Đường vào Béc-lin

[Giangtvx]

          
        MỘT CHIẾN DỊCH MẪU MỰC

         Tôi nghĩ rằng chiến dịch Vi-xla — Ô-đe, xét về quy mô và tính cơ động chiến dịch, rất đáng được hết sức quan tâm nghiên cứu. Nỏ là tinh hoa của nghệ thuật quân sự Xô-viết trong Chiến tranh giữ nước vĩ đại. Không phải ngẫu nhiên mà sau này Ph. Men-len-tin, nhà sử học quân sư Tây Đức nổi tiếng, lại viết: " Cuộc tiến công của Nga đã phát triển với sức mạnh và tốc độ chưa từng thấy... Không thể nào miêu tả được hết những gì đã xảy ra giữa hai con sông Vi-xla và Ô-đe trong những tháng đầu năm 1945. Châu Âu chưa từng biết đến một điều tương tư như vậy, kể từ ngày đế quốc La Mã sụp đổ”¹.

        Mục đích của chiến dịch là đánh tan quân địch đối chiến, hoàn thành giải phóng Ba Lan và tạo điều kiện để tiến công vào Béc-lin. Ý định của ta là giáng những đòn sâu vỗ mặt để chia cắt cụm quân địch và tiêu diệt chúng từng phần một. Ta định dùng một phần lực lượng bao vây và tiêu diệt các cụm lực lượng riêng lẻ ở khu vực Vác-sa-va, Ra-đôm, Sít-lê-vít. Chiến dịch này là nơi thể hiện rất rõ tất cả những vấn để cơ bản của cách tổ chức và tiến hành cơ động chiến dịch và cơ động chiến thuật. Đặc điểm của chiến dịch là đột phá khu vực phòng ngự chiến thuật của địch bằng các binh đoàn bộ đội hợp thành với nhịp độ rất cao. Có được thắng lợi này là do hỏa lực pháo binh mạnh liên tục, bộ binh và xe tăng đột kích mãnh liệt, các binh chủng luôn luôn hiệp đổng tác chiến.

        Tham gia vào cuộc đột phá của tập đoàn quân xung kích 5, trung tâm của đội hình chiến dịch ở hướng đột kích chủ yếu của phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 tại bàn đạp Mác-nu-sép, có cụm cơ đông của phương diện quân là tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2. Tập đoàn quấn này với biên chế đầy đủ, trên một chính diện rộng đã vào đột phá và tiến được rất nhanh tới 80 ki-lô-mét, rồi tới khu vực Xô-kha-chép và cắt ngang đường rút lui của cụm Vác-sa-va của địch.

        Trong ký ức của tôi vẫn còn giữ lại cái cảnh mà tôi quan sát thấy được từ sở chỉ huy của mình sáng 15 tháng 1: sư đoàn đang chiến đấu ở sườn phải hở của tập đoàn quân ở phía bắc Le-kha-ni-se, các sư đoàn thuộc thê đội 1 của tập đoàn quân xung kích 5 đang chiến đấu ở hướng tây, các khối xe tăng của tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2 tiến vào bàn đạp và vận động hùng dũng về phía tây mù mịt xa xăm trong địa bàn chiến dịch rộng bao la.

        Một điều rất đáng học tập nói theo là cuộc truy kích. Từ sáng 16 tháng 1, chủ lực của tập đoàn quân xung kích 5 chuyển sang truy kích gấp, tung về phía trước những chi đội cơ giới hóa của các quân đoàn, sư đoàn bộ binh và một chi đội đặc biệt mạnh của tập đoàn quân. để lại phía sau mình những đơn vị đồn trú riêng lẻ của địch, bộ đội Xô- viết tiến nhanh về phía tây.

        Những sư kiện xảy ra trong vòng năm ngày là thắng lợi của nghệ thuật cầm quân của các tướng soái Liên Xô và thắng lợi của chủ nghĩa anh hùng tập thể của bộ đội ta. Cuộc tiến công thần tốc về phía trươc của phương diện quân Be-lô-ru-xỉ 1 diễn ra đồng thời với việc tiêu diệt các cụm lực lượng Vác-sa-va, Pô-dơ-nan và đông Pô-me-ran đáng được nghiên cứu kỹ như một kinh nghiệm vẫn chưa mất giá tri ngay cả trong hoạt động chiến đấu hiện đại của bộ đội.

        Trong việc chọn các hướng đột kích chủ yếu cho các phương diện quân cũng như trong việc tập trung binh lực và binh khí ở các hướng đó mà vẫn tuân thủ được các biện pháp nguy trang nghi binh chiến dịch —chiến thuật, ta thấy rõ cả một nghệ thuật tài tình. Ở các đoạn đột phá, ta đã tạo ra được ưu thế về binh lực và binh khí so với kẻ địch đối chiến. Điều này được minh họa qua bảng dưới đây :

So sánh lực lưọmg ở đoạn đột phá của tập đoàn quân xung kích 5
ngay 14 tháng 1 năm 1945 (đoạn đột phà dài 7 ki-lô-mét)²

---------------------
          I.X. Cô-nhi-ép, Vi-xla — Ô-đe — Nây-xe, Báo "Sao đỏ"   14-1-1970.

        2. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho 333, phiếu 4885, hồ sơ 369, tờ 45.        

[Giangtvx]

   
        Để tạo ra ưu thế về lực lượng như vậy ở đoạn đột phá, cần có quyết tâm táo bạo của tư lệnh tập đoàn quân N.E. Béc-da-rin : bằng cách chịu để yếu các đoạn khác trên chính diện của tập đoàn quân, ta đã tập trung được binh lực và binh khí thành một đòn đột kích duy nhất, mãnh liệt ở hướng chủ yếu.

        Muốn hiểu đúng được ý nghĩa của ưu thế đó, cần phải tính đến sự chuẩn bị và tình trạng hệ thống phòng ngự cửa địch Ở giai đoạn chiến đấu lúc bấy giờ. Quân Đức, cho đến đầu năm 1945, đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm tổ chức và tiến hành phòng ngự. Tất cả các tuyến phòng ngự đều xây dựng một hệ thống phòng ngự theo chiều sâu, có nhiều lớp, nhiều dải, có chiến hào và các điểm tựa cũng như pháo đài lớn. Ngoài ra rừng cây và các vật chướng ngại nước cũng tạo điều kiện thuận lợi để tiến hành phòng ngự.

        Để đột phá hệ thống phòng ngự mạnh, ta cần phải tạo ra lực lượng đột kích mạnh. Chúng tôi đã thể nghiệm tất cả những điều đó qua kinh nghiệm bản thân trong các trận đánh giáp lá cà ở các chiến hào sâu. Chúng tôi cũng biết bọn phát xít đã chống cự điên cuồng ra sao. Nhưng rồi bị quân ta đánh, hệ thống phòng ngự của Đức vẫn đổ sụp.

        Hành động chiến thuật của các tiểu đoàn, trung đoàn và sư đoàn đã diễn ra ở một trình độ cao cường. Tôi thường nhìn thấy phần lớn toàn cảnh của chiến trường. Các đơn vị bộ binh được xe tăng chi viện trực tiếp, trong khi pháo binh bắn mãnh liệt, đã nhanh chóng giải quyết các trận địa phòng ngự. Nếu nhìn nhận vấn để như vậy thì ta thấy hành động chiến đấu của sư đoàn bộ binh 301 đã để lại rất nhiều tấm gương tốt.

        Đặc biệt đáng chú ý là cuộc tiến công ngày 14 tháng 1. Đột phá dải phòng ngự chính bằng thê đội 1 của sư đoàn và xoay trung đoàn ở sườn phải về phía Bu-đư —Gơ-gie-gô-giép-xke, đánh bại các cuộc phản kích liên tục của địch, vượt sông Pi-li-sa bằng sức mạnh, tung thê đội 2 của sư đoàn vào chiến đấu —tất cả những sư việc đó đã diễn ra như một chuỗi hành động có suy tính, rất lô-gích và thống nhất.

        Mỗi trận đánh đều có đặc điểm riêng. Sư đoàn gặp một trận đánh trong rừng ác liệt. Cũng giống như ở trên sa mạc hay trên biển, ở trong rừng thậm chí ban ngày cũng phải luôn luôn định phương hướng để không đi trệch hướng của mình. Chưa hết, còn địch xuất hiện bất ngờ trong hệ thống chiến hào hoặc trong các điểm tựa, những đòn đột kích vỗ mặt bất ngờ và rất hiểm.

        Trong điều kiện đó, đội hình chiến đấu của các phân đội và đơn vị, thậm chí cả trong quá trình tiến công thần tốc cũng phải luôn luôn sẵn sàng đánh trả địch phản kích bằng phương thức "vỗ mặt”.

        Trong tháng 1 năm 1945, đối với chúng tôi, hành động ban đêm đã trở thành thông thường. Ngày 15 và 16 tháng 1, trên các điểm cao ở phía bắc Le-kha-ni-se và Bi-xcu-pi-se, cả sư đoàn đã đánh một trận sống mái trên một chính diện rộng để đẫy lùi bọn bộ binh và xe tăng địch phản kích.

        "Chủ nghĩa anh hùng tập thể” —những từ trang trọng đó hoàn toàn đúng với toàn thể cán bộ, chiến sĩ của sư đoàn.

        Trình độ chiến thuật cao luôn luôn thể hiện trong các hành động chiến đấu của toàn thể quân đoàn bộ binh 9. Ở đây cần phải đặc biệt nêu lên sự thực hiện xuất sắc việc đưa thê đội 2 của quân đoàn vào chiến đấu, sau khi chính diện của sư đoàn bộ binh 301 đã quay về phía sườn. Thê đội 2 của quân đoàn không được đưa vào chiến đấu để đột phá thêm hệ thống phòng ngự chiến thuật, như vẫn làm trong các chiến dịch trước, mà được đưa vào để phát triển tiến công.

        Pháo binh ta cũng tỏ rõ trình độ nghệ thuật chiến đấu cao. Mật độ và cách bố trí lực lượng pháo binh khi đột phá hệ thống phòng ngự trận địa sâu nhiều lớp của địch là hoàn toàn có cơ sở. Ở đoạn đột phá của tập đoàn quân xung kích 5 (dài 7 ki-lô-mét) có 1.907 khẩu, tính ra là 272,5 khẩu trên 1 ki-lô-mét chính diện. Mật độ pháo binh cao trong chiến dịch này cho phép tạo ra các cụm pháo binh trung đoàn có biên chế đầy đủ, trung bình 60 khẩu cho 1 trung đoàn bộ binh, và tạo ra các cụm pháo binh sư đoàn có khả năng chi viện mạnh mẽ cho bộ binh. Ta cũng xây dựng được các cụm pháo binh quân đoàn và tập đoàn quân rất mạnh. Mật độ pháo binh cao cho phép đi cùng cuộc tiến công của các đơn vị bộ binh bằng phương pháp màn đạn tiến dần.

        Khi đột phá phòng ngự và truy kích địch, xe tăng đóng một vai trò quan trọng. Địa hình mà xe tăng đi được trong dải tiến công của tập đoàn quân xung kích 5 chỉ nằm ở phía trước quân đoàn bộ binh cận vệ 26. Bởi vậy, tất cả các đơn vi xe tăng đều được tăng cường cho các sư đoàn của quân đoàn này.

        Điều đó cho phép tạo ra mật độ 30 xe tăng trên 1 ki-lô-mét chính diện. Trong việc chi viện trực tiếp cho bộ binh, xe tăng đã tỏ ra là đắc lực và trở thành điều cực kỳ cần thiết trong tác chiến của bộ binh.

        Khi hoạt động trong rừng, chúng tôi đã được các phân đội công binh kỹ thuật tăng cường giúp đỡ rất nhiều. Chiến đấu trong đội hình các phân đội và các đơn vị bộ binh, các phân đội công binh tiến công các ụ bằng gỗ cây, các vật chướng ngại, gỡ mìn và cùng với các đơn vị bộ binh tham gia tiến công vượt sông ở khu vực Le-kha-ni-se. Các phân đội này đã đóng vai trò quyết định trong việc tăng cường cầu để xe tăng của tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2 qua sông Pi-li-sa dễ dàng.

        Trong việc bảo đảm cho bộ đội đột phá tiến công nhanh, công tác đảng, công tác chính trị ở các đơn vi, các phân đội cũng có một vai trò to lớn. Các cơ quan chính trị, các tổ chức đảng và đoàn đã giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ của tập đoàn quân chủ nghĩa anh hùng, tính kiên cường, lòng trung thành vô hạn với những lý tưởng của chủ nghĩa xã hội, lòng yêu Tổ quốc Xô-viết. Tất cả các phẩm chất đạo đức, phẩm chất chiến đấu ấy đã bộc lộ đầy đủ trong chiến đấu.

[Giangtvx]

Chương 5
        
TRẬN BÉC-LIN

        MÙA XUÂN TRÊN SÔNG Ô-ĐE

        Sau những trận đánh đẫm máu hồi tháng 2 trên bờ tây sông Ô-đe, sư đoàn bộ binh 301 được điều về bờ đông và tập kết ở những cánh rừng tây và bắc Béc-van-đe. Sở chỉ huv sư đoàn bố trí ở ngoại vi thành phố. Tuyến bắc Béc-van-đe lại được giao cho sư đoàn chúng tôi. Chúng tôi chỉ tiến hành trinh sát thực địa cùng các cán bộ chỉ huy chứ không điều các đơn vi đến đấy.

        Việc yểm trợ sườn phải của tập đoàn quân vẫn do hội đồng quân sự bộ tư lệnh quân đoàn bộ binh 9 lo như trước. Và quả thật cũng đã có cái để lo. Bên bờ phải sông Ô-đe, cụm quân Đông Pô-mê-ra-ni vẫn đe dọa chúng tôi từ phía bắc. Không ai có thể đảm bảo rằng một ngày nào đó cụm quân nàv sẽ không đột kích dọc theo toàn bộ bờ đông sông Ô-đe, tiến công vào sư đoàn chúng tôi.

        Những ngày đầu tháng 3 đã tới. Tuyết gần như đã tan hết. Chỉ dưới những bóng cây rừng rậm rạp và những vực sâu thẳm là còn những hòn đảo băng nhỏ đen sạm: Mùa xuân đã tới trên đất Đức. Cánh đồng bắt đầu xanh. Những cánh đồng tràn ngập mùi thông tươi mát. " Một mùa xuân chiến thắng! ” —Chiến sĩ chúng tôi nói với nhau như vậy khi thấy ngày kết thức chiến tranh đã tới gần.

        Các trận đánh vẫn đang sôi động ở phía bắc, ở Pô-mê-ra-ni, còn chúng tôi thì bắt đầu chuẩn bị cho cuộc tiến công Béc-lin. Bây giờ mọi người đều hiểu rõ rằng họ đang chuẩn bị đánh một đòn cuối cùng vào hang ổ của con thú dữ phát xít. Hội đồng quân sự tập đoàn quân xung kích 5 nhắc nhở cán bộ chỉ huy các sư đoàn khẩn trương chuẩn bị cho những hành động quân sự trên hướng đột kích chủ yếu vào Béc-lin. Sau khi đánh giá kinh nghiệm chiến đấu của sư đoàn trong những trận vừa qua, đặc biệt là trong các chiến dịch I-át-xơ — Ki-sĩ-nhép và Vi-xla —Ô-đe, chúng tôi rút ra những ưu điểm, khuyết điểm và bắt tay vào công việc.

        Ngày 6 tháng 3 là ngày đặc biệt trọng đại đối với sư đoàn. Do thành tích chiến đấu trên sông Vi-xla khi đột phá từ bàn đạp Mác-nu- sép, khi phát triển tiến công tới sông Ô-đe và chiếm lĩnh bàn đạp Ki- u-xtrin, sư đoàn bộ binh 301 được tặng thưởng huân chương Xu-Vô- rốp hạng hai. Hai mươi mốt chiến sĩ và cán bộ lập chiến công anh dũng đã được tặng danh hiệu cao quý : Anh hùng Liên Xô. Đây là danh sách của họ : trung sĩ Ni-cô-lai Đơ-mi-tơ-ri-e-vích Ba-đơ-đu-rép, đại úy A-lếch-xan Phê-đô-rô-vích Bô-gô-mô-lốp, thiếu tá Va-xi-li A-lếch- xan-đrô-vích Ê-mê-li-a-nốp, hạ sĩ Ghen-na-đi Ni-cô-la-e-vích Vô-rô-si-lốp, đại úy Va-xi-li Xte-pa-nô-vích Gô-lô-vin, trung sĩ I-u-ri Pan-cra-ti-e-vích Bô-rot, trung sĩ I-van Ti-khô-nô-vích I-va-nốp, trung sĩ A-sơ-khác-béc Xác-ki-rô-vích Ca-da-ri-an, đại úy Pa-ven Xa-mui-lô-vích Cô-va-lép-xki, trung úy Ghê-ra-xim Gri-gô-ri-e-vích Cô-rô-lốp, trung sĩ Vích-to Pê-tơ- rô-vích Cu-dơ-ne-xốp, đại úy I-van Mích Cu-xtốp, binh nhì Ni-cô-lai Xte-pa-nô-vích Mác-kê-tốp, đại úy Xa-ga-đát Cô-gie-khô-mê-tô-vích Nua- ma-ơôm-be-tốp, đại úy Ni-cô-lai Va-xi-li-e-vích Ô-be-rem-chen-cô, trung tá A-lếch-xan I-va-no-vích Pê-scốp, trung sĩ I-van Prô-cô-phi-e-vích Pri-khốt-cô, trung sĩ I-van Ni-cô-la-e-vích Plô-khích, đại úy Va-xi-li An-tô-nô-vích Tư-skê-vích, binh nhì Vla-đi-mia Ê-phi-mô-vích Scô- pen-cô. Tôi cũng được phong danh hiệu này.

        Trong những buổi hội họp và mít tinh, chiến sĩ và cán bộ đã bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với Bộ Tổng tư lệnh tối cao, Chính phủ và Đảng đã đánh giá cao chiến công của chúng tôi. Chúng tôi xin thể sẽ tiếp tục đánh bại bọn phát xít xâm lược.

        Trong giờ phút phấn khởi, chúng tôi cũng không quên những cán bộ và chiến sĩ đã ngã xuống chiến trường, hiến dâng cuộc đời mình cho sự phồn vinh của Tổ quốc. Toàn thể sư đoàn thương cảm sâu sắc những Anh hùng Liên Xô đã hy sinh : đại úy A-lếch-xan Phê-đô-rô-vích Bô-gô-mô-lốp, đại úy Pa-ven Xa-mui-lô-vích Cô-va-lép-xki, binh nhì Ni- cô-lai Xtê-pa-nô-vích Mác-ke-lốp. Chúng tôi cũng nhớ tới các đồng chí bị thương đã được chuyển từ bàn đạp Ô-đe về quân y viện. Đó là các Anh hùng Liên Xô : đại úy Va-xi-li An-tô-nô-vích Tư-skê-vích, trung sĩ Ni-cô-lai Bơ-mi-tơ-ri-e-vích Ba-dơ-đư-rép

        Trong ngày hội trong thể này, bộ tư lệnh và phòng chính trị sư đoàn đã lập một danh sách những cán bộ, chiến sĩ chiến đấu anh dũng         ở bàn đạp Ô-đe và gửi lên cục tham mưu, quân đoàn đề nghị tặng thưởng danh hiệu Anh hùng Liên Xô : Ni-cô-lai Phê-đô-rô-vích Bác-cốp, A-lếch-xan A-lếch-xê-e-vích Ô-pa-lép (truy tặng), Phê-đô An-tô-nô-vích Be-re-xtô-vưi, Pi-ốt A-lếch-xan-đrô-vích Chi-i-a-nép. Tất cả những chiến sĩ đó ít lâu sau đều được tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô.

        Công việc huấn luyện chiến đấu bắt đầu. Từ khắp các nơi trong nước, những đoàn tàu chở binh khí kỹ thuật đang lao nhanh về phía chúng tôi. Chung tôi không kịp để ý đến mùa xuân. Bắt đầu những buổi diễn tập chiến thuật đại đội, tiểu đoàn. Và ở đây, trên đất Đức, tất cả những cánh đồng, những khu rừng và thành phố Béc-van-đe đều biến thành thao trường và bãi bắn. Việc huấn luyện chiến đấu được tiến hành ngày đêm. Những đề tài diễn tập chủ yếu được soạn thảo : "Chiến đấu ở điểm dân cư lớn”, "Chiến đấu trong rừng”, "Vượt sông và kênh bằng sức mạnh ”.

[Giangtvx]

        Trong thời kỳ huấn luyện, công tác giáo dục chính trị cho bộ đội rất được chú ý. Trong kho kinh nghiệm chiến tranh phong phú, chung tôi biết rằng tiếng nói của Đảng là một sức mạnh mãnh liệt. Tất cả các cán bộ chỉ huy và cán bộ chính trị được tôi luyện trong chiến đấu đều hiểu rõ điều đó. Cán bộ phòng chính trị sư đoàn, cán bộ chính trị các bộ đội và phân đội thường xuyên đi sâu, đi sát quần chúng. Chúng tôi .tiến hành hội nghị cán bộ chính trị, họp các tổ chức đảng và thanh niên bàn về nhiệm vụ của đảng viên và đoàn viên trong trận chiến đấu sắp tới, nhiệm vụ giáo dục bộ đội thực hiện nghĩa vụ của mình trước nhân dân, trước Đảng và trước tổ quốc. Các đảng viên cán bộ chính trị Gu-giốp, Su-ske-rít-đe, Pốt-goóc-bun-xki, Đa-vư-đốp, A-li-mốp, A-va-ki-an và nhiều người khác là chiến sĩ cũ của sư đoàn đã trao đổi kinh nghiệm với các cán bộ chính trị trẻ làm công tác ở các đại đội và tiểu đoàn.

        Hội đồng quân sư tập đoàn quân xung kích 5 tổ chức Đại hội liên hoan các Anh hùng Liên Xô của tập đoàn quân. Đó là một sự kiện lớn trong sinh hoạt của tập đoàn quân và để lại ấn tượng suốt đời cho mỗi chúng tôi. Các anh hùng của tập đoàn quân quang vinh xin thề từ nay trở đi sẽ luôn luôn có mặt ở hàng đầu trong cuộc tiến công vào. Béc-lin của quân đội Liên Xô. Tòa soạn báo sư đoàn cũng đóng góp nhiều công sức vào công tác tổ chức, thông tin và giáo dục. Phụ trách tờ báo dầu tiên là thiếu tá N.P. Gie-le-đơ-ni-ắc, sau đó là thiếu tá A.v. Ki-di-lốp. Đại úy M.v. Séc-xtơ-bi-tốp, biên tập viên của báo, mới đây có gửi cho tôi một bức thư kể nhiều chuyện cụ thể về công tác của tòa soạn. Thí dụ trong thư có kể rằng nhóm tiền phương gồm P. Ca-ra-van, chiến sĩ tiểu liên Ni-cô-lai Di-ma và đại úy Séc-xtơ-bi-tốp đã có mặt ở đội hình chiến đấu các tiểu đoàn và trung đoàn bộ binh. Tổng biên tập, thư ký tòa soạn và toàn thể cán bộ ấn loát đều ở cùng bộ phận hậu cần của sư đoàn. Tài liệu viết cho báo được chuyển qua quân bưu dã chiến, các cán bộ y tế, những chiến sĩ tải thương, cùng với việc chuyển đạn. Hầu như mỗi đại đội, mỗi tiểu đoàn đều đào tạo thông tin viên quân đội ; họ chuyển bài viết của minh qua các quân bưu. qua các cán bộ chính trị.

        Nhờ thế, phóng sư chiến đấu được gửi về tòa soạn một cách nhanh chóng, kịp thời. Tờ báo ra đều đặn và giới thiệu được mọi sư kiện trong cuộc sống, chiến đấu cho các chiến sĩ. Báo thường kể về vai trò chủ đạo của các đảng viên và đoàn viên trong chiến đấu, về tinh thần anh dũng của các chiến sĩ các bộ đội và phân đội. Không chỉ bằng súng đạn, mà cả bằng những dòng chữ nóng bỏng trên báo chí, chúng tôi đánh vào kẻ thù hung ác nhất của loài người — chủ nghĩa phát xít.

        Công việc của tòa soạn trong thời kỳ chiến dịch Vi-xla — Ô-đe là một trong những thí dụ về việc tòa soạn tham gia những trận đánh của sư đoàn. Đêm trước hôm đột phá phòng ngự địch ở căn cứ Mác-nu-sép, tòa soạn chuyển qua sông Vi-xla và đóng ở một căn nhà hầm lớn, gần các trận địa pháo. Phòng ngự địch vừa bị chọc thủng, các biên tập viên liền xuống ngay đội hình chiến đấu của trung đoàn bộ binh 1054, lúc ấy đang tiến công ở thê đội 1, để bắt được nhịp thở của trận đánh. Bài phóng sự về chiến công anh dũng của tiểu đoàn 2 bộ binh do thiếu tá A.Đ. Pê-re-pe-li-sưn chỉ huy lập tức được gửi về tòa soạn. Sau đó, diễn biến trận đánh khi vượt sông Pi-li-sa (nhánh sông Vi-xla) bằng sức mạnh được kể lại cụ thể. Tinh thần anh dũng của trung sĩ A-sơ-khác-béc Ca-da-ri-an, thượng sĩ I-van I-va-nốp, đại úy Xa-ga-đát Nua-ma-gôm-bê-tốp, thiếu tá Vla-đi-mia I-sin, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 3 bộ binh và của nhiều người khác đã được viết lên báo. Trong báo có câu chuyện về trận vượt sông Ráp-ca và trận đánh chiếm thành phố Lô-vích của sư đoàn chúng tôi, về chí kiên cường của các chiến sĩ bâo vệ căn cứ Ô-đe.

        M.v. Séc-xtô-bi-tốp nói đứng : toàn thể cán bộ, chiến sĩ sư đoàn đều yêu mến tờ báo của mình và nóng lòng mong đợi những số báo mới.

        Tháng 3 năm 1945, bộ đội tập đoàn quân xung kích 5 đã giải quyết những nhiệm vụ phức tạp trong việc chuẩn bị cho trận Béc-lin và đồng thời giữ vững, rồi mở rộng bàn đạp Ô-đe. Sau khi bố trí lại lực lượng và bỗ sung đạn dược, quân đoàn bộ binh 32 do tướng Đ.X. Gie-be-rin chỉ huy, ngày 6 tháng 3 đã bắt đầu tiến công pháo đài và thành phố Kỉ-u-xtrin¹. Ngày 12 tháng 3, trong một trận xung phong, quyết định, quân đoàn đã chiếm được pháo đài và thành phố Ki-u-xtrin.

-------------------
          1. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho 333, phiếu 4885, hồ sơ 369, tờ 131.

[Giangtvx]

   
        Ngày hôm sau, hội đồng quân sự phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 ra huấn lệnh giao nhiệm vụ cho hai tập đoàn quân mở rộng bàn đạp tiến về phía tây Ki-u-xtrin.

        "Từ sáng 20-3-1945, tập đoàn quân xung kích 5 phải dùng hai sư đoàn bộ binh và các đơn vị tăng cường chuyển sang tiến công với nhiệm vụ đột phá phòng ngự địch ở đoạn : Ghen-smác, An-tơ — Blây- en và giáng đòn đột kích chủ yếu vào Gôn-sốp, đòn phụ từ An-tơ — Blây-en vào Goóc-gát chiếm khu vực Ghen-smác, Gôn-sốp, Cu-bri-úc- ken — Phoóc-stát, sau đó chuyển sang phòng ngự tuyến điểm cao 16,3, điểm cao 10,3, Gôn-sốp.

        Từ sáng 20-3-1945, tập đoàn quân 8 dùng hai sư đoàn bộ binh và các đơn vị tăng cường chuyển sang tiến công với nhiệm vụ đột phá phòng ngự địch ở đoạn : Goóc-gạt, các căn nhà độc lập (cách Rát-stốc 1 ki-lô-mét về phía bắc), và giáng đòn đột kích chủ yếu vào Gôn-sốp, còn đòn phụ từ khu vực ngoại vi Kít-sơ theo hướng tây-bắc, chiếm khu vực : bộ phận tây nam Ki-u-xtrin (giữa sông Vác-ta và Ô-đe), Goóc- gát, Gôn-sốp, An-tơ — Tu-khen-ban và chuyển sang phòng ngự ở tuyến Gôn-sốp, An-tơ — Tu-khen-ban, Kha-te-nốp.

        Các tập đoàn quân phải báo cáo :

        a) Về quyết tâm tiến công hồi 12 giờ 00 ngày 17-3-1945.

        b) Về khả năng sẵn sàng chiến đấu của bộ đội hồi 16 giờ 00 ngày 19-3-1945.

        Tư lệnh phưưng diện quân                      Ủy viên hội đồng quân sự
             Nguyên soái Liên Xô                                Trung tướng
                      Giu-cổp                                              Tê-lê-ghin

                                           Tham mưu trưởng
                                             Thượng tướng
                                                 Ma-li-nin »¹

        Trước cuối tháng 3, bộ đội các tập đoàn quân xung kích 5 và cận vệ 8 đã tiến hành những trân đánh ác liệt để mở rộng bàn đạp.

        Ngày 22 tháng 3, các đơn vị của quân đoàn bộ binh 32 thuộc tập đoàn quân chúng tôi và quân đoàn bộ binh cận vệ 4 thuộc tập đoàn quân cận vệ 8 gặp nhau ở khu vực cầu qua sông Sơ-trôm, bao vây địch ở khu vực Cu-bri-úc-ken Phoóc-stát và ở ngoại ô tây-nam thành phố đó, có pháo đài ở giữa hai sông Vác-ta và Ô-đe.

        Những trận đánh này mang tính chất khốc liệt. địch dùng những lực lượng lớn đột kích ra từ khu vực Gôn-sốp nhằm giải tỏa cho cụm quân của chúng bị vây. Trước nguy cơ đó, tướng Béc-da-rin buộc phải điều một sư đoàn dự bị đến bàn đạp. Tất cả các cuộc phản kích của địch đều bị đánh tan. Ngày 30 tháng 3, cụm quân địch bị vây ở khu vực Cu-bri-úc-ken Phoóc-stát giữa hai con sông đã bị tiêu diệt.

        Kết quả : đã tạo được một bàn đạp chung có chính diện tới 45 ki-lô-mét và tung thâm đến 10 ki-lô-mét. Chính từ bàn đạp này, bộ đội cụm quân xung kích thuộc phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 nhằm hướng Béc-lin thẳng tiến².

        Việc chuẩn bị chiến dịch tiến công Béc-lin xảy ra trong điều kiện mà giới ngoại giao bí mật của các cường quốc phương Tây đang tiến hành những cuộc thương lượng không chính thức về khả năng của một thế giới biệt lập. Nguyên soái Liên Xô G.C. Giu-cốp kể : "I.v. Xta-lin biết rằng thời gian gần đây bọn đầu sỏ phát xít đang tích cực hoạt động để tìm cách hội đàm riêng với các chính phủ Anh và Mỹ. Có thể phỏng đoán rằng do tình trạng hết hy vọng của quân đội Đức, bọn Hít-le sẽ ngừng kháng cự ở phía tây và mở đường cho bọn Anh và Mỹ vào Béc-lin, để khỏi phải nộp Béc-lin cho Hồng quân”³.

        Béc-lin trở thành một ước mơ thiêng liêng của hàng loạt nhà hoạt động quân sự và chính trị ở Oa-sinh-tơn và Luân Đôn. Tướng Ai-xen- hao và thủ tướng Anh Sơớc-sin không giấu giếm điều đó. Chẳng hạn, tướng Boai-tơ Ai-xen-hao khi đổ nổi rằng nếu có điều kiện để tiến đến Béc-lin  ông ta sẽ lợi dụng những điều kiện đó ngay. Sơớc-sin tuyên bố muốn tiến về phía đông càng xa càng tốt⁴.

        Ở đây, tôi phải đi lạc để một chút để kể về cuộc gặp gỡ với tướng Mỹ Gây-vin. Lời thú thật của Gây-vin rọi thêm chút ánh sáng vào cái "vấn để Béc-lin” này.

        Ít lâu sau khi những hành động quân sự ở Đức kết thúc, có một cuộc gặp gỡ trọng thể giữa các tướng tá — các tư lệnh sư đoàn, quân đoàn và tập đoàn quân — do Nguyên soái Liên Xô G.c. Giu-cốp dẫn đầu, với các tướng tá và các tổng tư lệnh quân đội Đồng minh.

        Quân Mỹ chuẩn bị và thao diễn "Không quân đổ bộ”. Sư đoàn không quân đổ bộ của tướng Gây-vin thực hiện nhiệm vụ này. Một tốp máy bay rất đông xuất hiện, những cánh dù màu bật ra và đội đổ bộ đường không hạ xuống đất,

        Sau buổi diễn tập có tổ chức một bữa tiệc. Trong bữa tiệc trọng thể, tướng Đoai-tơ Ai-xen-hao hết lời ngợi khen tướng Gây-vin và nói rằng chính những tướng tá trẻ tuổi, tài năng và trung thành với giai cấp của mình đó đã chiến thắng quân Đức.

        Trong lời đáp từ, Nguyên soái Liên Xô G.c. Giu-cốp nêu lên những người con của nhân dân lao động Xô-viết, những tướng tá trẻ tuổi và tài năng như các tướng Anh hùng Liên Xô Va-xi-li Xô-cô-lốp và Vla-đi-rnia An-tô-nốp đã chỉ huy các sư đoàn và quân đoàn đánh tan bọn phát xít Hít-le.

        Trong bữa tiệc, tôi được báo cho biết là tướng Mỹ Gây-vin muốn làm quen với tôi. Một người đàn ông tóc nâu, trẻ tuổi, cao lớn, đẹp trai, mỉm cười bước lại gần chỗ tôi và thân ái chìa tay về phía tôi. Tôi cũng đáp lại Gây-vin bằng những cử chỉ nhã nhặn như vậy. Gây-vin nói rằng ông ta biết người Nga rất mến khách nhưng lần này ông ta nhất định mời tôi đến chơi trước. Chúng tôi nhận lời về chỗ ban tham mưu của ông ta, đặt trong lâu đài của một hầu tước người Phổ).
 
        Bên bàn rượu, sau những nghi thức nâng cốc chúc tụng, chúng tôi bắt đầu nói chuyện. Gây-vin kể rằng, ở bên Mỹ ông ta có riêng một biệt thự lớn. Sau đó ông ta mời tôi kể chuyện về mình. Tôi trả lời là có thể kể rất nhiều chuyện, trong đó có cả chuyện "tôi sống ngoài quy luật”. Nét mặt viên tướng trở nên nghiêm trang và ông ta để nghị tôi giải thích câu "sống ngoài quy luật”. Tôi trả lời: "Tôi đã chiến đấu suốt cuộc chiến tranh, đã mất đi nhiều người bạn, số phận đã bảo vệ tôi”. Gây-vin nói một cách xúc động; "Tôi cũng đã từng có tâm trạng như vậy. Tôi cũng "sống ngoài quy luật”.

        Nhân đó ông ta kể chuyện luôn: "Ở Ác-đen, sư đoàn chúng tôi bị tung đi đối choi với một tập đoàn quân xe tăng Đức. Tất cả đều hy sinh: Kiêng tôi và một tốp bạn thoát chết một cách kỳ lạ. Tình huống như ở Ac-đen này có thể sẽ tái diễn, nhưng may mà các ông đã giúp chúng tôi”. Tôi hỏi: "Chúng tôi đã giúp thế nào?”. Viên tướng tiếp tục kể: "Sư đoàn tôi được đào tạo chuẩn bị để nhảy dù xuống Béc-lin. Không biết rồi kết cục sẽ ra sao, nếu các ông không chiếm Béc-lin ”.

        Mùa xuân 1945 là một mùa thẳng lợi. Chúng tôi đang tiến công những thành lũy cuối cùng của chủ nghĩa phát xít Hít-le.

------------------
       1. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, hồ sư 337, từ 15 7- 17.

        2. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho 333, phiếu 2356, hồ sơ 696, từ 204, 205, 248, 263.

        3. G.C. Giu-cốp, Nhớ lại và suy nghĩ, tr. 621.

        4. Ph. X. Pô-gi-u, Bộ Tổng tư lệnh, Mát-xcơ-va, 1959, tr. 458.

[Giangtvx]

MỤC TIÊU: BÉC-LIN!

        Tháng 4 đã tới. Bộ đội Liên Xô chuẩn bị kết thúc việc đánh bại cụm quân Béc-lin và cắm lên Béc-Iin ngọn cờ Chiến thắng. Thực hiện ý nguyện của Đảng Cộng sản và nhân dân, Đại bản doanh Bộ Tổng tư lệnh tối cao đã xây dựng kế hoạch chiến dịch Béc-lin.

        Ý định của chiến dịch Béc-lin như sau : dùng những đòn đột kích trên chính diện rộng của các phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 và 2, của phương diện quân U-cra-in 1 với sư tham gia của giang đoàn Đơ-nhi-ép và của không quân hoạt động tầm xa để bao vây và chia cắt cụm địch ở Béc-lin, tiêu diệt từng bộ phận của chủng, do đó buộc nước Đức phát xít phải đầu hàng không điều kiện¹.

        Ngày 24 tháng 3, Đại bản doanh giải quyết vấn đề thời hạn chiến dịch.

        Nguyên soái G.C. Giu-cốp báo cáo là phương diện quân Be-lô-ru- xi 1 chỉ có thể bắt đầu tiến công sớm nhất là sau hai tuần nữa.

        Cuộc tiến công Béc-lin được quyết định bắt đầu ngày 16 tháng 4².

        Chiều tối ngày 1 tháng 4, Đại bản doanh ra huấn lệnh cho phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 chuẩn bị và tiến hành chiến dịch đánh chiếm Béc-lin, trong vòng 12 —15 ngày phải tiến đến sông En-bơ.

        Đòn đột kích chủ yếu được quyết định giao cho bốn tập đoàn quân hỗn hợp và hai tập đoàn quân xe tăng thực hiện từ bàn đạp Ki- u-xtrin. Hai tập đoàn quân xe tăng này sẽ được tung vào chiến đấu sau khi phòng ngự địch bị chọc thủng để đánh vu hồi từ phía bắc và đông-bắc. Thê đội 2 của phương diện quân (tập đoàn quân 3 của thượng tướng A.v. Goóc-ba-tốp) cũng được dự kiến điều vào hướng chủ yếu.

        Các tập đoàn quân 61 và 1 của quân đội Ba Lan hoạt động ở cánh phải của phương diện quân, bảo đảm cho cụm xung kích của phương diện quân từ phía bắc và tây-bắc. Các tập đoàn quân 69 và 33, cánh trái của phương diện quân, sẽ đánh đòn đột kích phụ từ khu vực Phran- phua — Ô-đe theo hương tới Bôn-xđoóc-phơ ³.

        Huấn lệnh của hội đồng quân sự phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 về việc tiến hành chiến dịch Béc-lin đã giao cho tập đoàn quân ở cụm xung kích những nhiệm vụ sau:

        Tập đoàn quân xung kích 5 là trung tâm đội hình chiến dịch của phương diện quân, có nhiệm vụ chọc thủng phòng ngự địch ở đoạn nhà máy đường (cách Le-chin 2 ki-lô-mét về phía đông-nam), lâu đài An-na-khốp. Bảo đảm cho tập đoàn xe tăng cận vệ 2 vào đột phá trên tuyến Le-chin, Gu-dốp và hiệp đồng với các tập đoàn quân xe tăng cận vệ 1, 2 và tập đoàn quân cận vệ 8 chiếm đóng các bộ phận đông-bắc và bắc Béc-lin. Tuyến phân cách ở bên trái: Lan-xbéc, sông Vác-ta, Ki-U- xtrin, Gác-gát, ô-béc-xđoóc-phơ, Strao-xbéc, An-tơ.— Lan-xbéc, Hô-en- sỗn-hao-den, Span-đao. Tất cả các điểm, kể cả Ô-béc-xđoóc-phơ, đều thuộc về phần của tập đoàn quân xung kích 5.

        Bên phải là tập đoàn quân xung kích 3. Nhiệm vụ của nó là tiến công trên hướng chung vào ngoại vi bắc Béc-lin.

        Bên trái là tập đoàn quân cận vệ 8. Nó có nhiệm vụ tiến công vào bộ phận trung tâm Béc-lin⁴.

        Những buỗi diễn tập thủ trưởng và cơ quan tham mưu do hội đồng quân sự phương diện quân và hội đồng quân sư tập đoàn quân tổ chức có ý nghĩa lớn lao đối với việc chuẩn bị cho bộ đội thực hiện chiến dịch sắp tới. Từ ngày 5 đến ngày 7 tháng 4, Nguyên soái Liên Xô G.C. Giu-cốp chỉ đạo diễn tập ở bộ tham mưu phương diện quân cho các tư lệnh tập đoàn quân và quân đoàn. Sau đó, tướng N.E. Béc-da-rin chỉ đạo diễn tập ở cục tham mưu tập đoàn quân cho chúng tôi — các sư đoàn trưởng. Chúng tôi nghiên cứu nhiệm vụ của mình một cách toàn diện.

        Những ngày còn lại trước khi bắt đầu chiến dịch, chúng tôi tiến hành diễn tập sư đoàn và trung đoàn, cũng như chuẩn bị để hội đồng quân sự tập đoàn quân xuống kiểm tra sư đoàn. Trung tướng I.I. Vác-phô-lô-mê-ép, phó tư lệnh tập đoàn quân và các cán bộ tham mưu tập đoàn quân đã tiến hành kiểm tra sư đoàn. Chúng tôi chọn một cánh rừng thưa và bố trí toàn bộ sư đoàn để kiểm tra. Tôi sẽ không kể lại các thủ tục kiểm tra. Buổi kiểm tra kết thức bằng một cuộc diễu hành trọng thể của các khối đại đội. Các cán bộ tham mưu và tướng Vác- phô-lô-niê-ép đã đánh giá việc, chuẩn bị của sư đoàn là tốt.

--------------------
        1. V. Xô-cô-lốp-xki, Trận kết thác, báo "Sự thật", 16-4-1945.

        2. G.C. Giu-cốp, Nhớ lại và suy nghĩ, tr. 622 — 623.

        3. G.C. Giu-cốp, Nhớ lại và suy nghĩ, tr. 625.

        4. Cục lưu trữ Bộ Quốc phòng Liên Xô, kho 233, phiếu 2356, hồ sơ 721, tờ 485 — 501.

[Giangtvx]

     
        Những buổi diễn tập trung đoàn được tiến hành đúng kế hoạch và ngày 9 tháng 4, tướng A. B. Ba-ri-nốp — phó tư lệnh mới của tập đoàn quân — xuống kiểm tra sư đoàn diễn tập chiến thuật. Cuộc diễn tập này được tiến hành ở khu vực Trốt-xin, Se-ne-phen, Ri-gheri-van- đê theo đề tài : "Sư đoàn bộ binh đột phá phòng ngự kiên cố của địch, đánh ở tung thâm, củng cố tuyến đã chiếm và đánh địch phản kích”. Lữ đoàn xe tăng độc lập 220 của tập đoàn quân và trung đoàn xe tăng hạng nặng 92 trong biên chế của lữ đoàn xe tăng hạng nặng độc lập thuộc lực lượng dự bị của Bộ Tổng tư lệnh đến tăng cường cho sư đoàn chúng tôi. Lữ đoàn xe tăng 220 do đại tá Đ. X. Na-ru- ski, Anh hùng Liên Xô, chỉ huy. Trung đoàn xe tăng hạng nặng 92 do đại tá I. A. Mi-a-xni-cốp chỉ huy.

        Trong diễn tập, các chiến sĩ xe tăng xử trí vững vàng và có trình độ cao về mặt chiến thuật. Điều đó làm chúng tỏi rất phấn khởi. Các cán bộ của chúng tôi nói : "Nếu trong chiến đấu, xe tăng cũng hoạt động như vậy, thì Béc-lin sẽ chẳng kháng cự nổi, bao lâu ”.

        Hội đồng quân sự tập đoàn quân xung kích 5 tổ chức diễn tập thủ trưởng và cơ quan tham mưu ở Nôi-đam. Bàn cát địa hình đã được chuẩn bị xong. Các cán bộ chỉ huy quân đoàn và sư đoàn được phổ biến kỹ các quyết tâm và kế hoạch hành động của bộ đội, mọi tình huống có thể xảy ra khi phát triển tiến công đều được thực hiện trên bàn cát.

        Trong bài phát biểu của mình, tướng N.K. Béc-da-rin nói về mục đích chính trị, mục đích chiến lược của trận Béc-lin và quyết tâm của đại bản doanh Bộ Tổng tư lệnh tối cao Liên Xô đánh tan cụm Béc-lin của quân đội phát xít Đức, chiếm Béc-lin và kết thúc chiến tranh. Đồng chí nói, bộ chỉ huy Đức hiểu rõ tình trang bị đát của mình, đang cố gắng bằng mọi giá không để quân Nga vào được Béc-lin, trong trường hợp xấu nhất sẽ nộp Béc-Iin cho các nước đồng minh của Liên Xô. Tướng bộ binh Bút-xe, tư lệnh tập đoàn quân Đức đã ra lệnh cho tập đoàn quân trong bất kỳ hoàn cảnh nào, bằng bất kỳ giá nào phải giữ vững chính diện trên sông Ô-đe, bởi vì ở đó số phận Béc-lin sẽ được quyết định.

        Tư lệnh tập đoàn quân yêu cầu chung tôi xem xét kỹ các công sự và đội hình phòng ngự của địch trên bàn cát. Toàn bộ tung thâm phòng ngự của địch, kể cả Béc-lin, hiện rất rõ trên bàn cát đắp nổi. Các dải phòng ngự ở hướng của tập đoàn quân chạy qua các tuyến sau: dải thứ nhất Sê-khin, Gôn-sop, thị trấn quân sự, dải thứ hai —Vri-sen, An-t ơ — Ô-đe, Gu-dốp, Véc-bích, bộ phận bắc của các điểm cao Dê-e- lốp, dải thứ ba — Phay-en-van-de, Bu-cốp và nam Bu-cốp.   

        Tuyến vòng ngoài: Khia-nơ-phen, Ghin-xư-đráp, Strao-xbéc.

        Tuyến vòng trong : A-ren-xơ-phen-đe, Khê-nốp, Man-xơ-đác-phơ.

        Tuyến quanh thành phố: theo đường sắt chạy quanh thành phố.

        Toàn thể Béc-lin được chia làm tám khu, trung tâm là khu chín và được gọi là "pháo đài”.   

        Rất nhiều sông, kênh, hồ, rừng, gò đước biến thành các tuyến phòng ngự. Các điểm dân cư được xây dựng thành những điểm tựa; các khu trong thành phố, nhất là ở Béc-lin, được chuẩn bị để phòng ngự hình vòng. Trên bàn cát, Béc-lin trông như một con nhím chĩa lông ra.Tiếp đó, tư lệnh tập đoàn quân giải thích thực chất nhiệm vụ của tập đoàn quân xung kích 5. Cũng như trong chiến dịch Vi-xla—Ô-đe, tập đoàn quân lại là trung tâm đội hình chiến dịch của cụm quân xung kích thuộc phương diện quân Be-lô-ru-xi 1 trên hướng Béc-lin, đột phá phòng ngự địch từ bàn đạp Ki-u-xtrin. Cuối cùng, tư lệnh tập đoàn quân nói :

        —Về nhiệm vụ chiến đấu của các quân đoàn và sư đoàn, các đồng chí đã rõ. Chúng đều được chỉ rõ trên bàn cát. Bây giờ các đồng chí phát biểu phương án đánh.

        Lần này tôi phải đợi lâu mới đến lượt mình báo cáo. Tôi chăm chú nghe báo cáo của các cán bộ chỉ huy các binh đoàn và nhìn vào bàn cát địa hình nổi, trên đó đội hình chiến dịch của tập đoàn quân xung kích 5 được ghi bằng những ký hiệu trông rất rõ. Ở thê đội 1 có cả ba quân đoàn : quân đoàn cận vệ 26, quân đoàn 32 và quân đoàn 9. Trên đoạn dài 8 ki-lô-mét, đòn đột kích chủ yếu sẽ do năm sư đoàn bộ binh đảm nhiệm —sư đơàn cận vệ 94, sư đoàn 266, sư đoàn cận vệ 60, sư đoàn 295 và 301.

        Thê đội 2 của mỗi quân đoàn bộ binh có một sư đoàn bộ binh. Đội dự bị của tư lệnh tập đoàn quân là sư đoàn bộ binh 230, lực lượng dự bị này tập kết ở khu rừng tây An-tơ — Đre-vít. Tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2 tập trung ở dải của tập đoàn quân xung kích 5, quân đoàn xe tăng cận vệ 12 tập trung ở bờ tây Ô-đe trong khu vực Ca-len-sích, An-tơ Đre-vít và đông An-tơ Đre-vít.

        Tình bạn chiến đấu giữa tập đoàn quân xung kích 5 và tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2 nảy sinh đã lâu. Các cán bộ chỉ huy chúng tôi đều biết rõ tình bạn riêng của các tư lệnh tập đoàn quân : tướng N. E. Béc-da-rin và tướng X. I. Bô-gơ-đa-nốp, của các tham mưu trưởng tập đoàn quân : tướng A. M. Cu-sép và tướng A. Ị. Rát-di-ép-xki. Sự xuất hiện của các chiến sĩ xe-tăng thuộc tập đoàn quân xe tăng cận vệ 2 trên chiến trường luôn luôn đem lại thắng lợi đáng kể.

        Rồi cũng đến lượt tôi. Tôi trình, bày đoạn đột phá phòng ngự địch — thành phố Gôn-sép và thị trấn quân sự, nhưng nhiệm vụ trước mắt và tiếp theo của sư đoàn cùng với việc tiến tới những điêm cao Dê-e-lốp ở phía tây điểm dân cư Véc-bích. Đội hình chiến đẩu của sư đoàn xây dựng thành hai thê đội: thê đội 1 gồm các trung đoàn bộ binh 1052 và 1054, thê đội 2 là trung đoàn 1050. Mỗi trung đoàn ở thê đội 1 xây dưng một cụm pháo binh riêng. Cụm pháo của sư đoàn gồm trung đoàn pháo 823 (do G. G. Pô-khơ-le-ba-ép chỉ huy) và trung đoàn súng cối 489 (do B. V. Cô-tốp chỉ huy). Lữ đoàn xe tăng 220 và trung đoàn xe tăng hạng nặng 92 phối thuộc được phận bố về các tiểu đoàn bộ binh vớỉ nhiệm vụ trực tiếp chi viện cho bộ binh. Mật độ trên 1 ki-lô-mét chính diện đột phá ở sư đoàn là 270 khẩu pháo và 30 xe tăng. Các tiểu đoàn bộ binh cua mỗi trung đoàn thê đội 1 được chuẩn bị để tiến hành trinh sát bằng chiến đấu.

        Tôi không bị hỏi nhiều. Sau đó thêm một số tướng tá nữa phát biểu. Trong phần kết luận, tư lệnh tập đoàn quân nói rằng Nguyên soái Liên Xô G.C. Giu-cốp chúc chúng ta đánh thắng quân đội phát xít Đức trong trận Béc-lin.

        Tướng I. P. Rô-xlưi, tư lệnh quân đoàn bộ binh Bran-đen-bua 9, huân chương Cờ đỏ, chỉ huy diễn tập thông thực binh cùng các sư đoàn trưởng. Đội hình chiến đấu của quân đoàn được tổ chức thành hai thê đội. Ở thê đội 1 vẫn là sư đoàn 301, thê đội 2 là sư đoàn 248 (do tướng N.D. Ga-lai chỉ huy). Sư đoàn bộ binh 230 là lực lượng dự bị của tư lệnh tập đoàn quân.

[Giangtvx]

        TRƯỚC TRẬN BÁNH

        Ý định tiến công Béc-lin đã hoàn toàn cuốn hút chúng tôi trong mọi lo lắng, suy nghĩ. Thời kỳ chuẩn bị cho chiến dịch Béc-lin đang đi tới chỗ kết thúc. Chúng tôi sắp sửa lao vào chiến đấu.

        Đêm 10 rạng ngày 11 tháng 4, bộ tư lệnh sư đoàn cùng với các cán bộ chỉ huy các trung đoàn và các đơn vị phối thuộc tăng cường đã tiến hành trinh sát thực địa vị trí xuất phát để tiến công ở căn cứ Ki-u-xtrin. Tiểu đoàn công binh của sư đoàn và các trung đội công binh của các trung đoàn, lập tức bắt tay vào việc xây dựng các sở chỉ huy và đài quan sát. Pháo binh tiến vào các trận địa bắn mới. Đêm 11 rạng ngày 12 tháng 4, bộ tư lệnh và phòng tham mưu sư đoàn chuyển đến sở chỉ huy mới ở bàn đạp Ki-u-xtrin. Sư đoàn tập kết ở khu rừng phía tây-bắc Ki-u-xírin.

        Cán bộ chỉ huy các tiểu đoàn và đại đội tiến hành trinh sát thực địa khu vực xuất phát và hướng tiến công. Đêm 12 rạng ngày 13, lữ đoàn xe tăng 220 và trung đoàn xe tăng hạng nặng 92 đều là những đơn vị phối thuộc của sư đoàn đã tiến đến bàn đạp. Đêm 13 rạng ngày 14 tháng 4, toàn bộ sư đoàn đã chuyển sang căn cứ Ki-u-xtrin.

        Dưới ánh đèn thường .xuyên chiếu sáng địa hình của địch, các chiến sĩ công binh lằng lặng bò giữa những quả mìn dưới hỏa lực đại liên của địch, họ là những người đấu tiên bắt tay vào việc mở đường qua những bãi mìn, lập nên chiến còng của mình.

        Chiều tồi, tôi cùng Mi-kha-in I-va-nô-vích Xa-phô-nốp, đại tá tham mưu trưởng, đứng ở chỗ cầu qua sông Ô-đe, kiểm tra các đơn vị xuất quân. Những tiểu đoàn hộ binh đi đầu thuộc các trung đoàn của thiếu tá Ê-mê-li-a-nốp, anh hùng Liên Xô và của thiếu tá Ai-ra-pe-ti-an, tiến một cách có tổ chức và kịp thời.

        Chúng tôi trở về sở chỉ huy. Tỏi với Xa-pho-nốp cùng nhau chiến đấu thế là đã gần ba năm, trải qua các trận "Ở bắc Cáp-ca-dơ, Cu-ban, Đôn-bát, nam U-cra-i, Môn-đa-vi, Ba Lan. Và bây giờ vẫn bên nhau. Xung quanh yên tĩnh. Chỉ thỉnh thoảng bên phía quân Đức bùng lên những quả pháo sáng. Chúng tôi đứng một lát, trao đổi ý kiến lần nữa về mọi vấn đề của trận đánh sắp tới rồi chia tay. Cán bộ trực ban tham mưu báo cáo rằng các trung đoàn bộ binh đang tiến đến vị trí xuất phát tiến công. Sáng 14 tháng 4, vỉệc trinh sát bằng chiến đấu bắt đầu. tiểu đoàn trinh sát của sư đoàn bộ binh 47 thuộc tập đoàn quần cận vệ 8 định đột nhập thị trấn quân sự mấy lần nhưng không thành công. Thời gian trôi đi, mà việc trinh sát bên sư đoàn bạn vẫn chưa thu được kết quả.

        Hồi 12 giờ ngàv 15 tháng 4 theo lệnh của thượng tướng V.H. Xô- cô-lốp-xki, tướng I.P. Rô-xlưi giao cho tôi nhiệm vụ trinh sát bằng chiến đấu chiếm điểm tựa thị trấn quân sự và ga Gôn-sốp. Trên điểm cao ở phía nam Goóc-gát có xây dựng đài quan sát cho tư lệnh phương diện quân và từ đài quan sát này, thượng tướng Xồ-cố-lốp-xki cùng với cán bộ chỉ huy các quân đoàn và các tư lệnh tập đoàn quân theo dõi việc trinh sát. Vấn đề là ở chỗ sư đoàn chúng tôi nhận của sư đoàn bộ binh 47 một đoạn đột phá như bên sườn trái, trong đó có thị trấn quân sự. Như mọi khi vẫn làm, để giữ bí mật quân sự, sư đoàn bộ binh này được giao nhiệm vụ trinh sát ở đoạn đó. Những người có mặt ở đài quan sát về sau kể lại rằng tướng Xô-cô-lốp-xki rời kính viễn vọng đứng lên một cách bực bội, lo lắng, đi đi lại lại trong các chiến hào và lẳng lặng nhìn tướng V.I. Trui-cốp.

        Để trinh sát bằng chiến đấu, chúng tôi chuẩn bị một tiểu đoàn cùng tất cả những phương tiện tăng cường và các khẩu đội pháo. Hóa ra không phải là chúng tôi đã lao động một cách vô ích. Tôi cùng các đại tá Xa-phô-nốp và Ca-dan-sép nhanh chóng rà lại quyết tâm trước đây về việc trinh sát bằng chiến đấu và mọi vấn để tổ chức. Mọi chỉ lệnh và mệnh lệnh được truyền xuống trung đoàn trưởng trung đoàn bộ binh 1054, trung tá N.N. Ra-đa-ep. Trận xung phong được quy đinh, vào lúc 15 giờ.

        Hồi 14 giừ 50 phút, một trận bão lửa "Ca-chi-u-sa” cuốn qua đầu chúng tôi tới mái ngói những trại lính trong thị trấn quân sự và ga Gôn-sop. Đôi bạn chiến đấu : A.H. Pê-re-pe-li-sưn, tiểu đoàn trưởng và thiếu tá N.A. Cô-dơ-li-tin, chính trị viên tiểu đoàn, đưa tiểu đoàn vào'chiến đấu. Các đại đội bộ binh bật dậy xung phong. Xe tăng của lữ đoàn 220 như một làn sóng thép ào lên, làm bốc từng khối~bụi, rồi tất cả biến mất trong đám mây bụi và khói.

        Choáng váng vì bị đột kích mãnh liệt và bất ngờ, bọn phát xít tan  rã và bị tiêu diệt, còn thiếu tá tiểu đoàn trưởng A.B. Pê-re-pe-li-sưu sau đó một giờ, đã bắn pháo hiệu để báo tin chiếm xong thị trấn quân sự. Để phát huy thắng lợi, tôi ra lệnh cho trung đoàn bộ binh 1054 chuyển sang tiến công. Sau đợt bắn chuẩn bị của pháo binh, các thiếu tá Ai-ra-pe-ti-an và V. I-sin nhất tề đưa các tiểu đoàn của mình vào chiến đấu.

[Giangtvx]

        Tiếp sau các đại đội đi đầu thuộc tiểu đoàn 2 bộ binh của đại úy I.G. Be-me-tơ-ri-svi-li và E.G. I-a-cốp-lép, các đại úy P. Gơ-ni-đa và P.B. Cô-van nhanh chóng đưa các đại đội của mình xông lên. Cùng tiến với các đại đội bộ binh là đại đội 7 pháo binh của đại úy Cua-đi-u-cốp.

        Vừa hoàn hồn sau khi mất thị trấn quân sự, địch chuyển sang phản kích từ phía đường sắt. Chuẩn úy G.A. Bô-gác-nỉ-cốp triển khai pháo và bắt đầu chiến đấu với xe tăng. Các phát đạn lần lượt đập vào thành xe tăng và chiếc xe tăng dừng lại chìm trong lửa. Bỗng từ sau dải đất cao của đường sắt xuất hiện bóng dáng gù gù của những chiếc "Phéc- ỉi-nan”. Người đảng viên anh hùng lại bắn vào chúng. Các tiểu đoàn chúng tôi đã tiến gần tới dải đường sắt, nhưng đại liên ở các hỏa điểm bắn ra rất mạnh. Bằng những phát đạn chính xác, chuẩn úy Bô-gác-chi- cốp lần lượt dập tắt những đốm lửa đại liên của bọn phát xít.

        Cuộc tiến công của trung đoàn bộ binh 1054 phát triển thắng lợi và tư lệnh tập đoàn quân quyết định cho sư đoàn tiến công thành phố Gôn-sốp. Trong ống điện thoại vang lên giong nói quen thuộc của tướng N.E. Béc-da-rin:

        — Thị trấn quân sự dược giải quyết tốt đấy. Khá lắm! Sư đoàn các đồng chí phải tiếp tục tiến công và chiếm lấy thành phố Gôn-sốp. Toàn bộ cụm pháo của tập đoàn quân sẽ chi viện cho sư đoàn xung phong. Hỏa lực của cụm pháo do tướng Cô-xen-cô điều khiển. Hãy bắt liên lạc với đồng chí ấy.

        Qua đường điện thoại, tôi truyền đạt mệnh lệnh cho trung đoàn bộ binh 1054 và các tiểu đoàn xe tăng của lữ đoàn xe tăng 220 đang chuẩn bị chiến đấu. Trước trận đánh, trong khi tiến hành trinh sát thực đia, lủc xem xét Gôn-sốp và thị trấn quân sự, các cán bộ bảo nhau : Chúng ta may quá : hết đánh rừng lại đánh thành phố, rồi đến sông rộng, và bây giờ lại tiến công thành phố! ”.

        Pháo bắt đầu bắn. Toàn bộ cụm pháo tập đoàn quân nã vào thành phố. Thành phố ngập trong cơn mưa rào thép. Các tiểu đoàn của trung đoàn bộ binh 1052 tiến lên xung phong, các tiểu đoàn xe tăng của lữ đoạn 220 ào lên như một làn sóng mãnh liệt Mọi vật ngập trong tiếng đạn pháo nổ.

        Thiếu tá P.A. Cô-xti-u-chen-cô, người chiến sĩ kỳ cựu của sư đoàn đang tiến trong đội hình chiến đấu. Một quả đạn nổ tung, trung đội trưởng và trung đội phó đều bị thương, thượng sĩ Đ. c. Phê-đô- rin thay quyền chỉ huy trung đội. Gương dũng cảm và gan dạ của Phê- đô-rin đã dẫn dắt các chiến sĩ tiến nhanh. Phê-đô-rin đã người đầu tiên đột nhập chiến hào địch ; trong một trận giáp lá cà ngắn ngủi, 35 tên phát xít đã bị diệt.

        Tiếp theo trung đội dẫn đầu của thượng sĩ Phê-đô-rin, toàn thể các đại đội bộ binh thuộc tiểu đoàn của thiếu tá p. A. Cô-xti-u-chen-cô đột nhập vào Gôn-sốp. Những trận đánh trên đường phố bắt đầu. Đại đội pháo của đại úy Ba-smâ-nốp tiến cùng tiểu đoàn. Một ụ súng bị bắn tan, các khẩu pháo nã vào đại liên địch.

        Ở trung tâm đội hình chiến đấu của trung đoàn tiến công thành phố là tiểu đoàn của thiếu tá V.A. Ê-mê-li-a-nổp, Anh hùng Liên Xô. Chỉ huy chiến đấu đại đội anh hùng của đại úy Tu-skê-vích bây giờ là thượng úy A-lếch-xan Si-sác-kin. Đại đội lần lượt chiếm bốn chiến hào địch một cách nhánh chóng, tiêu diệt bọn phát xít, là đại đội đầu tiên đột nhập vào Gôn-sốp. Đại đội 5 pháo binh của trung đoàn pháo 823 có mặt trong đội hình chiến đấu của tiểu đoàn bộ binh này. Những phát đạn pháo của trung đội do trung úy A.N. Ki-rMi-úc chỉ huy đã bắt sáu khẩu đại liên và hai khẩu pháo của bọn phát xít phải câm họng. Cả ở trong thành phố, các chiến sĩ pháo binh cũng vẫn bám sát những đại đội bộ binh.

        Chỉ huy tiểu đoàn 3 bộ binh chiến đấu là hai đảng viên — đại úy tiểu đoàn trưởng N.L. Cu-dơ-ne-sốp và bí thư đảng ủy, trung úy Lê-ô- nít Pốt-goóc-bun-xki. Cả hai người anh hùng này đều có mặt ở những chuỗi tán binh đầu tiên của tiểu đoàn. tiểu đoàn nhanh chóng đột phá năm chiến hào phòng ngự địch và đang đột nhập thành phố.

        Các chiến sĩ pháo binh của đại đội 4 cũng đang chiến đấu. Khẩu pháo của thượng sĩ N.I. A-vée-chen-cô cùng tiến với bộ binh yểm trợ cho đồng đội. Bằng một phát đạn trúng đích, A-véc-chen-cô bắn tan một ụ pháo, diệt bốn khẩu đại liên và hai khẩu "Phao-ních”.

        Trung đoàn bộ binh 1052 đã chiếm được thành phố trong một trận đánh ác liệt và đang tiếp tục phát triển tiến công. Lúc đó thê đội 2 của sư đoàn là trung đoàn bộ binh 1050 và trung đoàn xe tăng hạng nặng 92 đang tiến gần tới Gôn-sốp trong đội hình khối tiểu đoàn, Bỗng nhiên trên trời có máy bay phát xít xuất hiện. Trung đoàn bình tĩnh và nhanh chóng phân tán thành các khối đại dội và trung đội. Chiến sĩ núp xuống các chiến hào và hầm hố trên chiến trường. Mấy giây chờ đợi, và những tiếng nổ mãnh liệt rung chuyển cà bàn đạp Ki-u-xtrin. Những cột đất bốc cao lên chưa kịp rơi xuống thì các đại đội bộ binh đã xốc dậy và tiếp tục tiến lên phía trước.

[Giangtvx]

        — Không còn là năm 1941 nữa đâu — Xa-phô-nốp nói — lúc bấy giờ chỉ một chiếc máy bay là đủ làm mọi người bỏ chạy. Bây giờ thì tha hồ: bom nổ xong, họ đứng dậy giũ người như gà giũ bụi, rồi lại tiến về phía trước. Chiến sĩ ta cừ thật!

        Trận đánh ác liệt diễn ra đã ba tiếng đồng hồ. Thành phố Gôn-sốp đã bị ta chiếm. Cuộc trinh sát bằng tiểu đoàn của sư đoàn đã biến thành một trận tiến công mãnh liệt và mạnh mẽ của toàn thể sư đoàn. Hàng . nghìn khẩu pháo vãi đạn vào các chiến hào và điểm tựa địch. Xe tăng và bộ binh gan dạ tiến sau màn hỏa lực của pháo binh, giữa những tiếng nổ của đạn pháo và mìn địch kháng cự một cách tuyệt vong: pháo gầm lên, đại liên từ các hỏa điểm và ụ sung bắn ra xối xả. Cơn bão lửa bùng lên. Chiến sĩ và cán bộ sư đoàn tiến về phía địch mọt cách vững tin và gan dạ. Ngày đầu tiên của trận Béc-lin đã bắt đầu đối với sư đoàn, như vậy.

        Gần tối, tôi cùng sở chỉ huy phía trước chuyển vào thị trấn quân sư, chỗ ga Gôn-sốp. Bên tôi là đại tá Đ.x. Na-ru-ski, Anh hùng Liên Xô, người bạn chiến đấu mới của tỏi. Chiến đấu cùng chúng tôi, đồng chí thấy rất thoải mái. Chiến sĩ xe tăng của đồng chí vừa tiến vừa đấu hỏa lực với các ổ đại liên địch. Mọi nơi, mọi lúc đều có thể thấy rõ kinh nghiệm và nghệ thuật chiến đấu của lữ đoàn xe tăng. Cán bộ chỉ huy các tiểu đoàn xe tăng củng như bản thân đại tá Na-ru-ski là những người nắm rất vững công việc của mình.   

        Từ sở chỉ huy mới, có thể thấy rõ như trên lòng bàn tay đội hình chiến đấu của các trung, đoàn thuộc sư đoàn, thấy rõ toàn bộ thung lũng Ô đe cho tới tận những điểm cao Dê-e-lốp. Nghe báo cáo của các trung đoàn trưởng, và quan sát các đội hình chiến đấu của xe tăng trên thực địa, quan sát vị trí các tiều đoàn bộ binh, nơi địch đang nã pháo dữ dội, chúng tôi tin chắc là ta đã chọc thủng trận địa phòng ngự thứ hai của địch, còn đại đội trinh sát của sư đoàn đã lọt vào trận địa thứ ba ở gần lâu đài An-na khốp ở dải đầu tuyến Ô-đe của địch, một lỗ hổng lớn đã được mở.

        Trong tiến trình trinh sát bằng chiến đấu trên chính diện của tập đoàn quân xung kích 5, sư đoàn bộ binh cận vệ của tướng V.P. Xô-cô- lốp cũng chọc thủng trận địa phòng ngự thứ nhất của địch và ở nhiều chỗ, sư đoàn đã thâm nhập vào trận địa thứ hai. Trong đó nổi bật nhất là tiểu đoàn bộ binh của đại úy V.X. Be-lô-pa-khốp, dân Vôn-ga đồng hương với tôi, người vùng Át-các-xcơ. tiểu đoàn đồng chí là tiểu đoàn đầu tiên đột nhập trận địa thứ hai của địch. Be-lô-pa-khốp bị thương nặng, nhưng không rời bỏ chiến trường, vẫn tiếp tục chỉ huy tiểu đoàn¹.

        Bọn tù binh hai tay dang ra và ôm, lấy đầu, kinh hoàng lặp đi lặp lại: "Chết mất! Chết mất! ”. Những ngày tiếp đó, chúng tôi được biết rằng trong dải tiến công của sư đoàn có các đơn vị của sư đoàn cơ giới hóa 20 của địch. Ngày 15 tháng 4, bộ chỉ huy Đức đã áp dụng những biện pháp cấp thiết : thay bọn tàn quân của sư đoàn 20 bằng sư đoàn '' Mun-khen-bác ” còn sung sức, chưa chiến đấu. Quân đoàn xe tăng 56 dưới sự chỉ huy của tướng Vây-đơ-linh bị đẩy về đây. Trong dải tiến công của tập đoàn quân xung kích 5 tập trung các sư đoàn ss là chủ yếu.

        Thời hạn của trận đánh cuối cùng rồi cũng đến. Trưa ngày 15 tháng 4, các trung đoàn bộ binh và toàn bộ sư đoàn khôi phục lại đội hình chiến đấu. Pháo binh tiến hành bắn thử. Cuộc tổng tiến công sắp bắt đầu. Mọi thứ đều được kiểm tra xong. Bây giờ là lúc tiến về Béc-lin !

        Đêm 15 rạng 16 tháng 4, các đơn vị nghe đọc lời kêu gọi của hội đồng quân sự và các mệnh lệnh chiến đấu. Tại cuộc mít tinh ở các trung đội tiến hành trong các chiến hào, các chiến sĩ xin thề sẽ đánh giập đầu con thú dữ phát xít tại hang ổ của chúng và sẽ cắm ngọn cờ chiến thắng trên Béc-lin. Giờ phút bắt đầu trận cuối cùng đã tới.

--------------------
        1.Hiện nay v.x. Be-lô-pa-khốp sống ở thành phố Át-các-xcơ quê hương, đồng chí là bí thư khu ủy.