Trận phòng ngự - phản kích ở núi Pha Hán (Yên Minh) của c5/d5/e2/fBB328/ĐKQN từ 23 đến 26/9/85....
Trong đêm 22 rạng 23-9 pháo binh địch bắn cầm canh vào đại đội 5; đại liên, 12,7mm ở M13, A7 bắn nhiều loạt vào trận địa tiểu đội 1 và 3.
04.30 : pháo binh địch bắn dồn dập vào điểm tựa các trung đội 2, 3 ở phía sau và đường hào từ đại đội lên trung đội 1.
Trong khi đó bộ binh địch đã bí mật khắc phục vật cản (mìn) tiếp cận trận địa trung đội 1 nhưng ta không phát hiện được.
04.45 : trên hướng tiểu đội 3, một chiến sĩ đi lấy nước quay về có 1 tốp địch bám theo nhưng không biết. Tại vị trí gác của tiểu đội, đồng chí Xá phát hiện nhiều bóng người, hỏi người lấy nước được biết không có ai cùng đi nên đồng chí Xá khẳng định đó là địch, đã ra hiệu cho đồng chí đi lấy nước nằm xuống đồng thời ném 1 quả lựu đạn về phía các bóng đen, lựu đạn nổ và không thấy tên nào nữa. Nghe tiếng nổ, tiểu đội trưởng Minh chỉ huy tiểu đội rời khỏi hang ra chiếm lĩnh công sự chiến đấu, đồng thời bắn 5 viên đạn vạch đường về hướng đại đội, tiểu đoàn báo cáo địch tấn công.
Cùng lúc đó, pháo binh, súng cối địch bắn sâu vào trận địa phía sau và sở chỉ huy trung đoàn. Đại liên, 12,7mm, ĐKZ, pháo bắn thẳng ở đường biên bắn vào trận địa trung đội 1; trên hướng tây bắc tiểu đội 1 và 3 đã thấy địch triển khai trước tiền duyên phòng ngự.
Tại hang chỉ huy số 13, y tá Sơn gác nghe thấy tiếng súng AK phía tiểu đội 3 và 5 viên đạn vạch đường đã báo cáo đồng chí Thu phó đại đội trưởng. Đồng chí Thu báo động cho các bộ phận phía sau ra vị trí chiến đấu; cho súng cối 60mm bắn 10 quả trước trận địa tiểu đội 3, đại liên sẵn sàng bắn theo nhiệm vụ; phái trung đội trưởng Thái lên chỉ huy tiểu đội 1 đánh địch; cho liên lạc bắn 5 viên đạn vạch đường về hướng đại đội 6 thông báo địch tiến công.
05.05 – 06.00 : bộ binh địch thực hành xung phong; đội hình và ý định tiến công của chúng như sau :
Hướng tiến công thứ nhất (phía tiểu đội 3) : khoảng 1 đại đội bộ binh đánh vào khu bắc chia thành 2 mũi : khoảng 2 trung đội đánh vào hang số 2 và vu hồi chia cắt vào nơi tiếp giáp khu bắc và khu nam; khoảng 1 trung đội đánh vào công sự số 1.
Hướng tiến công thứ hai (phía tiểu đội 1) : khoảng 1 đại đội bộ binh đánh vào khu nam chia thành 3 mũi : khoảng 1 trung đội đánh vào hố gác và công sự số 7; khoảng 2 trung đội đánh vào khẩu đội đại liên (công sự số 10) và vu hồi chia cắt phía sau đánh vào trận địa cối 60mm, ngăn chặn đường cơ động từ phía đại đội ra.
Các tiểu đội đã ra vị trí chiến đấu, hoả lực súng cối 82mm của tiểu đoàn, súng cối 60mm của đại đội đã kịp thời bắn vào phía trước tiền duyên chi viện trung đội 1. Pháo binh cấp trên bắn vào A5-Z2.
Hướng tiểu đội 3 : tiểu đội trưởng Minh chỉ huy tiểu đội dùng toàn bộ hoả lực bắn vào đội hình địch diệt nhiều tên, ngăn chặn được các mũi xung phong. Sau 55 phút chiến đấu (khoảng 06.00) tiểu đội bị hy sinh 3 đồng chí, địch dựa vào thế đông hò hét ào lên bám sát được công sự số 1 và cửa hang số 2. Các chiến sĩ lợi dụng ngách đá bắn chặn, yểm hộ nhau lui về giữ các hang phía sau tiếp tục chiến đấu chặn địch phát triển.
Hướng tiểu đội 1 và khẩu đội đại liên : địch vào sát hố gác phía trước trận địa, ta lui về công sự bắn chặn; tiểu đội trưởng tiểu đội 1 hy sinh. Trung đội trưởng cử tiểu đội trưởng tiểu đội 2 lên thay thế và cho người về hang số 13 báo cáo, phó đại đội trưởng cho cối 60mm bắn chi viện cho tiểu đội 1 chặn địch.
Sau khi chiếm hố gác, địch đưa ĐKZ, B41 bắn vào công sự số 7 và trận địa đại liên (số 10). Lúc 06h00, tiểu đội 1 bị hy sinh 2 và bị thương 3, khẩu đội đại liên bị hy sinh 3 đồng chí; số còn lại của tiểu đội 1 phải yểm hộ nhau lui về giữ hang số 8 chặn địch; địch chiếm được công sự số 7 và số 10.
Hướng khẩu đội cối 60mm : chiến sĩ quan sát thấy trước chiến hào có người, đã báo cáo với cán bộ, đồng chí phó đại đội trưởng về chính trị ra kiểm tra phát hiện rõ là địch nên đã ra lệnh cho khẩu đội súng cối nổ súng chiến đấu. Lúc này địch đã áp sát trận địa, sau ít phút đánh trả ta bị hy sinh 2, bị thương 2, còn lại phải lui về hang chỉ huy số 13; địch ào lên chiếm được trận địa cối (khoảng lúc 06.00), một bộ phận địch chốt lại trên một đoạn hào từ đại đội ra trung đội 1 và cắt dây điện thoại.
Phía tiểu đội 2 : lúc này đồng chí phó đại đội trưởng trực tiếp chỉ huy anh em chiến đấu đã ngăn chặn được địch phát triển, giữ vững các hang còn lại.
Tóm lại : sau 55 phút chiến đấu (lúc 06.00) địch đã đột nhập trên cả 3 hướng, chiếm được ở khu bắc công sự số 1 và hang số 2, khu nam công sự số 7, số 10 và trận địa cối 60mm, một đoạn hào về đại đội. Ta bị thương vong 17 (trong đó hy sinh 12), mất 1 khẩu đại liên, 1 cối 60mm, đạn dược bị tiêu hao nhiều.
Quân số tiểu đội 1 còn 2 người, tiểu đội 3 còn 4 người, tiểu đội 2 còn 8 người và một số anh em thông tin, y tá, chỉ huy trung, đại đội (tổng cộng khoảng trên dưới 20 người trong đó một số bị thương) đã lui về giữ các hang còn lại tiếp tục chặn địch phát triển. Cùng lúc này bị mất liên lạc với đại đội, tiểu đoàn (điện thoại bị cắt dây, vô tuyến điện mang vào hang không bố trí thiết bị ăng ten ra bên ngoài nên không làm việc được).
07.30 : pháo binh, súng cối địch vẫn bắn chi viện cho bộ binh tiếp tục đánh bên trong điểm tựa. Theo hiệp định hoả lực pháo binh, súng cối của tiểu đoàn, trung đoàn ta vẫn tiếp tục bắn chặn ở phía trước trận địa trung đội 1.
Trên khu bắc : địch bám vào hang số 3 và số 4, đồng thời cho một mũi đánh sang tiểu đội 2 (hang số 14 + 15).
Tiểu đội 3 vẫn ngoan cường chặn địch, sau 2 giờ chiến đấu bị hy sinh thêm 1 đồng chí và bị thương 3, số anh em bị thương vẫn dùng M79 và lựu đạn đánh trả địch, đạn còn ít, địch đông nên phải yểm hộ lẫn nhau lui về phía tiểu đội 2.
Trên khu nam : địch tập trung B41, đại liên bắn mạnh vào hang số 8, bộ binh từ 2 phía đánh tới. Tiểu đội 1 còn 2 đồng chí vẫn cố thủ trong hang đánh đến 07.45 mới rút về hang 13 cùng tiểu đội 2 và bộ phận chỉ huy chiến đấu.
Sau khi chiếm được hang số 8 (lúc 08.00) một bộ phận phát triển đánh xuống hang chỉ huy số 13 phối hợp với một bộ phận từ trận địa cối đánh lên.
Tại hang chỉ huy số 13 : trong hang lúc này còn 6 người trong đó có 2 cán bộ đại đội. Địch bắn B41, AK và ném lựu đạn vào cửa hang kết hợp gọi hàng. Cán bộ, chiến sĩ đã chống trả quyết liệt, địch không vào được nhưng vây chặt bên ngoài. Lúc này đồng chí phó đại đội trưởng quyết định phá vây để sang hang số 14 (hiểm hóc hơn) cố thủ. Sau khi phổ biến ý định, 2 cán bộ đại đội vượt trước sang được hang 14, còn lại 4 đồng chí không sang được, sau đó địch dùng bộc phá đánh sập cửa hang, các đồng chí trên đã hy sinh.
Cho đến 08.00 : trung đội 1 chỉ còn giữ được hang số 14 do 5 đồng chí tiểu đội 2 và cán bộ đại đội cố thủ, một vài chiến sĩ tiểu đội 1 và 3 lợi dụng ngách đá ẩn nấp chờ trời tối rút.
Sau khi cơ bản chiếm được mục tiêu, pháo địch bắn thưa dần, rút bớt một số bộ binh về phía bắc chỉ để lại một bộ phận giữ mục tiêu và chuẩn bị đánh tiếp hang số 14.
11.30 : địch đánh hang số 14. Các chiến sĩ tiểu đội 2 nổ súng đánh trả cùng lúc đó sư đoàn dùng B72 bắn 3 phát xung quanh hang 14 buộc địch phải lui về giữ các hang đã chiếm.
Trong lúc đó, pháo binh, súng cối ta vẫn bắn kiềm chế phía trước trận địa trung đội 1 và địch ở A5-M13-A6.
19.00 : số anh em bị thương của tiểu đội 3 về được đại đội báo cáo tình hình. Đại đội trưởng báo cáo trung, sư đoàn và đề nghị cho pháo binh, súng cối bắn trùm lên điểm tựa chi viện cho anh em rút nốt. Lợi dụng kết quả của pháo binh, súng cối, số anh em còn lại trong đêm đã lui hết về được.
Sau khi chiếm điểm tựa trung đội 1, lực lượng phòng ngự của địch khoảng 1 đại đội bộ binh bố trí như sau :
Khu bắc (trước đây tiểu đội 3 phòng ngự) có khoảng 2 trung đội.
Khu nam (trước đây tiểu đội 1, 2 phòng ngự) có khoảng 1 trung đội.
Pháo binh, súng cối địch vẫn bắn phá không thành quy luật vào các trận địa của tiểu đoàn và sở chỉ huy trung đoàn ta.
Về ta sáng 24-9 đại đội 5 nhận lệnh được phối thuộc 1 trung đội của đại đội 10 tiểu đoàn 6 thực hành phản kích khôi phục lại điểm tựa của trung đội 1 trong đêm 24-9 sau đó cả đại đội phòng ngự tại đó đánh địch tiến công, giữ vững trận địa. Quá trình chiến đấu được hoả lực cấp trên chi viện.
Bộ phận chủ yếu 1 : 13 đồng chí (do 1 đồng chí phó tiểu đoàn trưởng trực tiếp chỉ huy; đánh chiếm hang số 13, phát triển đánh sang hang số 8.
Bộ phận thứ yếu 1 : 11 đồng chí (do đồng chí Vinh đại đội trưởng đại đội 5 chỉ huy) đánh chiếm hang số 14 và 15, chặn địch phản kích từ khu bắc sang.
Bộ phận thứ yếu 2 : 7 đồng chí (do đồng chí trung đội trưởng trung đội 1 chỉ huy) đánh chiếm công sự số 10, phát triển sang đánh công sự số 7.
Bộ phận dự bị : 1 trung đội của đại đội 10 tiểu đoàn 6.
Bộ phận hoả lực : 1 cối 60mm, 1 đại liên chế áp các hoả điểm ở bên ngoài và bên trong chi viện cho bộ binh.
24.00 : đại đội 5 đã tiến hành xong mọi công tác chuẩn bị chiến đấu.
Ngày 25-9-1985 :
03.00 : theo đúng kế hoạch các bộ phận bắt đầu vào chiếm lĩnh vị trí triển khai tiến công, đến 04h23 triển khai xong đội hình chiến đấu : bộ phận chủ yếu ở đông nam, thứ yếu 1 ở đông bắc, thứ yếu 2 ở tây nam bình độ 400. Ta vẫn giữ được bí mật.
05.00 – 06.00 : hoả lực chi viện bắt đầu bắn, bộ binh còn cách địch khoảng gần 200m, đồng chí phó tiểu đoàn trưởng cho các bộ phận vào tiếp, khi còn cách trận địa cối 60mm (của ta trước đây) khoảng 50m không còn giữ bí mật được nữa nên đã nổ súng tiến công.
Bộ phận chủ yếu : sau 45 phút đánh chiếm được trận địa cối 60mm cũ, phát triển đánh tiếp theo nhiệm vụ đến khoảng 06h00 chiếm được hang số 13.
Bộ phận thứ yếu 1 : đánh chiếm được hang số 14.
Bộ phận thứ yếu 2 : tiến qua vọng gác phía tây nam không thấy địch đã vào đánh chiếm công sự đại liên cũ (số 10).
Cùng thời gian trên, hoả lực địch ngăn chặn nên cả 3 bộ phận không phát triển được.
06.10 – 08.00 : hoả lực địch (đại liên, ĐKZ…) ở cả 2 khu vực tiếp tục ngăn chặn ta phát triển đồng thời dùng lực lượng tại chỗ chia làm 3 mũi phản kích định đánh chiếm lại những mục tiêu bị mất.
Nhận được tín hiệu, hoả lực của ta bắn chính xác khoảng 10 phút trùm lên đội hình địch ở 2 khu bắc và nam, các toán bộ binh ra phản kích bị chết một số, số còn lại bỏ chạy về hướng A5 và phía đông bắc.
Hoả lực ta chuyển sang bắn các mục tiêu ở đường biên và tiếp tục bắn vào khu bắc kiềm chế quân địch. Lợi dụng kết quả của hoả lực, các bộ phận nắm thời cơ phát triển : bộ phận chủ yếu đánh chiếm hang số 12, dùng hoả lực chi viện cho bộ phận thứ yếu 2 đnáh chiếm hầm số 9, hang số 8, hầm số 7; bộ phận thứ yếu 1 đánh chiếm hang 15, chiếm đầu đoạn hào ngang giáp khu bắc dùng hoả lực ngăn chặn địch phản kích sang.
Đến 08.00 ta chiếm lại toàn bộ khu nam, bị thương 7 đồng chí, hy sinh 4 người. Các bộ phận cảnh giới, củng cố lực lượng sẵn sàng phát triển đánh sang khu bắc.
08.00 – 10.00 : sau khi bị mất khu nam, địch dùng pháo binh, súng cối bắn vào nơi ta vừa chiếm và khoảng 1 tiểu đoàn bộ binh từ A5, A6 vận động xuống bình độ 500 (khu bắc).
Đại đội 5 yêu cầu pháo binh bắn chặn địch từ A5, A6 xuống; tổ chức lùng sục các hang hốc, bố trí lực lượng sẵn sàng đánh phản kích và đề nghị trung đoàn tăng cường lực lượng để hôm sau (26-9) đánh chiếm lại khu bắc; từ 10.00 cho đến tối, pháo binh 2 bên vẫn bắn cầm canh vào trận địa phòng ngự của nhau, địch ở khu bắc không có gì thay đổi. Đại đội 5 củng cố công sự, dùng hoả lực đại liên, cối 60mm thỉnh thoảng bắn kiềm chế sang khu bắc và phía đông bắc công sự số 1.
20.00 : trung đoàn giao cho đại đội 10 thuộc tiểu đoán 6 đánh chiếm lại khu bắc trong đêm 25 rạng 26-9.
Ta tổ chức trinh sát khu bắc nhưng gặp định canh gác không vào sâu được. Tiểu đoàn 5 đề nghị sáng 26-9 tiến công.
Trong đêm pháo binh ta vẫn kiềm chế quân địch ở các vị trí dọc đường biên.
Ngày 26-9-1985 :
04.03 : trinh sát trung đoàn lên nắm lại tình hình địch, nhưng địch đã rút lúc 03.00 mà tiểu đoàn 5 không biết (bộ phận thu tin kĩ thuật thông báo chậm).
Sau khi kiểm tra, tiểu đoàn 5 đưa lực lượng vào phòng ngự lại khu vực trên.
Trận chiến đấu phòng ngự ngày 23-9-1985 địch bị diệt trên 100 tên. Ta thương vong 25 (có 17 hy sinh).
Trận chiến đấu phản kích ngày 26-9-1985 địch bị diệt trên 100 tên. Ta hy sinh 4 đồng chí, bị thương 7 đồng chí; thu được : 2 súng AK, 300 viên đạn K56, 40 quả lựu đạn, 34 viên đạn B-41 và ĐKZ, 15kg thuốc nổ, 10 xẻng bộ binh, 2 bộ quân phục.