinh nghiệm về tổ chức chuyển hướng giáo dục trong thời chiến và thông qua chương trình cải tổ và biện pháp thực hiện những quyết định mà Hội nghị Giáo dục ở Cao Xá (tháng 2-1948) đề ra.

Hội nghị đánh dấu một bước phát triển mới về nội dung, phương pháp xây dựng nền giáo dục Việt Nam trong điều kiện vừa kháng chiến vừa kiến quốc.

• 12 tháng 7

Ba tiểu đoàn địch cùng 28 xe, 8 ca nô, 11 lần chiếc máy bay tiến công làng Cảnh Dương. Du kích và nhân dân kiên cường bám trụ, dùng bom mìn, súng tự tạo đánh trả địch suốt cả ngày. Quân địch không lọt được vào làng.

• 15 tháng 7

Các quận IV, V, VI ngoại thành Hà Nội nay tạm gọi là huyện Trấn Tây, huyện Đống Đa, huyện Mê Linh.

• 16 đến 20 tháng 7

Hội nghị văn hoá toàn quốc lần thứ 2 tại Phú Thọ. Hội nghị đã đánh dấu một bước tiến quan trọng của phong trào văn hoá nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi Hội nghị, nêu rõ vai trò, nhiệm vụ của văn hoá trong sự nghiệp kháng chiến kiến quốc và căn dặn "Chúng ta cần phải xây đắp một nền văn hoá kháng chiến kiến quốc thiết thực và rộng rãi, để giúp sự nghiệp kháng chiến kiến quốc của toàn dân. Muốn đi đến kết quả đó, tôi thiết tưởng, các nhà văn hóa ta cần tổ chức chặt chẽ và đi sâu vào quần chúng". Trong hội nghị này đồng chí Trường Chinh, Tổng bí thư của Đảng đã trình bày bản báo cáo nổi tiếng "Chủ nghĩa Mác và vấn đề văn hoá Việt Nam". Bản báo cáo đã giải thích rõ ràng lập trường và quan điểm của Đảng về vấn đề văn hoá Việt Nam và đề ra phương hướng hoạt động của mặt trận văn hoá trong giai đoạn mới.

• 21 tháng 7

Phối hợp với du kích, hai đại đội độc lập thuộc Trung đoàn 36 kỳ tập tiêu diệt gọn đồn Cẩm Lý (Bắc Giang) trong vòng 30 phút.

• 25 tháng 7 đến 2 tháng 8

Chiến dịch Đường số 3.

Tại Bắc Cạn - Ngân Sơn do Bộ chỉ huy Liên khu I chỉ huy với mục đích tiêu diệt sinh lực địch, bức địch rút khỏi Bắc Cạn và đường số 3, phá kế hoạch thu đông 1948 của địch. Sau 1 tuần dũng cảm chiến đấu ở Phủ Thông, Bắc Cạn, Bằng Khẩu, Nà Phạc địch bị ta tiêu diệt 43 tên, bị thương 14 tên. Ta thu 39 súng các loại, phá huỷ 15 khẩu cối 60 mm. Sau trận đánh tiểu đoàn 11 được tặng danh hiệu "tiểu đoàn Phủ Thông".

• Đầu tháng 8

Hội nghị Quân sự toàn quốc lần thứ năm. Mục đích rút kinh nghiệm và đề ra kế hoạch thiết thực cho giai đoạn mới của cuộc kháng chiến.

• 3 tháng 8

Tấn công vị trí Sóc Xoài (Rạch Giá) tiêu diệt 200 tên địch.

• 3 tháng 8

Mở đầu chiến dịch Xuân Đại (Sơn La) quân ta tiêu diệt vị trí Xóm Chơi và Khả Cựu.

• 8 tháng 8

Bộ đội khu 9 đánh địch ở Sóc Xoài (Rạch Giá) lập chiến công lớn: diệt 200 tên địch, thu một pháo 90 ly, phá huỷ 11 xe cơ giới.

• 8 đến 16 tháng 8

Hội nghị lần thứ 5 của cán bộ Trung ương Đảng. Tại Hội nghị này đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Đảng trình bày văn kiện quan trọng "Chúng ta chiến đấu cho độc lập và dân chủ", phân tích chính xác tình hình, đánh giá đúng đắn địch ta, vạch ra phương hướng và nhiệm vụ cơ bản của cách mạng Việt Nam nhằm chủ động đưa cuộc kháng chiến sang giai đoạn mới. Hội nghị thảo luận và khẳng định tính chất cách mệnh Việt Nam lúc này là "Cách mạng dân chủ mới" và nó có 2 nhiệm vụ lớn: nhiệm vụ phản đế và nhiệm vụ phản phong. Hai nhiệm vụ đó phải đi đôi, nó bồi bổ cho nhau và ảnh hưởng đến nhau. "Không đánh đuổi đế quốc thì không xoá bỏ được những tàn tích phong kiến và chế độ chiếm đất, bóc lột tai ác của lũ đế quốc, Việt gian, không xoá bỏ được những tàn tích phong kiến và cải cách ruộng đất thì số rất đông quần chúng nhân dân quyết không liều lĩnh tích cực tham gia kháng chiến bền bỉ”. Hội nghị còn nghe và thảo luận 3 báo cáo quan trọng: "Kiểm thảo mùa hè và chuẩn bị thu đông 1948"; "Công tác dân vận và công tác Mặt trận dân tộc thống nhất”, "Tình hình và nhiệm vụ mới của Đảng". Toàn thể hội nghị tán thành các nhiệm vụ cần kíp và cốt yếu do BCHTW đề ra để củng cố và phát triển Đảng, chấn chỉnh tổ chức, thực hiện dân chủ, thống nhất tư tưởng, hành động, nâng cao trình độ lý luận của đảng viên, sửa đổi lề lối làm việc, thi hành một chính sách cán bộ đúng, đề cao uy tín của Đảng mặc dù Đảng chưa ra công khai và sau cùng tiến tới thành lập một ủy ban liên lạc giữa các Đảng bạn ở Đông Á.

Hội nghị lưu ý, mấy vấn đề đặc biệt sau:

- Vấn đề tổ chức Đảng trong quân đội
- Vấn đề thống nhất tư tưởng và hành động trong tình hình mới.

• 19 tháng 8

Thành lập Hội đồng quốc phòng tối cao để nghiên cứu kế hoạch kháng chiến, trình Chính phủ duyệt và thực hiện kế hoạch ấy. Chủ tịch Hội đồng do Chủ tịch Chính phủ kiêm nhiệm, Phó Chủ tịch là ông Lê Văn Hiến (Bộ trưởng Bộ Tài Chính) và 4 uỷ viên là các ông Phan Kế Toại (Quyền Bộ trưởng Bộ Nội Vụ), Phan Anh (Bộ trưởng Bộ Kinh Tế), Đại tướng Võ Nguyên Giáp (Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng kiêm Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia và Dân quân VN), Tạ Quang Bửu (Thứ trưởng Bộ Quốc phòng).

Đến 2-8-1949, thành phần của Hội đồng thay đổi như sau:

- Chủ tịch: do Chủ tịch Chính phủ kiêm nhiệm.
- Phó Chủ tịch: ông Phạm Văn Đồng, Phó Thủ tướng.
- Các Hội viên: Ông Lê Văn Hiến, Bộ trưởng Bộ Tài Chính; ông Phạm Kế Toại, Bộ trưởng Bộ Nội Vụ; ông Phan Anh, Bộ trưởng Bộ Kinh tế; Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng tư lệnh Quân đội quốc gia và Dân quân VN; ông Tạ Quang Bửu, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng.

• 19 tháng 8

Bộ đội chủ lực phối hợp với bộ đội địa phương, công an xung phong, biệt động đột nhập vào thành phố Đà Nẵng phá bốt gác, đài thiên văn, nhà máy điện, nhà máy nước, trụ sở hành chính nguỵ quyền, trại lính... trong suốt 3 giờ.

• 20 tháng 8

Sắc lệnh 211-SL của Chính phủ ấn định cách chỉ định các Uỷ viên hành chính trong Uỷ ban KCHC xã, huyện, tỉnh tại những vùng địch tạm chiếm.

• 20 tháng 8

Sắc lệnh số 210-SL của Chính phủ quy định thể lệ bầu thư ký trong Uỷ ban KCHC xã và ấn định thành phần nhiệm vụ của Ban Thường vụ ƯBKCHC xã.

• 20 tháng 8

Sắc lệnh số 215-SL quy định những quyền lợi đặc biệt cho những người nước ngoài có đóng góp vào công cuộc kháng chiến của nước VNDCCH.

• 20 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 216-SL, đặt ra "Huân chương kháng chiến" để thưởng cho những người Việt Nam có công với quân đội hoặc các tổ chức quốc phòng và kháng chiến.

• 20 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 234-SL, mở trường y sĩ Việt Nam để đào tạo cán bộ y tế cho các cơ quan dân y và   quân y

• 22 tháng 8

Đại đội độc lập cùng tiểu đoàn    tập trung của Mặt trận Đông Bắc tiến công Trại Thán, một sào huyệt phỉ rất lợi hại, diệt 60 địch, gọi hàng 79 tên, lấy lại 700 ha ruộng chia cho dân. Chiến thắng Trại Thán làm cho lực lượng phỉ trên toàn vùng Đông Bắc hoang mang lo sợ. Ta tiếp tục tiễu phỉ, gọi hàng thêm một số tên, thu hơn 70 súng.

• 26 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 237-SL chuyển huyện Thuỷ Nguyên (Kiến An) và huyện Nam Sách (Hải Dương) trước nhập vào Liên khu 1, nay lại để thuộc về Liên khu 3 và các đơn vị tỉnh cũ về mọi phương diện.

Sáp nhập Thị xã và địa phận trường bay Gia Lâm (thuộc Bắc Ninh) vào thành phố Hà Nội, do Liên khu 3 quản lý về mọi phương diện.

• Tháng 8

Sở giáo dục Nam Bộ thành lập các Ban bình dân học vụ thuộc Ty Giáo dục các tỉnh theo hệ thống dọc từ trung ương tới địa phương.

• Tháng 8

Toàn tỉnh Thừa Thiên phát động đợt tổng phá tề rộng lớn, sôi nổi. Hầu hết số hội tề bị tan rã trong vòng vài ngày. Hàng chục uỷ ban kháng chiến xã được thành lập, củng cố.

• 2 tháng 9

Hội nghị chuyên môn quân giới toàn quốc.

Đây là hội nghị về chuyên môn đầu tiên của toàn ngành sản xuất vũ khí Việt Nam bao gồm cả lực lượng quân giới và vũ khí dân quân, cùng xem xét, bàn bạc thống nhất về các mặt kinh tế, công nghệ, tổ chức và quản lý sản xuất vũ khí.

• 15 tháng 9

Chính phủ cử một Phái đoàn do bác sĩ Phạm Ngọc Thạch làm trưởng đoàn vào Nam Bộ, uý lạo đồng bào và chiến sĩ; kiểm tra các công việc kháng chiến và hành chính.

• 16 tháng 9

Quân dân khu Ba Lòng (Quảng Trị) chiến đấu dũng cảm, bảo vệ chiến khu, tiêu diệt 400 tên địch.

• 7 tháng 10

Quân dân Hà Đông và Hoà Bình tiêu diệt 200 tên địch ở Xuân Mai và dọc đường số 6.

• 8 tháng 10 đến 15 tháng 12

Chiến dịch Đông Bắc I.

Tại khu vực An Châu - Đông Dương (Đông Bắc Bắc Bộ) do Bộ chỉ huy liên khu I chỉ huy với mục đích tiêu diệt một bộ phận quân địch, phá kế hoạch tiến công thu đông của chúng. Quy mô tham gia chiến dịch tương đương 4 trung đoàn. Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Kết quả ta tiêu diệt hai cứ điểm Đông Dương, Đồng Khuy, đánh thiệt hại nặng phân khu An Châu, bức rút 7 vị trí, diệt 150 tên địch (có 1 quan tư Pháp). Ta thu 48 súng trường, 6 trung liên, 3 trọng liên, phá huỷ 2 xe bọc thép, đốt cháy 2 kho lương thực. Ta đã đánh vào khu vực mà địch cho là tuyệt đối an toàn, góp phần phá kế hoạch tiến công thu đông của địch.

• 12 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 241-SL thành lập "Ban trung ương bao vây kinh tế địch".

Ngày 18 tháng 6 năm 1949 ký sắc lệnh bãi bỏ sắc lệnh này.
   
• 25 tháng 10

Ở Thuỷ Nguyên (Hải Phòng), có bộ đội du kích làm nòng cốt, hỗ trợ, nhân dân đã nổi dậy phá hơn 90% số hội tề trong huyện, bức rút một số đồn bốt.

• Tháng 10

Thành lập Liên khu V, trên cơ sở hợp nhất các khu 5, 6 và 15

• 7 tháng 11

Quân dân Các huyện Bạch Hạc (Vĩnh Yên), Minh Nông, Tam Nông, Thanh Thuỷ (Phú Thọ) chặn đánh
nhiều trận tiêu diệt nhiều địch khi chúng huy động cả thuỷ, lục, không quân càn quét lớn ở vùng này.

• 11 tháng 11

Đại dội 160 thuộc liên trung đoàn 80-83 do đồng chí Lư Giang làm trung đoàn trưởng, đồng chí Nguyễn Đường làm chính trị viên chỉ huy đánh đồn Phước Thuận cách thị trấn Ninh Hoà 5 km, đã tiêu diệt gọn địch, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tiêu diệt vị trí địch trong điều kiện trang bị của bộ đội ta còn kém.

• 15 tháng 11   

Huyện Cẩm Xuyên, huyện nghèo nhất tỉnh Hà Tĩnh được công nhận xoá xong nạn mù chữ đầu tiên của tỉnh và khu IV.

• 25 tháng 11 đến 10 tháng 12

Chiến dịch đường số 4 quân dân ta đánh vào Đồng Đăng, Pò Đồn, Khâu Hai, Lũng Vài, Cao Bằng, Na Sầm.

• 28 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 263-SL sáp nhập huyện Gia Lâm, kể cả thị xã Ngọc Thuỵ (nguyên thuộc tỉnh Bắc Ninh, Liên khu 1) vào tỉnh Hưng Yên, Liên khu 3 về mọi phương diện.

• 6 tháng 12 đến 6 tháng 1 năm 1949

Tại 9 tỉnh thành: Kiến An, Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Hà Đông, Sơn Tây, Hoà Bình, Hà Nam, Hà Nội đã phá 631 hội tề, bắt giữ 1.429 tên, diệt tại chỗ 64 tên tay sai gian ác.

• 8 đến 13 tháng 12

Quân ta diệt gọn một đại đội địch ở vùng Ba Thá (Hà Tây) khi một tiểu đoàn địch càn quét vùng này. Ngày 11 ta diệt thêm 70 tên ở Tế Tiêu, Trinh Tiết và Bến Đục. Hôm sau mặc dù địch có thêm viện binh ta lại tiêu diệt ở Tuy Lai, Hà Xá một đại đội nữa.

• 9 tháng 12

Chặn đánh địch ở Trà Châu khi địch tập trung quân càn quét vùng Ý Yên và tây Nam Định, diệt 100 tên địch.

• 16 tháng 12

Tách khu Hồng Gai ra khỏi địa phận tỉnh Quảng Hồng và đặt thành một đơn vị kháng chiến, hành chính đặc biệt gọi là "khu đặc biệt Hồng Gai" đặt dưới quyền kiểm soát trực tiếp của Uỷ ban KCHC Liên khu 1.

Tỉnh Quảng Hồng nay lấy lại tên cũ là tỉnh Quảng Yên.

• 24 tháng 12

Nhân dân các huyện An Dương, An Lão, Hải An, Kiến Thuỵ, thị xã Đồ Sơn (Kiến An)… nổi dậy phá 458 ban hội tề các thôn xã, trừng trị 72 tên phản động tay sai giặc. Sau khi đánh đổ hội tề, nhiều thôn xây dựng chính quyền kháng chiến chuẩn bị chống địch lập lại hội tề, tổ chức bố phòng, đào công sự chống địch càn quét.

• 1948

Thành lập huyện Bến Giằng thuộc Liên tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, gồm 71 làng cũ, chia thành 13 xã mới: Bến Yên, Bến Trà Lào, Bến Là Dy, Bến A Xá, Bến Tâm Ra Ràng, Bến Tà Pờ, Bến Rà Công, Bến Tà Pưar, Bến La ê, Bến Zaval, Bến Kô mân, Bến Đaktôi, Bến Đakpring.

• 1948

Huyện Thăng Bình (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai. 58 xã cũ (1946) hợp lại thành 19 xã mới: Thăng An, Thăng Phong, Thăng My, Thăng Trường, Thăng Nguyên, Thăng Hưng, Thăng Long, Thăng Khương, Thăng Hoa, Thăng Quang, Thăng Thái, Thăng Tân, Thăng Thanh, Thăng Phú, Thăng Ba, Thăng Vinh, Thăng Việt, Thăng Dương, Thăng Sơn.

• 1948

Huyện Điện Bàn (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai. 37 xã cũ (1946) hợp lại thành 11 xã mới: Điện Dương, Điện Ngọc, Điện Nam, Điện Minh, Điện Hoà, Điện An, Điện Phước, Điện Phong. Điện Quang, Điện Hồng, Điện Tiến.

• 1948

Thành lập huyện Phước Sơn thuộc liên tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, gồm các xã Phước Hiệp, Phước Trà, Phước Gia, Phước Kim, Phước Mỹ, Phước Thành, Phước Chánh, Phước Lăng.

• 1948

Huyện Tiên Phước (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai. 31 xã cũ (1946) hợp lại thành 17 xã mới: Tiên Hồ, Tiên Phong, Tiên Thọ, Tiên Lập, Tiên An, Trà Lương, Trà Sơn, Trà Giang, Tiên Ngọc, Tiên Hiệp, Tiên Lãnh, Tiên Châu, Tiên Mỹ, Tiên Kỳ, Tiên Cảnh, Tiên Sơn, Tiên Quang.

• 1948

Bộ Giáo dục ban hành Nghị định thành lập "Hội giúp giáo dục ở các địa phương" còn gọi là "Hội bảo trợ học đường".

• 1948

Huyện Duy Xuyên (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai, 34 xã cũ (1946) hợp lại thành 12 xã mới: Duy Nghĩa, Duy Ninh, Duy Thanh, Duy Phước, Duy An, Duy Trung, Duy Hoà, Duy Sơn, Duy Bình, Duy Phú, Duy Quang, Duy Nhất.

• Cuối năm 1948 đến đầu 1949

Tại Nam Bộ, chấp hành nghị quyết Hội nghị xứ uỷ mở rộng (tháng 7 năm 1948) và Hội nghị quân sự toàn miền. Với mục tiêu: "Giữ người, giữ của, giành người, giành của với địch", quân và dân Nam Bộ vừa tiến hành phá tề vừa củng cố chính quyền nhân dân ở thôn ấp, trong tổng số 1.024 xã toàn Nam Bộ, chính quyền nhân dân đã làm chủ 693 xã.

• 1 tháng 1

Liên khu 10 mở "Chiến dịch Sông Đà” đánh các vị trí Suối Rút, Xu Đá, La Phù, Gò Thị. Trong "Chiến dịch Sông Đà" ta chỉ tiêu hao được một số địch, phòng tuyến Sông Đà của địch chưa bị phá vỡ.

• Từ 1 tháng 1 đến 15 tháng 1-1949

Ở khu 7, chỉ trong nửa tháng hoạt động, bộ đội và du kích đã đánh 6 trận lớn nhỏ: 9 trận đánh giao thông, 14 trận phục kích, 32 trận đánh đồn bốt và quấy rối, 15 trận chống càn, diệt và làm bị thương hơn 240 lính Pháp, nguỵ.

• 6 tháng 1

Đồng chí Nguyễn Công Mỹ, Tổng giám đốc Nha Bình dân học vụ hy sinh trên đường đi công tác.

Sau đó, cuối 1952 đầu 1953 một chiến dịch diệt dốt mang tên "Nguyễn Công Mỹ" đã được phát động ở các tỉnh Cao Bằng, Lao Cai, Thái Nguyên và Thanh Hóa.

• 9 tháng 1

Tại Vĩnh Long, du kích chặn địch càn và phối hợp với công an xung phong đánh địch ở Rạch La (Mỹ Thuận).

• 11 đến 12 tháng 1

- Tại Bến Tre, bộ đội và du kích phục kích diệt xe và tàu chở đạn trên đoạn sông Bến Tre - Mỹ Long.
- Hạ đồn Binh (trên đường Vĩnh Long - Sa Đéc).

• 14 đến 18 tháng 1

Hội nghị cán bộ Trung ương Đảng lần thứ sáu.

Dự Hội nghị có đại biểu cán bộ toàn quốc và cán bộ cao cấp của Đảng trong các ngành. Hội nghị đã nghe và thảo luận báo cáo của đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư của Đảng và các báo cáo về quân sự, chính quyền, mặt trận, công tác Đảng. Hội nghị cũng nêu phương hướng và một số công việc cụ thể để chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II sẽ họp vào đầu năm 1951.

Nhận định tổng quát về cuộc kháng chiến của nhân dân ta, Hội nghị chỉ rõ: "Ta càng đánh càng mạnh", "Pháp càng đánh càng suy nhược". So sánh lực lượng giữa ta và địch đã thay đổi có lợi cho ta. Nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta là phải "nỗ lực chuẩn bị, sẵn sàng đón lấy dịp tốt, tuyệt đối không được bỏ lỡ cơ hội chiến lược". Hội nghị khẳng định: "Bất kể Mỹ dùng cách can thiệp gì, chúng ta cũng không sợ... Mỹ cũng sẽ phải chịu các thất bại đau đớn nhục nhã với thực dân Pháp ở Việt Nam".

Hội nghị chủ trương "động viên mọi lực lượng tinh thần và vật chất của toàn dân vào công cuộc kháng chiến kiến quốc với khẩu hiệu "Tất cả để đánh thắng".

Về nhiệm vụ quân sự, Hội nghị quyết định "Đánh mạnh hơn nữa vào hậu phương địch, đánh vào các vị trí chiến lược, cắt các đường giao thông quan trọng", "Trung tâm công tác lúc này là tiếp tục xây dựng bộ đội chủ lực, phát triển và củng cố dân quân du kích”.

Về công tác kinh tế, tài chính cần phải phát triển bộ phận kinh tế Nhà nước, nhất là công nghiệp quốc phòng, đẩy mạnh sản xuất tự cấp, tự túc trong toàn quốc và từng địa phương, xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp, tiếp tục thi hành triệt để giảm tô, chuẩn bị cải cách ruộng đất.

Về công tác xây dựng Đảng, phải chú trọng việc đào tạo cán bộ, nâng cao trình độ chính trị và lý luận cho cán bộ, đảng viên, củng cố chi bộ.

Hồ Chủ tịch đến thăm và nói chuyện tại buổi bế mạc hội nghị.

• 24 tháng 1

Hai tiểu đoàn 19 và 79 trong 2 trận đánh đoàn tàu hoả và xe quân sự từ Huế vào Đà Nẵng, Đà Nẵng ra Huế đã phá huỷ phá hỏng một đầu máy xe lửa, 12 toa xe, 15 xe cơ giới, diệt và làm bị thương 300 tên địch.

• Từ 24 tháng 1 đến 31 tháng 3

Chiến dịch Quảng Nam - Đà Nẵng (Đông xuân 1949)

Tại địa bàn Quảng Nam - Đà Nẵng do Bộ Tư lệnh Liên khu 5 tổ chức, chỉ huy với quy mô Trung đoàn, mục đích đánh giao thông làm tê liệt đoạn đường Đà Nẵng - Hải Vân - Huế, tiêu diệt sinh lực địch, phát triển chiến tranh du kích.

Qua 2 tháng chiến đấu ta đã đánh 299 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu 1.600 tên địch, trong đó có 160 lính Âu Phi, bắt 249 tên (19 lính Âu Phi) phá huỷ 8 đầu máy, 22 toa xe, 20 xe vận tải, 2 xe thiết giáp, thu nhiều vũ khí quân trang, quân dụng.

• Tháng 1

Hội nghị chính trị viên toàn liên khu V lần thứ nhất được triệu tập. Đồng chí Phạm Văn Đồng đại diện Chính phủ và đồng chí Nguyễn Duy Trinh, Bí thư Liên khu uỷ đã đến dự. Hội nghị xác định nhiệm vụ của công tác Đảng, công tác chính trị là "góp phần xây dựng lực lượng ngày càng mạnh, thúc đẩy cán bộ tiến bộ về chiến thuật, bộ đội tiến bộ về kỷ luật".

• 1 tháng 2

Thành lập Trường cao đẳng kỹ thuật để đào tạo cán bộ chuyên môn cho các ngành công chính, hoả xa, bưu điện, khoáng chất, kiến trúc, địa chính.

• Tháng 1 và 2

Trung đoàn 36 và các tiểu đoàn độc lập, dân quân du kích đã cùng nhân dân vùng Trung du tiến hành một đợt phá tề, diệt bảo an, chống càn quét.

• 28 tháng 2

Mở đầu Chiến dịch Lao – Hà (Lao Cai - Hà Giang) để phối hợp với hướng chính ở Đông Bắc. Ngày 18-3 ta tiêu diệt vị trí phố Lu (Lao Cai) và 11 vị trí xung quanh Hoàng Xu Phì (Hà Giang). Toàn bộ chiến dịch quân ta đã giải phóng một vùng rộng lớn, cô lập Hoàng Xu Phì. Mở rộng thêm 3.000 km2 vùng căn cứ địa.

• 29 tháng 2

Làng Vật Lại thuộc xã Phú Mỹ (Quảng Oai, Hà Tây) là một trong những làng chiến đấu kiên cường. Từ cuối tháng 11-1948 đến tháng 2-1949, địch tổ chức 4 trận càn lớn vào Vật Lại, trận sau lớn hơn trận trước cả về quy mô và lực lượng. Cuối cùng, ngày 29-2-1949, địch huy động hàng nghìn quân có xe tăng, đại bác, máy bay chi viện, đánh từ sáng đến chiều tối mới chiếm được làng. Vật Lại bị phá trụi nhưng trước khi địch tràn được vào làng, du kích và nhân dân đã kịp rút lui, bảo toàn được lực lượng để tiếp tục chiến đấu.

• Tháng 2

Chính phủ ra sắc lệnh và nghị định Tạm cấp ruộng đất của Pháp và Việt gian cho dân cày nghèo đã có tác dụng làm cho dân cày nghèo có điều kiện sinh sống vững chắc, tích cực tăng gia sản xuất, sẵn sàng hy sinh nhiều hơn nữa cho kháng chiến mau thắng lợi và để chấm dứt tình trạng một số đồn điền, trại ấp lâu ngày không được canh tác.

• Tháng 2

Trên đường tiến lên vận động chiến, lực lượng vũ trang Nam Bộ mở đợt hoạt động Cầu Kè, diệt hơn 300 địch, phá tan hệ thống đồn bốt của chúng trên đoạn đường Cầu Kè - Tiểu Cần.

• Tháng 2

Tỉnh Hà Tĩnh là tỉnh đầu tiên trong cả nước thanh toán xong nạn mù chữ được nhận thưởng danh dự của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

• 4 tháng 3

Trung đoàn 98 phục kích đoàn xe địch ở Điền Xá, diệt và bắt sống hơn 100 tên, phá huỷ 18 xe. Cùng ngày bộ đội ta đánh chiếm vị trí Ba Sơn, uy hiếp thị xã Lạng Sơn từ phía Đông Bắc.

• Từ 4 tháng 3 đến 27 tháng 4

Chiến dịch Đông Bắc II

Trên địa bàn Đông Bắc Bắc Bộ do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ huy với quy mô 2 trung đoàn. Mục đích: tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, phát triển và củng cố cơ sở ở Đông Bắc, đánh lạc hướng phán đoán của địch, phối hợp với mặt trận 4 ( chiến dịch Cao Bắc Lạng)

Trong chiến dịch ta đã đánh 40 trận lớn và nhỏ, có trận tập kích vào các thị xã Móng Cái, Quảng Yên. Kết quả địch bị diệt 585 tên, bị thương 52, ra hàng trên 200, bắt 32 tên, thu nhiều súng đạn, quân trang, quân dụng, phá huỷ 1 xe tăng, 1 xe bọc thép, 1 xe giép, 79 ô tô, 2 pháo 105mm, đốt cháy kho xăng.

• 5 tháng 3

Ta mở Chiến dịch Sơn La, dồn hẹp phạm vi chiếm đóng của địch, mở rộng khu tự do, nối Sơn La với Lai Châu và phát triển sang Lào Bắc.

• 6 tháng 3

Đại đội 8 Điện Bàn phục kích tiêu diệt gần 1 trung đội địch trên đường từ Bình Long đi Phong Thủ.

• 8 tháng 3

Ký kết giữa Pháp và Bảo Đại.

Thực hiện âm mưu chia rẽ lực lượng kháng chiến của ta, nhằm cứu vãn tình thế nguy ngập trên chiến trường Đông Dương, năm 1949, thực dân Pháp được sự giúp đỡ của Mỹ đã đưa Bảo Đại về Việt Nam làm Quốc trưởng bù nhìn.

Ngày 8-3-1949, Bảo Đại đã ký với Tổng thống Pháp Ôriôn bản thoả hiệp. Nội dung cơ bản của bản thoả hiệp là:

Về chính trị, Pháp công nhận "Việt Nam có toàn quyền cai trị lấy mình, nhưng phải có cố vấn chính trị Pháp bên cạnh".

Về quân sự, Việt Nam có quân đội riêng, nhưng huấn luyện viên phải là người Pháp, quân đội Pháp được đóng trên đất Việt Nam và được hoàn toàn tự do hành động, lúc có chiến tranh tất cả quân đội Việt Nam đặt dưới sự chỉ huy của người Pháp.

Về ngoại giao đại sứ Pháp đại diện cho Việt Nam.

Về kinh tế đồng tiền Việt Nam phải phụ thuộc vào đồng Phờ-răng nghĩa là quyền phát hành giấy bạc vẫn ở trong tay Ngân hàng Đông Dương.

Về văn hoá, các trường Việt Nam từ tiểu học đến đại học phải học bằng tiếng Pháp, không được dùng tiếng Việt.

Về vấn đề thống nhất đất nước, công nhận Nam Bộ có chế độ riêng, mọi thể chế do Pháp đặt ra sau cuộc khởi hấn ở Nam Bộ năm 1945 vẫn giữ nguyên.

• 12 tháng 3

Bộ Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia Việt Nam đổi tên thành Bộ Tổng tư lệnh Quân đội quốc gia Việt Nam.

• 12 tháng 3

Huyện Kinh Môn trước sáp nhập vào Liên khu 1, nay lại để thuộc tỉnh Hải Dương, Liên khu 3 về mọi phương diện như cũ.

• Từ 15 tháng 3 đến 30 tháng 4

Chiến dịch Cao - Bắc - Lạng

Tại địa bàn các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn do Bộ tư lệnh chỉ đạo với quy mô tương đương 4 trung đoàn. Muc đích: tiêu diệt sinh lực địch, làm tan rã khối nguỵ binh, buộc địch phải rút khỏi thị xã Bắc Cạn, làm tê liệt đường số 4, triệt tiếp tế của địch trên toàn khu vực Bắc-Đông Bắc.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 15-3 đến 14-4: tiến công địch trên đường số 4, từ Thất Khê đến Na Sầm.

Đợt 2 từ 25-4 đến 30-4. Ngày 25 ta phục kích đoạn Bông Lau - Lũng Phầy tiêu diệt 1 đoàn xe trên 100 chiếc, diệt 500 lính Âu Phi, phá huỷ 53 xe vận tải, 500 phuy xăng, thu nhiều vũ khí đạn dược.

Trong các ngày 26, 27-4 ta bao vây tiến công một số đồn bốt trên đường Cao Bằng, Trà Lĩnh, diệt đồn Bàn Pái, địch ở đồn Pò Mã, Pò Pạo rút chạy.

Kết quả toàn chiến dịch: ta tiêu diệt, bắt sống trên 1.400 tên địch, san bằng 4 cứ điểm, đánh thiệt hại 9 đồn, bức rút 4 đồn, phá huỷ trên 80 xe quân sự, thu nhiều quân trang quân dụng.

• 21 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh cử Trung tướng Nguyễn Bình giữ chức Tư lệnh, ông Trần Văn Trà giữ chức Phó Tư lệnh, ông Phạm Ngọc Thuần giữ chức Chính trị uỷ viên - Bộ Tư lệnh Nam Bộ.

• Tháng 3

Đại hội Dân quân toàn quốc lần thứ ba.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới đại hội, góp một số ý kiến về vấn đề dân quân; vai trò của "du kích chiến" trong giai đoạn tích cực cầm cự và chuẩn bị tổng phản công hiện nay; hoạt động của dân quân du kích; vấn đề tổ chức dân quân và quan hệ giữa dân quân và vệ quốc quân.

Cuối thư, Người "đặc biệt gửi lời khuyến khích và khen ngợi các đội du kích lão thành, du kích phụ nữ và các cháu nhi đồng giúp việc trong các đội du kích".

• 4 tháng 4

Ở Quảng Nam, mở đầu đợt tổng phá tề, ta tổ chức đánh vào trung tâm thị xã Hội An, bắt tên tỉnh trưởng bù nhìn Hồ Ngận, khiến hệ thống chính quyền toàn tỉnh rung động.

• 7 tháng 4

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh thành lập bộ đội địa phương. Với sắc lệnh này các đội du kích tập trung được nâng thành các trung đội, đại đội bộ đội địa phương ở huyện và các tiểu đoàn bộ đội địa phương ở tỉnh do Đảng bộ địa phương lãnh đạo.

Sắc lệnh quy định rõ: "Quân đội quốc gia Việt Nam có hai phần: Quân đội chính quy và quân đội địa phương. Bộ đội địa phương có 3 đặc điểm chính là: có tính cách địa phương, có nhiệm vụ tác chiến bảo vệ địa phương, tự trang bị và tự túc về cấp dưỡng".

• 15 tháng 4

Bộ Quốc phòng ra nghị định thành lập đại đoàn 308, đại đoàn chủ lực đầu tiên của quân đội ta.

• 24 tháng 4

Đồng bào Sài Gòn - Chợ Lớn tổng bãi công bãi thị trong 2 giờ để phản đối chính quyền bù nhìn Bảo Đại.

• Tháng 4

Hội nghị kháng chiến hành chính toàn quốc được triệu tập nhằm kiểm điểm công tác 4 năm qua, quyết định phương hướng nhiệm vụ củng cố chính quyền cách mạng trong giai đoạn mới.

• Tháng 4

Bộ tư lệnh liên khu V tổ chức Hội nghị quân sự lần thứ nhất rút kinh nghiệm chỉ đạo, chỉ huy chiến đấu. Hội nghị đặc biệt quan tâm đến nhiệm vụ xây dựng bộ đội chủ lực để tiến hành vận động chiến.

• Tháng 4

Thành lập Bộ tư lệnh Nam Bộ.

• 19 tháng 5 đến 18 tháng 7

Bộ Tổng tư lệnh quyết định mở "Chiến dịch Sông Thao” trên địa bàn Yên Bái, Lào Cai với quy mô 6 tiểu đoàn. Mục tiêu nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch; làm tan rã khối ngụy quân Thái trắng; phá vỡ phòng tuyến Nghĩa Đô – Bảo Hà - Yên Bình xã, cô lập tiểu khu Lào Cai và tiếp tục mở rộng căn cứ địa Tây Bắc, phá vỡ thế uy hiếp của địch đối với Việt Bắc.

• 11 tháng 5

Bãi bỏ sắc lệnh số 265-SL ngày 10-12-1948 về việc tổ chức Ủy ban kháng chiến hành chính Hà Nội.

Ủy ban KCHC Hà Nội nay đặt trực thuộc Chính phủ Trung ương.

• 14 tháng 5

Sáp nhập huyện Lập Vò vào tỉnh Sa Đéc.

• 15 tháng 5

Nghị quyết của Ủy ban kháng chiến hành chính Hà Nội số 123-NQ/KC-HN chia nội thành Hà Nội làm 2 liên khu phố.

• 21 tháng 5

Trung ương Đảng ra chỉ thị mở cuộc vận động rèn luyện cán bộ, chấn chỉnh quân đội (rèn cán, chỉnh quân), đồng thời Tổng chính ủy mở cuộc vận động “rèn luyện đảng viên chấn chỉnh tổ chức". Hai cuộc vận động trên đã nâng cao trình độ tư tưởng, tổ chức, kỷ luật của quân đội lên một bước mới.

• Từ 29 đến 30 tháng 5

Chiến dịch Sông Lô

Trên địa bàn 2 tỉnh Tuyên Quang - Phú Thọ do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ huy với quy mô 9 tiểu đoàn bộ binh.

Mục đích: tiêu diệt sinh lực, phá cuộc hành quân Pô Môn tiến công lên Phú Thọ - Tuyên Quang của địch. Kiềm chế địch phối hợp với chiến dịch tiến công Sông Thao. Lực lượng địch có gần 2.500 lính Âu Phi và nguỵ, có không quân, thuỷ quân chi viện.

Chiến dịch chia làm 3 đợt.

Đợt 1 từ 29-4 đến 6-5-1948

Ta tiến công địch ở Phú Nham, Bãi Bằng, Nha Môn, Hạc Trì, Hà Thạch, Vĩnh Tường, Yên Lạc.

Đợt 2 từ 7 đến 24- 5

Ta tiến công, tập kích địch ở ven Sông Lô, quốc lộ 2, nam Thanh Ba, Lâm Thao, Phù Hiên, Bình Ca, Yên Bình làm cho địch thiệt nặng.

Đợt 3 từ 25-5 đến 30-5-1949.

Tại khu vực Lệ Mỹ - Tiên Du ta đánh ba cánh quân địch gồm 800 tên, 200 thuyền, 4 ca nô, giải thoát 300 đồng bào bị địch bắt.

Tại Mông Dương - Thọ Lão ta tiêu diệt phần lớn quân địch phá huỷ 100 thuyền.

Đến ngày 30-5 quân địch mới về đến Việt Trì. Chiến dịch kết thúc.

Kết quả địch bị diệt, bị thương 983 tên, bị bắn chìm 100 thuyền, 2 ca nô, 3 máy bay bị bắn rơi. Ta thu 7 súng, 200 dù, giải thoát 300 đồng bào bị bắt.

• 2 tháng 6

Quân dân Đồng Tháp Mười mở trận chống càn quét lớn của địch vào vùng căn cứ của ta. Quân ta diệt 1.300 tên địch.

• 7 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 48-SL tách huyện Lộc Bình khỏi tỉnh Hải Ninh và sáp nhập vào tỉnh Lạng Sơn.

• 13 tháng 6

Chia nội thành Hà Nội làm 2 quận lấy tên là Quận I và Quận II. Quận I gồm 9 khu phố và 7 làng. Quận II gồm 8 khu phố và 21 làng.

Chia ngoại thành Hà Nội làm 3 quận, lấy tên là Quận IV, Quận V, Quận VI. Quận IV gồm 46 làng, Quận V gồm 27 làng, Quận VI gồm 40 làng.

• 15 tháng 6

Trường đại học sư phạm khai giảng khoá học đầu tiên tại Thanh Hoá. Trường có 2 khoa: Văn khoa gồm triết học, sử học, kinh tế học, chính trị học, ngoại ngữ, văn chương; Khoa học gồm toán học, lý học và vạn vật học.

• 15 tháng 6

Giải tán huyện Kim Sơn thuộc tỉnh Bình Định. Các xã Vĩnh Hưng, Vĩnh Nghĩa, Vĩnh Bình chuyển sang huyện Vĩnh Thạnh. Xã An Thuận chuyển sang huyện An Lão cùng tỉnh.

• 16 tháng 6

Mở đầu Chiến dịch Liên huyện (Tây Bắc). Sau gần một tháng hoạt động quân ta tiêu diệt 9 vị trí, bức rút 16 vị trí, phá vỡ phòng tuyến Lao Cai - Hà Giang - Yên Bái, mở rộng thêm 6.000 km2 cơ sở trong vùng địch hậu. Do thắng lợi của chiến dịch này địch phải rút bỏ Trại Vải (Hoà Bình) phòng tuyến Thu Cúc - Quang Huy bị phá vỡ.

• 18 tháng 6

Chính phủ cử Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa giữ chức Giám đốc Nha quân giới; Đại tá Vũ Văn Cẩn giữ chức Giám đốc Nha Quân dược; Đại tá Trần Dụ Châu giữ chức Giám đốc Nha Quân nhu; Đại tá Phan Tử Lăng, Cục trưởng Cục Quân chính kiêm chức Cục trưởng Cục Quân nhu; Đại tá Lê Khắc giữ chức Cục trưởng Cục Công Binh; Ông Hoàng Đạo Thuý giữ chức Cục trưởng Cục thông tin liên lạc. ÔngVươngThừa Vũ giữ chức Đại đoàn trưởng kiêm Chính uỷ Đại đoàn 308.

• 28 tháng 6

Mở đầu Chiến dịch Hồ Chí Minh ở Tây Nguyên. Lần đầu tiên quân ta mở một chiến dịch dài ngày ở cả 3 tỉnh Công Tum, Gia Lai, Đắc Lắc mà hướng chính là tỉnh Gia Lai. Qua chiến dịch ta đã gây được cơ sở quần chúng và phát động chiến tranh nhân dân trong các vùng đồng bào Thượng như dọc đường 21 M’đrắc, Cheo Reo, dọc đường 19, Công Tum, An Khê, Mang Giang, Gia Hội, Ca Nắc, Công Plông

• Khoảng tháng 6

Báo Dân quân Du kích ra đời

Tờ báo của dân quân du kích ra hàng tuần, do Cục dân quân thuộc Bộ Quốc phòng phát hành năm 1949. Năm 1950 báo Quân du kích sáp nhập với báo Vệ Quốc quân thành báo Quân đội nhân dân.

• Tháng 6

Hội nghị thi đua ái quốc

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hội nghị. Sau khi biểu dương phong trào thi đua ái quốc: "Phong trào khá cao và rộng, bộ đội, đoàn thể, cơ quan và nhân dân hăng hái. Nhiều đơn vị đã có kết qủa khá". Người nhận xét:"Tổ chức và lãnh đạo còn kém, không phát triển được hết sáng kiến và năng lực của quần chúng. Cơ quan lãnh đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể, các địa phương thiếu sự phối hợp với nhau, thiếu sự tổng kết kinh nghiệm và trao đổi kinh nghiệm".

Người mong "Hội nghị tìm cách sửa chữa những khuyết điểm ấy, và mỗi một cán bộ, mỗi một đồng bào, mỗi một ngành đều ra sức thiết thực thi đua với tinh thần chuẩn bị tổng tấn công".

• 5 tháng 7

Tiểu đoàn 121 (liên trung đoàn 80-83) diệt đồn Phú Cốc do hai trung đội địch đóng giữ.

• 9 tháng 7

Hợp xã (lập năm 1948) thuộc các huyện Từ Sơn, Võ Giàng, Gia Bình thuộc tỉnh Bắc Ninh.

- Huyện Từ Sơn 36 xã, hợp lại thành 18 xã: Liên Hà, Văn Hà, Châu Khê, Quang Trung, Liên Sơn, Đông Môn, Năng Hạ, Mai Lâm, Đông Hội, Minh Đức, Nghĩa Khê Tiến, Đồng Nguyên, Đồng Quang, Tân Hồng, Đình Bảng, Dục Tú, Phù Chẩn, Tiền Phong.

- Huyện Võ Giàng 24 xã, hợp lại thành 15 xã: Võ Cường, Kim Chân, Quốc Thắng, Đại Xuân, Công Lạc, Nhân Hoà, Việt Thống, Khắc Niệm, Vân Dương, Nam Sơn, Tân Dân, Hán Quảng, Bàng An, Đại Phúc, Vu Ninh.

- Huyện Gia Bình 17 xã hợp lại thành 12 xã: Hiệp Xá, Thịnh Đức, Thái Bảo, Nhân Thắng, Quỳnh Phú, An Bình, Bình Dương, Cao Đức, Đại Thành, Đông Cứu, Lãng Ngâm, Vạn Ninh.

• 11 tháng 7

Lớp sĩ quan tham mưu thông tin khoá I khai giảng tại xã Chiến Đấu, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Có 15 cán bộ thông tin của các liên khu và trung đoàn về học.

• 12 tháng 7

Tại Hà Nội, các đội công tác Thành phố đốt phòng thông tin Bờ Hồ, đốt cổng chào ở vườn hoa Chí Linh để tẩy chay Bảo Đại ra Hà Nội.

• 13 tháng 7

Địch huy động 7 tiểu đoàn tiến công Bắc Ninh, Bắc Giang, Đáp Cầu, Đông Anh, Đa Phúc, chiếm đóng thị xã Bắc Ninh, Bắc Giang và Đáp Cầu.

• 14 tháng 7

Chính phủ ban hành sắc lệnh giảm tô nhằm bổ sung cho thông tư giảm tô từ năm 1945. Sắc lệnh quy định chủ ruộng phải giảm 25% so với mức địa tô trước Cách mạng tháng Tám (không kể khoản tô mà chủ ruộng đã tăng lên hồi phải nộp thóc cho Nhật), xoá bỏ tô phụ và chế độ tá điền, lập hội đồng giảm tô ở cấp tỉnh.

• 19 tháng 7

Đặt khu Hồng Gai thành một đơn vị kháng chiến hành chính riêng, dưới quyền điều khiển và kiểm soát trực tiếp của UBKCHC Liên khu 1.

• 20 tháng 7

Mở đầu chiến dịch Quảng Nam ta tiêu diệt vị trí Ninh An, Trường Sơn, Giao Thuỷ, bức rút 8 vị trí khác, diệt và bắt sống 700 tên địch.

• 27 tháng 7

Tiểu đoàn 365 (liên trung đoàn 80-83) táo bạo luồn sâu xuống phục kích ở quốc lộ số 1, đánh thắng giòn giã ở Ninh Mã (bắc thị trấn Vạn Giã) diệt một đại đội Âu Phi, phá huỷ toàn bộ đoàn xe 15 chiếc.

• 27 tháng 7

Ta pháo kích vào sân bay Bạch Mai, phá huỷ hai máy bay Đacôta

• 1 tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua chuẩn bị tổng phản công. Trong thi đua ái quốc, Người nhấn mạnh cần phải nêu rõ tinh thần cần, kiệm, liêm, chính và khẩu hiệu là Tất cả để chiến thắng. "Chiến thắng giặc thực dân. Chiến thắng giặc dốt. Chiến thắng giặc đói. Chiến thắng mọi tính xấu trong mình ta".

• 2 tháng 8

Chính phủ bổ nhiệm Đại tá Hoàng Minh Thảo, giữ chức Tư lệnh Liên khu 4 thay Thiếu tướng Nguyễn Sơn; Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa, giám đốc Nha Quân giới, kiêm chức Cục trưởng Cục Pháo binh.

• 9 tháng 8

Giải phóng thị xã Bắc Cạn. Bị quân ta uy hiếp mạnh, địch phải rút ngắn phòng tuyến biên giới. Ngày 9 địch rút khỏi thị xã Bắc Cạn và các vị trí Phủ Thông, Nà Phạc, Ngân Sơn. Quân ta truy kích đến Bằng Khẩu diệt 100 tên, phá 15 xe. Bắc Cạn là thị xã đầu tiên được giải phóng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

• 5 tháng 10^*

Tách toàn huyện Hoành Bồ ra khỏi tỉnh Quảng Yên để sáp nhập vào đặc khu Hồng Gai và đặt dưới quyền điều khiển của UBKCHC Đặc khu Hồng Gai về mọi phương diện.

• Từ 10 tháng 8 đến 10 tháng 9

Chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn

Tại địa bàn vùng Ung - Long - Khâm (gồm 3 huyện Ung Minh, Long Châu, Khâm Châu) do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo với quy mô 2 trung đoàn. Mục đích: đánh bại thủ đoạn đánh phá cách mạng của tàn quân Quốc Dân Đảng cấu kết với thực dân Pháp. Góp phần mở rộng và củng cố vùng Ung - Long - Khâm của Trung Quốc nối với vùng Đông Bắc của ta.

Chiến dịch được chia làm 3 đợt.

Kết quả ta loại khỏi vòng chiến đấu 1 trung đoàn địch, diệt trên 500 tên, làm bị thương và bắt sống gần 300, thu trên 100 súng các loại, giải phóng 8 trên 12 thị trấn thuộc huyện Phòng Thành (Trung Quốc) góp phần củng cố và mở rộng khu căn cứ Thập Vạn Đại Sơn của bạn.

• 16 tháng 8

Ủy ban kháng chiến hành chính Liên khu 1 ấn định địa giới Đặc khu Hồng Gai gồm những địa phương như sau:

- 3 thị xã: Hồng Gai, Cẩm Phả mỏ, Cẩm Phả bến.
- 4 phố: Bãi Cháy, Hà Tu, Hà Lầm, Mông Dương.
- 1 huyện Cẩm Phả gồm 12 xã: Hồng Thạch, Văn Hải, Sinh Châu, Tam Khê, Thi Đua, Thuỵ Hà, Tràng Xá, Đoàn Kết, Lương Hà, Hà Long, Đông Hà, Xuyên Yên.
______________________________
* Trong sách ghi vậy, không rõ thứ tự thế nào

• 17 tháng 8

Tại khu vực Ưu Điềm, Mỹ Chánh, Mỹ Xuyên, bộ đội ta vừa tổ chức chống càn vừa thực hiện đánh vận động, tiêu diệt một đại đội Lê dương, phá huỷ ba xe bọc thép.

Đây là trận đầu tiên kết hợp chống càn với đánh vận động thắng lợi giòn giã của bộ đội chủ lực Bình Trị Thiên trên địa hình đồng bằng trống trải.

• 18 tháng 8

Tiếp tục kế hoạch chiếm đóng Trung Du, Pháp cho quân đánh chiếm Vĩnh Yên, Phúc Yên.

• 19 tháng 8

Quân và dân Quảng Nam mở một đợt tổng phá tề toàn tỉnh, diệt và bắt hơn 1.000 tên tề điệp, phá vỡ hệ thống chính quyền cơ sở của địch.

• 20 tháng 8

Hồ Chủ tịch mua thóc khao quân. Đây là một chủ trương nhằm khắc phục khó khăn về lương thực để có thể mở những chiến dịch quy mô trong giai đoạn mới. Hồ Chủ tịch kêu gọi: "Tôi lấy danh nghĩa cá nhân mà nhờ đồng bào giúp tôi. Tôi muốn nhờ đồng bào, mỗi gia đình bán cho tôi 10 ki lô gam để khao quân đội nhân dịp Quốc khánh". Đồng bào cả nước đã nhiệt liệt hưởng ứng bán cho Chính phủ hàng vạn tấn thóc.

• 25 tháng 8

Hội nghị cán bộ quân sự Nam Bộ họp phê phán "chủ nghĩa du kích" đã làm chậm trễ việc tập trung xây dựng chủ lực.

• 28 tháng 8

Lễ ra mắt của Đại đoàn quân Tiên phong (tức sư đoàn 308) tại Đồn Du (Thái Nguyên) theo nghị định của Bộ Quốc phòng ngày 15-4-1949. Đây là đại đoàn chủ lực đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

• 31 tháng 8

Lần đầu tiên trên chiến trường Trung Du bộ đội ta dùng vận động chiến đánh bại hai tiểu đoàn địch, diệt hơn 400 tên tại Thanh Vân, Đạo Tú (Vĩnh Phúc)

• Tháng 8

Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị Xây dựng bộ đội địa phương và phát triển dân quân. Chỉ thị nêu rõ: "Bộ đội địa phương và dân quân trong quá trình tiến triển của chiến tranh là lực lượng hậu bị trực tiếp của quân chủ lực", và " đây là một công tác then chốt để đẩy mạnh chiến tranh". Phải "động viên nhân dân nuôi dưỡng bộ đội địa phương, gia nhập các bộ đội ấy".

• 3 tháng 9

Tại Lũng Phầy, quân ta phục kích đoàn xe tiếp tế gồm 126 chiếc đi từ Thất Khê lên Cao Bằng. Sau hơn 1 giờ chiến đấu, ta hoàn toàn làm chủ trận địa, diệt 217 địch, phá huỷ 96 xe, có cả thiết giáp và xe tăng, đồng thời đánh lui 1 đại đội tiếp viện của địch.

• 17 tháng 9

Tại Lũng Vài - Bố Củng, bộ đội ta đánh đoàn xe chở 800 quân, kéo theo 13 khẩu đại bác trên đường Thất Khê về Na Sầm diệt nhiều địch, phá hỏng 26 xe.

• 19 tháng 9

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 139/SL cho phép phát hành trong toàn quốc một công trái gọi là Công trái quốc gia ghi bằng thóc và thu bằng tiền hoặc thóc. Tổng số công trái phát hành ấn định là 100.000 tấn thóc. Công trái được hưởng lãi năm 3% và sẽ hoàn lại sau 5 năm kể từ ngày mua.

• 19 đến 21 tháng 9

Hội nghị Trung du

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới Hội nghị. Trong thư Người nêu rõ ý nghĩa lý do của Hội nghị: "Vì Trung du là rất quan trọng. Quan trọng về quân sự, cũng như về kinh tế. Và chiến tranh ở Trung du sẽ rất gay go, rất ác liệt". Người biểu dương: "Đại đa số cán bộ nhất là cán bộ Bắc Ninh tinh thần vững chắc, tận tụy với công việc, hiểu các công tác, đi sát với dân... bộ đội chủ lực cùng bộ đội địa phương và dân quân đã nhiều lần giết giặc lập công", đồng thời chỉ ra những khuyết điểm ở nhiều địa phương, yêu cầu các cán bộ "phải hứa sẽ kiên quyết tẩy trừ và giúp đồng chí mình tẩy trừ những khuyết điểm" và "phải tổ chức du kích cho thật hẳn hoi, vũ trang cho đầy đủ, Giặc mò đến đâu ắt bị ta đánh.

Phải làm sao cho các tỉnh Trung du thành một phòng tuyến kiên cố của ta, một nghĩa địa mênh mông của giặc".

• 23 tháng 9

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh lập Ban căn cứ địa Việt Bắc.

• Tháng 9

Khai giảng khoá đầu tiên của trường Đảng Nguyễn Ái Quốc.

• Tháng 9

Khai mạc lớp đào tạo cán bộ thông tin đầu tiên do Cục thông tin chủ trương, tại xã Chiến Đấu huyện Đại Từ, Thái Nguyên. Có 21 học viên. Học 11 tháng.

• 2 tháng 10

Bộ đội ta phục kích đoàn xe 100 chiếc, phá 42 xe, đồng thời bức rút địch khỏi 2 vị trí Bố Củng, Lũng Vài (Cao Bằng).

• 6 tháng 10

Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh số 144/SL thành lập trong Bộ canh nông một Vụ hợp tác xã nông nghiệp chuyên trách về các tổ chức hợp tác xã nông nghiệp trong toàn quốc.

• 10 tháng 10

Bộ chỉ huy Pháp mở cuộc hành quân Ăng-tơ-ra-xít huy động hàng nghìn quân dù và bộ binh, hàng chục máy bay tàu chiến, ca nô tiến công chiếm đóng Phát Diệm Ninh Bình chuẩn bị đánh rộng chiếm toàn bộ đồng bằng Bắc Bộ.

• 16 tháng 10

Thực dân Pháp nhảy dù xuống Phát Diệm (Ninh Bình), sau đó tiến đánh Bùi Chu (Nam Định). Bọn phản động đứng ra lập khu tự trị và tổ chức tự vệ. Hoàng Quỳnh ra lệnh cho các đội tự vệ:

"Từ nay nhất trí theo một lập trường chung cộng tác với quân đội Liên hiệp Pháp, ủng hộ Chính phủ quốc gia do Quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu".

• 18 tháng 10

Chính phủ chỉ định các ông: Phạm Văn Bạch làm Chủ tịch, Phạm Ngọc Thuần làm Phó Chủ tịch, Nguyễn Bình làm ủy viên quân sự, Ca Văn Thỉnh, Ung Văn Khiêm, Nguyễn Thành Vinh, Kha Vạng Cân làm ủy viên trong Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ.

• 18 tháng 10

Ông Lê Liêm, Cục trưởng Cục Dân quân, được cử kiêm chức Cục trưởng Cục Chính trị thay Thiếu tướng Văn Tiến Dũng được cử về Liên khu 3 giữ chức Ủy viên Chính trị.

• 20 tháng 10

Đặt một Ban Cố vấn bên cạnh Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Bộ, gồm các ông: Cao Triều Phát, Nguyễn Văn Hưởng, Lê Duẩn.

• Tháng 10

Thành lập Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn.

• Đầu tháng 11

Trường Trung học Lục quân Trần Quốc Tuấn khai giảng lớp "Chuẩn bị tổng phản công"

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư căn dặn các học viên... "phải ra sức thi đua:
Luyện tập thân thể cho mạnh mẽ.
Nghiên cứu kỹ thuật cho thông thạo.
Trau dồi tinh thần cho vững chắc
Hun đúc đạo đức của người quân nhân cách mạng cho vững vàng".

Và "phải ra sức thi đua làm cho trọn nhiệm vụ để xứng đáng với các tên lớp vẻ vang của các cháu, để xứng đáng với lòng tin cậy mà Chính phủ và đồng bào đặt nơi các cháu".

• 2 tháng 11

Quân ta tiến công phòng tuyến Sông Mã, diệt cứ điểm Xiềng Kho (Sơn La) bức rút 9 vị trí, phá vỡ hành lang Sông Mã dài 100 km từ Mường Lẫm đến Sốp Háo, tạo điều kiện cho các đội vũ trang tuyên truyền tiến sâu vào vùng tạm bị địch chiếm, gây cơ sở quét sạch nguỵ quyền trong vùng rộng gần 1 vạn km2.

• 4 tháng 11

Chính phủ ra sắc lệnh về Nghĩa vụ quân sự. Sắc lệnh ghi rõ: "Tất cả công dân Việt Nam từ 18 tuổi đến 45 tuổi phải có 2 năm tại ngũ. Khi có chiến tranh có thể kéo dài đến hết chiến tranh".

• 4 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 127-SL, hợp nhất Liên khu 1 và Liên khu 10 thành Liên khu Việt Bắc.

Như vậy, Liên khu Việt Bắc bao gồm 18 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phúc Yên, Lạng Sơn, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Ninh, Hồng Gai, Quảng Yên, Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ, Tuyên Quang, Vĩnh Yên, Lai Châu, Sơn La.

• 4 tháng 11

Mở đầu chiến dịch Mỹ Tho để phá âm mưu chiếm đóng Vĩnh Xuân - Chợ Giữa. Quân ta đánh các trận Ngã ba Ba Nhơn, đồn Bình Trung đường 16 d, rạch Long Tiền. Tiêu diệt 241 tên địch.

• 7 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 130-SL, sáp nhập vào tỉnh Quảng Yên các huyện: Thuỷ Nguyên (trước thuộc tỉnh Kiến An), Kinh Môn (trước thuộc tỉnh Hải Dương)

• 7 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 131-SL, trả huyện Gia Lâm (kể cả thị xã Ngọc Thuỵ) trước sáp nhập vào tỉnh Hưng Yên (Liên khu 3), nay thuộc tỉnh Bắc Ninh (Liên khu 1)

• 16 tháng 11

Mở đầu Chiến dịch Lê Lai (ở Quảng Bình và Quảng Trị). Chiến dịch nổi tiếng với các trận Thanh Lê, Dốc Miếu, Bồ Bàn, Tràng Thiệp, Thạch Xá. Chiến dịch đã tiêu diệt 9 vị trí, bức rút 13 vị trí, diệt hơn 1.000 tên địch, giải phóng một vùng rộng lớn giữa Quảng Bình - Quảng Trị.

• 22 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 134-SL, cử vào Bộ Tư lệnh quân đội địa phương và dân quân Liên khu Việt Bắc các vị sau đây:

- Thiếu tướng Chu Văn Tấn, uỷ viên chính trị
- Đại tá Lê Quảng Ba: tư lệnh
- Đại tá Thanh Phong: phó tư lệnh

• 25 tháng 11 Đến 30 tháng 12

Chiến dịch Lê Lợi (Hoà Bình). Quân ta tiêu diệt vị trí Đồng Bến, Xóm Đúng, Đà Bắc. Mỏ Hẻm, Suối Rút, Tử Nê, Toàn Thắng, Cổ Lũng, bức rút 14 vị trí khác trong đó có Vạn Mai, Chợ Bờ. Ta tập trung 3 trung đoàn cho chiến dịch. Trận Đồng Bến quân ta phối hợp chặt chẽ với pháo binh, công binh đánh nhanh diệt gọn vị trí đại đội địch. Trận Suối Rút, Mỏ Hẻm ta khéo vây đồn diệt viện, liền 2 trận diệt 2 đại đội tinh nhuệ. Toàn chiến dịch ta tiêu diệt 800 tên địch, thu 34 súng máy, 257 súng trường, 5 súng cối.

"Chiến dịch Lê Lợi" kết thúc vào cuối tháng 12 năm 1949. Ta đã tiêu diệt được một bộ phận lực lượng địch, đánh mạnh vào tinh thần khối nguỵ binh Mường. Đợt 1 (từ 25 đến 30-11) đạt hiệu quả cao. Đợt 2 (từ 1 đến 30-12) hoạt động kém hiệu quả.

• 28 tháng 11 đến 7 tháng 12

Hội nghị cán bộ nông dân cứu quốc toàn quốc họp tại Việt Bắc.

Hội nghị đã nghe và thảo luận báo cáo về tình hình và nhiệm vụ của Hội nông dân cứu quốc trong giai đoạn mới, kiểm điểm công tác của Hội từ khi mới thành lập. Hội nghị đã đề ra chương trình hoạt động trong năm 1950, gồm 6 cuộc vận động lớn: Tăng gia sản xuất tự túc, nuôi dưỡng bộ đội, xây dựng hợp tác xã, hoàn thành giảm tô, thực hiện giảm tức, đào tạo cán bộ và thanh toán nạn mù chữ.

• Tháng 11

Chiến dịch nam Khánh Hoà ta đã tiêu diệt 200 tên địch.

• Từ 7 đến 26 tháng 12

Chiến dịch Cầu Kè

Tại địa bàn Vĩnh Long, Trà Vinh, Sóc Trăng (Nam Bộ) do Bộ tư lệnh khu 8 tổ chức chỉ đạo, chỉ huy. Với quy mô 2 trung đoàn.

Chiến dịch chia làm 3 đợt

Đợt 1 từ 7 đến 9-12-1949: ta tiến công địch ở Sóc Bát Sa Ma, Chông Nô.
Đợt 2 từ 10 đến 12-12
Đợt 3 từ 13 đến 26-12-1949 ta bao vây Cầu Kè, tấn công La Ngà, Trà Nóc.
Tiêu diệt một số cứ điểm tại Trà Vinh, Gò Công, Sóc Trăng, Bến Tre.

Kết quả toàn bộ chiến dịch: ta diệt gọn 1 tiểu đoàn Âu Phi, đánh thiệt hại nặng 2 tiểu đoàn (có 1 tiểu đoàn Âu Phi). Địch bị diệt 200 tên, bị bắt 262 (62 Âu Phi), ra hàng 200 tên.

• 12 tháng 12

Quân ta đánh trận Phú Phong - trận vận động chiến đầu tiên ở Nam Bộ - diệt 300 tên địch.

• 18 tháng 12

Thành lập Ban Thanh tra Chính phủ trực thuộc Phủ Thủ tướng, gồm có các vị:

- Hồ Tùng Mậu: Tổng thanh tra.
- Trần Đăng Ninh: Phó Tổng thanh tra.
- Tô Quang Đẩu: Thanh tra.

• 20 tháng 12

Lê Hữu Từ thành lập tại vùng Bùi Chu, Phát Diệm đội "Lưu động tự lực quân" là một đội ngụy quân có tổ chức chính quy, gồm những thanh niên công giáo lầm đuờng theo bọn phản động chống lại cuộc kháng chiến của dân tộc.

• 22 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 145-SL lập Nha y tế thôn quê trong Bộ y tế và ấn định nhiệm vụ của Nha.

• 22 tháng 12

Địch mở cuộc hành binh Di-a-bô-lô đánh chiếm vùng tự do còn lại ở nam phần Hải Dương, Hưng Yên.

• 22 tháng 12

Quân và dân Bình Trị Thiên đã giành thắng lợi trong trận vây điểm diệt viện ở Vạn Xuân, Thạch Xá Hạ, bắt toàn bộ một đại đội Âu Phi cùng 1 trung đội trợ chiến gồm 162 tên, phá huỷ 15 xe quân sự.

• 27 tháng 12

Nhà văn Trần Đăng hy sinh trên mặt trận Đông Bắc. (Trần Đăng là phóng viên của báo Vệ Quốc Quân).

• 30 tháng 12

Pháp ký hiệp định "trao trả lại chủ quyền" cho Bảo Đại và sau đó chuyển giao một số cơ quan (như Sở công an, Sở lao động, trại giam...) cho chính quyền bù nhìn.

• 30 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 149-SL tặng thưởng Huận chương Độc lập hạng nhất cho tỉnh Thái Bình; Huân chương Độc lập hạng nhì cho các tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Phúc Yên.

• Cuối tháng 12

Nhân dân hai huyện Quảng Ninh, Lệ Thuỷ (Quảng Bình) có sự phối hợp của bộ đội địa phương và bộ đội chủ lực, đã đứng lên phá tề. Vũ trang bằng giáo mác, gậy gộc, nhân dân tổ chức vây bắt tề điệp, giải tán thân binh hương vệ, tổ chức ủy ban kháng chiến ở thôn xã.

• 1949

Huyện Quế Sơn (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai: 25 xã cũ (1946) hợp lại thành 9 xã mới: Quế Xuân, Quế Mỹ, Quế Thuận, Quế Châu, Quế Phong, Quế Thọ, Quế Tân, Quế Phước, Quế Lộc.

• 1949

Huyện Tam Kỳ (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ hai, 52 xã cũ (1946) hợp thành 15 xã mới: Tam
Thắng, Tam Thanh, Tam An, Tam Chanh, Tam Thái, Tam Dân, Tam Phước, Tam Lãnh, Tam Sơn, Tam Anh, Tam Hải, Tam Hiệp, Tam Nghĩa, Tam Tiến, Tam Xuân

• Cuối 1949

Cuộc vận động hiến điền ở Thái Bình

Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, tỉnh Thái Bình đã thực hiện khẩu hiệu "Người cày có ruộng" bằng một số biện pháp như: chia lại ruộng công và ruộng bán công bán tư; tịch thu ruộng đất của thực dân Pháp và bọn phản động chia cho nông dân nghèo; nhiều nơi chính quyền địa phương còn tạo điều kiện cho nông dân nghèo lấy lại ruộng đất đã cầm cố cho địa chủ hồi nạn đói năm 1945.

Đến cuối năm 1949, Tỉnh ủy Thái Bình tiến hành cuộc vận động hiến điền. Người có ruộng hiến cho cách mạng có thể hiến hẳn, hiến có thời hạn, hoặc hiến hoa màu trong một vài năm. Hướng vận động tập trung vào địa chủ, phú nông.

Phong trào hiến điền diễn ra sôi nổi đặc biệt là ở hai huyện Quỳnh Côi và Kiến Xương. Có địa chủ đã hiến cho cách mạng 10 mẫu ruộng tốt. Riêng đợt đầu của tháng 11 năm 1949, chính quyền tỉnh đã nhận được trên 300 mẫu do điền chủ tự nguyện hiến.

• Đầu năm 1950

Thành lập mặt trận Bình Trị Thiên do đồng chí Hà Văn Lâu làm tư lệnh, đồng chí Trần Quý Hai làm chính uỷ, có nhiệm vụ "tập trung chủ lực đi đôi với xây dựng bộ đội địa phương và phát triển dân quân du kích xã, chủ động mở các chiến dịch tấn công địch ở Bình - Trị - Thiên, phối hợp với chiến trường Bắc Bộ". Lực lượng của mặt trận gồm 3 trung đoàn: 95, 101 và 18.

• 1 đến 15 tháng 1

Đại hội lần thứ nhất Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam tại Việt Bắc. Có gần 200 đại biểu ưu tú của giai cấp công nhân Việt Nam tới dự. Trong thư gửi tới Đại hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh góp một số ý kiến cụ thể về những việc chính mà Đại hội cần làm và căn dặn: "Trong công việc kháng chiến và kiến quốc, trong sự nghiệp xây dựng nền dân chủ mới, giai cấp công nhân phải là người lãnh đạo. Vì vậy mỗi nam nữ công nhân phải cố gắng học hỏi, tiến bộ, phải cố gắng xung phong làm kiểu mẫu trong mọi việc để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của giai cấp mình". Đại hội đã nghe đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Đảng trình bày bản báo cáo "Nhiệm vụ của công đoàn". Các đại biểu đã kiểm điểm tình hình 3 năm tham gia kháng chiến của Giai cấp công nhân Việt Nam, đã thảo luận về nhiệm vụ, đường lối của Tổng liên đoàn trong giai đoạn mới.

• 8 đến 15 tháng 1

Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 5 tại Tuyên Quang. Đây là hội nghị đầu tiên có sự tham dự của đại biểu Nam Bộ, do đồng chí Phạm Hùng, Thường vụ Xứ ủy, Phó giám đốc Sở Công an Nam Bộ làm Trưởng đoàn. Tại Hội nghị, các đại biểu nghe và thảo luận các đề án xây dựng lực lượng, phát triển chuyên môn. Các đề án này là cơ sở đặt nền móng về lý luận nghiệp vụ cho công tác công an.

• 9 tháng 1

Một cuộc biểu tình lớn của hơn 2.000 học sinh cùng đại biểu các giáo sư và gia đình học sinh nổ ra tại Sài Gòn, đòi nguỵ quyền hứa trả tự do cho 12 học sinh bị bắt trong cuộc bãi khoá trước đó - được hàng vạn đồng bào các giới nhanh chóng hưởng ứng. Tuy bị đàn áp dã man, học sinh Trần Văn Ơn bị sát hại. Nhưng cuộc biểu tình ngày 9-1 đã châm ngòi cho hàng loạt các cuộc đấu tranh tiếp theo và có tiếng vang lớn trong toàn quốc. Ngày 9-1-1950 đã đi vào lịch sử và chính thức trở thành ngày đấu tranh của học sinh Việt Nam.

• Từ 10 tháng 1 đến 31 tháng 3

Chiến dịch Võ Nguyên Giáp.

Tại địa bàn Bắc Quảng Nam do Bộ tư lệnh liên khu 5 tổ chức chỉ đạo. Quy mô 2 trung đoàn. Mục đích: phối hợp với chiến trường chính Bắc Bộ, triệt phá đường giao thông Đà Nẵng - Huế, uy hiếp Đà Nẵng... Chiến dịch chia làm 3 đợt. Kết quả địch bị diệt 417 tên, bị thương 278, bị bắt 99 tên. Ta phá huỷ 3 đầu máy xe lửa, 12 toa xe, 17 xe vận tải, thu 203 súng các loại, giải phóng 1 khu vực rộng 600 km2 gồm toàn bộ vùng Duy Xuyên và phía tây huyện Đại Lộc.

• 10 tháng 1

Mở đầu Chiến dịch Quảng Nam. Quân dân Quảng Nam diệt và bức rút 8 vị trí, tiêu diệt 700 tên địch, giải phóng 600 km2 và 2 vạn đồng bào sống trong vùng địch tạm bị chiếm.

• 12 tháng 1

Toàn thành phố Sài Gòn tổng bãi công, bãi thị. Hơn nửa triệu người xuống đường tham gia đám tang Trần Văn Ơn.

• 14 tháng 1

Ngày thắng lợi Ngoại giao của nước ta... Ngày 14-1 Chính phủ ta ra tuyên bố về đường lối ngoại giao của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Ngày 15 Chính phủ ta thừa nhận Chính phủ Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa. Ngày 18 Chính phủ nước CHND Trung Hoa - nước đầu tiên công nhận Chính phủ ta. Tiếp đó ngày 30 Chính phủ Liên bang Cộng hoà Chủ nghĩa xã hội Xô Viết, ngày 31 Chính phủ Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. Ngày 2- 2 Chính phủ Cộng hoà Nhân dân Tiệp Khắc và Chính phủ Cộng hoà Dân chủ Đức, ngày 3 Chính phủ Cộng hoà Nhân dân Rumani, ngày 5 các chính phủ Cộng hoà Nhân dân Ba Lan và Cộng hoà Nhân dân Hung-ga-ri, ngày 18 Chính phủ CHND Bun-ga-ri, ngày 18 Chính phủ An Ba Ni và ngày 17-11 Chính phủ CHND Mông Cổ lần lượt công nhận Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và đặt quan hệ ngoại giao với Chính phủ ta. Đây là một thắng lợi ngoại giao cực kỳ to lớn của Cách mạng Việt Nam.

• 15 tháng 1

Chính phủ ký sắc lệnh ấn định thể lệ thu Công lương để thay thế cho quỹ tham gia Kháng chiến.

Công lương thu bằng thóc với mục đích quan trọng là chuẩn bị lương thực gấp để tiến tới tổng phản công.

• 18 tháng 1

36 dũng sĩ của tiểu đoàn 108 Hà Nội phối hợp với dân quân du kích và được nhân dân giúp đỡ, bất ngờ tập kích sân bay Bạch Mai, phá huỷ 22 máy bay, đốt cháy 600.000 lít xăng. Địch phải thiết quân luật trong suốt mấy tuần lễ.

• 18 tháng 1

Mở đầu chiến dịch Cầu Ngạn (Nam Bộ) tiêu diệt 6 vị trí địch, bắt sống 180 tên, giải phóng 1.300 km2.

• 21 tháng 1 đến 3 tháng 2

Hội nghị cán bộ toàn quốc của Đảng họp tại Việt Bắc. Hội nghị đánh giá tình hình, kiểm điểm chủ trương chính sách kháng chiến của Đảng và thảo luận bản thuyết trình về chính trị của đồng chí Tổng Bí thư Trường Chinh.

Hội nghị đã đề ra 10 nhiệm vụ công tác để chuẩn bị chuyển mạnh sang tổng phản công.

• 21 tháng 1

Bảo Đại và đại sứ Mỹ Giét-xớp bị một đòn cảnh cáo khi chúng vừa đặt chân đến Hà Nội: phối hợp với cơ sở trong công nhân ngành điện, ta gài mìn phá huỷ, làm hư hại nặng 15 trong số 42 trạm biến thế điện của toàn thành phố.

• 25 tháng 1

Vụ bạo loạn nổ ra ở 8 xã thuộc huyện Sơn Hà sau lan sang một số xã ở hai huyên Ba Tơ và Minh Long (tây Quảng Ngãi). Sơn Hà là một huyện miền Tây Quảng Ngãi có 3 bộ tộc: Chàm 80%, Cùa 13%, Cà Dông 7%. Một số tù trưởng bất mãn đã lôi kéo quần chúng, nêu khẩu hiệu "đốt sạch, giết sạch, phá sạch", "Thượng du của người Thượng Du". Cuộc tàn sát, cướp phá hết sức tàn bạo kéo dài trong 3 ngày liền. Chúng giết nhiều cán bộ, nhiều dân yêu nước, cướp bóc tài sản, đốt phá các trại sản xuất, kho lương thực, cơ quan v.v. Ta buộc phải trấn áp. Đến cuối năm 1951 vụ bạo loạn này đã được giải quyết về cơ bản.

• 25 tháng 1

Ngày chống chiến tranh xâm lược ở Việt Nam do Đảng Cộng sản Pháp tổ chức được đông đảo nhân dân Pháp nhất là nhân dân Pa-ri hưởng ứng. Tại trường đua Mùa Đông, 30.000 người họp mít tinh chống chiến tranh ở Việt Nam.

• 25 tháng 1

Bộ tư lệnh Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn mở chiến dịch Bến Cát lần thứ nhất nhằm mở rộng căn cứ Thanh Tuyền, Long Nguyên.

• 26 tháng 1

Quân ta đánh phục kích ở Phủ Ốc (Thừa Thiên) tiêu diệt 200 tên địch.

• 27 tháng 1

Trận vận động chống càn thắng lợi của trung đoàn 95 và 101 tại Lương Mai, Phò Trạch (Hải Lăng, Phong Điền) - mở đầu đợt 2 "chiến dịch Lê Lai". Trước đòn đánh trả quyết liệt của ta, quân địch bỏ dở trận càn chạy về Huế - Ta diệt bắt sống hàng trăm địch, thu nhiều vũ khí.

• 8 tháng 1 đến cuối tháng 3

Chiến dịch Lê Hồng Phong (Tây Bắc). Mở đầu chiến dịch quân ta tiêu diệt cứ điểm Phố Lu (Lào Cai) gồm 2 đại đội lính Âu Phi tinh nhuệ, sau 6 ngày vây hãm và tấn công. Đây là trận công kiên lớn đầu tiên bộ đội ta học đánh tập trung trung đoàn. Toàn chiến dịch ta diệt 5 vị trí, bức rút 3 vị trí dọc tả ngạn SôngThao, diệt 500 tên địch, bị thương hơn 200 tên, bắt sống gần 100 tên, quét sạch phòng tuyến Sông Thao, giải phóng một vùng rộng hàng trăm km2 cùng hàng vạn đồng bào bị địch tập trung.

• 8 tháng 2

Bộ chỉ huy Pháp tổ chức cuộc hành binh Tô-nô với 5.000 quân và hai thuỷ đội đánh chiếm Thái Bình, tỉnh còn lại cuối cùng của vùng tự do thuộc tả ngạn liên khu 3.

• 11 tháng 2

Thành lập Hội Việt-Hoa hữu nghị. Tháng 10 năm 1955 đổi tên thành Hội Việt - Trung hữu nghị.

• 12 tháng 2

Hợp nhất 2 tỉnh Phúc Yên và Vĩnh Yên thành một tỉnh lấy tên là tỉnh Vĩnh Phúc.

• 12 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh Tổng động viên nhân lực, vật lực, tài lực của toàn thể nhân dân tiến tới tổng phản công. Sắc lệnh quy định: "Tất cả nhân lực vật lực, tài lực của toàn thể nhân dân đều đặt dưới chế độ pháp luật đặc biệt trong thời kỳ chiến tranh". Vì lợi ích của quốc gia và nhu cầu kháng chiến, nhà nước có quyền huy động và sử dụng mọi lực lượng của dân tộc thực hiện khẩu hiệu "Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng".

• 13 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 25-SL về việc sử dụng ruộng đất vắng chủ trong thời kỳ kháng chiến.

• 15 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 26-SL, thành lập Ban giảm tô xã.

• 21 tháng 2

Đại hội lần thứ nhất đoàn thanh niên cứu quốc và Liên đoàn thanh niên Việt Nam khai mạc tại Việt Bắc. Hơn 400 đại biểu của Bắc Trung Nam (cả những vùng thành phố tạm chiếm) về dự, nêu cao quyết tâm "Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng". Đại hội đã đặt cơ sở thống nhất tư tưởng và hành động cho thanh niên, định rõ nhiệm vụ và địa vị của thanh niên trong giai đoạn chuyển mạnh sang Tổng phản công. Tại Đại hội đồng chí Trường Chinh Tổng Bí thư của Đảng đã nói chuyện về "Lý tưởng của thanh niên Việt Nam".

• Tháng 2

Hội nghị kháng chiến hành chính toàn quốc. Có đại biểu của ba miền Nam, Trung, Bắc tới dự.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư tới Hội nghị. Người chỉ ra nhiệm vụ của hội nghị:

"Cần phải thật thà vạch rõ những khuyết điểm trong năm vừa qua, để cùng nhau tìm cách sửa đổi.

- Nêu rõ những ưu điểm đã đạt được, để định kế hoạch của năm 1950, quyết chuyển mạnh sang tổng phản công.

- Thảo luận kỹ lưỡng những vấn đề rất quan trọng như: Chỉnh đốn và kiện toàn bộ máy chính quyền. Sửa đổi và thống nhất cách làm việc, thiết thực thực hiện quân dân nhất trí, giải quyết vấn đề cán bộ, chỉnh đốn và đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc".

• Tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Liên Xô. Người hội đàm với Xtalin, gặp gỡ đại diện Đảng Cộng sản Pháp và nhiều tổ chức quốc tế để tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của các lực lượng tiến bộ trên thế giới đối với cuộc kháng chiến của Việt Nam.

• 2 tháng 3

Quân ta đánh trận công kiên đầu tiên ở đồng bằng Bắc Bộ, tiêu diệt gọn vị trí Lê Xá có 2 trung đội địch.

• 4 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 34-SL, bổ nhiệm ông Trần Văn Giàu giữ chức Tổng giám đốc Nha Thông tin Việt Nam.

• 4 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 31-SL trả huyện Thuỷ Nguyên cho tỉnh Kiến An (Liên khu 3).

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, huyện này nhiều lần bị cắt đi, chuyển lại giữa Kiến An - Quảng Yên và Hải Phòng.

• 4 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh về việc thành lập Ban chỉ huy mặt trận điều khiển các đơn vị tham chiến.

• 19 tháng 3

Hơn 300.000 đồng bào Sài Gòn xuống đường tiến hành một cuộc biểu tình khổng lồ, đấu tranh trực diện với đế quốc Mỹ. Trước đấy hai tàu diệt ngư lôi loại lớn của Mỹ và một tàu chở 70 máy bay chiến đấu Mỹ đưa vào cảng Sài Gòn và Đà Nẵng định mở cuộc thạo diễn lớn của không quân và hải quân nhằm phô trương lực lượng, trấn áp tinh thần đấu tranh của đồng bào ta, nâng đỡ tinh thần cho lũ tay sai. Ngay tại cuộc đọ sức đầu tiên này, đế quốc Mỹ đã bị giáng một đòn đích đáng. Ngay chiều hôm đó các tàu chiến Mỹ lặng lẽ rút lui.

Thắng lợi của cuộc biểu tình chống Mỹ ngày 19-3-1950 của đồng bào Sài Gòn - Chợ lớn đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần chiến đấu của nhân dân ta, được dư luận cả trong và ngoài nước đồng tình, khâm phục đánh giá cao. Đây là cuộc biểu tình chống Mỹ đầu tiên của nhân dân ta. Từ đó ngày 19-3 hàng năm được gọi là ngày "Toàn quốc chống Mỹ".

• 22 tháng 3

Năm mươi tổ du kích huyện Tân Uyên đồng loạt dùng mìn đánh 50 tháp canh dọc các lộ số 24, 16, 15 và quốc lộ số 1 làm địch hết sức kinh hoàng.

• 26 tháng 3 đến 7 tháng 5

Chiến dịch Trà Vinh,

Tại địa bàn một số xã của các huyện Trà Cú, Tiểu Cần, Cầu Ngang, Cầu Kè, Trà Ôn do Bộ tư lệnh Nam Bộ tổ chức chỉ đạo chỉ huy với quy mô Trung đoàn. Mục đích: phá chính sách của Pháp dùng người Khơ me chống lại kháng chiến. Chiến dịch chia làm 3 đợt. Kết quả ta diệt và làm bị thương 650 tên, bắt 125, gọi hàng 164 tên thu nhiều vũ khí: 240 súng, 10.000 viên đạn, bắn cháy 1 tàu, 1 sà lan, 1 xe bọc thép, 6 xe lội nước.

• 2 đến 13 tháng 4

Ta đánh bại cuộc tiến công bao vây của 4.600 địch tại khu vực Bắc Thái Bình, diệt và làm bị thương 350 tên.

• 4 đến 28 tháng 4

Chiến dịch Sóc Trăng 1.

Tại địa bàn các huyện Châu Thành, Long Phú, Thanh Tri tỉnh Sóc Trăng do Bộ tư lệnh Nam Bộ chỉ đạo ở quy mô trung đoàn. Mục đích thu hẹp phạm vi kiểm soát của địch và phá vỡ hệ thống phòng ngự của chúng. Chiến dịch được chia làm 2 đợt. Kết quả ta diệt đồn Bưng Trốp, đánh tan 1 đại đội tiếp viện của địch, phá huỷ 1 pháo 90 mm.

• 14 tháng 4

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 57-SL, thành lập Nha vận tải trong Bộ Giao thông Công chính.

• 15 tháng 4

Hợp nhất hai tỉnh Gia Lai và Kon tum thành một tỉnh Gia Lai - Kon tum.

• Tháng 4

Khai mạc đại hội toàn quốc lần thứ nhất Đoàn phụ nữ cứu quốc Việt Nam và Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam ở Việt Bắc. Đại hội đã thống nhất tổ chức phụ nữ toàn quốc, kiểm điểm công tác phụ nữ từ ngày đầu kháng chiến, thảo luận về đường lối, phương châm công tác trong giai đoạn mới và kế hoạch phối hợp đấu tranh với phong trào phụ nữ quốc tế.

• 1 tháng 5

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 65-SL, về việc phái đoàn của Chính phủ đi thanh tra Liên khu Việt Bắc trong thời gian từ tháng 5-1950 cho đến hết tháng 6-1950 với nhiệm vụ giải thích và điều tra việc tổng động viên và tình hình dân sinh.

• 10 tháng 5

Đại hội toàn quốc của Hội chiến sĩ hòa bình và tự do Pháp họp ở Pa-ri, thông qua quyết nghị đòi chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam.

• 12 tháng 5

Quân ta đánh một trận vận động chiến xuất sắc tại Hoàng Dương - Tử Dương (Ứng Hoà - Hà Tây), diệt hơn 50 tên, bắt sống 135 tên, thu nhiều vũ khí.

• 14 tháng 5

Khai mạc Hội nghị bộ đội địa phương và dân quân toàn quốc lần thứ tư. Đây là cuộc họp đông đủ nhất gồm đại biểu các địa phương của cả 3 miền Bắc Trung Nam. Hội nghị đã xác định: "Chiến tranh du kích trong những năm qua có thành tích rất lớn, đã giữ vững được cơ sở nhân dân và phát động đấu tranh võ trang rộng rãi, biến hậu phương của địch thành tiền phương của ta, khôi phục dần những vùng đất đai rộng lớn. Từ trên cơ sở phát triển và yêu cầu của phương châm tác chiến nên ba thứ quân (chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích) đã hình thành".

• 14 tháng 5

Chia Cục tình báo Bộ Quốc phòng thành hai bộ phận: một bộ phận sáp nhập vào Nha Công an thuộc Bộ Nội vụ và một bộ phận sáp nhập vào ngành quân báo Bộ Tổng tham mưu Bộ Quốc phòng.

• 17 tháng 5

Thành lập Hội Việt - Xô hữu nghị.

• 20 tháng 5

Quân và dân Xuân Bồ (Quảng Bình), chống càn đánh tan các cuộc phản kích của 1.200 tên thuộc tiểu đoàn Spahi số 6 và tiểu đoàn ứng chiến Quảng Bình, diệt hàng trăm địch. Âm mưu đánh đòn tiêu diệt đối phương và cướp phá vụ mùa của tướng Lơbrit bị thất bại.

• 21 tháng 5

Quân ta chặn đánh hai cánh quân địch từ Hà Nội và Nam Định tiến về thị xã Phủ Lý, tiêu diệt 2 trung đội ở đê Đáy và Phù Lưu Trạch (Hà Đông).

• 22 tháng 5

Đổi tên Hội đồng giảm tô tỉnh và Ban giảm tô xã thành Hội đồng giảm tô, giảm tức tỉnh và Ban giảm tô, giảm tức xã.

• 22 tháng 5

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 93-SL, quy định "kể từ ngày ký sắc lệnh này cho đến khi kháng chiến thành công, tất cả công dân Việt Nam, không phân biệt nam, nữ, từ 16 dến 55 tuổi, đều có nghĩa vụ kháng chiến, tức là phải tham gia các công vụ cho nhu cầu kháng chiến trực tiếp hay gián tiếp đặt ra".

• 25 tháng 5 đến 1 tháng 6

Quân ta đánh công kiên tiêu diệt cứ điểm Đông Khê (Cao Bằng) diệt gọn một tiểu đoàn địch trong đó có 2 đại đội lính Phi châu gồm 350 tên.

• 2 tháng 6

Thành lập Hội những người viết báo Việt Nam.

• 15 tháng 6

Hội nghị thông tin liên lạc toàn quân lần thứ nhất tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguvên, với hơn 100 đại biểu từ Liên khu V trở ra đến dự. Hội nghị bàn về phương hướng và nhiệm vụ xây dựng ngành thông tin liên lạc quân sự trong tình hình và nhiệm vụ mới.

• 15 tháng 6 đến 24 tháng 10

Chiến dịch Phan Đình Phùng.

Trên địa bàn Quảng Bình, Quảng Trị do Bộ tư lệnh Phân khu Bình Trị Thiên tổ chức chỉ đạo, chỉ huy với quy mô 2 trung đoàn. Mục đích: phối hợp với chiến trường Biên giới, giáng đòn phủ đầu vào quân chủ lực cơ động của địch vừa được tổ chức trên chiến trường Bình Trị Thiên.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 15 đến 30-6: Bộ đội bao vây đồn Ba Đình phục kích lực lượng cơ động địch đi ứng cứu từ Huế ra Đồng Hới tại đoạn Chấp Lễ - Hạ Cờ. Ta tiêu diệt 300 tên, phá huỷ 4 xe, đánh tiêu hao nặng tiểu đoàn quân ứng chiến của địch.

Đợt 2 từ 1-7 đến 24-10: Ta tổ chức tập kích vào thành phố Huế, Đồng Hới, Đông Hà, Quảng Trị. Nổi lên là trận phục kích tiêu diệt đoàn tàu bọc thép của địch có 15 toa, trên đoạn Nhu Sơn-Bến Đá.

Kết quả toàn chiến dịch: địch bị diệt 540 tên, bị thương 300, bắt 20. Ta phá huỷ 1 đoàn tàu bọc thép 15 toa, 40 xe vận tải, bắn rơi 1 máy bay, thu 1 khẩu pháo bôpho, 150 súng các loại.

• 16 tháng 6   

Chính phủ chấp nhận đơn xin từ chức của ông Lê Đình Thám, Chủ tịch và ông Nguyễn Văn Chi, Uỷ viên Uỷ ban KCHC miền Nam Trung Bộ.

• 20 tháng 6

Chính phủ chỉ định ông Nguyễn Duy Trinh và ông Trần Đình Tri, nguyên Uỷ viên làm Chủ tịch và Phó chủ tịch Uỷ ban KCHC miền Nam Trung Bộ.

• tháng 6   

Cuộc vận động "Rèn cán, chỉnh cơ" trong ngành Giáo dục. Cuộc vận động này nhằm giáo dục cho cán bộ và giáo viên một quan niệm đúng đắn và cơ bản về trách nhiệm và vinh dự của người thầy giáo dưới chế độ mới.

• Tháng 6

Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định thành lập Tổng Cục chính trị, Tổng cục Cung cấp để cùng Bộ tổng tham mưu hợp thành Bộ Tổng tư lệnh nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội và kiện toàn cơ quan chỉ đạo chỉ huy tối cao của quân đội: "Sự sửa đổi này rất quan trọng làm cho bộ máy quân sự tập trung hơn, nhanh chóng hơn".

• 3 đến 31 tháng 7

Chiến dịch Bến Tre.

Trên địa bàn huyện Lách và Mỏ Cày, (tỉnh Bến Tre) do Bộ tư lệnh khu 9 tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy với quy mô tương đương trung đoàn. Mục đích tiến công tiêu diệt các lô cốt, tháp canh... tiêu diệt sinh lực địch, thu hẹp phạm vi kiểm soát của địch, mở rộng vùng căn cứ. Chiến dịch chia Làm 2 đợt, Đợt 1 từ 3 đến 12-7. Đợt 2 từ 13 đến 31-7. Kết quả địch bị chết 230 tên, bị thương một số, bị bắt 25 tên. Ta thu được một số vũ khí, bắn hỏng 2 xe lội nước, đốt cháy 2 thuyền máy.

• 11 tháng 7

Chính phủ bổ nhiệm ông Nguyễn Chí Thanh giữ chức Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Bộ Tổng tư lệnh; ông Trần Đăng Ninh, Phó Tổng thanh tra Chính phủ, kiêm chức Chủ nhiệm Tổng cục cung cấp Bộ Tổng tư lệnh.

• 11 tháng 7

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 120-SL, đổi tên Hội đồng tạm cấp ruộng đất tỉnh và Ban tạm cấp ruộng đất ở đồn điền của thực dân Pháp và của những người bị kết án về các tội có phương hại đến nền độc lập quốc gia, thành Hội đồng tạm cấp ruộng đất tỉnh và Ban tạm cấp ruộng đất xã hay đồn điền.

• 31 tháng 7

Hội đồng Chỉnh phủ thông qua Đề án Cải cách giáo dục.

Quyết định thay thế hệ thống giáo dục phổ thông cũ (gồm tiểu học, trung học phổ thông và trung học chuyên khoa) bằng hệ thống giáo dục phổ thông 9 năm (gồm 3 cấp: cấp 1, cấp 2 và cấp 3).

Chương trình giảng dạy và học tập cũng được sửa đổi lại, coi trọng các môn văn học, lịch sử, địa lý Việt Nam và đưa lao động vào chính khóa.

• Tháng 7

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Thư gửi đồng bào Liên khu 4 thành thật xin lỗi đồng bào và tự phê bình là đã giáo dục và lựa chọn cán bộ chưa được chu đáo. Người rất đau lòng khi được biết ở một vài nơi cán bộ đã làm sai chỉ thị của Chính phủ và đường lối của Đoàn thể, xa rời nhân dân, quen thói mệnh lệnh, thậm chí ép uổng, cưỡng bức, bắt bớ dân.

• Tháng 7

Thành lập Ban Mẫu giáo Trung ương thay thế phòng giáo dục Ấu trĩ, trực thuộc Bộ Giáo dục.

• Tháng 7 đến tháng 9

Chiến dịch Đắc Lắc (còn có tên là chiến dịch Nguyễn Huệ) trên địa bàn khu vực tam giác Ma Đrắc, Cheo Reo, Buôn Hồ tỉnh Đắc Lắc do Bộ tư lệnh Liên khu 5 tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy với quy mô 2 trung đoàn. Mục đích: tiêu diệt sinh lực địch, bồi dưỡng lực lượng, gây cơ sở vùng sau lưng địch và phối hợp chiến trường chính Bắc Bộ.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ đầu tháng 7 đến cuối tháng 8-1950 ta đánh mạnh địch trên đường số 7, tiến công cứ điểm Ma Phu nhưng không thành công.

Đợt 2 từ tháng 9-1950 chủ yếu là các trận đánh nhỏ. Các đội vũ trang tuyên truyền thọc sâu vào quanh thị xã Buôn Mê Thuột, vùng Bản Đôn, bốt Đa Lạt.

Kết quả chiến dịch: địch bị diệt 120 tên (14 lính Âu Phi), bị thương 51, bị bắt 6, ta thu 37 súng các loại.

• 1 tháng 8

Khai mạc Hội nghị cán bộ Trung ương lần thứ bẩy. Hội nghị thảo luận, góp ý kiến với Trung ương về đề án sẽ đưa ra Đại hội Đảng toàn quốc sắp tới.

• 5 tháng 8 đến 4 tháng 11

Chiến dịch Hoàng Diệu.

Trên địa bàn Bắc Quảng Nam - Đà Nẵng do Bộ tư lệnh Liên khu 5 tổ chức chỉ đạo. Quy mô: trung đoàn. Mục đích: đánh bại âm mưu càn quét cướp bóc của địch, phối hợp với chiến trường chính Bắc Bộ.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 5-8 đến 8-9, ta phục kích các khu vực Bảo An, Điện Bàn, Xuân Đài, Giao Thuỷ, Thượng Phước, đèo Hải Vân.

Đợt 2 từ 9-9 đến 4-11 ta đánh địch ở Trí Hải, La Nghi, Gò Nổi, Điện Hoà.

Kết quả: địch bị diệt 600 tên, bị thương 300, bị bắt 20 tên, thu nhiều vũ khí.

• 9 tháng 8

Trả huyện Mai Đà (hiện thuộc Liên khu Việt Bắc) về tỉnh Hoà Bình (Liên khu 3).

• 18 tháng 8

Nhà thơ Thâm Tâm hy sinh tại mặt trận Cao Bằng, an táng tại Bản Sóc, xã Quốc Toản, huyện Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng.
Thâm Tâm (1917 - 1950). Tên thật là Nguyễn Tuấn Trình quê ở thị xã Hải Dương, trước cách mạng đã đăng thơ, truyện trên tuần báo Tiểu thuyết thứ bảy ở Hà Nội. Sau cách mạng tham gia biên tập tạp chí Tiên Phong của Hội Văn hóa Cứu quốc, viết một số vở kịch phục vụ cách mạng và kháng chiến. Trong kháng chiến chống Pháp làm Thư ký tòa soạn báo Vệ Quốc quân (1948 - 1950), vừa sáng tác, vừa tích cực hoạt động xây dựng văn nghệ kháng chiến.

• Tháng 8

Hội nghị cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư căn dặn:

"Cách dạy trẻ, cần làm cho chúng biết yêu Tổ quốc, thương đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh, giữ kỷ luật, học văn hoá.

Đồng thời phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của chúng, chớ nên làm cho chúng hoá nên già cả".... "Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Muốn như vậy các ban phụ trách nhi đồng cần phải liên lạc với cha mẹ, thầy giáo của nhi đồng... Chính phủ, các đoàn thể, và tất cả đồng bào đều có trách nhiệm giúp vào việc giáo dục nhi đồng...

Giáo dục nhi đồng là một khoa học. Các bạn hãy cố gắng học tập, nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm, để tiến bộ mãi, nhất là phải làm kiểu mẫu trong mọi việc cho các em bắt chước”

• Tháng 8

Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Ban Thường vụ TW Đảng chuẩn y phương án tác chiến của Chiến dịch Biên giới.

Phân tích chủ trương đánh Đông Khê, Người chỉ rõ: "Ta đánh vào Đông Khê là đánh vào nơi quân địch tương đối yếu, nhưng lại là vị trí rất quan trọng của địch trên tuyến Cao Bằng - Lạng Sơn. Mất Đông Khê, địch buộc phải cho quân đi ứng cứu, ta có cơ hội thuận lợi tiêu diệt chúng trong vận động".

• Tháng 8

Chính phủ ban hành Quy chế công nhân viên chức quy định mỗi năm cấp cho mỗi người 15kg thóc làm học phí.

Và ra Nghị định cho phép mỗi tuần lễ dành 6 giờ trong giờ làm việc để cán bộ và công nhân học tập.

• 5 tháng 9

Toà án binh tối cao xét xử công khai kết án tử hình Trần Dụ Châu, Cục trưởng Cục Quân nhu Bộ Quốc phòng. Tội của y:

- Biển thủ 57.950 đồng VN và 449 Mỹ kim, 28 tấm lụa xanh v.v...
- Nhận hối lộ 20 vạn đồng.
- Bán các thứ súng lục công lấy tiền bỏ túi.
- Giam giữ công nhân trái phép.
- Đồng mưu với tên tay sai là Lê Sĩ Cửu để ăn cắp của công và buôn gian bán lận, ăn chơi nhơ bẩn.

• 8 tháng 9

Phối hợp chiến dịch Biên giới, quân ta tiến công liên tiếp vào vùng Ninh Bình tiêu diệt các vị trí Chính Đại, Phương Mai, Hồi Trung, bức rút 11 vị trí khác.

• 9 tháng 9

Chính phủ ban hành công trái quốc gia để huy động nhiều thóc gạo phục vụ nhiệm vụ quân sự sắp tới.

• 16 tháng 9 đến 14 tháng 10

Chiến dịch Lê Hồng Phong II (còn gọi là chiến dịch Biên giới Thu Đông 1950).

Trên địa bàn các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, do Bộ tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy với quy mô tương đương 2 đại đoàn. Bộ chỉ huy chiến dịch: Tư lệnh kiêm chính uỷ: Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp. Mục đích: tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, giải phóng biên giới, mở thông đường giao lưu quốc tế. Mở rộng, củng cố căn cứ địa Việt Bắc.

Chiến dịch chia làm 3 đợt.

Đợt 1 từ 16 đến 20-9-1950 ta nổ súng tấn công và chiếm được cứ điểm Đông Khê. Kiềm chế địch ở nam Thất Khê, phá cầu đường, phục kích đoạn Pác Lương - Thà Lài diệt 6 xe và 180 địch. Đầu tháng 9 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lên đường ra mặt trận.

Đợt 2 từ 21-9 đến 8-10: địch tấn công Đông Khê bị ta chặn đánh tại Pò Hầu, tiêu diệt binh đoàn Sác Tông tại khu vực Lóm Hai, điểm cao 590, 477, diệt 2 đồn Nà Leng, Nà Cạn.

Đợt 3 từ 9 đến 14-10 ta bao vây, tiến công Thất Khê. Ngày 12-10 Thất Khê được giải phóng. Ngày 14-10 chiến dịch kết thúc. Từ ngày 16-10 địch lần lượt rút bỏ Đồng Đăng (16-10), Lạng Sơn (17-10), Lộc Bình, Đình Lập (20-10), An Châu (23-10).

Kết quả toàn chiến dịch ta tiêu diệt 10 tiểu đoàn (7 tiểu đoàn Âu Phi), đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn Âu Phi, diệt 8.000 tên; bắt sống 3.500 tên (có 3.000 Âu Phi), trong đó có Bộ chỉ huy của hai binh đoàn, thu trên 3.000 tấn vũ khí và phương tiện chiến tranh.

Ta giải phóng 5 thị xã, 13 thị trấn, nhiều vùng đất đai quan trọng, cả một dải biên giới dài 750 km, bao gồm 35 vạn dân. Căn cứ địa Việt Bắc được mở rộng và củng cố. Cách mạng nước ta lần đầu tiên đã phá tan vòng vây của chủ nghĩa đế quốc.

Chiến dịch Biên giới là chiến dịch tiến công quy mô lớn đầu tiên của quân và dân ta, một chiến dịch đánh vận động, đánh tiêu diệt xuất sắc, đạt hiệu suất chiến đấu cao, đánh dấu bước phát triển về quyền chủ động của quân đội ta trên chiến trường mới.

• 18 tháng 9

Hợp nhất Quận I và Quận II nội thành Hà Nội thành một quận lấy tên là Quận Nội thành Hà Nội.

Hợp nhất Quận IV, Quận V và Quận VI ngoại thành Hà Nội làm một quận lấy tên là Quận Ngoại thành Hà Nội.

• 25 tháng 9

Thông báo hạm A-mi-ô Đanh-vin của Pháp bị đánh ngoài khơi biển Sầm Sơn (Thanh Hóa). Chiến sĩ điệp báo Công an Hà Nội Nguyễn Thị Lợi đã anh dũng hy sinh. Chiến công này đã làm xôn xao dư luận, làm Chính phủ Pháp choáng váng, bọn tướng lĩnh, sĩ quan binh lính Pháp và tay sai hoang mang dao động, nội bộ chúng nghi ngờ lẫn nhau.

• Tháng 9 (trước ngày 10)

Trên đường đi chiến dịch, Hồ Chủ tịch đến thăm một đơn vị thanh niên xung phong đang làm đường cho chiến dịch biên giới, Hồ Chủ tịch tặng cho thanh niên 4 câu thơ:

"Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí cũng làm nên".

• Đầu tháng 10

Trung ương Đoàn thanh niên cứu quốc tổ chức hai Đội thanh niên xung phong gồm những đoàn viên thanh niên hăng hái tích cực để phục vụ tiền tuyến, thực hiện chỉ thị của Trung ương Đảng về "Việc sửa đường và vận tải" và "phải sửa gấp con đường lớn trong liên khu Việt Bắc từ biên giới vào".

• 2 tháng 10 đến 11 tháng 11

Chiến dịch Bến Cát.

Trên địa bàn khu vực Bến Cát (trên các đường 14, 7, 13 và đường Thủ Dầu Một - Lộc Ninh) do Bộ tư lệnh Khu 7 tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy với quy mô cấp trung đoàn. Mục đích tiêu diệt sinh lực địch, giải phóng đường số 7, phân lớn liên tỉnh lộ 14, phối hợp với chiến dịch Biên giới.

Chiến dịch chia làm 4 đợt. Kết quả địch bị diệt 505 tên, bị thương 155, ra hàng 28, bị bắt 120. Ta thu 84 súng các loại, phá huỷ 8 xe quân sự.

• 3 đến 12 tháng 10

Chiến dịch Long Châu Hà I.

Trên địa bàn hai huyện Tịnh Biên và Tri Tôn (tỉnh Long Châu Hậu) do Bộ tư lệnh Khu 9 tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Quy mô tương đương trung đoàn. Mục đích: giành dân, khôi phục cơ sở đồng bào Khơ Me, Bẩy Núi, tạo điều kiện tiến ra vùng Long Xuyên, Châu Phú A, Hoà Hảo, Long Châu Tiền và phối hợp với chiến dịch Biên giới.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 3 đến 7-10, quân ta phá sập cầu Bưng Tiền, phá đường khu vực Cây Me, Tri Tôn, Vĩnh Thông, Núi Tường và ngã ba Lê Tri, giải toả đồn Vĩnh Trung.

Đợt 2 từ 8 đến 12-10, ta đánh các tháp canh quanh thị trấn Tri Tôn.

Kết quả: địch bị diệt 49 tên, bị thương 65, 25 lính Khơ Me ra hàng, thu 22 súng.

• 6 tháng 10

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 144-SL, thành lập trong bộ Canh nông Vụ hợp tác xã nông nghiệp chuyên trách về các tổ chức hợp tác xã nông nghiệp trong toàn quốc.

• 16 tháng 10

Báo Quân Đội nhân dân - do 2 báo Vệ quốc quân và Quân du kích sáp nhập - ra số đầu tiên.

Chủ nhiệm kiêm chủ bút: Lê Liêm. Thư ký toà soạn: Lưu Văn Lợi.

• 30 tháng 10

Hợp nhất hai tỉnh Hà Tiên và Long Châu Hậu thành một tỉnh lấy tên là tỉnh Long Châu Hà.

• 9 tháng 11

Thành lập Uỷ ban bảo vệ hoà bình thế giới của Việt Nam.

Sau chiến thắng Biên giới, Hội nghị hòa bình toàn quốc Việt Nam lần thứ nhất được triệu tập, cử ra Uỷ ban bảo vệ hoà bình thế giới của Việt Nam.

• 10 tháng 11

Thành lập Đoàn thanh tra đặc biệt đi thanh tra việc sử dụng ngân sách của Bộ Quốc phòng. Đoàn gồm:

- Ông Hồ Tùng Mậu, Tổng thanh tra Chính phủ làm Trưởng đoàn.
- Ông Tô Quang Đẩu, Thanh tra Chính phủ, đoàn viên.
- Ông Trần Hữu Dực, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Cung cấp, đoàn viên.

• 17 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh về việc thành lập Toà án Quân sự liên khu, Toà án nhân dân liên khu, Tòa án nhân dân vùng tạm bị chiếm.

• 17 tháng 11

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 172-SL về việc thành lập trong Bộ Giáo dục một Vụ văn học nghệ thuật gồm các ngành văn hoá (văn, sử, địa, triết học, kinh tế, ngôn ngữ, văn tự và các ngành kiến trúc). Ông Hoài Thanh được bổ nhiệm giữ chức Giám đốc.

• 22 tháng 11

Quốc hội Pháp với 571 phiếu thuận và 345 phiếu chống đã thông qua quyết định uỷ quyền cho Chính phủ tăng cường tối đa các biện pháp chiến tranh xâm lược Việt Nam, Lào và Căm Pu Chia. Plêven hung hăng tuyên bố "Cứ tiến lên bằng đại bác".

• Tháng 11

Chính phủ ra Nghị định "Đẩy mạnh công tác giáo dục bổ túc văn hóa" quyết định thành lập gấp các trường bổ túc văn hóa dành riêng cho cán bộ và một số công nhân, nông dân ở lứa tuổi trung niên có dự định tuyển vào các trường chuyên nghiệp.

• 6 tháng 12

Chính phủ Pháp cử Đại tướng Đờ Lát đờ Tát-xi-nhi, tư lệnh lục quân khối Bắc Đại Tây Dương (NATO) sang làm Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh kiêm chức Cao ủy Pháp ở Đông Dương.

• 19 tháng 12

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 477-SL tặng thưởng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phong kiêm Tổng tư lệnh Quân đội quốc gia và Dân quân Việt Nam, Huân chương Hồ Chí Minh hạng Ba về thành tích:

"Đã chỉ huy quân đội và dân quân chiến thắng giặc trong 5 năm kháng chiến trên các chiến trường, đặc biệt trong trận bảo vệ giải phóng Biên giới mùa Thu 1950".

• 25 tháng 12 đến 18 tháng 1 năm 1951

Chiến dịch Trần Hưng Đạo.

Trên địa bàn thuộc các tỉnh Vĩnh Yên - Phúc Yên, Bắc Ninh - Bắc Giang (hướng phối hợp) do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Quy mô tương đương 3 đại đoàn. Lần đầu tiên ta mở chiến dịch ở vùng trung du – đồng bằng Bắc Bộ. Với mục đích tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, mở rộng căn cứ trung du, đồng bằng, phá kế hoạch bình định, củng cố vùng tạm chiếm của địch.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp được chỉ định làm bí thư kiêm chỉ huy trưởng mặt trận.

Lực lượng tham gia chiến dịch gồm 2 đại đoàn, 5 trung đoàn bộ đội chủ lực, 4 đại đội pháo binh, 2 đại đội công binh, 4 tiểu đoàn bộ đội địa phương và dân quân du kích. Toàn chiến dịch đã huy động 27.658 dân công thường trực, 272.259 dân công từng đợt, chuẩn bị 4.960 tấn lương thực, 416 tấn đạn dược vũ khí.

Chiến dịch chia làm 2 đợt:

- Đợt 1: Từ 25 đến 29-12-1950. Trải qua 5 ngày đêm chiến đấu, bộ đội ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 1.300 tên địch, thu nhiều vũ khí, giải phóng một phần huyện Đa phúc và hai huyện Bình Liêu, Hoành Bồ ở Hải Ninh. Phía ta số thương vong so với địch bằng hai phần ba (218 cán bộ chiến sĩ hy sinh, 630 bị thương).

- Đợt 2: Từ ngày 30-12-1950 đến 18-1-1951, Bộ chỉ huy chiến dịch quyết định vẫn chọn Vĩnh Yên, Phúc Yên là hướng tiến công chủ yếu. Đông Bắc và Duyên Hải là hướng thứ yếu, Sơn Tây, Hà Đông là hướng phối hợp quan trọng.

Hướng tấn công Vĩnh Yên diễn ra được 2 ngày ta đã hạ hàng loạt vị trí, áp sát thị xã Vĩnh Yên, tiêu diệt một bộ phận quan trọng binh đoàn cơ động số 3, tiêu hao nặng binh đoàn cơ động số 1, phát triển chiến tranh du kích gây ảnh hưởng vang dội trong vùng hậu địch. Tại các hướng phối hợp, hoạt động mạnh mẽ của quân và dân ta đã làm rung chuyển hệ thống kìm kẹp của địch trên một vùng rộng lớn phía tây Hà Nội, đồng thời giúp cho địa phương phục hồi và phát triển chiến tranh du kích.

Ngày 17-1-1951 kết thúc chiến dịch Trung Du (Trần Hưng Đạo) bằng cuộc chiến đấu ở khu điểm cao Núi Đanh nhằm phá cuộc phản đột kích giải toả thị xã Vĩnh Yên của địch.

Trải qua 23 ngày đêm chiến đấu, chiến dịch Trần Hưng Đạo, chiến dịch tiến công lớn đầu tiên của quân đội ta đánh vào trung du kết thúc. Ta đã tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu 5.000 địch, thu nhiều vũ khí, giải phóng một phần phía bắc tỉnh Vĩnh Yên - Phúc Yên, hai huyện Bình Liêu, Hoành Bồ ở Đông Bắc, mở rộng vùng tự do Hải Ninh đến sát đường Tiên Yên - Móng Cái, thực hiện một phần nhiệm vụ mở rộng khu lương thực và phát triển chiến tranh du kích trong vùng địch hậu trung du và đồng bằng Liên Khu 3.

• 1950

Huyện Duy Xuyên (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ ba, 12 xã cũ (1948) hợp thành 6 xã mới: Duy Nghĩa, Duy Vinh, Duy Phương, Duy Trinh, Duy Mỹ, Duy Hưng.

• 1950

Huyện Thăng Bình (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ ba, 19 xã cũ (1948) hợp thành 9 xã mới: Thăng An, Thăng Triều, Thăng Trường, Thăng Nguyên, Thăng Hưng, Thăng Long, Thăng Khương, Thăng Điền, Thăng Lãng, Thăng Lam, Thăng Lộc.

• 1950

Huyện Hoà Vang (Quảng Nam - Đà Nẵng) hợp xã lần thứ ba, 17 xã cũ (1947) lập thành 8 xã mới: Hoà Mỹ, Hoà Tiến, Hoà Ninh, Hoà Quỹ, Hoà Vân, Hoà Thắng, Hoà Nhơn, Hoà Khương.

• 9 tháng 1

Cuộc biểu tình lớn của học sinh, sinh viên Sài Gòn.

Nhân ngày "Học sinh, sinh viên toàn quốc" và để kỷ niệm 1 năm ngày hy sinh của anh Trần Văn Ơn, hàng vạn học sinh, sinh viên Sài Gòn đã bãi khoá, biểu tình phản đối chính sách khủng bố, đàn áp dã man của thực dân Pháp và bù nhìn tay sai. Mặc dù địch nổ súng bắn vào quần chúng biểu tình và bắt nhiều học sinh nhưng cuộc đấu tranh vẫn lan rộng. Công nhân các hãng thuốc lá, những chị em bán hàng ở các chợ, các nhà buôn ở Sài Gòn - Chợ Lớn đã bãi công, bãi thị để hưởng ứng cuộc đấu tranh của học sinh, sinh viên.

• Trước ngày 29 tháng 1

Chủ tịch Hồ Chí Minh trao cho Bộ Canh Nông hai bộ quần áo lụa của người để làm giải thưởng tặng “Chiến sĩ lao động trong nông nghiệp". Trong đó, Người dành riêng một bộ cho "chiến sĩ lao động trong nông nghiệp Nam Bộ" để khuyến khích phong trào tăng gia sản xuất trong toàn quốc.

• 30 tháng 1

Thành lập thị xã Tam Kỳ.

• 7 tháng 2

Bộ giáo dục thành lập Vụ giáo dục chuyên nghiệp.

• 11 đến 19 tháng 2

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng.

Đại hội họp tại xã Vinh Quang, huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang, có 158 đại biểu chính thức và 53 đại biểu dự khuyết thay mặt cho trên 76 vạn đảng viên.

Trong mười ngày làm việc, Đại hội đã nghiên cứu, thảo luận Báo cáo chính trị, báo cáo "Bàn về cách mạng Việt Nam", các báo cáo bổ sung về mặt trận dân tộc thống nhất, chính quyền dân chủ nhân dân, quân đội nhân dân, kinh tế, tài chính và văn nghệ nhân dân, báo cáo về tổ chức và điều lệ Đảng.

Báo cáo chính trị do Chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày là một văn kiện có giá trị thực tiễn và lý luận rất lớn, trong đó Người đã tổng kết những kinh nghiệm phong phú của Đảng hơn 20 năm qua và vạch ra những phương hướng, nhiệm vụ để đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi cũng như để xây dựng Đảng ta thành một Đảng Mác-Lê Nin chân chính. Báo cáo đã khẳng định: "Chúng ta phải có một Đảng công khai, tổ chức hợp với tình hình thế giới và tình hình trong nước để lãnh đạo toàn dân đấu tranh cho đến thắng lợi. Đảng đó lấy tên là Đảng lao động Việt Nam".

Cùng với Báo cáo chính trị, báo cáo "Bàn về Cách mạng Việt Nam" do đồng chí Tổng bí thư Trường Chinh trình bày đã bổ sung hoàn chỉnh và phát triển lý luận của Đảng ta về cách mạng dân tộc, dân chủ do giai cấp công nhân lãnh đạo, tiến hành trong điều kiện một nước thuộc địa nửa phong kiến, trong thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Đồng thời báo cáo cũng nêu rõ chủ trương, chính sách cụ thể của Đảng trong cách mạng dân tộc dân chủ, vạch ra phương hướng cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đưa sự nghiệp kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn.

Để hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình là lãnh đạo cách mạng thành công và kháng chiến thắng lợi, Đảng Cộng sản Đông Dương phải tổ chức lại cho phù hợp với tình hình mới. Đại hội quyết định đưa Đảng ra hoạt động công khai, lấy tên Đảng là Đảng lao động Việt Nam và thông qua Chính cương, Điều lệ, Tuyên ngôn của Đảng. Chính cương của Đảng Lao động Việt Nam đã nêu rõ 15 chính sách cụ thể của Đảng trong kháng chiến và ngay sau kháng chiến để đẩy mạnh kháng chiến đến thắng lợi và đặt cơ sở kiến thiết nước nhà...

Đại hội đã bầu ra Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam gồm 29 đồng chí do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch Đảng, đồng chí Trường Chinh làm Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng.

• 12 tháng 2 đến 13 tháng 3

Chiến dịch Long Châu Hà II

Trên địa bàn 2 huyện Châu Phú A và Châu Thành tỉnh Long Xuyên do Bộ tư lệnh Khu 9 tổ chức chỉ đạo chỉ huy. Quy mô trung đoàn. Mục đích giải phóng dân, giành nguồn dự trữ người và của vùng Hoà Hảo, Cao Đài, tiêu diệt sinh lực địch, mở hành lang nối khu 8 và khu 9. Chiến dịch chia làm 3 đợt.

Kết quả: Ta loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 300 tên địch, bắt sống một số, phá huỷ 4 lô cốt, nhiều tháp canh, thu 21 súng.

• 14 tháng 2

Để đối phó với chiến dịch Trần Hưng Đạo, Đờ Lát về Pháp xin cứu viện. Chính phủ Cơi (Queuille) buộc phải quyết định rút 1.500 quân từ Châu Phi sang tăng viện cho Đông Dương. Số quân này phần lớn được điều động tới Bắc Bộ.

• 16 tháng 2

Chính phủ Việt Nam dân chủ Cộng hoà ra thông tư về việc vận động phê bình và tự phê bình trong các cơ quan và cán bộ chính quyền.

Mục đích của cuộc vận động là nhằm giáo dục tinh thần phê bình và tự phê bình cho cán bộ, mở rộng dân chủ củng cố chính quyền dân chủ nhân dân để chính quyền phục vụ nhân dân, phục vụ kháng chiến có hiệu quả hơn.

• Tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nông dân toàn quốc thi đua canh tác. Sau khi nêu lên tác dụng to lớn của phong trào toàn dân canh tác đối với kháng chiến, Người nhấn mạnh:

"Chiến sĩ ở trước mặt trận thi đua giết giặc lập công thì đồng bào ở hậu phương phải thi đua tăng gia sản xuất". Người khẳng định:

"Ruộng rẫy là chiến trường
Cuốc cày là vũ khí
Nhà nông là chiến sĩ
Hậu phương thi đua với tiền phương”.

• 3 tháng 3

Đảng Lao động Việt Nam chính thức ra mắt quốc dân, công khai lãnh đạo cuộc kháng chiến kiến quốc.

Trong buổi lễ, đồng chí Trường Chinh thay mặt Trung ương Đảng trình bày mục đích, tôn chỉ và chính cương mới của Đảng. Đồng chí Trường Chinh nhấn mạnh: "Đảng Lao động Việt Nam đứng trong Mặt trận dân tộc thống nhất, nguyện đoàn kết chặt chẽ, cộng tác thân mật với các đảng phái, các đoàn thể và nhân sĩ yêu nước trong Mặt trận để kháng chiến và kiến quốc". Phát biểu kết thúc buổi lễ Hồ Chủ tịch nêu rõ mục đích của Đảng Lao động Việt Nam là: “Đoàn kết toàn dân, phụng sự Tổ quốc", nhiệm vụ của Đảng là "kiên quyết lãnh đạo toàn dân đi đến kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công" và chính sách của Đảng "đúc lại trong mấy chữ là làm cho nước Việt Nam ta: Độc lập - thống nhất - dân chủ - phú cường".

• 3 đến 7 tháng 3

Mặt trận Việt Minh và Liên Việt hợp nhất.

Đại hội toàn quốc thống nhất Việt Minh và Liên Việt thành một Mặt trận Liên hiệp quốc dân Việt Nam, gợi tắt là mặt trận Liên - Việt.

Mặt trận Liên - Việt bao gồm tất cả các đoàn thể, tôn giáo, đảng phái, các cá nhân yêu nước nhằm kết chặt khối đại đoàn kết toàn dân để kháng chiến kiến quốc.

Đại hội đã ấn định Chính cương, Điều lệ mới của Mặt trận Liên - Việt theo phương châm: Đảm bảo sự đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân yêu nước để đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, can thiệp Mỹ và bọn tay sai. Đại hội thống nhất Mặt trận Việt Minh và Liên - Việt đã củng cố và tăng cường khối đoàn kết dân tộc trên cơ sở liên minh công nông vững chắc do giai cấp công nhân lãnh đạo.

• 9 tháng 3

Quân ta tiến công vị trí Phả Lại của địch trên đường Sịa Phú Ốc (Bắc Thừa Thiên) tiêu diệt một trung đội nguỵ binh, 100 hạ sĩ quan, 50 sĩ quan Việt, binh đoàn đang huấn luyện tại đó. Đây là lần đầu tiên bộ đội Bình Trị Thiên đánh công kiên tiêu diệt hoàn toàn một vị trí huấn luyện sĩ quan của địch, gây cho địch nhiều hoang mang, bối rối, nhất là trong hàng ngũ nguỵ binh.

• 11 tháng 3

Báo Nhân dân, cơ quan Trung ương của Đảng Lao động Việt Nam ra số đầu tiên.

• 11 đến 12 tháng 3

Chiến thắng Thanh Hương - Mỹ Xuyên (Thừa Thiên). Ta đã tiêu diệt binh đoàn Búttin và đánh thiệt hại nặng binh đoàn Sốcken, giết 600 tên, bắt sống 52 tên địch. Đây là một trong những trận đánh lớn nhất ở chiến trường Bình Trị Thiên.

• 11 tháng 3

Thành lập khối liên minh nhân dân Việt-Miên-Lào.

Ngày 11-3-1951, Hội nghị liên minh Việt-Miên-Lào họp. Sau khi xem xét tình hình thế giới, mối quan hệ nhân dân 3 nước Việt-Miên-Lào trong cuộc đấu tranh chống xâm lược, Hội nghị đã ra tuyên ngôn và Nghị quyết chung nói rõ ý nghĩa và mục đích thành lập khối liên minh nhân dân Việt-Miên-Lào và gây một phong trào ủng hộ khối liên minh đó trong nhân dân 3 nước.

• 13 đến 16 tháng 3

Hội nghị lần thứ nhất của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa II.

Hội nghị bàn việc quán triệt Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II và triển khai các nhiệm vụ quân sự trong tình hình mới. Hội nghị nhấn mạnh một lần nữa tính chất trường kỳ, gian khổ và tự lực cánh sinh của cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta, quyết định những phương châm, nhiệm vụ tham gia phong trào bảo vệ hoà bình thế giới.

Chủ Tịch Hồ Chí Minh dự và phát biểu tại Hội nghị, Người nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng cần quán triệt trong toàn Đảng, toàn dân là: "Bảo vệ hoà bình, nhưng phải chuẩn bị nếu chiến tranh xảy ra. Cuộc kháng chiến của ta là trường kỳ, trường kỳ phải gian khổ". Người còn chỉ rõ "Thuận lợi của ta là căn bản, khó khăn của địch cũng là căn bản".

• Từ 23 tháng 3 đến 7 tháng 4

Chiến dịch Hoàng Hoa Thám (chiến dịch đường số 18)

Địa bàn: Khu vực Bãi Thảo, Thông Lý, Mạo Khê, đường số 18, do Bộ tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Với quy mô tương đương đại đoàn. Mục đích: tiêu diệt sinh lực địch, phát triển chiến tranh đu kích.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 23 đến 31-3-1951 ta đã diệt được các cứ điểm nhỏ: Lán Tháp, Lọc Nước, Máy Nước, Sống Trâu vào đêm 23. Đêm 27-3 ta tiêu diệt Bí Chợ và Trang Bạch, Tiến Công, Côn Trọ, Ngô Khê, Thanh Than.

Đợt 2 từ 1 đến 5- 4-1951

Kết quả toàn chiến dịch địch bị diệt 840 tên, bị thương 350, bị bắt 119, ta bắn rơi 1 máy bay, phá huỷ 10 xe cơ giới, thu gần 300 súng các loại.

• Khoảng 25, 26 tháng 3

Trên đường đi kiểm tra việc sửa chữa cầu và một số cơ sở vận tải, kho xăng trên đường số 3, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm các đơn vị ô tô đầu tiên của Cục vận tải ô tô (Bộ Quốc Phòng). Tại một đơn vị, Người căn dặn: "Hiện nay nước ta còn chưa sản xuất được xe. Xăng dầu cũng vậy, có rất ít. Kháng chiến còn dài, chiến dịch ngày một mở rộng, yêu cầu vận chuyển ngày càng cao, vì vậy, các chú phải giữ gìn xe, tiết kiệm xăng để phục vụ bộ đội.

Xe xăng là mồ hôi, nước mắt, xương máu của nhân dân. Các chú phải chăm sóc xe yêu xe như con quý xăng như máu".

• 27 tháng 3

Hội nghị nông dân Cứu Quốc lần thứ hai. Hội nghị họp bàn về nhiệm vụ mới của Hội và sửa đổi điều lệ Hội. Hơn 100 đại biểu nông dân Trung, Nam, Bắc, đại biểu Liên-Việt, các đảng phái và đoàn thể nhân dân trong mặt trận... đã về dự. Hội nghị được đồng chí Trường Chinh. Tổng bí thư của Đảng đến thăm và phát biểu tại Hội nghị. Đồng chí đã nói rõ chính sách của Đảng đối với nông dân và nhấn mạnh, Đảng ta "rất chú ý đến quyền lợi của nông dân" "Đảng coi nhiệm vụ cải cách ruộng đất là một trong những nhiệm vụ quan trọng vào bậc nhất".

Hội nghị đã ra nghị quyết đẩy mạnh tăng gia sản xuất nhằm bảo đảm cung cấp đủ lương thực cho tiền tuyến và hậu phương, kêu gọi hội viên tham gia tác chiến, phục vụ chiến dịch, thi hành đúng chính sách ruộng đất và xây dựng hội vững mạnh.

• Đầu tháng 4

Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì buổi lễ phát động phong trào sản xuất tiết kiệm và đợt thi đua sản xuất lập công, đề cao chiến sĩ trong năm 1951 do Chính phủ, Ban thường trực Quốc hội, Uỷ ban Liên-Việt toàn quốc tổ chức. Nhằm 3 trọng tâm: đẩy mạnh sản xuất lương thực, vũ khí để cung cấp cho hậu phương và tiền tuyến; đẩy mạnh việc giết giặc lập công; động viên và đề cao chiến sĩ ngoài mặt trận thi đua giết giặc. Huấn thị tại buổi lễ, Người cho rằng: "Thực hiện kế hoạch sản xuất và tiết kiệm là bồi dưỡng và tích trữ lực lượng dồi dào để kháng chiến lâu dài, để chuẩn bị đầy đủ chuyển sang tổng phản công, để đưa kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn", để thực hiện được phong trào này phải "gây thành phong trào quần chúng rộng rãi và phải chống tham ô lãng phí", phải chống bệnh quan liêu vì đó là nguồn gốc của nạn tham ô lãng phí”.

• 3 tháng 4 đến 10 tháng 4

Phái đoàn Việt Nam do ông Trịnh Văn Bính làm trưởng đoàn dự Hội nghị Kinh tế quốc tế tại Matxcơva (Liên Xô). Tới dự có 500 đại biểu của 42 nước.

Hội nghị đã thảo luận về những điều kiện có thể mở rộng việc buôn bán giữa phương Đông và phương Tây trên nguyên tắc bình đẳng và vì lợi ích chung, giữa các nước kinh tế chậm phát triển với các nước công nghiệp tiến bộ.

• 4 tháng 4 đến 10 tháng 4

Thực dân Pháp đã bí mật cho ra khỏi Hải Phòng 3 chuyến tàu chứa đày tù binh, cho từng người vào bao gạo, buộc chặt rồi quăng xuống biển.

• 19 tháng 4

Nữ chiến sĩ biệt động Phạm Thị Biên đánh mìn kho dầu Xen, thiêu huỷ hàng nghìn phuy xăng, diệt tiểu đội lính Âu Phi bảo vệ.

• 28 tháng 4

Tướng Harteman, tư lệnh không quân Pháp đi máy bay B26 bị mất tích ở Tiên Yên.

• 1 tháng 5

Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi anh chị em lao động cả nước nhân ngày Quốc tế lao động 1-5. Người kêu gọi giai cấp công nhân, nhân dân lao động đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc "để chuẩn bị đầy đủ đặng chuyển mạnh sang tổng phản công. Trọng tâm thi đua là:

Quân đội thi đua giết giặc lập công.
Công nhân thi đua tăng gia sản xuất
Nông dân thi đua sản xuất lương thực
Người tri thức thi đua sáng tác, phát minh
Cán bộ thi đua cần, kiệm, liêm, chính.
Toàn dân thi đua tích cực tham gia kháng chiến".

• 1 tháng 5

Tại một địa điểm ở Việt Bắc, Ủy ban Liên-Việt toàn quốc, Ủy ban bảo vệ Hòa bình thế giới của Việt Nam, Đảng Lao động Việt Nam và tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã tổ chức một cuộc mít tinh lớn kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động.

• 1 tháng 5

Ban hành thuế nông nghiệp

Chính phủ ta ban hành sắc lệnh cải cách chế độ đảm phụ, bãi bỏ các thuế đóng góp cũ như thuế công lương, thuế điền thổ.v.v... bãi bỏ việc mua thóc định giá và đặt thuế nông nghiệp thu bằng thóc tính theo hoa lợi nhằm bảo đảm cung cấp cho nhu cầu kháng chiến, phát triển sản xuất nông nghiệp, thống nhất và đơn giản chế độ đảm phụ cho dân, thực hiện đóng góp công bằng.

Sau đó, ngày 15-7-1951 Chính phủ ban hành Điều lệ tạm thời về thuế nông nghiệp.

Điều lệ này được xây dựng trên ba phương châm chính:

1. Tổng động viên tài lực để đảm bảo cung cấp cho nhu cầu kháng chiến.
2. Phát triển sản xuất nông nghiệp để cải thiện dân sinh.
3. Thực hiện đóng góp công bằng và dân chủ.

• 1 tháng 5

Sáp nhập huyện Hải Chi và huyện Đình Lập thuộc tỉnh Hải Ninh làm một huyện, lấy tên là huyện Đình Lập.

• 2 tháng 5

Thực dân Pháp bắt và tra tấn, giam giữ 500 người cả đàn ông, đàn bà, trẻ em trong vụ càn quét ở Thái Bình.

• 6 tháng 5

Lập Ngân hàng Quốc gia Việt Nam.

Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà ban hành sắc lệnh thiết lập Ngân hàng Quốc gia Việt Nam. Có nhiệm vụ:

1. Phát hành giấy bạc ngân hàng, điều hành sự lưu thông tiền tệ.
2. Quản lý ngân quỹ Quốc gia, quản lý ngoại tệ.
3. Quản lý kim dụng bằng các thể lệ hành chính.
4. Đấu tranh tiền tệ với địch.

Bổ nhiệm ông Nguyễn Lương Bằng giữ chức Tổng giám đốc và ông Lê Viết Lượng giữ chức Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam.

Tiếp đó ngày 20-7-1951 theo Nghị quyết của Hội đồng chính phủ. Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định thành lập Kho bạc nhà nước đặt trong Ngân hàng quốc gia Việt Nam, thuộc Bộ Tài chính.

Ngân hàng Quốc gia Việt Nam ra đời để góp phần giải quyết những khó khăn về kinh tế tài chính, đẩy mạnh kháng chiến. Ngân hàng có kế hoạch cho nhân dân vay vốn để phát triển sản xuất và giúp công thương nghiệp mở mang kinh doanh. Riêng trong năm 1953-1954 Ngân hàng Quốc gia Việt Nam đã giúp đỡ nông dân ở 620 xã phát động quần chúng giảm tô, cải cách ruộng đất và lập được 8.605 quỹ vay mượn tương trợ, gồm 13 vạn gia đình với số vốn 3.370 tấn gạo và 22 triệu đồng.

• 9 và 10 tháng 5

Hội nghị ban Thường trực Ủy ban Liên-Việt toàn quốc lần thứ 2 dưới quyền chủ toạ của cụ Tôn Đức Thắng.

Hội nghị đã nghe báo cáo về tình hình thế giới và nhận định về tình hình trong nước từ Đại hội toàn quốc thống nhất Việt Minh - Liên Việt về các vấn đề: chính sách kinh tế của chính phủ và thuế nông nghiệp, phong trào thi đua ái quốc: "sản xuất lập công, đề cao chiến sĩ". Hội nghị đã quyết định những việc phải làm trong ba tháng tới và đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc đợt 2.

• 11 đến 20 tháng 5

Đại hội đại biểu Đảng bộ Liên khu Việt Bắc lần thứ nhất.

Có gần 200 đại biểu của 16 tỉnh về dự. Có 2 đảng viên được mời là anh Đông Phương Sóc, một chiến sĩ chuyên đánh mìn có nhiều thành tích ở Bắc Ninh và chị Ngô Thị Nọi, một nữ chiến sĩ người Thái ở Yên Bái. Đồng chí Hoàng Quốc Việt đại diện Trung ương về dự Đại hội.

Đại hội đã nghiên cứu kỹ chính cương và điều lệ Đảng, nghe báo cáo về tình hình mọi mặt trong liên khu, căn cứ vào dự án của liên khu uỷ, định một chương trình hành động cụ thể trong thời gian tới. Đại hội đã bầu Liên khu uỷ.

• Từ 12 đến 25 tháng 5

Chiến dịch Sóc Trăng II

Trên địa bàn các huyện Vĩnh Châu, Thạch Tri, Long Phú (thuộc các tỉnh Sóc Trăng, Cần Thơ) do Bộ tư lệnh khu 9 tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Quy mô trung đoàn. Mục đích: giành nắm dân, phá thế kìm kẹp của địch đối với người Khơ-me ở Sóc Trăng và Bạc Liêu... giành cơ sở kinh tế về ta, phá kinh tế địch. Nối liền giao thông liên lạc giữa khu 9 và khu 8.

Chiến dịch chia 2 đợt. Đợt 1 từ 12-5 đến 9-6. Đợt 2 từ 10 đến 24-6

Kết quả địch chết, bị thương 204 tên, bị bắt 5 tên.

• 14 tháng 5

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh đổi tên Bộ Kinh tế thành Bộ Công thương.

• 14 tháng 5

Lập sở mậu dịch.

Chính phủ ban hành sắc lệnh thành lập sở mậu dịch một cơ quan kinh doanh trong Bộ Công thương. Sở mậu dịch có nhiệm vụ:

1. Tổ chức việc buôn bán trong nước: điều hoà thị trường ổn định giá cả, giúp đỡ sản xuất, giúp đỡ hợp tác xã phát triển, cung cấp những nhu cầu thiết yếu cho bộ đội, cơ quan và nhân dân, hướng dẫn, tập hợp thương nhân phục vụ kháng chiến, phục vụ dân sinh.

2. Tổ chức việc buôn bán trao đổi với nước ngoài.

3. Tổ chức việc đấu tranh mậu dịch với địch.

• 15 tháng 5

Chỉ huy Pháp và tay sai ở khu Nam Hồng Hà đã ra "thông cáo" lập giữa vùng tự do và vùng tạm bị chiếm những khu vực không người mà chúng gọi là "khu vực trắng". Tiếp đó, ngày 13-6, tên bù nhìn Đặng Hữu Chí cũng ra một “nghị định" bắt phải lập ven vùng tạm chiếm một "giải kiểm soát" rộng từ 5 đến 10 km. (Tức là "khu vực trắng"). Nhằm mục đích:

1) Cắt rời vùng tạm bị chiếm và vùng tự do, bảo vệ chặt chẽ vùng tạm bị chiếm phòng quân ta tấn công, tạo điều kiện thực hiện kế hoạch "bình định" của địch.

2) Tập trung dân và tài sản thóc lúa của dân quanh các vị trí để chúng dễ kiểm soát và tiện việc cướp bóc, đồng thời mưu phá cơ sở của ta, bao vây ta về kinh tế.


• 19 tháng 5

Nhân dân Đà Lạt tổng đình công để phản đối những hành động dã man của giặc Pháp. Chợ không họp, phố xá đóng cửa, đường phố vắng tanh.

• 22 tháng 5

Hợp nhất hai tỉnh Lâm Viên và Đồng Nai Thượng thành một tỉnh lấy tên là tỉnh Lâm Đồng.

• 27 tháng 5

Uỷ ban Liên - Việt toàn quốc quyết định phát động cuộc bán đấu giá công trái quốc gia 10.000 đồng của Hồ Chủ tịch do bà Vũ Kim Phúc ở Tuyên Quang tặng.

Chỉ trong 20 phút đầu của cuộc bán đấu giá, giá trả đã lên 41.000 đồng.

• 28 tháng 5 đến 20 tháng 6

Chiến dịch Quang Trung (tức chiến dịch Hà Nam Ninh).

Trên địa bàn các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Tư lệnh kiêm chính uỷ là Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Quy mô 3 đại đoàn. Mục đích diệt sinh lực địch, phá khối nguỵ quân, đẩy mạnh chiến tranh du kích, tranh thủ nhân dân.

Chiến dịch chia làm 2 đợt.

Đợt 1 từ 28 đến 31-5-1951, trên hướng chính Ninh Bình ta tiêu diệt 1 đại đội ở nhà thờ Ninh Bình, tiêu diệt các vị trí Non Nước, Gối Hạc. Tiến công các vị trí Hoàng Đan, Chùa Dầu, Yên Vệ, Cổ Côi, Yên Mô Thượng, Lộc Cần, Bến xanh...

Đợt 2 từ 1 đến 20-6-1951, quân ta đã tiến công Chùa Cao, đánh viện đoạn Ninh Binh - Yên Phú, tiến công Ngọc Cầm (Hướng Thưởng)...

Kết quả chiến dịch địch bị tiêu diệt 4.000 tên (4% Âu Phi). Ta thu trên 1.000 súng các loại, bắn hỏng, bắn chìm một số xe lội nước, tàu, ca nô.

• 30 tháng 5

Con tướng De Lattre là Trung úy Jean de Lattre chết trận ở Ninh Bình.

• Mùa hè 1951

Nhóm học sinh đầu tiên gồm 21 người được cử sang Liên Xô học tập, mở đầu quan hệ hợp tác trong lĩnh vực đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý giữa ta và các nước anh em.

• 10 tháng 6

Chính phủ phát hành giấy bạc "Ngân hàng Việt Nam".

• 16 tháng 6 đến 6 tháng 7

Bãi công lớn của công nhân mỏ Hà Tu (Hồng Gai)

Thực dân Pháp tăng cường khai thác than để phục vụ cho chiến tranh xâm lược, chúng bắt công nhân làm thêm giờ, tăng thêm chuyến xe mà không tăng lương. Tiếp tục cuộc đấu tranh đã phát động từ đầu năm, toàn thể công nhân mỏ Hà Tu tổ chức bãi công phản đối tăng giờ làm, tăng chuyến xe và đòi tăng lương.

Cuộc đấu tranh kiên quyết của công nhân mỏ Hà Tu đã thu được thắng lợi: chủ mỏ phải tăng lương cho công nhân 50 xu một ngày và rút 2 chuyến xe ở những nơi khó làm.

• 27 tháng 6

Thành lập các tỉnh: Long Châu Sa, Vĩnh Trà, Bà Rịa, Chợ Lớn.

• 28 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện tới Chủ tịch nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Triều Tiên Kim Nhật Thành, chúc mừng nhân Kỷ niệm một năm ngày Triều Tiên kháng chiến Chống Mỹ.

• 28 tháng 6

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lện số 37-SL, bãi bỏ Vụ hợp tác xã nông nghiệp thuộc Bộ Canh nông.

• 1 tháng 7

Những chi điếm mậu dịch đầu tiên được tổ chức ở thị xã Thái Nguyên, Tuyên Quang. Mậu dịch bán hàng nội hoá với giá rẻ hợp cho nhân dân, gây được ảnh hưởng tốt cho quần chúng. Mậu dịch đã cùng cấp 35% nhu yếu phẩm cho bộ đội.

• 15 tháng 7

Chính phủ ra sắc lệnh số 40/SL ban hành điều lệ tạm thời về thuế nông nghiệp. Thuế nông nghiệp thay thế cho thuế điền thổ, thuế luỹ tiến và mọi thuế đóng góp khác của người nông dân trước đây.

• 15 tháng 7

Bảo đại ra "Đạo dụ tổng động viên" theo lệnh của thực dân Pháp, hòng vơ vét nhân tài, vật lực của nhân dân Việt Nam cho Pháp dốc vào cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam

• 16 đến 21 tháng 7

Bộ Giáo dục triệu tập, Đại hội giáo dục toàn quốc tại Việt Bắc, nhằm rút kinh nghiệm các thí điểm vừa cải cách và quyết định triển khai hệ thống giáo dục mới. Đại hội có đông đảo đại biểu các vùng tự do, tạm chiếm, miền núi, đồng bằng... (Nam Bộ vắng mặt và cũng chưa thí điểm cải cách giáo dục). Đại hội còn đề nghị bổ sung nhiều điều quan trọng trong đề án cải cách giáo dục (phương châm giáo dục, xây dựng chương trình, xây dựng công đoàn ngành, tổ chức học sinh quân).

Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Đại hội. Người nhắc nhở: "Đại hội nên chú ý làm thế nào cho việc giáo dục liên kết với đời sống của nhân dân, với công cuộc kháng chiến kiến quốc của dân tộc".

• 20 tháng 7

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hoàng Minh Giám thay mặt Chính phủ nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà ký bản tuyên bố: Vấn đề Hiệp ước hòa bình với Nhật Bản. Khẳng định chỉ có Chính phủ nước Việt Nam dân chủ cộng hoà là Chính phủ duy nhất hợp pháp, đại diện cho nhân dân Việt Nam để tham dự ký hiệp ước hoà bình với Nhật Bản.

• 22 tháng 7

Lập thuế công thương nghiệp và thuế hàng hoá.

Chính phủ ban hành sắc lệnh bãi bỏ thuế môn bài, thuế lãi doanh nghiệp, thuế lợi tức tổng hợp và các thứ
thuế gián thu khác, đặt thuế công thương nghiệp và thuế hàng hoá.

• 23 tháng 7

Đồng chí Hồ Tùng Mậu - Uỷ viên trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Tổng thanh tra Chính phủ, Hội trưởng Hội Việt-Hoa hữu nghị đã hy sinh trên đường đi công tác thanh tra ở Liên khu IV. Hồ Chủ tịch đã gửi bài điếu đến lễ tang đồng chí.

Ngày 27-8-1951 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 50-SL truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh hạng ba cho nhà cách mạng lão thành trọn đời đấu tranh cho Tổ quốc, cho nhân dân.

• 23 tháng 7

Đoàn đại biểu Việt Nam do đồng chí Hoàng Quốc Việt làm trưởng đoàn đã tới Bắc Kinh, mở đầu chuyến thăm hữu nghị nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Đoàn gồm đại biểu các giới và đại biểu Quân đội Quốc gia Việt Nam.   

• 29 tháng 7

Huyện Lập Vò thuộc tỉnh Long Châu Sa đổi tên là huyện Chợ Mới.

• 31 tháng 7

Diệt Thủ hiến Nam Phần Thái Lập Thành và tướng Chanson, ủy viên Cộng hòa Pháp.

Thủ hiến Nam Phần Thái Lập Thành và tướng Chanson đi Sa Đéc để chấn an tinh thần dân chúng sau những tổn thất dồn dập của quân Pháp.

Một chiến sĩ trong đội Cảm tử thành với hai trái lựu đạn đã giết được hai nhân vật quan trọng này tại Thị xã Sa Đéc.

Tướng Chanson là ủy viên Cộng hòa Pháp thứ hai bị Ban công tác thành (Sài Gòn) tiêu diệt, ủy viên Cộng hòa Pháp thứ nhất bị diệt ở Sài Gòn là Đại tá Hans Imfelt.

• Tháng 7

Công đoàn giáo dục Việt Nam chính thức được thành lập.

Công đoàn giáo dục là một thành viên của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, thu hạp gần 11.000 đoàn viên gồm các giáo viên, kiểm soát viên Bình dân học vụ và công nhân viên thuộc ngành giáo dục. Công đoàn giáo dục đã thống nhất được lực lượng giáo giới trong cả nước.

• Tháng 7

Trường Chính trị trung cấp quân đội được thành lập - Hiện nay là Học viện chính trị quân sự. Cán bộ trung cấp, cao cấp trong quân đội được luân lưu về trường học để nắm vững hơn nữa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.

• 1951 (sau tháng 7)

Trung tướng Nguyễn Bình (tên thật là Nguyễn Phương Thảo), Tư lệnh bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương
và dân quân du kích Nam Bộ đã hy sinh trên đường công tác ra Việt Bắc.

Ông sinh năm 1909 tại Bần Yên Nhân (nay thuộc huyện Mỹ Văn, tỉnh Hưng Yên), hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi, lúc đầu vào Việt Nam Quốc dân Đảng, bị Pháp bắt giam ở Khám Lớn Sài Gòn và Côn Đảo. Năm 1936 được ra tù, ông ly khai VNQDĐ, tiếp tục hoạt động chống Pháp. Trước Tổng khởi nghĩa, ông cùng một số đồng chí lập chiến khu Đông Triều (Đệ tứ chiến khu). Tháng 8-1945 được lệnh Tổng khởi nghĩa, Ông đã đưa bộ đội Đệ tứ chiến khu về chiếm Hải Phòng, Kiến An, Đồ Sơn.

Khi Nam Bộ bị Pháp xâm lược, Ông được cử vào giữ chức Khu trưởng Khu 7. Trong một hoàn cảnh rất khó khăn, Ông đã cùng mấy trăm chiến sĩ giữ vững khu căn cứ Lạc An và sau đó góp phần quan trọng vào việc Xây dựng bộ đội, chấn chỉnh chính quyền và củng cố Mặt trận Liên Việt Nam Bộ. Ông đã chỉ huy bộ đội đánh thắng nhiều trận lớn ở chiến trường Nam Bộ.

Ngày 24-2-1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 84/SL truy tặng Trung tướng Nguyễn Bình Huân chương Quân công hạng nhất.

• 6 tháng 8

Ta tiến công Com-plông, một vị trí phân chi khu kiên cố, căn cứ bàn đạp chỉ huy, tiếp tế của địch.

Kết quả ta làm chủ trận địa, diệt tên đồn trưởng và 90 lính, bắt sống 195 tên, thu 200 súng, 20 tấn đạn.

Ngày 15 tháng 8, ta lại tiến công Com-plông lần thứ 2. Quân địch ở các đồn Công-cơ-leng và Công-ha-ma bỏ vị trí tháo chạy.

• 17 tháng 8

Sáp nhập và đổi tên một số huyện thuộc tỉnh Trà Vinh (cũ) như sau:

- Sáp nhập huyện Càng Long và huyện Tiểu Cần làm một huyện, lấy tên là huyện Càng Long.
- Đổi lại tên huyện Châu Thành là huyện Cái Ngang.
- Đổi lại tên huyện Măng Thít là huyện Vũng Liêm.
- Đổi lại tên huyện Ba là huyện Tam Bình.

• 21 đến 30 tháng 8

Hội nghị tuyên huấn toàn quân lần thứ nhất.

Hội nghị thống nhất nhận thức về vai trò trọng yếu của công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng trong quân đội ta. Nghị quyết của hội nghị nêu rõ "Việc lãnh đạo tư tưởng hiện nay phải đặt thành một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong quân đội". Trọng tâm lãnh đạo tư tưởng lúc này là rèn luyện cho cán bộ chiến sĩ có một cơ sở tư tưởng, chính trị vững chắc, nâng cao ý thức giác ngộ giai cấp và dân tộc, xây dựng tư tưởng kháng chiến lâu dài, gian khổ và lòng tin tưởng nhất định thắng lợi.

• 22 tháng 8

Đoàn đại biểu nhân dân Việt Nam do đồng chí Hoàng Quốc Việt làm trưởng đoàn đã sang thăm hữu nghị Triều Tiên nhằm "học tập những kinh nghiệm chiến đấu của nhân dân Triều Tiên", thắt chặt tình hữu nghị giữa 9 nước.

• Cuối tháng 8

Nha Giáo dục Nam Bộ triệu tập Hội nghị miền Tây Nam Bộ thông qua chủ trương và đề án sửa đổi một phần chương trình cho phù hợp với yêu cầu giáo dục, như bớt giờ học văn hóa, để học sinh có thời gian dạy Bình dân học vụ.

• Đầu tháng 9

Mười điều ghi nhớ của hội viên Liên - Việt.

Mặt trận Liên - Việt toàn quốc công bố Mười điều ghi nhớ của hội viên Liên - Việt nhằm giúp cho mỗi người Việt Nam yêu nước luôn luôn ra sức thực hiện những nhiệm vụ kháng chiến kiến quốc.

Sau đó Hội nghị Uỷ ban Liên - Việt toàn quốc lần thứ ba tháng 6-1952 đã bổ sung cho bản Mười điều ghi nhớ kể trên được đầy đủ hơn.

• 4 tháng 9

Quân ta đột nhập thị trấn Cái Bè (Mỹ Tho), đốt cháy một kho dầu xăng của địch chứa 164.000 lít, 1 kho đạn chứa 1.000 tấn đạn các cỡ, 1 kho chứa 20 xe vận tải, tiêu diệt 1 đồn lính Âu Phi gồm 80 tên, 1 đồn quân biệt kích 100 tên.

• 12 tháng 9

Sáp nhập hai huyện Long Điền và Đất Đỏ thuộc tình Bà Rịa - Chợ Lớn làm một huyện lấy tên là huyện Long Điền - Đất Đỏ.

• 27 tháng 9 đến 5 tháng 10

Hội nghị lần thứ II của Ban chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam khóa II.

Hội nghị phân tích âm mưu địch, đánh giá tình hình và vạch rõ nhiệm vụ, phương châm đấu tranh cho toàn Đảng toàn dân, toàn quân ta. Hội nghị quyết định 3 nhiệm vụ lớn bao trùm các mặt công tác của Đảng là:

- Ra sức tiêu diệt nhiều sinh lực địch, tiến tới giành ưu thế quân sự, phá kế hoạch phòng ngự của địch.
- Ra sức phá âm mưu thâm độc của địch "lấy chiến tranh nuôi chiến tranh, dùng người Việt đánh người Việt".
- Củng cố và phát triển sức kháng chiến của toàn quân, toàn dân.

Hội nghị đặc biệt chú trọng công tác ở vùng tạm bị chiếm và vùng du kích. Hội nghị đã ra Nghị quyết về nhiệm vụ, phương châm công tác trong vùng tạm bị chiếm và vùng du kích nhằm đẩy mạnh phong trào đấu tranh ở các vùng này phát triển mạnh mẽ và vững chắc.

• 29 tháng 9 đến 31 tháng 10

Chiến dịch Lý Thường Kiệt.

Trên địa bàn khu vực Nghĩa Lộ tỉnh Yên Bái do Bộ Tổng tư lệnh chỉ đạo, chỉ huy. Quy mô: đại đoàn tăng cường. Mục đích tiêu diệt sinh lực địch, phát triển chiến tranh du kích, diệt trừ thổ phỉ, gây dựng cơ sở ở vùng sau lưng địch, bảo vệ mùa màng.

Kết quả toàn chiến dịch: địch bị diệt, bị thương khoảng 1.000 tên, bị bắt 225 (100 Âu Phi). Ta thu trên 200 súng các loại; mở rộng vùng giải phóng kéo dài từ Quang Huy tới Ca Vịnh - Ba Khe - Sài Lương và từ Phong Thổ qua Bình Lư tới Than Uyên.

• 1 tháng 10

Theo chủ trương của Trung ương Đảng và Chính phủ, Bộ giáo dục ra quyết định chính thức thành lập Khu học xá Trung ương (đặt tại Nam Ninh, Trung Quốc), và cử một ban Giám đốc gồm các ông: Võ Thuần Nho, Nguyễn Xiển, Lê Văn Thiêm và Nguyễn Văn Chiển.

Mục đích: để đào tạo cán bộ khoa học và giáo viên với trình độ cao hơn và quy mô lớn hơn. Trường đã tồn tại 9 năm.

• 2 tháng 10

Sáp nhập hai huyện Vạn Ninh và Ninh Hoà thuộc tỉnh Khánh Hoà thành Liên huyện Bắc Khánh.

• 12 tháng 10

Chia Liên khu Nam Bộ ra làm hai Phân liên khu:

1. Phân liên khu miền Đông, gồm 5 tỉnh: Gia Định Ninh, Thủ Biên, Bà Rịa - Chợ Lớn, Mỹ Tho, Long Châu Sa.

2. Phân liên khu miền Tây, gồm 6 tỉnh; Bến Tre, Vĩnh Trà, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Long Châu Hà.

• 30 tháng 10

Bộ Giáo dục ra Nghị định về kế hoạch giảng dạy theo chương trình cải cách giáo dục.

• 1 tháng 11

Thành lập xã đặc biệt Tam Kỳ trực thuộc UBKCHC tỉnh Quảng Nam.

Ranh giới của xã đặc biệt Tam Kỳ là ranh giới của Thị xã Tam Kỳ thành lập ngày 30 tháng 1 năm 1951.

• 12 tháng 11

Phái đoàn Cao Miên tự do sang thăm Nam Bộ, gồm ông Sơn Ngọc Minh Chủ tịch UBDTGPTW kiêm Chủ tịch Ủy ban Mặt trận dân tộc thống nhất Miên, ông Pơrông Xa-mít đại diện nhân sĩ, ông Xang Sa-môn đại diện thanh niên chiến đấu Miên.

• 17 tháng 11

Tại Quốc hội Pháp, đồng chí Giắc-cơ Đuy-cơ-lô, quyền Tổng Bí thư Đảng cộng sản Pháp lên tiếng tố cáo chính sách bán nước hại dân của Chính phủ phản động Pháp và đòi đình chỉ ngay cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.

• 22 đến 25 tháng 11

Hội nghị cán bộ giáo dục

Gồm các đại biểu cơ quan Trung ương của Bộ, các liên khu 3, 4, 5 để kiểm điểm công cuộc cải cách giáo dục và thảo luận nhiệm vụ mới.

• 26 tháng 11

Quân ta tập trung hỏa lực, phản công mãnh liệt 1 đoàn bộ binh và 1 đoàn tàu chiến địch đến tấn công Hóc Môn (Nam Bộ), bắn chìm 1 tàu chiến lớn trọng tải 2.100 tấn chở hơn 2 đại đội địch, bắn chìm 1 xà lan từ Thủ Dầu Một lên tiếp viện.

• 30 tháng 11

Nhà văn Nam Cao hi sinh. Tháng 11 năm 1951 Nam Cao tham gia đoàn công tác thuế nông nghiệp vào vùng địch hậu Liên khu 3, ông đã anh dũng hy sinh tại Gia Viễn (Ninh Bình)

• 2 đến 13 tháng 12

Trên đường số 6 và đường số 21, đại đoàn 304 đã diệt 4 đoàn xe, phá huỷ hơn 60 xe vận tải và thiết giáp, tiêu diệt hơn 3 đại đội tinh nhuệ của địch.

• 10 tháng 12 đến 25 tháng 12.

Chiến dịch Hoà Bình.

Trên địa bàn khu vực đường số 6 Hoà Bình, Trung Hà, Sông Đà do Bộ Tổng tư lệnh tổ chức, chỉ đạo, chỉ huy. Bộ chỉ huy chiến dịch: Tư lệnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Quy mô 3 đại đoàn. Mục đích tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, đập tan kế hoạch chiếm đóng Hoà Bình của địch.

Chiến dịch chia làm 3 đợt.

Đợt 1 từ 10 đến 26-12-1951. Ta cắt đứt tuyến Sông Đà, tiến công diệt các cứ điểm Tu Vũ, Chẹ, phục kích tiêu diệt phần lớn tiểu đoàn dù số 1 của địch ở Linh Châu. Trên Sông Đà pháo binh phục kích bắn cháy nhiều tàu của địch. Trên đường số 6, ta đánh 6 trận phục kích trên các đoạn Cầu Mè, Cầu Cụt, Giang Me v.v..

Đợt 2 từ 27 đến 31-12-1951. Ta đánh tiếp tục đập vỡ tuyến Sông Đà, diệt các điểm cao 400, 600, Đá Chông, Chẹ. Trên đường số 6 tiến công Pheo, Đầm Huống, bao vây cô lập Hoà Bình, đánh địch rút lui trên đường số 6.

Kết quả toàn chiến dịch: địch bị chết 5.000 tên, bị bắt 593. Ta phá huỷ 9 máy bay, 12 xe tăng, 127 xe vận tải các loại, 18 ca nô, 1 tầu LCT, thu gần 800 súng các loại, 11 máy ca nô, 20 thuyền công binh và nhiều đạn dược, thuốc men.

• 19 tháng 12

Cuộc triển lãm hội họa năm 1951.

Triển lãm khai mạc tại Việt Bắc. Ngót 200 bức tranh có giá trị được trưng bày. Nội dung các tác phẩm này diễn tả những nét sinh hoạt, đấu tranh của nhân dân và tố cáo tội ác của bọn xâm lược Pháp và can thiệp Mỹ.

Hồ Chủ tịch và đồng chí Trường Chinh đã gửi thư cho anh chị em hoạ sĩ nêu rõ nhiệm vụ, phương hướng sáng tác của giới hội hoạ và giới văn nghệ nối chung, là phải hiểu, liên hệ đi sâu vào đời sống nhân dân, diễn tả sâu sắc sinh hoạt và đấu tranh của nhân dân, tố cáo đầy đủ và mãnh liệt những tội ác của bọn xâm lược.

• Năm 1951

Một tổ chèo của đoàn văn công Nhân dân Trung ương được thành lập tại chiến khu Việt Bắc. Với bốn nghệ nhân nổi tiếng là Tống Văn Ngũ, Trần Thị Hảo, Trần Thị Dịu và Nguyễn Phú Quang.

Tổ chèo này được coi là tiền thân của Nhà hát chèo Việt Nam.

Ngay trong những năm kháng chiến chống Pháp các lớp diễn viên đầu tiên của Tổ chèo đã kịp thời dàn dựng những vở diễn phục vụ kháng chiến rồi Cải cách ruộng đất như: "Anh Đối", "Đi dân công", "chị Trầm”, "chị Tấn anh Điền"... Có thể nói, những vở chèo nói trên cho đến nay đã được coi là mẫu mực cho ngành chèo trong cả nước.

• 6 tháng 1 đến 7 tháng 2

Quân ta tập kích vào các thị xã Ninh Bình, Phủ Lý trừng trị bọn biệt kích ác ôn ngay tại các sào huyệt của chúng.

Đại đội biệt kích "hổ xám" Văng-đéc-béc (Vanderberg) ở Nhà tế bần, thị xã Nam Định và đại đội biệt kích Rutcôni (Ruscony) ở Lạc Tràng, thị xã Phủ Lý bị tiêu diệt gọn.

• 12 tháng 1

Chia tỉnh Sơn Lai ra hai tỉnh Sơn La và Lai Châu như cũ.

• 8 tháng 2

Chi đoàn thanh niên Cứu quốc đầu tiên trong quân đội được thành lập tại trung đoàn 246.

• 19 tháng 2

Địch mở trận càn "Gió lốc 2" vào chiến khu Đồng Tháp Mười với lực lượng 3.000 quân, 75 xe lội nước, 29 tàu.

Suốt 17 ngày đêm chiến đấu, quân và dân Đồng Tháp Mười đã diệt gần 800 tên, bắn chìm 3 tàu, 3 xe lội nước

• 24 tháng 2

Hợp nhất Nha thông tin và Vụ văn học nghệ thuật thành Nha tuyên truyền và văn nghệ trực thuộc Thủ tướng phủ.

• 24 tháng 2

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 84-SL, truy tặng Huân chương Quân công hạng Nhất cho Trung tướng Nguyễn Bình.

• 25 tháng 2

Đại hội lần thứ VI Đảng cộng sản An-giê-ri gửi thư cho Đảng Lao động Việt Nam, tỏ tình đoàn kết với cuộc chiến đấu của nhân dân Việt Nam.

• 3 tháng 3

Hồ Chủ tịch và Chính phủ quyết định lấy ngày 3-3-1952 làm ngày phát động đợt thi đua mới trong toàn quốc đợt thi đua sản xuất, lập công, đề cao chiến sĩ 1952.

• 5 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh ban hành "Bản điều lệ tạm thời sử dụng công điền công thổ" - gồm 7 chương.

• 8 tháng 3

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự họp Thường vụ Trung ương Đảng trao nhiệm vụ Đại sứ nước VNDCCH tại Liên Xô cho ông Nguyễn Lương Bằng.

• Trung tuần tháng 3

Hội nghị cán bộ chính quyền toàn quốc lần thứ năm

Đại biểu các ngành ở trung ương và đại biểu các liên khu trong toàn quốc đã về dự. Hội nghị thảo luận biện pháp thực hiện ba nhiệm vụ lớn mà Hồ Chủ tịch đề ra để đẩy mạnh cuộc kháng chiến là: 1. tiêu diệt thật nhiều sinh lực của địch. 2. Phá mưu mô của địch lấy chiến tranh nuôi chiến tranh. 3. Bồi dưỡng lực lượng kháng chiến về mọi mặt nhất là về mặt kinh tế.

Sau cùng Hội nghị đã thảo luận đề án chỉnh đốn bộ máy tổ chức chính quyền trên nguyên tắc tập trung dân chủ bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất và thông suốt từ trên xuống dưới và cách thức thực hiện kế hoạch củng cố cấp xã.

• 17 tháng 3

Chính phủ phát động phong trào thi đua sản xuất và tiết kiệm năm 1952.

Hồ Chủ tịch chủ toạ buổi lễ đã phát biểu đề cập đến vấn đề kế hoạch sản xuất và tiết kiệm, chống quan liêu, tham ô, lãng phí và thi đua ái quốc. Người cho rằng: kế hoạch sản xuất và tiết kiệm là kế hoạch dân chủ... "phải giáo dục cho cán bộ nhân dân, chiến sĩ gớm ghét nạn tham ô, lãng phí, bệnh quan liêu". Đồng thời người khẳng định: "Nhờ thi đua mà nhân tài càng phát triển, của cải càng dồi dào, nhân dân càng sung sướng".

Kết luận: Người nhấn mạnh hai việc phải làm là thi đua giết giặc lập công, thi đua tăng gia sản xuất và tiết kiệm, ba điều phải chống là nạn tham ô, nạn lãng phí và bệnh quan liêu.

Đợt thi đua này kết thúc ngày 19-12-1952.

• Từ 17 đến 27 tháng 3

Vừa tác chiến vừa binh vận ta bắt 26 tù binh ở vị trí Kiện Khê, diệt vị trí Chùa Ông bằng một trận tập kích có nội ứng. Sau những thắng lợi này, phòng tuyến Sông Đáy chạy dài từ Kim Bảng qua Thanh Liêm, Ý Yên đến Nghĩa Hưng, Kim Sơn đã bị đập tan.

• 21 tháng 3

Quân ta tiêu diệt vị trí Sơn Tùng (Liên khu V) của địch. Sau đó ta lại chặn đánh đội quân tiếp viện ở Khánh Mỹ. Địch bị tiêu diệt 115 tên, bị bắt sống 45 tên.

• 25 tháng 3

Phá trận càn Méc-cuya (Mercure)

Quân và dân Thái Bình chống cuộc càn quét lớn mang tên Méc-cuya của địch vào ba huyện Kiến Xương, Tiền Hải, Thái Ninh. Trong trận càn địch huy động 20 tiểu đoàn bộ binh, 40 pháo, 2 tiểu đoàn cơ giới. Quân ta tích cực chống càn, tiêu diệt 2000 tên địch.

• 27 tháng 3

Ta phục kích trên tuyến đường chiến lược số 5 diệt 2 đại đội địch, bắt sống 65 tên, phá 18 xe cơ giới.

• Tháng 3

Các tỉnh miền Bắc đã dành 1.200.000 ngày công đào đắp 690.000 m3 đất, sửa lại đê đập bị địch tàn phá.

• 1 tháng 4

Quân ta phục kích, lật đổ một đoàn tàu quân sự chở đầy binh lính và vũ khí.

• 4 tháng 4

Đổi xã đặc biệt Tam Kỳ (trực thuộc UBKCHC tỉnh Quảng Nam) thành xã Tam Kỳ (trực thuộc huyện Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam)

• 12 tháng 4

Hội nghị thi đua toàn quân được tổ chức. 50 cán bộ chiến sĩ tiêu biểu cho phong trào luyện quân được tuyên dương.

• 14 đến 23 tháng 4

Phá trận càn Pôlô – Pooc-tô Tuyếc-cô.

Quân ta đánh bại cuộc càn quét lớn của địch ở Bắc Sông Luộc (Hưng Yên - Hải Dương): Ngày 23-4-1952 địch tập trung 18 tiểu đoàn bộ binh, nhiều xe cơ giới trọng pháo, máy bay càn quét vào Bắc sông Luộc nhằm phá hoại cơ sở của ta. Quân ta tích cực chống càn, tiêu diệt 1.980 tên địch (đa số là lính Âu Phi), phá huỷ 1 xe tăng, 30 xe vận tải, 2 ca nô, bắn rơi và phá huỷ 2 máy bay thu 30 súng các loại.

• 22 đến 28 tháng 4

Hội nghị lần thứ ba của Ban chấp hành Trung ương Đảng Khoá II: Họp từ 22 đến 28-4. Sau khi phân tích và nhận định tình hình thế giới và trong nước, Hội nghị đã đề ra nhiệm vụ lớn là: tiêu diệt sinh lực địch, đẩy mạnh chiến tranh du kích, phá chính sách "dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh", bồi dưỡng lực lượng của nhân dân, của kháng chiến.

Để hoàn thành ba nhiệm vụ trên. Hội nghị đã vạch rõ 4 công tác chính trước mắt là:

1. Thực hiện kế hoạch tăng gia sản xuất và tiết kiệm.
2. Giữ vững và đẩy mạnh cuộc đấu tranh sau lưng địch.
3. Nâng cao sức mạnh quân đội
4. Xây dựng Đảng vững mạnh, trong sạch để thiết thực lãnh đạo những công tác của cách mạng, của kháng chiến.

• Ngày 27 tháng 4

Các chiến sĩ đặc công đột nhập sâu vào thị xã Biên Hoà đốt cháy 1 triệu lít xăng, san bằng sở chỉ huy tiểu khu Vĩnh Cát (Bến Cát), diệt 85 tên.

• Tháng 4

Hội nghị chiến sĩ thi đua công nghiệp toàn quốc, Hội nghị chiến sĩ thi đua toàn quân và Hội nghị chiến sĩ thi đua nông nghiệp toàn quốc đã tổng kết phong trào thi đua ái quốc của công nhân, nông dân, quân đội, lao động trí óc và bầu 154 đại biểu đi dự Đại hội chiến sĩ thi đua và cán bộ gương mẫu toàn quốc.

• Cuối tháng 4

Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng nhân dân Thái Bình lá cờ "Quân dân một lòng tiêu diệt quân địch" vì thành tích chống càn hồi đầu năm 1952.

Người cũng tặng nhân dân Nguyên Xá (nay thuộc huyện Đông Hưng - Thái Bình) lá cờ "Nguyên Xá làng kiểu mẫu" vì đã kiên quyết thực hiện khẩu hiệu "Ba không" và "ba được"

• 1 đến 6 tháng 5

Đại hội toàn quốc các chiến sĩ thi đua và cán bộ gương mẫu lần thứ nhất để tổng kết đợt thi đua ái quốc 1951 và đề cao những chiến sĩ thi đua có nhiều thành tích góp phần đẩy mạnh phong trào thi đua ái quốc, tăng cường lực lượng kháng chiến, cải thiện dân sinh, chuẩn bị chuyển sang tổng phản công.

Dự Đại hội có 50 chiến sĩ thi đua công nghiệp, 50 chiến sĩ thi đua trong quân đội và 37 chiến sĩ thi đua trong nông nghiệp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự và nói chuyện tại Đại hội. Chủ tịch phân tích mục đích, nội dung, ý nghĩa và cách thức của thi đua yêu nước và chỉ rõ: Thi đua là đoàn kết, là yêu nước, là tinh thần quốc tế góp sức giữ gìn hoà bình và dân chủ thế giới, là cải tạo con người. Đẩy mạnh phong trào thi đua nhằm thực hiện khẩu hiệu:

"Người người thi đua
Ngành ngành thi đua
Ta nhất định thắng
Địch nhất địch thua"

Đồng chí Trường Chinh, Tổng bí thư của Đảng đã tổng kết bài học chủ nghĩa anh hùng mới cho Đại hội Đồng chí nói: “Chiến sĩ thi đua mới đồng thời là anh hùng mới", và vạch rõ quan hệ mật thiết giữa phong trào quần chúng thi đua và anh hùng mới.

Từ đại hội này, phong trào thi đua của nước ta lên những bước tiến mới như lời Hồ Chủ tịch nói: "Đại hội năm nay chúng ta có một đại đội chiến sĩ thi đua. Đại hội lần sau, chúng ta phải có hàng tiểu đoàn, hàng trung đoàn chiến sĩ thi đua". Đại hội đã bầu 7 anh hùng thi đua và 17 chiến sĩ để Chính phủ tặng thưởng Huân chương kháng chiến hạng nhất.

• 1 tháng 5

Công nhân Biên Hoà phá huỷ 1 kho xăng của thực dân Pháp hơn 1 triệu lít.