MUCTAU
Cựu chiến binh
Bài viết: 534
|
 |
« Trả lời #270 vào lúc: 13 Tháng Giêng, 2010, 10:35:20 pm » |
|
Phong tục đón Tết nguyên đán của người Việt đồng bằng Bắc bộ.
Vừa ngồi buôn với mấy mụ sồn sồn cỡ mẹ già bà non. Tưởng các mụ này hay đi lễ bái chùa chiền miếu mạo thì biết nhiều về phong tục , cúng giỗ Tết nhất. Hóa ra cũng chỉ đú đởn theo mấy đám đồng cốt lên ngàn xuống bể cho bớt mỡ chứ chẳng hiểu gì về lễ bái tổ tiên cả.(Em không đả phá đạo Lão dâu nhá! Em cũng có máu đồng bóng. Có lần vào giá Đức Ông bắt ‘’cô’’ chủ nhang làm Bạch hổ cưỡi chơi).Vì chủ nhà chỉ có ‘’ phong tục tập quá…’’ mà không có ‘’tín ngưỡng ‘’ nên em không lạm bàn.
Quay lại tục đón Tết người Việt. Em chưa hiểu thấu đáo lắm. Viết lên đây mời các bác cùng tham luận, bổ sung để kịp đón Tết Ông Hổ.
Để chuẩn bị cho ngày đầu năm mới. Ngay từ những ngày cuối tháng Chạp người ta sửa sang dọn dẹp nhà cửa. Bỏ bớt đồ dùng cũ, hỏng. Quýet vôi các gốc cây, chân tường, chuồng trại. Thậm chí cả ngõ đi để trừ tà ma.Rấp cành gai lên lối đi ngang tắt, lối vào chuồng trại.Trước đây còn dựng cây nêu bằng tre.Theo tích cổ,trên cây nêu người ta treo các hình dụng cụ nhà nông,các hình vẽ, hình nộm những sản phẩm, đồ dùng, vật nuôi mà người dân mong muốn bội thu trong năm mới. Chân cây nêu vẽ một cây cung giương sẵn tên hướng đúng phía Đông để chặn lũ quỷ phương Đông tới. Đình làng cũng dựng một cây nêu. Vì là của làng nên cây nêu cửa đình bao giờ cũng cao,to. Trang trí đẹp hơn các cây nêu khác trong làng. Đàn bà lo rửa , ép lá dong, lá chuối. Bóc lạt để gói bánh chưng,bó giò. Đàn ông tính toán đụng lợn, đụng trâu với hàng xóm.Lau dọn bàn thờ gia tiên. Dán tranh ảnh câu đối. Người đi xa về mang theo quà Tết thường là bánh kẹo, mứt, rượu… cũng được bày lên bàn thờ như muốn bày tỏ tấm lòng tri ân tiền bối.Bọn trẻ hớn hở ướm quần áo mới. Tranh nhau khoe với lũ bạn, mình có cái này, cái kia mới lạ đón Tết. Các bà còn phải ra chùa, điện thờ ‘’ trả lễ’’ ( giờ quyen gọi là ‘’cảm ơn’’)Phật, Thánh đã cho gia đình họ một năm an lành như lời cầu cúng đầu năm.Vào ngày giáp năm, già trẻ ra nghĩa trang. Thắp hương ông Quản đất, sửa mộ, mời những người đã khuất về đón năm mới với gia đình.
Ngày xưa, vào sáng ngày cuối năm. Các bậc chức sắc cùng các đinh trong làng tổ chức lễ Thành hoàng. Một cụ (thường là tiên chỉ) đọc sớ tâu với Thành hoàng những thành tích đạt được cũng như ‘’một vài tồn tại ở một vài cá nhân’’. Đặc biệt có làng còn khen thưởng cá nhân, dòng họ có thành tích văn hóa,kinh tế đem niềm vinh dự cho làng. Phê phán dòng họ có người mang tiếng xấu cho làng. Tất nhiên, sau buổi ‘’ báo cáo tổng kết cuối năm’’ là…đánh chén. Đánh chén xong, mỗi người ra về được chia phần thịt, xôi. Nhiều ít tùy theo vai vế, tùy theo ‘’kinh phí’’từng năm.( Vụ ‘’báo cáo tổng kết’’ này qkTđ có học tập và thực hiện vào ngày 19/12 vừa rồi nhưng tinh thần kém xa các cụ)
Bữa cơm cúng tạ gia tiên chiều cuối năm là bữa cơm đầy đủ, ấm cúng nhất trong năm.Bữa cơm sau những ngày tất bật sắm Tết. Bữa cơm đón người đi xa cuối cùng đã về kịp Tết.Hương cúng trên bàn thờ đã cháy quá nửa. Ông chủ lầm rầm khấn khứa xin thừa lộc.Ngoài sân, một băng pháo tép lẹt đẹt nổ, tàn giấy vàng mã lửng lơ tiễn năm cũ.Mâm bát bê xuống. Cả nhà quây quần ăn uống vui vẻ trong mùi trầm của hương, mùi hăng hăng thuốc pháo.
Đêm trừ tịch. Đúng giáp canh. Tiếng pháo nổ râm ran khắp làng. Chủ nhà ra giữa sân thắp hương cúng đất trời. Một cái bàn nhỏ. Trên bày mân cỗ đơn sơ. Nếu không có thủ lợn, con gà thì chỉ cần miếng thịt luộc, đĩa xôi be rượu. Một lọ hoa be bé. Một thiếp tiền vàng.Đây là lễ nhỏ đãi quan mới nhâm trị, quan cũ hết nhiệm kì về Trời nghỉ ngơi. Vì là quan nhà Trời nên thủ tục bàn giao rất nhanh. Nhất là khi các quan ghét nhau như quan Sửu với quan Dần sắp tới.( Năm Dần giáp trước. Có người cúng miếng thịt sống cho Quan Hổ vì ngài thích thịt sống. Không biết những năm khác họ cúng gì ?) Sau đó chủ nhà mới cúng gia tiên trong nhà. Cúng giao thừa. Chủ nhà xin gia tiên phù hộ cho gia đình được an khang thịnh vượng.Người già thì khỏe mạnh trường thọ. Người đi xa thì thuận buồm xuôi gió. Buôn bán phát tài. Trẻ con được khai tâm sửa tính học một biết mười, chăm ngoan hiếu lễ….Lễ tổ xong. Chủ nhà ra lễ chúng sinh. Trước sân gần ngõ là mâm cỗ chúng sinh. Mâm cỗ có khi là cái mẹt rải lá chuối. Trên có gạo, muối, cháo bồ đài,bỏng rang ….Không thiếu được là quần áo giấy và ít tiền vàng.
Chủ nhà cầu khấn những vong linh cầu bất cầu bơ không người cúng giỗ. Đặc biệt lễ này không đợi tàn nhang. Chủ nhà khấn xong là đốt vàng mã, vãi đồ cúng ra khỏi đất nhà mình. Cháo bồ đài cài ngoài bụi cây gốc duối để ‘’ tống tiễn ma đói ma khát khỏi quấy nhiễu’’.
Phải ông trưởng tộc, trưởng chi. Đêm cuối năm không được ở nhà mà ra từ đường cúng tế. Chuẩn bị đón người trong họ đến cúng Tổ. Cũng là dịp gặp gỡ chúc Tết đầu năm.
( còn nữa)
MT mạnh dạn gửi bài này mong được các thành viên bổ sung góp ý.Vì bài viết không có tính liệt kê hướng dẫn.Có gì thắc mắc xin các bác cứ nêu. MT biết đến đâu xin trao đổi đến đấy.
Xin các bác một bài về mâm ngũ quả và mâm cỗ cúng gia tiên ngày Tết.MT đang bí cái này.
Bác nào ‘’ vai vế’’ cho xin bài hướng dẫn sắp xếp đồ thờ khí trên bàn thờ gia tiên. (bài vị,ảnh thờ ,bát hương,lư hương, mâm bồng, cây nến, lọ hoa v.v.)
|
Dilber MC Theme by HarzeM