Đường vào Béc-lin

[Giangtvx]

     
        Rồi tướng Tôn-bu-khin nói tiếp :

        - Tôi nghĩ rằng nếu đồng chí đã tìm được tư lệnh phương diện quân - nói đến đây hai vị tướng lại cùng cười vang - thì dĩ nhiên là rồi cũng sẽ tìm thấy tập đoàn quân của mình. Xéc-gây Xê-me-nô-vích, đồng chí hãy viết thư biểu dương đồng chí tiểu đoàn trưởng và cử một cán bộ lo việc chở tiếu đoàn của đồng chí ấy đến đoàn tàu của tập đoàn quân xung kích 5 ở ga Ve-xe-lưi-cút.

        Chuyện trên mãi sau này chủng tôi mới biết; còn khi đó, vào buoi sáng 25 tháng 8, chúng tôi chỉ biết rằng chi đội phái đi trước của sư đoàn đang ỏ sông Prút. Toàn bộ thời gian và sự quan tâm chú ý của chúng tôi bị cuốn hút vào việc chuyền gấp chính diện của toàn sư đoàn và đưa các trung đoàn hành quân đến tuyển mới. Sau khi đến được điểm dân cư Phác-la-đan và sông Ca-gan-ních, các trung đoàn triển khai thành đội hình chiến đấu. Các tiểu đoàn bộ binh đã mấy lần to chức xung phong, nhưng bọn Hít-le đều chống lại bằng hỏa lực đại liên rất mạnh. Tất cả các tiểu đoàn pháo đều được chuẩn bị để bắri thẳng. Chúng tôi cũng chuẩn bị đột kích bằng hỏa lực của các khẩu đội lựu pháo và cối. Phác-la-đan chìm trong lửa đạn của pháo bắn thẳng, của các loạt lựu pháo và mịt mù trong bão lửa của đạn phản lực ca-chiu-sa. Các chuỗi bộ binh lại xông lên xung phong một lần nữa. Bọn địch không thể nào chịu nổi đòn hỏa lực của chúng tôi. Các tiểu đoàn của N.N. Ra-đa-ép thọc được vào Phác-la-đan, các chuỗi tán binh của trung đoàn bộ binh 1050 thì tiến được đến rừng, chiếm điểm cao 243,6.

        Trận chiến dấu ở Phác-la-đan diễn ra rất nhanh. Tiểu đoàn bộ binh 2 của đại úy Glu-scốp là đơn vị đầu tiên lọt được vào làng; tiếp đó rìa phía Nam của làng bị tiểu đội của hạ sĩ Tô-gô-ven-cô đột nhập, đường rút lui của bọn phát xít ở hướng này bị cắt đứt, nhờ vậy mà đại đội của Tô-gô-ven-cô đã bắt được 150 tên Hít-le, thu 120 xe vận tải thô sơ và 7 ô tô. Các đồng chí trung úy trung đội trưởng bộ binh trẻ tuổi Phê-đô-ren-cô, Giéc-nô-vôi, Li-va-đô đã hành động kiên quyết và tiếp tục phát triển tiến công. Quân địch bị nghiền nát ở Phác-la-đan và trên các điểm cao phía tây làng.

        Các chiến sĩ chưa kịp nghỉ ngơi đôi chút thì một trận đánh mới lại nổ ra ở làng Ba-di-en. Sau khi máy bay ném bom và pháo binh bắn một đợt ngắn, các tiểu đọàn bộ binh hô vang hai tiếng "Xung phong! ” và lao lên phía trước. Chúng tôi chuyển ngay sở chỉ huy phía trước lên điểm cao 217,3 ở phía tây Phác-la-đan. Chẳng bao lâu đã thấy tướng Bla-gô-đa-tốp, phó tư lệnh tập đoàn quân 57, đến gặp chúng tôi.

        Tôi vừa trình diện xong, tướng Bla-gô-đa-tốp đã hỏi thăm sức khỏe rồi nói luôn:

        - Tôi đã thấy cuộc xung phong của sư đoàn đồng chí. Cần phải làm gấp như vậy mới được : chúng ta còn ít thời gian lắm.

        - Chúng tôi xin cố gắng! - Tôi đáp lời phó tư lệnh.

        Tướng Bla-gô-đa-tốp kể rằng ờ phía sau có hàng chục tên phát xít đi lại lung tung, tụ tập thành từng bọn rồi ra đường cái đầu hàng hoặc bắn vào quân ta. Thì ra ngay cả nhóm của tướng Bla-gô-đa-tốp cũng bị chúng bắn và đã có mấy người bị thương.

        Lúc ấy, các trung đoàn thuộc sư đoàn đã đột nhập được vào Ba-di-en và chiếm lĩnh các trận địa phòng ngự trên các điểm cao. Từ sở chỉ huy phía trước, chúng tôi đã nhìn thấy điều đó. Chẳng bao láu, ở các sườn phía đông của điểm cao đã xuất hiện những đống đất đen.

        - Anh em đang đào công sự, hay lắm! Mọi người nhất thiết phải đào ! - Tướng Bla-gộ-đa-tốp nói - Bây giờ thì vòng vây quanh cụm Gu-ra - Gan-ben đã thít chặt.

        Cũng ngày hôm đó, các binh đoàn thuộc quân đoàn bộ binh 32 của tướng Đ. X. Gie-re-bin sau khi bẽ gãy sự kháng cự bằng hỏa lực của địch ở khu vực Lô-ga-re-stơ, đã vượt sông Ca-gan-ních và sau khi tiêu diệt những cụm địch nhỏ ở các cánh rừng phía tây, đã tiến đến khu vực La-pu-sna, ở đó họ gặp các đơn vị của phương diện quân U-cra- in 2. Như vậy đã hình thành hai " lò lửa ” : một lò do tập đoàn quân xung kích 5 của phương diện quân U-cra-in 3, tập đoàn quận 52 và, tập đoàn quân cận vệ 1 của phương diện quân U-cra-in 2 tạo nên, sa vào "lò lửa” này là các đơn vi thuộc các quân đoàn 7 và 44 Đức; một lò khác do hai tập đoàn quân 57 và 37 tạo ra, vây chặt các đơn vị của hai quân đoàn 30 và 52 của Đức.

        Trời đã tối. Tướng Bla-gô-đa-tốp nói rằng đã đến lúc đồng chí phải về. Tôi đề nghị :

        - Đêm tối rồi đồng chí còn đi đâu. Cứ ở lại sở chi huy chúng tôi.

        - Không. Không được ! Tư lệnh tập đoàn quân đòi được đích thân theo dõi việc tiến quân của sư đoàn các đồng chí đến tuyến này. Tôi phải về báo cáo gấp.

        Tướng Bla-gô-đa-tốp chúc chúng tôi thắng lợi và dặn đề phòng bọn Hít-le có thể chọc thủng đội hình chiến đấu của sư đoàn.

        Sở chỉ huy của sư đoàn được bố trí ở Ba-di-en. Trcng bóng tối nhá nhem, tôi và tham mưu trưởng M. I. Xa-phô-nốp trèo lên điểm cao phía tây Ba-di-en trên con đường đầy hố bom để nghiên cứu chiến trường cho kỹ hơn. Rõ ràng là không đủ lực lượng để tổ chức phòng ngự dày đặc trên một chính diện dài để tránh có những lỗ hổng giữa các đội hình chiến đấu, tôi đưa tiểu đoàn công binh và đại đội trinh sát của sư đoàn lên tiền duyên. Chiến trường trước mặt chúng tôi ngổn ngang nhưng phương tiện kỹ thuật của địch đã bị phá hủy : ô tô, pháo, xe kéo. Đó là tất cả những thứ gì còn lại của đoàn Xe pháo Đức mấy giờ trước đây định rút từ Phác-la-đan sang phía tây. Máy bay cường kích của chúng tôi đã đánh tan bọn này. Quân Đức vứt bỏ ô tô, pháo có ngưạ kéo, xe kéo hòng tháo thân cho nhẹ. Nhưng chúng cũng chẳng thoát chết. Chúng đã rơi vào trận địa phục kích của các trung đoàn chúng tôi.

[Giangtvx]

        NGÀY  2 6 T H Á N G T Á M

                Sư đoàn gấp rút đào công sự. Tư lệnh quân đoàn cho tôi biết rằng đêm nay bọn phát xít có thể sẽ cọ thoát khỏi cấi "lồ” trên đoạn của sư ầpạn chúng tôi. Tôi cùng chủ nhiệm chính tri và một số cán bộ thaụi .mưu đi một vòng xuống đội hình chiến đấu sư đoàn. Khắp .110*1, mọi người đang đào chiến hào. Trả lời câu hỏi của tôi : V Sao đồng chị lại"gọi nhân dân đến đào ?”, trung tá Pa-'tra-ti-ép, phó chủ nhiệm chính tri sư đoàn, nói :

        -  Họ tự Sến đấy, họ mang bánh mì, sữa và cả rượu đến mòi các chiến sĩ ặn rồi cạm xẻng của mình hắt tay vào việc.

        Nhiều người, đàn ông có, đàn bà có, phấn khởi lại gặp tôi,*'cảm ơtì chúng tôi đã giải phóng đồng bào khỏi ách phát xít hung bạo. Khó khăn lắm chung tôi mới yêu cầu đưưchọ trở về những no*i trú ằn, bởi vì sắp sửa có đánh nhau ở đây.   v

        Đội hình chiến đấu của sư đoàn đif(/c tổ chức thành một thê đội: trung đoàn bộ binh 1054 phòng ngự trên các sưừii đông điểm cao 250, trung đoàn bộ binh 1050 chốt ở sườn đông điểm cao 214, tĩềiỊ đoàn công binh và đai đội trinh sát côa sư đoàn bố trí ử ngoại ô nám Ba-di-eu.

        Tuyến của chúng tôi từ Ba-di-en theo các điểm cao phía tây đến An- hi-na là bộ phận phía tây của vòng vây. Đánh giá tình hình, tôi đi đến kết luận rằng cụm quân địch sẽ chỉ có thể đột phá vòng vây về phía tây và ở chính đoạn này. Không có một số liệu nào về lực lượng địch. Chỉ biết rằng : các binh đoàn của hai tập đoàn quân 37 và đang vây hai quân đoàn Đức (30 và 52) trong khối rừng đầy sương mù và khói ở đông Gu-ra - Gan-ben. Chúng đã bị thua đau và sẽ chống cự điên cuồng. Cái khối người và binh khí kỹ thuật này sẽ dồn ra chỗ nào. Rõ ràng phải ở đoạn của sư đoàn chúng tôi, giữa các điểm dân cư An-bi-na và Ba-di-en. Đây là con đường ngắn nhất và tạm thời còn là tuyến mỏng nhất của vòng vây, bởi vì trước đó mấy giờ quân đội Liên Xô chưa có ở đây. Tất nhiên, bọn chỉ huy cụm quân bị vây phải biết rõ điều này.

        Sư đoàn sắp phải gánh chịu đòn đột kích của một lực lượng lớn. Làm thế nào được, chúng tôi không được học đếm kẻ thù mà chỉ học đánh. Ý kiến này phải được truyền đạt cho các cán bộ chỉ huy trung đoàn, cho hết tất cả mọi người. Tôi suy nghĩ trong lúc điều chỉnh lại đội hình chiến đấu của sư đoàn cho tốt hơn. Tôi ra lệnh cho Ra- đa-ép bố trí các tiểu đoàn thành hai thê đội. Để lại một lực lượng nhỏ làm dự bị của trung đoàn, dàn các đại đội súng cối của các tiểu đoàn và các đại đội pháo theo chính diện và tung thâm, và lệnh cho Ra- đa-ép phải đích thân theo dõi việc điều chỉnh này.

        Đại tá Ê-pa-ne-snhi-cốp báo cáo rằng, trung đoàn bộ binh 1050 có nhiều khó khăn và xin nhận chỉ huy trung đoàn này. Tôi nhất trí với những quyết định đó của Ê-pa-ne-snhi-cốp. Ê-pa-ne-snhi-cốp không đòi hỏi những mệnh lệnh chi tiết về việc sắp xếp đội hình chiến đấu, tôi đã biết rõ trình độ chiến thuật và kinh nghiệm chiến đấu phong phú của đồng chí. Chúng tôi chỉ trao đổi ý kiến về từng vẫn đề riêng lẻ. Tôi giao cho tham mưu trưởng sư đoàn nhiệm vụ đích thân theo dõi việc bố trí tiểu đoàn công binh và đại đội trinh sát.

        Cần phải giúp toàn thể cán bộ, chiếu sĩ hiểu rõ tình hình hiện tại, phải cho họ biết rằng ta đang vây địch và bây giờ phải đánh chúng, không cho một tên phát xít nào lọt qua đội hình chiến đấu của mình. Truyền đơn chiến đấu bay khắp các chuỗi tán binh của các đại đội bộ binh mang lời kêu gọi: " Không cho bọn phát xít lọt qua! ”. Buổi chiều, cán bộ, chỉ huy, cán bộ chính trị, các đảng viên và cán bộ, tuyên huấn xuống các chuỗi tán binh động viên, mọi người và cổ vũ họ lập chiến công.

Trời tối hẳn. Những bờ công sư đen ngòm trên cánh đồng lúa vàng đã gặt ở sườn đông các điểm cao giữa Ba-di-en và An-bi-na chìm trong sương mù. Núi rừng Môn-đa-vi và thung lũng sông Ca-gan- ních dường như đột nhiên biến mất trong bóng đêm. Xung quanh im ắng, nhưng không ai có thể nói rằng sự yên tĩnh đó có giữ được lâu hay không. Hai tên Đức bỏ trốn sang đại đội của đại úy Va-xi-li Vi-a- u-skin được dẫn về sở chỉ huy. Chúng kể rằng, trong rừng tập trung rất nhiều lính Đức, chúng đang tiến về phía này và có lẽ tiền quân của chúng sắp sửa tới đây. Tôi hạ lệnh cho tất cả cán bộ chỉ huy trung đoàn báo động bộ đội sẵn sàng chiến đấu.

        Chẳng phải đợi lâu. Một phát pháo hiệu xé toang màn đêm - chiến sĩ cảnh giới của chúng tôi đã phát hiện ra địch đang tới gần. Cùng lúc đó, những vệt đạn đại liên và tiểu liên xuyên vào bóng tối. Trong ánh lửa đạn, bắt đầu hiện rõ khối bóng đen người và xe đang chuyển động. Đại đội công binh của đại úy N. T. Be-lốp bảo vệ đường vào Ba-di-en khai hỏa đầu tiên. Đại đội pháo của đại úy N. G. Chéc- ca-xốp cũng đã bắn. Những loạt pháo phá tan sự im lặng. Một chiếc xe tăng Đức bùng cháy. Bóng dáng bọn Hít-le bây giờ bắt đầu hiện ra rõ. Các chuỗi tán binh phát xít ở đây hai lần xông lên xung phong và cũng lập tức phải nằm bẹp xuống đất dưới lưới đạn đại liên và tiểu liên dày đặc.

[Giangtvx]

        Các trung đoàn trưởng báo cáo là địch không xuất hiện ở đoạn của họ. Tôi báo cho họ biết rằng địch sẽ tìm lối thoát, có thể chúng sẽ đổi hướng. Các trung đoàn trưởng trả lời : họ đã sẵn sàng dùng hỏa lực đón địch. Tôi trao đổi bằng điện thoại với các tiểu đoàn trưởng. Thiếu tá Gri-gô-ri-ép, chủ nhiệm thông tin của sư đoàn, bảo đảm được hệ thống liên lạc với mọi cán bộ chỉ huy các tiểu đoàn bộ binh. Tất cả các tiểu đoàn trưởng và bộ đội của họ đều hoàn toàn sẵn sàng chiến đấu.

        Một nhóm tù binh mới được dẫn đến. Là lính thuộc quân đoàn 30, chúng kể rằng: có một số khối bộ bỉnh xe tăng và pháo đang tiến về hướng này. Giữa lúc đó, thiếu tá Ph.L. I-a-rô-vôi và đại úy v.c. Gri-scô, các cán bộ trinh sát của sư đoàn, cùng với nhóm chiến sĩ trinh sát xác đinh rằng các khối địch đã rẽ sang các điểm cao tây Ba-di-en. Như vậy là mấy phút nữa khối địch đi đầu sẽ tới được trận địa của trung đoàn Ra-đa-ép. Chưa đầy một tiếng đồng hồ, trong bóng đêm lại bùng lên ánh lửa đạn, nhưng bây giờ là nơi chúng tôi đã phỏng đoán - trên các điểm cao phía tây. Đó là cụm Gu-ra - Gan- ben của địch gồm hàng vạn tên đang đột phá khoảng trống giữa Ba-di-en và An-bi-na hòng thoát vây. Một trận bão lửa nổi lên ở thung lũng sông Ca-gan-ních. Lần đầu tiên trong lịch sử sư đoàn, một trận đánh đẫm máu với bọn địch bị bao vây bắt đầu nổ ra.

        Tôi cùng tham mưu trưởng sư đoàn đứng trên sườn điểm cao tây Ba-di-en. Chúng tôi thấy rõ các đại đội bộ binh ta dăng hỏa lực chặn ngay ở xung quanh chân các điểm cao. Các đại đội đại liên và pháo từ trong bóng tối bắn ra không ngừng. Và một khối lính Hít-le đen đặc, sự hãi đến mất trí, vẫn cứ lao đầu vào hàng rào hỏa lực này. Đó là một cảnh tượng khủng khiếp không thể nào quên. Một cảnh tượng trước nay tôi chưa từng thấy.

        Trận đánh vẫn tiếp diễn hết sức căng thẳng. Đại tá N. Ph. Ca-đan- sép, chủ nhiệm pháo binh sư đoàn, báo cáo đã đưa ba đại đội lựu pháo dự bị của mình vào chiến đấu.

        Thiếu tá Ra-đa-ép báo cáo ở đoạn của trung đoàn đồng chí bọn phát xít tiến đến đông nghịt, các tiểu đoàn trưởng là đại úy Ph. Ph. Bô-chơ-cốp, thiếu tá N.I. Grư-scốp, đại úy V.A. I-sin đang vững vàng chỉ huy các phân đội. Đại đội đại liên của trung úy Ph. A. Mát-giu-ghi đang bắn dày đặc.

        Một tốp phát xít vẫn đột nhập được vào đội hình chiến đấu của tiểu đoàn bộ binh thứ nhất. Đại úy Bô-chơ-cốp cùng tiểu đoàn phó chính trị cho đại đội bộ binh của thượng úy Ghéc-bun-cốp ra phản xung phong, và đại đội này đã đánh giáp lá cà tiêu diệt hết bọn địch lọt vào. Ở trung tâm đội hình chiến đấu là tiểu đoàn bộ binh của đại úy V. I-sin. Đồng chí báo cáo với tôi một cách rắn rỏi rằng nhiệm vụ của tiểu đoàn đồng chí là nhiệm vụ trung tâm của trung đoàn trong việc phòng ngự điểm cao, và các cán bộ, chiến sĩ của tiểu đoàn đang thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao. Khi bọn phát xít lọt vào đội hình chiến đấu của tiểu đoàn, các chiến sĩ vẫn bình tĩnh, vì họ thấy có tiểu đoàn trưởng ngay bên cạnh, đang cùng bí thư thanh niên của tiểu đoàn là I-van .Xe-ni-chơ-kin tham gia đánh giáp lá cà. Xe-ni-chơ-kin cùng nhóm chiến sĩ tiểu liên, những đoàn viên thanh niên, lao vào khối lính Đức đang xung phong. Hơn 50 tên đã bị tiêu diệt, số còn lại quẳng vũ khí xin hàng.

        Hai đại đội bộ binh của các thượng úy P.I. Xa-môi-len-cô và v.v. Pe-chen-cô tỏ ra rất ngoan cường trong chiến đấu. Họ chịu đòn đột kích chủ yếu của địch. Trong trận đánh giáp lá cà, các chiến sĩ Hồng quân Ph. c. Bôn-đa-rép, M.I. ô-ni-sen-cô mỗi người đã tiêu diệt 5 tên phát xít.

        Từ thung lũng sông Ca-gan-nícli ngày càng nhiều đợt sóng phát xít mới tràn lên các điểm cao. Tiểu đoàn pháo của thiếu tá Xốt-ni-cốp bắn hàng loạt đạn vào lớp phát xít đang xung phong. Bị pháo binh ta đột kích, bức tường địch ngày càng mỏng đi và cuối cùng hoàn toàn lở vỡ. Nhưng, bỗng nhiên từ trong bóng tối, xe tăng Đức bò ra. Năm chiếc xe bọc thép của địch lao thẳng vào trung đội của trung úy I.I. Scô- cốp và tiểu đoàn 3 của đại úy V.G. Ma-ca-rốp. Scô-cốp để cho xe tăng tiến sát đến trước mũi pháo. Một loạt đạn găm lên, rồi loạt thứ hai, thứ ba. Khối xe tăng đen thẫm lần lượt biến thành những quả cầu lửa khổng lồ. Các khẩu đội của Ba-tu-rin, Đư-mi-tư-ri-ép, Na-xô-nốp, Pô-nô- ma-rép đã lập công lớn.

        Bên sườn trái của trung đoàn cũng nổ ra một trận đánh ác liệt. Tiểu đoàn của thiếu tá Glu-scốp đã chiến đấu quyết tử trong thung lũng. Một tung đội phát xít điên cuồng tiến xuống thung lũng. Các chiến sĩ đại liên Ma-rin-ba-cốp, Va-xi-ép, Xki-a-đô-ni-ác, Rô-lép đã bắn chặn đường tiến của chung. Ở đâv, đòn đột kích chủ yếu của đích nhằm vào đại đội bộ binh của thượng úy M.I. Pe-xê-xki và thượng úy I.G. Đê-me-tư-ri-svi-li. Thiếu tá tiểu đoàn trưởng Glu-scốp và bí thư đảng ủy tiểu đoàn Va-xi-li Ca-ra-xép đã tới đoạn gay go này. Ở đây, trong thung ]ũng, một trận đánh bằng hỏa lực và giáp lá cà hết sức ác liệt đã nổ ra. Thiếu tá Glư-scốp cùng với chuẩn úy Be-lê-u-xốp và các chiến sĩ Ti-tốp, Chéc-nô-du-ben-cô xông xáo ngay giữa bầy phát xít đông nghịt, tiêu diệt hàng chục tên. Ngay ở đây bọn phát xít cũng không vượt nổi vòng vây.

[Giangtvx]

        Một trận đánh ác liệt cũng diễn ra trên đoạn của trung đoàn bộ binh 1050. tiểu đoàn 1 bộ binh của thượng úy X.E. Cô-le-xốp hiệp đồng với tiểu đoàn của thiếu tá Glu-scốp đã đẩy lùi nhiều đợt xung phong điên cuồng của địch. Bọn Hít-le như một dòng thác vượt qua ngọn đèo giữa các điểm cao 214 và 250 cũng như tiến theo con đường giữa điểm cao 250 và Ba-di-en. Trên những sườn đông-nam điểm cao 250, các trung đội bộ binh của các trung úy Phê-đô-ren-cô, Giéc-nô-vôi, Li-đa-vô đã đón những chuỗi tán binh Đức xung phong lên bằng một hỏa lực mãnh liệt. Nhưng bọn Hít-le ngày càng dồn mạnh về đèo Yên ngựa, giữa hai điểm cao 214 và 250. Theo lệnh của tiểu đoàn trưởng Cô-lê-xốp, các chiến sĩ tiểu liên của trung úy Phê-đô-ren-cô nhanh nhen chuyển sang sườn phía đông đèo. Thượng sĩ Nem-chích, các trung sĩ Chéc-nen-cô, Xpi-rin, Cru-glốp, các chiến sĩ Xi-ca-chen-cô, Séc-cốp- xki, Ve-đưn-xki, Cu-dư-nhe-xốp, Bô-lô-ni-ức, và đồng đội của họ đã dùng tiểu liên bắn như vũ bão vào các chuỗi tán binh phát xít.

        Tiểu đoàn 3 bộ binh của thiếu tá Bô-rô-đa-ép cũng bị bộ binh và xe tăng Đức đột kích. Mười xe tăng xuất hiện dọc con đường phía tâv Ba-di-en. tiểu đoàn pháo của thiếu tá p.x. Cô-va-Iép-xki đã đón chúng. Pháo của các trung sĩ V.A. Tơ-ca-chen-cô, I.Đ. Ru-mi-an-sép bắn thẳng vào những chiếc xe tới gần, và ba cột lửa bốc cao. Bên cạnh tiểu đoàn 3, đại đội trinh sát của sư đoàn cùng với đại đội 2 thuộc tiểu đoàn pháo chống tăng của đại úy V.I. Vi-a-lu-skin dưới sự chỉ huy chung của thiếu tá Ph.L. I-a-rô-vôi, cán bộ trinh sát của phòng tham mưu sư đoàn, cũng đón đợt xung phong của bộ binh và xe tăng Đức bằng hỏa lực. Đại đội trưởng Va-xi-li Vi-a-lu-skin bị thương nặng vẫn tiếp tục chỉ huy đại đội. Trung úy À-lếch-xây Đe-ni-xi-úc, thủy thủ Xê-va-xtô- pôn, trung đội trưởng trung đội hỏa lực, đã bắn thẳng vào xe tăng địch. Trong trận đánh xe tăng này, Đơ-mi-tơ-ri Chéc-nô-dúp đã nổi lên xuất sắc: khẩu pháo của anh ngay từ những phát đầu đã hạ hai xe tăng.

        Suốt đêm, một biển lửa không ngừng sôi động trên các điểm cao phía tây Ba-di-en và An-bi-na. Bọn phát xít chỉ ngừng xung phong trong một thời gian ngắn, rõ ràng là để sắp xếp lại lực lượng. Sáng ngày 26, phía đông vừa hé sáng, bọn chúng liền to chức một đợt xung phong ác liệt nữa. Một toán đông phát xít chọc thủng được đội hình chiến đấu của tiểu đoàn 2 đến gần sở chỉ huy của trung đoàn bộ binh 1054. Trong hệ thống liên lạc vô tuyến trung đoàn của trung đoàn bộ binh 1054 không ngừng vang lên giọng nói của trung đoàn trưởng N.N. Ra-đa-ép. Giọng nói đầy xúc động, điều đó cũng dễ hiểu. Tôi còn nhớ câu nói của đồng chí: " Bê-chơ-cốp, bên sườn phải của cậu đang bắn mạnh đấy, cũng giống bên chúng mình, lại thêm bọn phát xít lao lên xung phong... Mình phản xung phong đây... ”.

        Tôi hiểu rằng địch đã đột nhập sở chỉ huy. Liên lạc bị đứt. Một tuyến điện thoại duy nhất còn được duy trì với tiểu đoàn 3 của đại úy I-sin. Tôi hạ lệnh cho I-sin, trước khi liên lạc với sở chỉ huy trung đoàn được nối lại, phải tạm thời chỉ huy trung đoàn, nơi các chiến sĩ đang chiến đấu trên toàn bộ tung thâm phòng ngự.

        Giữa lúc đó, ở sở chỉ huy của Ra-đa-ép nổ ra một trận đánh giáp lá cà. Mọi người đều chiến đấu : ban chỉ huy trung đoàn, các cán bộ tham mưu, liên lạc, công binh và cả những người bị thương. Trong trạm thương binh ở một công sự của sở chỉ huy, chuẩn úy quân y Ê-ca-tê-ri-na Xê-críp-ni-chen-cô đang băng bó cho thương binh. Bỗng
cô thấy ba tên Đức chạy thẳng về phía mình. Loạt tiểu liên của Ê-ca- tề-ri-na quật ngã hai tên, nhưng một tên lao vào chị. Chị lại quật ngã được tên này. Nhưng bỗng thêm hai tên từ bóng tối nhô ra. Loạt tiểu liên lại vang lên bắn gục lũ phát xít.

        Tình hình rất căng trên đoạn tiểu đoàn của đại úy Phê-đô Bô-chơ- cốp. Bọn Đức cố đột phá vào sườn phải bị hở, nhưng trên đường xung phong của chúng đã có đại đội 3 bộ binh của thượng úy Goóc- bun-cốp án ngữ. Đại đội trưởng bị thương nặng vẫn tiếp tục chỉ huy. Những chuỗi tán binh Đức dày đặc tiến vào trung đội của thiếu úy Ra-min I-u xu-pốp. Trung đội phát hỏa. Xạ thủ đại liên bị hy sinh, và người con anh hùng của dân tộc Tác-ta, thiếu úy i-u-xu-pốp, đích thân nằm xuống bên khẩu đại liên. Dòng lửa liên tục quật ngã bọn phát xít cho đến phút cuối cùng trong cuộc đời người anh hùng. Hỏa lực đại liên của I-u-xu-pốp đã tiêu diệt 75 tên phát xít. Hàng ngũ địch bắt đầu hốt hoảng, rối loạn, các phân đội bộ binh chúng tôi đã có khả năng đầy lui đợt phản xung phong của địch.

[Giangtvx]

        Ở trung đoàn bộ bỉnh 1050, cũng diễn ra một trận đánh hết sức ác liệt. Một toán địch lớn đột nhập vào gần sở chỉ huy trung đoàn. Đại tá E-pa-ne-snhỉ-cốp và thiếu tá Cun-chi chỉ -huy đại đội tiểu liên, trung đội trinh sát xung phong vào bọn địch đã đột nhập. Một trận đánh bằng hỏa lực và giáp lá cà nổ ra trên điểm cao 250. Những loạt đạn ở trung đội hỏa lực của trung úy N. Ph. Bác-cốp gầm lên. Bức tường bộ binh Đức mỏng dần. Chiến sĩ tiểu liên, đoàn viên thanh niên I.P. Cu-snhi-a và đồng đội bắn vào bọn phát xít, yểm trợ cho trung đoàn trưởng. Không một tên địch nào lọt qua được đội hình chiến đấu của trung đoàn. A-lếch-xan-đrơ Prô-cô-phi-e-vích Ê-pa-ne- snhi-cốp bị thương. Các chiến sĩ tiểu liên đưa đồng chí ra khỏi khu vực chiến đấu và chuyển về sở chỉ huy trung đoàn. Thiếu tá Cun-chi cũng bị thương, Ê-pa-ne-snhi-cốp không cho ai báo với tôi rằng đồng chí bị thương. Thiếu tá Cun-chi kể lại: " Khi tôi cầm ống điện thoại lên, Ê-pa-ne-snhi-cốp gọi tôi lại gần. " Không nên - đồng chí nói - Tôi biết cậu muốn làm gì. Đừng nói gì cả vì An-tô-nốp hay Xa-phô-nốp sẽ lập tức đến chỗ chúng ta. Trận đánh đang ác liệt, ta đừng cản trở họ chỉ huy trận đánh ”. Bác sĩ của trung đoàn điều trị vết thương ngay tại chỗ. Máu đã cầm lại được một chút. Nằm trên tấm tăng, đại tá Ê-pa-ne-snhi-cốp vẫn tiếp tục chỉ huy trung đoàn.   

        Nguyên nhân duy nhất khiến bọn phát xít tiến công điên cuồng đến như vậy là sự sợ hãi. Sự sợ hãi dẫn chúng đến thẳng họng súng đại liên và pháo của chúng tôi. Dưới sự che chở của bóng tối, chúng định vượt ra khỏi cái "lò” chết. Trời đã sáng, nhưng chúng vẫn cứ dồn đến trước hàng phòng ngự của sư đoàn. Tôi quyết định cho xung phong vào cụm quân này từ phía sau trên đoạn giữa An-bi-na và Ba- di-en. Mệnh lệnh được truyền tới trung đoàn bộ binh 1052. Các đại úy V.A. Ê-mê-li-a-nốp và M.P. Bôi-sốp nhất tề cho tiểu đoàn mình xông lên. Các đại đội bộ binh bắt đầu chạy nhanh về phía trước. Khi phía sau bọn Đức vang lên tiếng súng và tiếng " Xung phong! ” như sấm thì trời đã sáng hẳn. Tôi báo cho Ra-đa-ép và Ê-pa-ne-snhi-cốp biết rằng đó là các tiểu đoàn bộ binh của trung đoàn 1052 đang xung phong từ phía sau. tiểu đoàn bên sườn trái của đại úy Ê-mê-li-a-nốp đột nhập làng An-bi-na. Các đơn vị của quân đoàn bộ binh 82 thuộc tập đoàn quân 37 cũng kịp tiến đến đấy.

        Sáng ngày 26, những lá cờ trắng bắt đầu lần lượt xuất hiện như theo một mệnh lệnh. Trời yên tĩnh. Sương mù buổi sớm và khói súng tan dần. Hàng dãy dài ô tô, pháo, xe kéo đỗ trên những con đường dã chiến. Trên sườn các điểm cao, trước chính diện của sư đoàn là hàng nghìn xác lính và sĩ quan Đức. Từng tốp lính mặc quân phục xanh, mang cờ trắng, kéo ra từ những lùm cây và hố sâu, rồi xếp thành hàng dọc. Đó là những tù binh.

        Trong nhật ký chiến đấu của sư đoàn bộ binh 301 có đoạn viết: "...Mặc dù bọn địch cố gắng hết sức thoát khỏi vòng vây, nhưng không đạt được kết quả ở bất kỳ chỗ nào; khắp nơi chúng gặp phải sự đề kháng ngoan cường của bộ đội ta. Cán bộ và chiến sĩ sư đoàn còn nhớ mãi trận đánh này. Đó là thời điểm triệt để tiêu diệt cụm địch bị bao vây. Hàng trăm chiếc xe đã bị phá hủy hay còn dùng được. Hàng chục khẩu pháo, hàng trăm đại liên, hàng nghìn khẩu súng trường và tiểu liên địch, hàng nghìn xác lính và sĩ quan Đức nằm ngổn ngang trên chiến trường, trong các thung lũng tây-nam Ba-di-en và tây-bắc An-bi- na. Không chỗ nào là không có hàng chục xác lính địch nằm ngổn ngang. Không một tên lính hay sĩ quan nào của quân đoàn 30 Đức thoát khỏi vòng vây. Cơ quan tham mưu quân đoàn 30 đã bị bắt”¹.

-------------------
        1. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho sư đoàn bộ binh 301, phiếu 492514, hồ sơ 1, tờ 99.

[Giangtvx]

        LỜI KỂ CỦA NHỮNG NGƯỜI THAM GIA TRẬN ĐÁNH

        ĐẠI tá Ê-pa-ne-snhi-cốp nằm trên tấm cáng bằng bạt trong xe. Chiếc xe dừng lại ở vùng ngoại vi nam Ba-di-en. Ê-pa-ne-snhi-cốp quay lại phía chúng tôi, mặt tái xanh, đôi mắt mệt mỏi. Chúng tôi tiễn người bạn chiến đấu của mình về hậu phương, về viện quân y, với hy vọng đồng chí sẽ khỏi và nhanh chóng trở về sư đoàn.

        Thiếu tá Ra-đa-ép cho bọn tù binh là sĩ quan tham mưu của quân đoàn 30 xếp hàng dọc ở sở chỉ huy của mình. Đồng chí đến báo cáo với tôi.

        - Bọn nào đấv? - Tôi chỉ vào bọn tù binh và hỏi Ra-đa-ép.

        - Các sĩ quan tham mưu quân đoàn 30, - Đồng chí trả lời.

        - Đồng chí tập hợp, được toàn bộ cơ quan tham mưu quân đoàn đấy chứ ?

        - Toàn bộ, thưa đồng chí đại tá! Riêng tên trung tướng Pô- xten, tư lệnh quân đoàn, là chúng tôi chưa tìm ra. Kia, tên sĩ quan Đức kia - Ra-đa-ép chỉ vào một tên Đức to lớn, tóc hung - nói rằng cho đến gần cuối trận đánh, tướng Pô-xten vẫn ở cùng ban tham mưu. Sau đó, hắn cùng tướng Đrốp-be trèo lên một chiếc xe tăng và tiến tới các đội hình đang xung phong.

        - Thế tham mưu trưởng quân đoàn đâu? - Xa-phô-nốp hỏi.

        - Đại tá Clau-xư đã bị chết ngay từ lúc bắt đầu trận đánh.

        Chúng tôi vòng qua khối tù binh, lên điềm cao 214, nơi có tiểu đoàn của đại úy I-sin phòng ngự. I-sin bình tĩnh báo cáo về trận đánh vừa qua. Người cựu phi công này đã trở thành một cán bộ chỉ huy có kinh nghiệm của bộ binh. Tôi khen ngợi thành tích chỉ huy tiểu đoàn trong chiến đấu của đồng chí và hạ lệnh cho thiếu tá Ra-đa-ép làm thủ tục đề nghị cho đại úy I-sin được phong lên thiếu tá và được Chính phủ khen thưởng.

        Trong số những sư kiện ở Môn-đa-vi, gian khổ nhất đối với sư đoàn chung tôi là trận đánh đêm 26 tháng 8. Tôi xin dẫn chứng bằng lời của những người đã tham gia.   

        Trung úy A-lếch-xây Đe-ni-xi-úc, cựu trung đội trưởng trung đội hỏa lực thuỏc tiểu đoàn pháo chống tăng nhớ lại: "Các trung đoàn của chúng tôi khép chặt vòng vây và tiến lên. Đại đội 2 của tiểu đoàn pháo chống tăng độc lập 337 cùng với đại đội trinh sát của sư đoàn phòng ngự trên các sườn điểm cao tây-nam Ba-di-en, gần bên phòng tham mưu sư đoàn. Sau một chặng hành quân khá dài, chứng tôi tiến vào làng lúc trời gần tối. Chúng tỏi được chỉ cho biết những vị trí phải chiếm lĩnh để phòng ngự ở ngoài bìa làng này. Chúng tôi bố trí pháo, đưa đến cho mỗi khẩu hai hòm đạn. Chừng 22 - 23 giờ gì đó, bộ đội ta dẫn hai tên tù binh đến. Chúng nói rằng ở làng bên có gần như toàn bộ sư đoàn bộ binh 300 của Đức đóng (chính là sư đoàn đã đối địch với chúng tôi ở bàn đạp Đơ-nhi-ét). Gần sáng, sư đoàn này sẽ vượt vòng vây qua làng chung tôi, tiến vào phía sau các trung đoàn ta. Chúng tôi cho giải hai tên tù binh này về phòng tham mưu sư đoàn, rồi tự thi hành những biện pháp cấp thiết đế tăng cường phòng ngự. Lập tức chúng tôi chuyển đạn đến, làm công sự cẩn thận cho pháo, đào chiến hào và hầm trú ẩn. Nói chung, mọi người làm việc hết sức khẩu trương. Đội cảnh giới chiến đấu của chúng tôi đặt ở phía trước đã báo hiệu địch tới gần. Chúng tôi dùng toàn bộ 4 khấu pháo bắn dọc theo thung lũng nơi bọn phát xít đang tiến. Đại liên và tiểu liên cũng lên tiếng. Có lẽ, phòng tham mưu sư đoàn đã cử đến cho chung tôi một đại đội tiểu liên. Trong lúc chiến đấu túi bụi, chúng tôi cũng không để ý rằng trời đã sáng, sương mù đã tan, và trước mặt chủng toi là một: cảnh tượng khủng khiếp. Lính tráng, xe cộ, đại bác, ngựa của địch nằm thành đống hỗn độn. Một số phân đội lẻ của Đức ra khỏi thung lũng và chạy về phía rừng, nơi có trung đoàn 1 của chúng tôi (trung đoàn bộ binh l050). Chứng tôi tiêu diệt bọn phát xít đang chạy. Lát sau mọi sự đều kết thúc. Sau trận đánh này, chúng tôi bắt dược rất nhiều tù binh, thu nhiều binh khí kỹ thuật, nhất là các xe".

        Còn đây là hồi ức của thương sĩ Ni-cô-lai Con-xtan-ti-nô-vích Ti- mô-sen-cô : "Tôi bắt đầu chặng đường chiến đấu của mình ở sông Đơ- nhi-ét. Là pháo thủ số 1 ở đại đội pháo chống tăng, hạ sĩ thuộc tiểu đoàn 1 bộ binh, trung đoàn bộ binh 1050.

[Giangtvx]

        Một hôm vào ban đêm, từ khắp các phía, họn Bức lao tới sở chí huy của trung đoàn 1050 (chúng muốn thoát khỏi vòng vây). Chúng rất đông, hơn một trung đoàn, có xe tăng và pháo. Các tiểu đoàn 1 và 3 bố trí thành đội hình chiến đấu ở phía trước. Lúc đó, tôi cùng với khẩu súng chống tăng và pháo thủ số 2 của tôi được phối thuộc cho phòng tham mưu sư đoàn. Ở sở chỉ huy còn có một khâu pháo 45 mi-li-mét và một trung đội tiểu liên. Trời nóng. Ban đêm quân Đức bò đến chỗ chúng tôi đông như kiến. Chúng tôi bắn thẳng vào mặt chúng. Lúc đó, ở sở chỉ huy trung đoàn bộ binh 1050 có đại tá Ê-pa-ne-snhi- cốp. Đồng chí bị thương nặng, Pa-ven Ca-ra. pháo thủ số 2 của tôi hy sinh. Lúc ấy, nếu ở sở chỉ huy trung đoàn không có khẩu pháo 45 mi-Ii-mét thì bọn Đức sẽ đè bẹp chúng tôi. Nhưng ở đấy đã có một khẩu đội dũng cảm, bắn đến đỏ nòng súng, bẳn thằng vào bọn phát xít, tiêu diệt nhiều tên, hạ một xe tăng. Tất nhiên tôi cũng đã giúp họ bằng khẩu pháo chống tăng của mình. Tôi không nhớ tên những chiến sĩ ấy, nhưng đó là một khẩu đội rất dũng cảm. Buổi sớm, khi trời hửng sáng, chúng tôi, ai còn sống, đều nhìn thấy trước mặt khoảng 20 - 30 mét trở lại, có nhiều xác chết và binh khí kỹ thuật bị phá hủy; bọn phát xít còn sống sót thì lẩn trốn ở thung lũng, trong các lùm cây. Và kia một thượng úy, cán bộ trinh sát của trung đoàn, tôi không nhớ tên, đang tới gần bọn Đức và dùng tiếng Đức buộc chúng đầu hàng. Một tên sĩ quan phát xít bắn vào đồng chí thượng úy, nhưng đồng chí chỉ bị thương. Bọn Bức liền bắn chết tên sĩ quan phát xít này và tới ba trăm tên xin đầu hàng”.

        Cựu tham mưu trưởng sư đoàn viết: "Trong trận đánh đêm, các đơn vị địch ở đoạn của sư đoàn 301, mặc dù chiếm ưu thế về số lượng, đã bị hoàn toàn đánh tan ”¹.

        M. U-đô-ven-cô, chiến sĩ cũ của sư đoàn bộ binh 301, đã tham gia trận giải phóng Môn-đa-vi, kể: "Những trận đánh ác liệt và đẫm máu ở "lò lửa” kéo dài mấy ngày liền. Sư đoàn bộ binh 301 tiến công ở phía đông-nam " lò lửa ” Ki-si-nhép giữa làng Gu-ra - Gôn-ben, Ba-di-en, Xác-ta-gan-be-ne, An-bi-na.

        Một trận đánh đêm lớn nổ ra ở Ba-di-en, nơi có sở chỉ huy sư đoàn. Ở bìa làng phía đông-nam chỉ có một đại đội công binh của chúng tôi phòng ngự mà có đến một tiểu đoàn quân Đức cùng hai xe tăng ập vào. Toàn thể cán bộ phòng tham mưu được tung ra chống trả đợt xung phong đêm của bọn Hít-le. Địch bị đẩy lui. Trận đánh đêm căng thẳng của sư đoàn đã kết thúc như vậy. Buổi sáng, bọn Đức đã bắt đầu xin hàng. Còn xung quanh, ở các vườn rau và vườn nho, trên các đường làng, ở các cánh đồng ngô, trên các sườn điểm cao, và ở bìa rừng, ngổn ngang những xe tăng, pháo, súng cối, ô tô, vũ khí và rất nhiều xác địch ”².

        Chiều 27 tháng 8, sức kháng cự của bọn địch bị vây ở đông Prút hoàn toàn bị bẻ gãy. Tuy nhiên, một cụm lớn quân địch vẫn lọt được sang phía tây-nam, qua đội hình chiến đấu của bộ đội tập đoàn quân 52, hòng vượt dãy Các-pát về Hung-ga-ri. Nhưng đến 29 tháng 8, cụm này cũng bị tiêu diệt hoàn toàn. Cuộc tiến công của hai phương diện quân đã hoàn thành. Cụm "Nam U-cra-in” của phát xít Đưc đã bị hoàn toàn đánh bại. Ru-ma-ni, bên phe Đức phát xít, đã bị loại khỏi chiến tranh. Bè lũ Hít-le bị mất một tên chư hầu. Cụm quân "Nam U-cra-in” bị đánh tan làm thay đổi tận gốc tình hình chiến lược ở vùng Ban-căng theo hướng có lợi cho quân đội Liên Xô. Sau khi hoàn thành việc giải phóng các vùng I-dơ-ma-in và Môn-đa-vi của Liên Xô, bộ đội phương diện quân chúng tôi đã quét sạch bọn xâm lược Hít-le khỏi các khu vực đông Ru-ma-ni và ngày 5 tháng 9 tiến đến biên giới giữa Ru-ma- ni và Bun-ga-ri. Các binh đoàn của phương diện quân U-cra-in 2 tiến nhanh qua những khu vực trung tâm và tây Ru-ma-ni tới các biên giới của Hung-ga-ri và Nam Tư.

-----------------------
        1. M. Xa-phô-nốp, Trận đánh đêm của sư đoàn bộ binh 301 ở Ki-si-nhép, tạp chí Lịch sử quân sự, 1964, số 8.

        2. M. U-đô-ven-cô, Trận đánh ở "Lò lửa", báo Ki-si-nhép buổi chiều, số ra ngày 21-8-1969.

[Giangtvx]

        NGHỆ THUẬT CHIẾN THẮNG

        Chiến công nảy sinh từ trong từng trận đánh lớn nhỏ được tổ chức một cách tài tình. Mỗi trận đánh khác nhau ở tính độc đáo, ở tư tưởng chiến thuật sâu sắc, ở ỷ đồ táo bạo. Chúng tôi chiếm Ben- đe-rư bằng cách tiến công ban đêm. Ac-ken-man, bằng đổ bộ đường biển. Va-xlưi, bằng đột kích chớp nhoáng của các binh đoàn xe tăng và bộ binh. I-át-xơ, bằng cơ động vu hồi của những binh đoàn xe tăng và những binh đoàn khác. Ki-si-nhép, bằng cách kết hợp cơ động vu hồi với đột kích từ chính diện.

        Trí sáng tạo và tinh thần tiến công cao thể hiên và bao trùm khắp nơi, ở khắp tất cả các khâu của bộ máy chiến đấu phức tạp. Toàn thể nhân dân Liên Xô đã giúp đỡ các lực lượng vũ trang thân yêu của mình trong cuộc tiến công vĩ đại. Trong những hoạt động thắng lợi của xe tăng, không quân, lục quân, hải quân, có phần nỗ lực lao động to lớn của toàn thể nhân dân Liên Xô anh hùng.

        Việc đánh tan cụm quân địch ở Ki-si-nhép đã phá vỡ những kế hoạch thâm độc của bọn đế quốc Anh - Mỹ nhằm xâm lược các nước Ban-căng và thiết lập ở đó những chế độ phân động chống lại nhân dân. Thắng lợi của ta đã làm thay đổi hẳn tình hình quân sự - chính trị ở cánh nam mặt trận Xô - Đức.

        Chiến thắng Môn-đa-vi là một sự kiện quân sự - chính trị to 1ớn của cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại. Trong lịch sử nghệ thuật quân sự Liên Xô, nó chiếm một vị trí quan trọng như một kiểu mẫu về chiến dịch bao vây và tiêu diệt cụm chiến lược địch với nhịp độ cao.

        Trong việc chuẩn bị và thực hiện chiến dịch này, có nhiều cái dộc đáo. Đồng thời với việc xây dựng chính diện bao vây bên trong, bộ đội ta phát triển tiến công vào Prút, tạo nên một chính diện bao vây bên ngoài cơ động. Việc đó làm cho kẻ địch mất khả năng tổ chức hiệp đồng giữa bọn bị bao vây với bọn đang hoạt động ở chính diện bên ngoài của chúng tôi và tạo ra những điều kiện thuận lợi để tiêu diệt bọn bị vây một cách có kết quả.

        Đặc điểm của chiến dịch này là phạm vi tiến hành rất lớn. Chiều rộng của chính diện tiến công là 450 - 500 ki-lô-mét. Đặc biệt là chiều sâu tiến quân của quân đội Liên Xô rất lớn : 700 - 800 ki-lô-mét. Ở những hướng quan trọng nhất, phải vượt chiều sâu này trong khoảng 20 ngày đêm. Trong quá trình chiến dịch, do kết quả của sự hiệp đồng có tổ chức, rõ rệt giữa bộ binh của phương diện quân U- cra-in 3 và hạm đội Biển Đen, ta đã khéo léo tiến hành việc cư động để bao vây cụm địch ở ven biển bằng cách vây một bên sườn trong khi sườn bên kia là biển.

        Đó là bằng chứng về nghệ thuật cầm quân tài giỏi và những phẩm chất đạo đức, phẩm chất chiến đấu ưu việt của toàn thể cán bộ và chiến sĩ quân đội Liên Xô. Lòng dũng cảm quên mình, sự kiên cường, bản lĩnh chiến đấu cao của các sĩ quan, hạ sĩ quan và chiến sĩ, tinh thần chiến đấu bất khuất và lòng tin kiên định vào thắng lợi của họ do Đảng Cộng sản giáo dục, đã chiến thắng.

        Một lần nữa, chiến dịch này thể hiện rõ tính hơn hẳn của chiến thuật Liên Xô trước chiến thuật dịch. Là một cán bộ chỉ huy sư đoàn, tôi cảm thấy rất rõ điều đỏ trong những trận đánh ở Ki-si-nhép.

        Bộ binh ta, người giải quyết mọi nhiệm vụ cơ bản của trận đánh, đã hoạt động với một nghệ thuật tài giỏi. Trong chừng mực nhất định, cái mới đối với chúng tôi là sư đoàn đã được sự tăng cường đáng kể của pháo binh, điều đó cho phép xây dựng những cụm pháo binh mạnh mẽ ở các trung đoàn thê đội 1 sư đoàn và một cụm pháo binh mạnh mẽ của sư đoàn. Mật độ pháo trên 1 ki-lô-mét đột phá chính diện là 220 khẩu.

        Việc chi viện bằng pháo binh cho bộ binh và xe tăng xung phong được thực hiện theo phương pháp màn đạn tiến dần. Phương pháp đó được tiến hành lần đầu tiên ở chỗ chúng tôi. Nhưng pháo binh chúng tôi đã hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc. Chúng tôi xây dựng hai cụm pháo binh. Hai cụm này lần lượt dựng và chuyển những " màn đạn ”, nghĩa là những màn ” đạn pháo vào tung thâm phòng ngự của địch. Đại tá Ni-cô-lai Phê-đô-rô-vích Ca-dan-sép, chủ nhiệm pháo binh sư đoàn, đã chỉ huy pháo binh đặc biệt xuất sắc.

        Những quả đạn pháo nổ tung ngay tại các chiến hào địch. Chiến sĩ và cán bộ đều thấy sức mạnh hỏa lực của pháo binh, do đó tinh thần càng được cổ vũ thêm. Cuộc tiến công vào toàn bộ tung thâm chiến dịch luôn luôn được pháo binh chi viện mạnh mẽ như vậy.

[Giangtvx]

        Cũng lần đầu tiên, sư đoàn chúng tôi được tăng cường xe tăng mạnh đến như vậy. Chúng tôi có một ít kinh nghiệm tổ chức hiệp đồng với các phân đội xe tăng và những kinh nghiệm đó đã giúp chúng tôi rất nhiều. Mỗi tiểu đoàn bộ binh ở các trung đoàn thuộc thê đội 1 được một đại đội xe tăng tăng cường. Khi đột phá khu vực phòng ngự chiến thuật của địch, các chiến sĩ xe tăng đã hoạt động như những xe tăng trực tiếp chi viện bộ binh, họ đã hoạt động tài tình, dũng cảm. Trong tung thâm chiến dịch, xe tăng chở trên mình các đại đội bộ binh đổ bộ. Nhờ thế, từ ngày tiến công thứ hai, chủng tôi dã có thể cơ động tới 30 ki-lô-mét/một ngày đêm.

        Các chiến sĩ xe tăng của lữ đoàn xe tăng độc lập 96 do đại tá Va- len-tin A-lếch-xê-e-vích Cu-li-ba-ben-cô chỉ huy đã để lại cho toàn thể cán bộ, chiến sĩ sư đoàn những kỷ niệm tốt đẹp về mình.

        Trong lúc xung phong, sư đoàn thường được hai trung đoàn máy bay cường kích thuộc tập đoàn không quân của tướng V.A. Xu-đét chi viện, còn khi phát triển chiến đấu ở tung thâm thì máy bay sẽ chi viện nếu có yêu cầu. Các phi đội cường kích của ta luôn luôn có mặt trên hệ thống phòng ngự của các sư đoàn phát xít, dùng bom và hỏa lực pháo tiêu diệt bọn xâm lược.

        Các đại đội, tiểu đoàn, trung đoàn bộ binh qua những trận này đã học xong " học viện dã chiến ” của mình một cách có kết quả: họ đã đỗ kỳ thi tốt nghiệp chiến đấu hiệp đồng binh chủng với "điểm ưu”. Cơ động chiến thuật được áp dụng rộng rãi trong chiến dịch này. Các phân đội và bộ đội bộ binh đã hiệp đồng chặt chẽ với xe tăng trong việc đột phá những khu vực phòng ngự chiến thuật. Những đợt sóng tán binh và xe tăng tiến mạnh sau những "màn đạn“ pháo binh đã đánh tan địch trong các chiến hào và lô cốt, không cho chúng kịp trở tay. Khi chiến đấu ở tung thâm chiến dịch, những đòn thọc sườn và vu hồi nhằm bao vây địch ở các điểm tựa là những hình thức cư động chiến thuật cơ bản.

        Chỉ những sư đoàn có nhiều kinh nghiệm chiến đấu mới đủ sức chuyển hẳn hướng tiến công của toàn bộ sư đoàn đi 180 độ. Và ngày 25 tháng 8, sư đoàn đã tiến hành một cách có tổ chức việc chuyển hướng tiến công này để tiến ra tuyến chiến đấu. Vòng vây xung quanh một cụm lớn quân địch đã khép kín. Trận đánh đêm với một lực lượng địch đông hơn hẳn là một kiểu mẫu về chủ nghĩa anh hùng tập thể của cán bộ và chiến sĩ sư đoàn bộ binh 301.

        Trong chỉ huy chiến đấu, cán bộ chỉ huy đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm phong phú trong việc tổ chức một trận đánh cơ động hiệp đồng nhiều binh chủng. Tất cả những điều đó có ý nghĩa to lớn đối với hoạt động chiến đấu tiếp sau của binh đoàn chúng tôi, nhưng ở trên một hướng chiến lược khác và trong những điều kiện chiến dịch hơi khác.

        Cuối tháng 8, Đại bản doanh Bộ Tổng tư lệnh tối cao rút toàn bộ tập đoàn quân xung kích 5 ra khỏi khư vực Ki-si-nhép để tung vào Vác- sa-va trên hướng trung tâm: hướng Béc-lin. Sư đoàn chúng tôi lại được đưa vào biên chế tập đoàn quân này và lại, như hồi tháng 8 năm 1943, phải hành quân một chặng đường hàng nghìn ki-lô-mét.

        Sư đoàn được rút về phía sau của phương diện quân U-cra-in 3 và chuẩn bị chờ lệnh điều động. Chúng tôi chấn chỉnh lại tổ chức. Lần thứ hai, trung đoàn bộ binh 1050 lại khuyết cán bộ chỉ huy. Chúng tôi đề nghị trung tá I-xư-khác I-đri-xô-vích Cu-me-rốp chỉ huy trung đoàn này. Gu-me-rốp đến sư đoàn chúng tôi từ hồi tháng 3, giữ chức tham mưu trưởng trung đoàn bộ binh 1054. ở chức vụ tham mưu trưởng này, Gu-me-rồp đã tỏ ra là một cán bộ dũng cảm, có trình độ và có nhiều sáng kiến. Trong trận đánh đêm ở An-bi-na, đồng chí đã tỏ ra xuất sắc, trong tình thế gay go đồng chí vẫn liên tục chỉ huy trung đoàn. Khi địch lọt vào sở chỉ huy, trung tá Gu-me-rốp cùng một đại đội tiểu liên lao lên xung phong và diệt hết bọn địch đột nhập. N.N. Ra-đa-ép đã nhận xét rất tốt về người tham mưu trưởng trung đoàn của mình. Đại tá Va-xi-li Ê-mê-li-a-nô-vích Sép-sốp đưực cử về làm sư đoàn phó của tôi, thay đại tá A.P. Ê-pa-ne-snhi-cốp.

[Giangtvx]

CHƯƠNG BỐN   

SỨ MẠNG GIẢI PHÓNG

         LỰC LƯỢNG DỰ BỊ CỦA ĐẠI BẢN DOANH

        Sau khi giải phóng Ki-si-nhép, tập đoàn quân xung kích 5 được tách khỏi phương diện quân U-cra-in 3 và sáp nhập vào lực lượng dự bị của Đại bản doanh Bộ Tổng tư lệnh tối cao. Các trung đoàn thuộc sư đoàn bộ binh 301 được yên tĩnh trong năm ngày. Dưới bầu trời tràn đầy nắng ấm, trong những dải rừng và khe núi ở Môn-đa-vi, các đơn vị chỉnh đốn lại tổ chức. Anh em bộ đội nhìn nhau, vui mừng cho chính bản thân mình và cho tất cả những người đã chiến đấu dũng cảm trên mảnh đất Môn-đa-vi và đã chiến thắng. Các đơn vi đều tiến hành sinh hoạt Đảng và Đoàn thanh niên Côm-xô-môn. Mọi người đều tưởng nhớ đến những anh hùng, đặc biệt sôi nổi khi anh em nhắc đến chiến công của đại tá Ê-pa-ne-snhi-cốp. Trong tất cả các đơn vị và các phân đội đều thảo luận, phân tích về chiến thuật.

        Ngày 29 tháng 8, tôi đi kiểm tra các đơn vị và hôm sau sư đoàn tập hợp theo lệnh báo động rồi tiến về ga Vê-xe-lưi Cút để kịp lên chuyến xe lửa quân sự.

        Lúc đi đường, biết bao nhiêu suy nghĩ, biết bao nhiêu hồi tưởng, hình ảnh của những trận chiến đấu đã qua lại hiện lên trước mắt. Cái gì đang chờ đón chúng tôi ở phía trước vậy? Kìa, ga Vê-xe-lưi Cút quen thuộc đối với chúng tôi kia rồi! Tại đây, trong những ngày đầu tháng 4, sư đoàn đã chiến đấu ác liệt với bọn xâm lược Đức. Thế mà hôm nay, đã là hậu phương an toàn rồi. Chứng tôi thanh thản lên tàu. Cũng ở đây, tôi gặp trung tướng Ni-cô-lai Ê-ra-xtô-vích Béc-da- rin, tư lệnh tập đoàn quân xung kích 5. Khi chúng tôi đã yên vị đâu đấy trong toa xe của phòng tham mưu sư đoàn thì trung úy Pô-nô-ma- ren-cô, sĩ quan trợ lý, báo cáo với tỏi rằng thủ trưởng tập đoàn quân đã tới.

        - Ở đâu ? - Tỏi hỏi.

        - Báo cáo, ở đằng kia - Đồng chí đó trả lời và chỉ tốp bộ đội đi mô tô đang dừng trong sân ga.

        - Thủ trưởng đâu rồi ? - Tôi hỏi đồng chí đi mô tô đứng đầu hàng, mặc bộ áo liền quần.

        Người đó quay lại phía tôi, bỏ mũ bit đầu và cười vui vẻ, thân mật.

        Ô, đúng là tướng Béc-da-rin rồi! ” - Tôi đoán vậy sau khi nhớ lại hội nghị của tướng Ph. I. Tôn-bu-khin, tư lệnh phương diện quân.

        - Thế là chúng ta đã làm quen với nhau rồi đấy, phải không đồng chí ? - Ni-côdai Ê-ra-xtp-vích nói.

        Tôi tự giới thiệu rồi báo cáo về việc sư đoàn lên tàu, nhưng chốc chốc lại đưa mắt nhìn chiếc mô tô với vẻ ngạc nhiên.

        - Đừng lấy làm lạ. Đây là một môn thể thao rất tuyệt. Mà đồng chí cũng là dân thể thao phải không ? - Trung tướng hỏi.

        - Vâng, đúng thế. Hầu như tất cả các môn thể thao tôi đều chơi, nhưng riêng môn này thì chưa thử.

        - Ồ, thế thì hãy thử lái dưới sự chỉ huy của tôi nào ! - Trung tướng nói và cười rất vui vẻ.

        Rồi tư lệnh tập đoàn quân đi quanh đoàn tàu chở đầy bộ đội và nói chuyện với anh chị em cán bộ, chiến sĩ. Đồng chí hỏi thăm cặn kẽ về tâm tư, nguyện vọng của bộ đội, cho ý kiến về cách tổ chức, về bảo đảm an toàn khi đi đường và cuối cùng lúc chia tay, đồng chí chúc chung tôi mạnh khỏe, lập công nhiều.

        Ngày 7 tháng 9, đoàn tàu quân sư chở bộ đội và vũ khí bắt đầu lên đường. Nó vượt nhanh qua những thảo nguyên miền Pri-che-nô- mô-ri-e, bỏ lại phía sau vùng cao nguyên Vô-lư-nô - Pô-dôn với những đồi thông và rừng sồi trùng điệp, chạy qua Ki-ép và sau đó quay về phía tây-bắc để đến Pô-le-xi-e và vùng đầm lầy Pin. Không kể ngày đêm, đoàn tàu chạy từ nam lên bắc rất nhanh rồi quành sang phía tây, vượt qua những cảnh hoang vu, đổ nát cửa các thành phố quen thuộc : Tu-chin, Spô-la, Pha-xtốp, Gi-tô-mia, Cô-rô-xten, Xác-nư, Cô-ven. Bộ đội đau lòng khi nhìn thấy dấu vết của ngọn lửa chiến tranh đã tràn qua đất U-cra-in này. Chúng tôi thề với nhau quyết trả thù bằng được  tất cả những tội ác tày trời của quân xâm lược. Ngày 20 tháng 9, chuyến tàu đầu tiên đổ bộ đội xuống ga Go-lô-ba ở phía đông thành Cô-ven¹. Sư đoàn tập trung trong rừng xung quanh điểm dân cư Gôn- chi - Brút và bước vào huấn luyện chiến đấu.

        Trong hội nghị các tư lệnh binh đoàn do hội đồng quân sự tập đoàn quân xung kích 5 triệu tập, tướng Béc-da-rin tuyên bố: Khi ở lực lượng dự bị của Đại bản doanh Bộ Tổng tư lệnh tối cao, cần phải sử dụng tối đa thời gian cho việc chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ to lớn và quan trọng. Đồng chí thông báo cho chúng tôi về tình hình mặt trận Xô - Đức và mặt trận phía tây, nơi quân đội đồng minh Mỹ - Anh đã tiến đến phòng tuyến " Dích-phrít”. Đồng chí còn nói thêm là Đại bản doanh chuẩn bị tập đoàn quân xung kích này nhằm hoạt động ở hướng chiến lược trung tâm, và những trận chiến đấu đang chờ đợi chúng tôi ở phía trước. Do đó, cần phải chuẩn bị người và binh khí kỹ thuật một cách chu đáo.

-----------------------
        1. Cục lưu trự Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho 333, phiếu 4885, hồ sơ 369, tờ 5.