Kissinger-Những biên bản hội đàm tuyệt mật chưa công bố

[SaoVang]

VỀ HIỆP ƯỚC HẠN CHẾ VŨ KHÍ CHIẾN LƯỢC

Tôi nhớ lại vấn đề về đầu đạn phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng, hôm qua Ngài đề nghị các Ngài cần có 1000 quả, còn chúng tôi có 600 quả, tôi cảm thấy thật không công bằng. Vì vậy tôi đề nghị các Ngài có 1000 quả, đồng thời chúng tôi cũng phải có 1000 qua.

Kít-sinh-gơ: Đây chính là đặc điểm đàm phán giữa hai bên chúng ta, chúng tôi không chấp nhận đề nghị bất lợi cho bất cứ bên nào.

Brê-giơ-nhép: Dĩ nhiên chúng tôi chỉ đưa ra một số ý kiến mang tính xây dựng. Chúng ta đều đồng ý tối nay chúng ta hãy suy nghĩ kỹ về việc này. Hy vọng Ngài có một giấc mơ đẹp. Vì vậy tôi tin nguồn tin của giới báo chí các Ngài, họ nói đàm phán của chúng ta vừa hữu nghị lại mang tính xây dựng.

Kít-sinh-gơ: Đồng thời có cả ý nghĩa thương mại.

Brê-giơ-nhép: Vì sao phải phá hoại một không khí hữu nghị như vậy? Như vậy chẳng có ích lợi gì cho cả hai bên. (nước chè được đưa vào. Brê-giơ-nhép bắt đầu đếm vài lát chanh.) Đây có mấy quả đầu đạn? 1, 2, 3,...6 quả. Ngài đã kiểm nghiệm như vậy.

(Họ lại giao tranh một lần nữa về số lượng đầu đạn đặt trên tên lửa lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng. Mặt khác, Brê-giơ-nhép và Kít-sinh-gơ tiếp tục tranh luận một hồi về việc kéo dài thoả thuận tạm thời ký năm 1971 và vấn đề làm thế nào "giữ được cân bằng, nhằm tránh một bên nào đó giành được bất cứ ưu thế nào”. Khi Brê-giơ-nhép chỉ rõ ý kiến của Kít-sinh-gơ là khiến cho Mỹ giữ được vị trí dẫn đầu trên phương diện số lượng đầu đạn lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng, Kít-sinh-gơ đã thừa nhận ý kiến của Brê-giơ-nhép. Tiếp đó Brê-giơ-nhép còn nói rằng, khi Liên Xô trang bị 62 chiếc tàu ngầm theo quy định của thoả thuận tạm thời, Chính phủ Mát-xcơ-va buộc phải phá huỷ 210 quả tên lửa ở căn cứ mặt đất, vì vậy về tổng thể đã giảm đi rất nhiều đầu đạn.)

Kít-sinh-gơ: Vâng, Ngài Tổng Bí thư. Nhưng số tên lửa các Ngài buộc phải phá huỷ là loại tên lửa mà các Ngài không thể làm cho nó mang nhiều đầu đạn hơn.

Grô-mư-cô: Nhưng chúng tôi có quyền dùng những tên lửa tiên tiến hơn để thay thế chúng. Như tôi đã nói hôm qua, quân đội của các Ngài có thể có quy tắc của nó, chúng tôi cung có quy tắc của riêng mình. Nhưng đều không liên quan gì đến đàm phán chính trị của chúng ta.

Kít-sinh-gơ: Ngài Tổng Bí thư, vấn đề là dù nằm trong phạm vi các Ngài được phép, tên lửa của các Ngài đã có khoảng 1400 quả hoặc nhiều hơn chút ít. Xét về đặc điểm thích hợp nhất của đầu đạn phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng, các Ngài có thể trang bị 5 hoặc 6 quả đầu đạn trên tên lửa, có trời mới biết sau này có thể mang bao nhiêu quả.

Brê-giơ-nhép: Điều đầu tiên là, trừ phi chúng ta cứ tranh cãi mãi, vậy tên lửa có thể so sánh là loại tên lửa đặt ở căn cứ mặt đất. Các Ngài có thể lắp đặt đầu đạn ở rất nhiều tên lửa và sức công phá của mỗi một quả đầu đạn đều mạnh hơn phía tôi.

(Brê-giơ-nhép biện giải rằng, Liên Xô muốn đuổi kịp số lượng đầu đạn phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng của Mỹ, ít nhất cũng phải mất 10 năm, Brê-giơ-nhép cũng đề nghị kéo dài thoả thuận tạm thời cho đến năm 1980. Mỹ có thể có 1100 chiếc bệ phóng lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng, còn Liên Xô có thể có 1000 chiếc. Brê-giơ-nhép còn tiếp tục chỉ rõ, đề nghị này có ưu thế về mặt chính trị: Nó sẽ giữ chặt "giới hạn trần về hạn chế vũ khí chiến lược", phù hợp với nguyên tắc phòng chống chiến tranh hạt nhân, đồng thời còn có thể khiến chính quyền Oa-sinh-tơn hoàn thành việc trang bị phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng của họ. "Các Ngài còn hy vọng Liên Xô làm thêm những gì khác nữa? Khi các Ngài đã có ưu thế rõ ràng, sao các Ngài lại có thể được đằng chân lân đằng đầu?")

[SaoVang]

Brê-giơ-nhép: Tôi muốn nhờ Ngài chuyển giúp lời trình bày của tôi đến Tổng thống Ních-xơn. Tôi nghĩ rằng ông ấy sẽ xem xét nghiêm túc việc này và thừa nhận ý nghĩa quan trọng của lập trường phía tôi.

Kít-sinh-gơ: Để tôi nhìn lại xem, như vậy có thể giúp tôi hiểu rõ hơn.

Brê-giơ-nhép: Tất nhiên là được.

Kít-sinh-gơ: Xét về tổng số, chưa có quy định rõ ràng về mức độ tỷ lệ của phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng đối với mỗi một loại, lắp đặt bao nhiêu trên tên lửa đạn đạo vượt đại dương thuộc loại nào hoặc lắp đặt bao nhiêu trên tàu ngầm thuộc loại nào.

Brê-giơ-nhép: Điều này phụ thuộc vào ý chí của hai bên.

Kít-sinh-gơ: Nhưng thậm chí mọi người đều không trình bày cho nhau về ý đồ của riêng mình.

Brê-giơ-nhép: Tôi không rõ vấn đề này. Chúng ta cần xem xét kỹ hơn nữa. Tất nhiên chúng tôi sẽ báo cho các Ngài biết bao giờ chúng tôi sẽ cắt giảm một số tên lửa ở căn cứ lục quân.

Kít-sinh-gơ: Điều này phải bàn riêng.

Brê-giơ-nhép: Nhưng lại cực kỳ quan trọng.

(Kít-sinh-gơ nêu rõ tính phức tạp của việc phân biệt tên lửa đạn đạo phóng qua vệ tinh có lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng và chưa lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng, ông cũng tranh luận rằng "Chúng ta sẽ buộc phải xem xét từng con tàu (tàu ngầm), những con tàu này có khả năng chở tên lửa đã lắp đặt phương tiện bay mang nhiều đầu đạn chia nhiều hướng”. Vì vậy, họ suy đoán tàu ngầm của Liên Xô có thể chở 4000 quả tên lửa, nên Liên Xô "sẽ phải giảm xuống còn 1000 quả tên lửa". Brê-giơ-nhép đề nghị quy định một điều khoản đặc biệt nhằm mục đích trao đổi tình báo và tiến tới giải quyết vấn đề này.)

Brê-giơ-nhép:...Mặt khác chúng tôi còn biết các Ngài có một ưu thế rất lớn về số lượng MIRV. Nhưng xuất phát từ thoả thuận nhất trí giữa chúng ta đã đạt được trong phương diện phòng chống chiến tranh hạt nhân, vì vậy chúng tôi cũng hiểu giữa chúng ta sẽ không nổ ra chiến tranh hạt nhân. Dưới sự chỉ dẫn của tinh thần tin cậy lẫn nhau cao cả này, chúng tôi mới đưa ra đề nghị này.
Đề nghị chúng ta nghỉ 10 phút.

Kít-sinh-gơ: Được. 

(Có một thời gian nghỉ từ 7 giờ 7 phút đến 7 giờ 26 phút)

Kít-sinh-gơ: Tôi đang giải thích cho cộng sự của tôi về đề nghị quân sự của chúng ta, họ chưa từng nghe việc này bao giờ. Ngài Tổng Bí thư, Ngài biết tôi đang nghĩ gì chứ? Xin nói thật, đánh giá của quân nhân hai bên chúng ta đối với tình hình trước mắt đều tương đối phiến diện, người của các Ngài nhấn mạnh số lượng đầu đạn, còn người của phía tôi lại chú trọng trọng lượng đầu đạn của các Ngài.

Brê-giơ-nhép: Tôi không rõ Ngài có thạo về khái niệm trọng lượng đầu đạn và trọng lượng sẽ tổn thất bao nhiêu khi lắp đặt MIRV lên đầu đạn hay không. Còn tôi thì rất rõ .

Kít-sinh-gơ: Tôi hiểu.

[SaoVang]

Brê-giơ-nhép: Tôi đã tính sơ qua. Trong thực tế, đề nghị của chúng tôi chứng tỏ rằng: Nếu chúng tôi đống ý con số tổng cộng của tên lửa do phía Ngài đưa ra, cộng thêm 100 quả tên lửa các Ngài có được, lại tính cả con số giảm đi trên tàu ngầm của chúng tôi, điều này nói lên Mỹ sẽ có một con số chính xác, là số lượng tên lửa có quyền lắp đặt MIRV của Mỹ sẽ chiếm tới 60% tổng số tên lửa của thoả thuận cho phép, còn số lượng tên lửa có quyền lắp đặt MIRV của Liên Xô chỉ chiếm 42% tổng số tên lửa của thoả thuận cho phép. Nếu Ngài hỏi chuyên gia quân sự của Ngài, câu trả lời có được cũng sẽ như vậy.

Kít-sinh-gơ: Đúng vậy. Nhưng nếu tôi đi hỏi nhân viên quân sự của chúng tôi, có lẽ họ sẽ nói, điều này chứng tỏ phía Ngài đã lợi hơn phía tôi trong thoả thuận đạt được lần trước. Điều này sẽ khiến các Ngài có thêm nhiều tên lửa có thể lắp đặt MIRV.

Brê-giơ-nhép: Đúng vậy. Ừ nhỉ, người ta có thể nghĩ ra nhiều cách nói. Nhưng Ngài có thể nói rõ Ngài đã trao đổi với người Liên Xô về việc này, và đây chính là thoả thuận các Ngài đã đạt được.

Kít-sinh-gơ: Nếu như thế này thì tôi cho rằng chúng ta sẽ không có tiến triển gì về những con số này. Chúng tôi không muốn lời hơn các Ngài về đầu đạn tên lửa đạn đạo vượt đại dương. Thí dụ, nếu chúng ta có số lượng tên lửa đạn đạo vượt đại dương đã lắp đặt MIRV bằng nhau, vậy số lượng đầu đạn của các Ngài sẽ gần gấp đôi chúng tôi.

Nhưng điều này cũng không thể bù đắp bằng số lượng tên lửa trên tàu ngầm. Vì vậy vấn đề chúng tôi quan tâm không phải là vấn đề này.

Vấn đề chúng tôi xem xét là có được con số hạn chế mang ý nghĩa hiện thực chứ không phải con số lớn nhất mà hai bên vạch ra đơn giản. Bản thân Tổng Bí thư cũng nói rằng Ngài không thể xác định số lượng MIRV.

Tôi đang muốn có thêm nhiều phân tích, Ngài Tổng Bí thư.

Nhưng do thiếu một thoả thuận nên chúng tôi đã dễ dàng trang bị MIRV cho đội quân "Mu-ti-man" của chúng tôi đồng thời triển khai tên lửa Tri-den mặt đất sau năm 1977. Vì vậy chúng tôi đồng ý chấp nhận hạn chế số lượng của đối phương, chúng tôi sẽ chấp nhận hạn chế số lượng thông qua việc kéo dài thoả thuận tạm thời, mặt khác do bất lợi về mặt số lượng, điều này sẽ làm tăng khả năng có thêm nhiều tên lửa của các Ngài trong một thời gian sau này.

Brê-giơ-nhép: Tôi không thể hiểu rõ lôgíc này vì nó không phù hợp với những con số. Tôi muốn Ngài báo cáo lại với Tổng thống.

Kít-sinh-gơ: Tôi sẽ báo cáo. Có lẽ tôi phải làm lại từ đầu khi đó chúng ta sẽ hiểu thêm về tiến trình đàm phán.

Brê-giơ-nhép: Còn một việc nữa, Ngài hỏi về vấn đề tin tức chúng tôi dự định lắp đặt những tên lửa này trên bao nhiêu chiếc tàu ngầm, tôi chưa phủ định tính hiệu quả của đề nghị này. Tôi sẽ xem xét lại, có lẽ đáp án sẽ đáng được chấp nhận.

Kít-sinh-gơ: Ngài Tổng Bí thư, để tôi trình bày rõ hơn, nếu như có thể chấp nhận, vậy tôi cho rằng chúng ta sẽ đi đến một thoả thuận. Chí ít thì sự kiện này xem ra cũng sẽ có bộ mặt mới.

[SaoVang]

Brê-giơ-nhép: Tôi dám nói chúng tôi sẽ không quan tâm đến bất kỳ con số nào do Ngài đề cập, dù 2000 hay 3000 quả tên lửa, vì chúng tôi sẽ xuất phát từ thoả thuận với lòng tin lớn nhất và không sử dụng bất cứ vũ khí hạt nhân nào. Tôi sẽ không nêu ra vấn đề này. Nhưng tiếp đó tôi nghe được bài diễn thuyết của một vị quan chức Mỹ, ông nói rằng "Chúng ta cần phải mạnh hơn", sau đó lại một bài diễn thuyết tương tự như vậy, cuối cùng lại là tin tức về Quốc hội đang tăng thêm chi phí quân sự. Tôi cho rằng những điều này hoàn toàn trái ngược với thoả thuận chúng ta đã đạt được.

Kít-sinh-gơ: Tôi rất hiểu điều này, Ngài Tổng Bí thư, nhưng chúng ta đang cố gắng ngăn chặn chạy đua vũ trang ngay lập tức đang xuất hiện ở Mỹ.

Brê-giơ-nhép: Nói là như vậy, trong khi ngân sách quân sự của các Ngài đang tăng lên, Ngài lại khơi dậy ý chí của dân chúng những tư duy: nước Mỹ phải mạnh lên. Như vậy sẽ làm cho nhân dân Mỹ hiểu rằng Mỹ đang ở thế yếu về mặt quân sự, Mỹ không sao chống nổi những cuộc tấn công.

Kít-sinh-gơ: (cười) Lời nói của Tổng Bí thư thật sự có chút hiểu biết thâm thuý. Về từng luận điểm của Tổng Bí thư, không phải lúc nào cũng mâu thuẫn gay gắt với tôi.

Brê-giơ-nhép: Gần đây tôi đã phát biểu tại An-ma Ta và tôi sẽ tiến hành diễn thuyết tranh cử. Nếu tôi đứng dậy diễn thuyết như vậy: (đứng dậy và vẫy tay) "Các đồng chí, chúng ta phải cố gắng hết sức, chúng ta phải mạnh hơn Mỹ”, vậy kết quả sẽ ra sao? Thế là quân đội của chúng tôi sẽ nói, "Hãy đưa tiền cho chúng tôi."

Kít-sinh-gơ: (cười) Nếu Ngài đã nói như vậy, nghị sĩ Giắc-xơn sẽ cho Ngài nổi trội trên đất Mỹ.

Brê-giơ-nhép: Lại nghị sĩ Giắc-xơn?

Kít-sinh-gơ: Nói về dự toán ngân sách quân sự của chúng tôi, tất nhiên phần lớn tăng trưởng là do yếu tố lạm phát, vả lại phần lớn ngân sách đều phục vụ cho nhân viên. Tổng thống cũng chưa từng nói chúng tôi vĩnh viễn không chịu đứng ở vị trí thứ hai và cũng chưa từng nói chúng tôi phải mạnh hơn Liên Xô.

Brê-giơ-nhép: Có lẽ chúng ta nên kết thúc cuộc trao đổi về chủ đề này. Chúng tôi cảm giác như vậy sẽ tạo cơ sở tốt cho cuộc gặp giữa chúng ta.

Kít-sinh-gơ: Nếu Ngài có thể xem xét kỹ vấn đề tàu ngầm hạt nhân, thì chúng tôi sẽ xem xét vấn đề số lượng. (Họ hỏi thăm nhau). Giả định chúng tôi có thể chấp nhận số lượng MIRV của các Ngài, còn các Ngài có thể cung cấp cho chúng tôi những thông tin về con số MIRV mà các Ngài sẽ lắp đặt trên tàu ngầm, như vậy chúng tôi sẽ xem xét rất nghiêm túc toàn bộ sự việc.

Brê-giơ-nhép: Tôi đã nói với Ngài rồi, tôi không loại trừ khả năng sẽ thông báo cho Ngài, chúng tôi sẽ bắt đầu lắp đặt lần đầu MIRV trên tàu ngầm vào lúc nào. Có lẽ việc này có tính hợp lý nhất định. Vì vậy tôi chấp nhận đề nghị của Ngài, về chủ đề này, nếu chúng tôi thẳng thắn chân thành thông báo cho các Ngài những thông tin liên quan, điều này không có nghĩa áp đặt bất cứ hạn chế gì cho hai bên chúng ta.

Grô-mư-cô: Nằm trong hạn chế.

Brê-giơ-nhép: Thế này nhé, ví dụ trong 62 chiếc tàu ngầm đã được thẩm tra chấp nhận, chúng tôi sẽ báo cho các Ngài tàu ngầm đã lắp đặt MIRV là 1 chiếc hay 5 chiếc.

[SaoVang]

Đô-brư-nin: Chỉ là thông báo cho các Ngài. Không có hạn chế gì.

Kít-sinh-gơ: Không, các Ngài có quyền quyết định mức hạn chế trong mỗi một loại.

Grô-mư-cô: Ngài đang thử dẫn đến khái niệm giới hạn trần từ cửa sau.

Kít-sinh-gơ: (cười) Ngay từ phút đầu các Ngài bắt đầu tiến hành thử tên lửa tàu ngầm hạt nhân, tôi đã thử giải thích cho các Ngài và dẫn vào khái niệm giới hạn trần.

(Kít-sinh-gơ tiếp tục nêu rõ, dù trước mắt người Liên Xô chưa thể lắp đặt đầu đạn MIRV trên tên lửa đạn đạo vượt đại dương của họ, nhưng họ đang bắt đầu một loại tên lửa đạn đạo vượt đại dương có thể mang theo MIRV "kiểu mới" hoặc "cải tiến".)

Brê-giơ-nhép: Đây vẫn là một loại tên lửa. Chẳng qua là đã lắp đặt đầu đạn MIRV trong cùng một hầm phóng. Nếu là một loại tên lửa mới thì phải xây mới một hầm phóng dưới mặt đất, điều này là đương nhiên. Ngài cũng hiểu rõ điều này.

Kít-sinh-gơ: Ngài cho rằng chúng nằm trong cùng một hầm phóng dưới mặt đất ư?

Brê-giơ-nhép: Chỉ có thể ở trong hầm phóng hiện có, nếu ngược lại đây sẽ là hành động trái với Hiệp ước.

Kít-sinh-gơ: Chúng tôi cho rằng các Ngài sẽ đào cho hầm phóng sâu hơn chứ không trái với Hiệp ước.

Brê-giơ-nhép: Nếu đã mở rộng hầm phóng thì các Ngài đã bắt đầu trách móc từ lâu rồi.

Kít-sinh-gơ: Vậy chúng ta còn nên tiếp tục quá trình suy luận của chúng ta nữa hay không

Brê-giơ-nhép: Tôi cho rằng vấn đề chủ yếu nhất là Ngài nên báo cho Tổng thống Ních-xơn biết rằng đó là đề nghị của chúng tôi. Đây là sự nhượng bộ lớn nhất chúng tôi có thể làm được. Còn suy nghĩ của chúng tôi là xuất phát từ tiền đề hai bên chúng ta không tấn công lẫn nhau. (nguyên văn). Nếu Ngài cần đến chúng, đó là vì có thể các Ngài cho rằng Trung Quốc sẽ tấn công các Ngài. Đối với chúng tôi, đảm bảo lớn nhất chính là vĩnh viễn không có ý đồ tấn công Mỹ.

Tiến sĩ Kít-sinh-gơ, tôi có thể báo cho Ngài biết, trên thực tế binh lính của chúng tôi rất lo vi phạm thoả thuận, đặc biệt là về việc mở rộng hầm phóng để lắp đặt tên lửa. Ngài có biết sự lo ngại của họ xuất phát từ nguyên nhân gì không? Thực chất của sự việc là trên lãnh thổ nước Mỹ đã che đậy khoảng 500 bệ phóng mặt đất. Tôi đã từng hai lần miêu tả vấn đề này.

[SaoVang]

Kít-sinh-gơ: Nhưng bây giờ chúng tôi đã dừng lại cách làm này.

Brê-giơ-nhép: Các Ngài vẫn đang tiến hành.

Kít-sinh-gơ: Không thể như vậy.

Brê-giơ-nhép: Như vậy đã sản sinh một số vấn đề. Thực tế chúng tôi không hề muốn nhắc đến việc này, nhưng đây là sự thật. Chúng ta hãy trình bày thẳng thắn.

Kít-sinh-gơ: Ngài Tổng Bí thư, đầu tiên tôi phải thẩm định rõ việc này, nhưng chúng tôi đã ra lệnh dừng việc làm này, nếu vẫn chưa dừng lại thì đây là vi phạm mệnh lệnh. Nhưng tôi không lên án các Ngài làm trái thoả thuận. Đó không phải nội dung chúng tôi muốn nói. Điểm duy nhất chúng tôi muốn nói là, xuất phát từ mục đích của thoả thuận hai bên, xuất phát từ mục đích thẩm định, một khi các Ngài sử dụng MIRV tiến hành thử tên lửa, chúng tôi buộc phải đưa ra kết luận: Đó là lắp đặt loại tên lửa này, vì chúng tôi không thể thẩm định trên tên lửa có lắp đặt hay không đầu đạn MIRV.

Brê-giơ-nhép: Đã trả lời rồi, đây là việc liên quan đến kỷ luật quân sự. Có thể chúng tôi chỉ quyết định lắp đặt khoảng một nửa đầu đạn MIRV. Điểm xuất phát của chúng tôi không liên quan gì đến Mỹ, nó chỉ liên quan đến đối thủ tiềm ẩn của chúng tôi. Vì vậy đối tượng chúng ta trao đổi bây giờ đều là hai bên chúng ta có quyền áp dụng hành động.

Kít-sinh-gơ: Được rồi. Vậy làm thế nào chúng tôi mới có thể biết được các Ngài chỉ triển khai một nửa MIRV?

Brê-giơ-nhép: Tiến sĩ Kít-sinh-gơ, tôi không hề phản đối đề nghị của Ngài nêu ra về trao đổi tình báo lẫn nhau. Xem ra đây là đề nghị có thể chấp nhận. Tôi không hề phản đối. Để chúng tôi xem xét kỹ hơn được chứ.

Kít-sinh-gơ: Được. Hai bên chúng ta đều phải xem xét kỹ.

Brê-giơ-nhép: Dù sao phía tôi đã cam kết cho các Ngài biết chúng tôi đang cắt giảm số căn cứ tên lửa mặt đất nhất định và chuyển dịch nó lên tàu ngầm. Có lẽ chúng ta có thể đi đến thoả thuận rộng lớn hơn về mặt trao đổi thông tin lẫn nhau. Nhưng hiện nay tôi chưa thể đưa cho Ngài câu trả lời chính xác.

Kít-sinh-gơ: Được, tôi hiểu, chúng ta hãy gác nó sang một bên.

[SaoVang]

VẤN ĐỀ TRUNG ĐÔNG

Brê-giơ-nhép: Tiến sĩ Kít-sinh-gơ, hai bên chúng ta có thể làm như đã nói trong thoả thuận đạt được ban đầu và đồng ý hai bên sẽ hợp tác triệt để, tiến tới hoàn thành cuộc trao đổi về vấn đề Trung Đông hay không? Nhân dịp này tôi nhấn mạnh từ "hợp tác" này và ý của tôi không chỉ bó hẹp trong phạm vi trao đổi thông tin lẫn nhau. Nó cần trở thành đặc trưng quan hệ hai bên trong vấn đề Trung Đông.

Kít-sinh-gơ: Tôi và Ngoại trưởng của các Ngài đã tiến hành một cuộc hội đàm ngắn trong ngày hôm nay, chúng tôi nhất trí đồng ý hai bên sẽ tiến hành một cuộc trao đổi thông tin đầy đủ khi ông ấy đến thăm Oa-sinh-tơn. Về vấn đề Trung Đông, và cũng là trả lời cho câu hỏi của Ngài, chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các Ngài và không mưu cầu giành được ưu thế đơn phương.

Brê-giơ-nhép: Tất nhiên chúng tôi không hề có mưu đồ muốn giành lấy ưu thế đơn phương. Trừ phi Ngài cho rằng hành động nhằm đảm bảo an ninh cho It-xra-en và tất cả các nước A-rập là một ưu thế đơn phương.

Kít-sinh-gơ: Về mặt này, tôi cho rằng mục đích của hai bên chúng ta là dung hoà được.

Brê-giơ-nhép: Đây cũng chính là suy nghĩ của tôi. Nhưng chúng ta cần làm theo như vậy.

Kít-sinh-gơ: Tôi đồng ý hai bên chúng ta cần phối hợp lẫn nhau trong hành động.

(Hai bên đã đạt được một thoả thuận sau khi đã trao đổi ngắn gọn vấn đề cấm thử nghiệm giới hạn, vũ khí chiến lược nghĩa là vấn đề mức độ thử nghiệm có giới hạn mong muốn, sẽ do các chuyên gia đưa ra kế hoạch cụ thể. Brê-giơ-nhép còn muốn trao đổi vấn đề điều chỉnh tính thích ứng tình hình của quân đội, nhưng Kít-sinh-gơ có ý kiến bất đồng trong vấn đề này vì lý do phía Mỹ chưa có chuẩn bị. Hai bên còn nhất trí đồng ý sẽ ngăn cản mưu toan phá hoại Hiệp định Pa-ri của Nam Việt Nam, sau đó cuộc trao đổi chuyển sang Hiệp định hợp tác kinh tế và năng lượng.

Brê-giơ-nhép đã đưa ra khả năng về việc Mỹ tài trợ xây dựng nhà máy bột giấy hoặc nhà máy luyện thiếc, Liên Xô sẽ trả nợ khoản vay tín dụng bằng cách xuất khẩu sản phẩm sang Mỹ. (Một đề nghị khác ông đưa ra là về sản xuất kinh doanh Aminic).

Trả lời của Kít-sinh-gơ là "tích cực", nhưng ông cho rằng những dự án này phụ thuộc vào cho vay tín dụng, còn một số người lại muốn cắt giảm tín dụng cho vay. Hai bên đã trao đổi ngắn về hợp tác trong lĩnh vực khoa học, đại loại đề cập dự án năng lượng hoặc một dự án sử dụng không gian, sau đó họ đã đọc thông cáo chung hội đàm hai bên).

Kít-sinh-gơ: Bây giờ Cô-ni-en-cô đã chuẩn bị sẵn bản thảo cho hai bên chúng ta hay chưa? Ngài biết ông ấy là cấp dưới của tôi đã được một năm rồi chứ? Đối với hai bên chúng ta đây đều là tra tấn. Nếu các ông có một người nào đó có thể lật ngược bản thảo để đọc, chúng tôi sẵn sàng dùng Sô-ne-phe-tơ đổi lấy Cô-ni-en-cô.

(Brê-giơ-nhép ra ngoài vài phút và trở lại)

[SaoVang]

Kít-sinh-gơ: (nói với Grô-mư-cô) Tôi sẽ trao đổi với người Anh về vấn đề Hội nghị An ninh châu Âu. Tôi sẽ cử người báo tin cho Ngài vào thứ sáu.

Grô-mư-cô: Vâng.

Kít-sinh-gơ: Tôi vẫn cho rằng đây là chủ nghĩa quan liêu. Mai tôi sẽ cùng Bộ trưởng Ngoại giao Anh Giêm Ka-la-han trao đổi việc này. Có lẽ họ còn chưa có thời gian nghiên cứu vấn đề này.

Brê-giơ-nhép: Thật ư? Tiến sĩ Kít-sinh-gơ, tôi nghĩ rằng ông định rời khỏi đây ngày mai, thật sự khiến người ta buồn bã.

Kít-sinh-gơ: Từ đầu chí cuối tôi đều rất thích hội đàm giữa chúng ta. Ngài Tổng Bí thư, tôi chợt nghĩ đến một khả năng. Nếu chúng ta có thu hoạch trong vấn đề Hiệp ước hạn chế vũ khí chiến lược, tôi sẽ trở lại Mát-xcơ-va trong tháng 5 đợi thêm vài ngày.

Brê-giơ-nhép: Ngài biết tôi cũng đang suy nghĩ vấn đề này, nhưng tôi quyết tâm không nhắc đến nó nữa. Tuy nhiên tôi thật sự cho rằng chúng ta phải tiến hành hội đàm một lần nữa nhằm đi đến mục đích xác định cuối cùng hoặc gần như xác định cuối cùng văn kiện. Tôi không cho rằng đây sẽ là vấn đề liên quan đến Hiệp ước hạn chế vũ khí chiến lược vì tôi nghĩ rằng chúng ta đã giải quyết vấn đề đó rồi.

Kít-sinh-gơ: Vậy 3000 quả MIRV giữa bạn bè đó là cái gì? (cười) Nhưng chúng tôi vẫn phải ghi lại những chi tiết này.

Brê-giơ-nhép: Tôi e rằng tôi không thể sống đến ngày có thể nhìn thấy số đầu đạn MIRV của chúng tôi nhiều hơn các Ngài đến 300 quả.

Grô-mư-cô: Để chứng tỏ sự công bằng, chúng tôi phải được phép có 1100 quả, còn số lượng của các Ngài là 1000 quả.

Kít-sinh-gơ: Vậy kết quả cuối cùng là các Ngài sẽ có số đầu đạn hạt nhân nhiều hơn. Chúng tôi sẽ ghi nhận suy nghĩ của các Ngài vì tôi thật sự cho rằng chúng tôi không thể đáp ứng số lượng của các Ngài đưa ra. Cần ghi lại sự phân tích của chúng ta đối với vấn đề này.

Grô-mư-cô: Mỗi khi các ông đưa cho chúng tôi một số tài liệu bằng văn bản, xem ra những quan điểm đó đều là phủ định, đều là những trả lời có điều kiện.

Brê-giơ-nhép: Quan điểm của chúng tôi đưa ra cho các ông thật sự đều là lập trường cuối chúng tôi. Thực tế điều này chứng tỏ những gì chúng tôi đưa ra là mức giới hạn lớn nhất. Ngài nên xem xét kỹ hơn, tôi đã có những nhượng bộ lớn đến nhường nào. Xét về cá nhân tôi, tuyệt đối Ngài chưa từng nghĩ đến tôi sẽ nói ra những việc tôi đã từng làm. Chúng ta đã hoàn thành cuộc trao đổi của chúng ta bằng một phương thức hữu nghị, tôi tin Ngài cũng sẽ không kỳ vọng tôi có những nhượng bộ gì nữa. (cười) Sau khi Ngài báo cáo xong xuôi với Tổng thống, tôi tin Tổng thống nhất định cho thêm Ngài một chức vụ thứ ba, trừ chức vụ hiện nay Ngài đang đảm nhiệm.

(Sau khi hai bên nghiên cứu, đọc kỹ dự thảo thông cáo chung và trao đổi ý kiến lẫn nhau, mọi người nhất trí và đồng ý công bố vào 7 giờ tối giờ Mát-xcơ-va.)

Brê-giơ-nhép: Điều này có thể khiến Ngài thất vọng đôi chút, nhưng tôi thật sự không còn ý đồ xem xét đưa ra đề nghị mới, liên quan đến Hiệp ước hạn chế vũ khí chiến lược

Kít-sinh-gơ: Hiện giờ chúng tôi cũng vậy.

Brê-giơ-nhép: Có lẽ sẽ có một số đề nghị mới về phương diện vấn đề tình báo.

Kít-sinh-gơ: Thật sự như vậy. Nếu chúng ta có thể làm một số việc gì đó trên phương diện vấn đề tình báo. Đây cũng đang là hướng suy nghĩ trong đầu óc của tôi.

Brê-giơ-nhép; Tôi tin tôi cũng hy vọng như vậy.

(Họ đã kết thúc cuộc hội đàm lần này sau khi nói với nhau vài câu chuyện hài hước.)

[SaoVang]

Lời dẫn

Trên đường Mát-xcơ-va về nước, trạm dừng chân đầu tiên của Kít-sinh-gơ là Luân Đôn. Trong thời gian lưu lại Luân Đôn, Kít-sinh-gơ đã trình bày cho ông Ka-la-han, Bộ trưởng Ngoại giao mới của Chính phủ Công Đảng Anh nội dung vắn tắt của hội đàm Mát-xcơ-va. Trên một mức độ nào đó, điều này chứng tỏ quan hệ căng thẳng giữa người Anh và người Mỹ trong thời kỳ Đảng Bảo thủ cầm quyền đã có sự hoà hoãn nhất định, Kít-sinh-gơ cho rằng, khi Đảng Bảo thủ cầm quyền, "điều đáng ghét nhất” là thi hành chính sách độc lập trong trong thời kỳ chiến tranh tháng 10.

Có dấu hiệu cho thấy quan hệ đặc biệt này giữa hai bên có thể được cải thiện. Trong hồi ký cá nhân, Kít-sinh-gơ từng công bố danh mục mà Bộ Ngoại giao cho rằng thích hợp để bàn bạc trong cuộc đàm phán tiếp theo, Ca-la-han từng nói với các quan chức Bộ Ngoại giao của ông trước mặt Kít-sinh-gơ rằng, Kít-sinh-gơ không còn chịu nổi sự "chế diễu lẫn nhau” hơn nữa.

Có thể nói sự miêu tả của Kít-sinh-gơ đối với hội đàm Mát-xcơ-va là công bằng đầy đủ mặc dù ông nhất định pha một chút giọng điệu làm cho sự việc nhẹ đi: "Là một chính sách, trên một mức độ rất lớn, sự hoà hoãn quan hệ còn đang tiến triển." Tuyên bố này và bình luận của ông trước khi sang Mát-xcơ-va đã hình thành sự so sánh rõ ràng, "điều khiến tôi lo ngại là người Liên Xô chẳng được gì về mặt hoà hoãn, quan hệ."

Có lẽ giọng điệu của hai lần tuyên bố này đều quá mạnh: sự hoà hoãn quan hệ tồn tại vấn đề bản thân của nó, còn cơ sở kinh tế của nó cũng đang chịu sự đe doạ, nhưng cuộc hội đàm quan trọng về Hiệp ước hạn chế vũ khí chiến lược và Hội nghị An ninh và hợp tác châu Âu đang tiến triển theo hướng có lợi cho hai bên gặt hái những thành quả to lớn.

Trong cuộc hội đàm với người Anh, bình luận của Kít-sinh-gơ lại không phải hào quang sáng chói như vậy: Mọi người đều rõ, nhà lãnh đạo Liên Xô thuộc loại người cứng rắn nhất khi giao thiệp với họ. Tôi đã đề cập (khi ăn trưa) tới bình luận của họ đối với thông báo tình hình trong nước của tôi. Hãy loại bỏ không khí khi đàm phán, trên thực tế thái độ của họ thật sự rất tốt, ngoài những điểm đáng ghét của họ vốn có từ lúc cha sinh mẹ đẻ. Họ đã có những cố gắng rất lớn, có lẽ những bình luận không lựa lời trên mới thật sự nói lên tình cảm chân thật của Kít-sinh-gơ đối với Liên Xô.

Quan điểm của Kít-sinh-gơ và Ních-xơn về việc hoà hoãn quan hệ của hai tập đoàn lớn, điều chính yếu nhất là chấp nhận tính tất yếu mang quan điểm mâu thuẫn của người Liên Xô, xuất phát từ góc độ vừa là đối thủ cạnh tranh, vừa là người hợp tác. Trong một thế giới "mối liên hệ đáng tin cậy nhất giữa chúng tôi và Liên Xô chính là hai bên đều không muốn cuốn vào chiến tranh hạt nhân, hai bên đàm phán đều cho rằng các siêu cường phải tìm được một số biện pháp, làm suy yếu tối đa trạng thái đối đầu, đồng thời xây dựng nền móng cho hợp tác chính trị và kinh tế.

[SaoVang]

Ri-sác, Sô-lô-môn chuyên gia số một về Trung Quốc của Kít-sinh-gơ không gặp may khi trình bày về tình hình nội bộ Trung Quốc, bởi ông ta suy luận bằng vốn hiểu biết của mình, nhưng không hề hay biết Chu Ân Lai đang ốm nặng, Mao Trạch Đông ngày càng xa lánh Chu Ân Lai. Nhưng ông ta đã có sự phân tích sắc bén, Chu Ân Lai đang có cuộc tranh đấu với phái tạo phản và người lãnh đạo quân đội chung quanh vấn đề tiến trình phát triển của Trung Quốc.

Sô-lô-môn cho rằng, Chu Ân Lai có ý đồ duy trì Đảng Cộng sản ở vị trí cao nhất. Thông qua tranh đấu để khôi phục lại chính quyền của các cơ quan Nhà nước bị cắt bỏ trong thời kỳ cách mạng văn hoá, đồng thời giải quyết vấn đề kinh tế lạc hậu của Trung Quốc và vấn đề yếu kém của quân đội. Còn Mao Trạch Đông minh oan cho Đặng Tiểu Bình, con người chú trọng thực tế. Đặng Tiểu Bình là nạn nhân của cuộc cách mạng văn hoá, đã chọc tức phái tạo phản bằng câu nói nổi tiếng "Bất kể mèo trắng hay mèo đen miễn là bắt được chuột".

Mao Trạch Đông bổ nhiệm Đặng Tiểu Bình làm cấp phó cho Chu Ân Lai, Đặng Tiểu Bình có biệt tài tổ chức, rất quan tâm đến việc học tập phát triển kinh tế và khoa học kỹ thuật phương Tây, là điều mà phái tạo phản ra sức ngăn cản và chống lại.

Theo Sô-lô-môn, Chu Ân Lai và các chiến hữu đang ra sức củng cố vị trí của mình, đồng thời không muốn bổ xung đạn dược cho kẻ thù chính trị, trong đó có số người đang nghi ngờ về mối quan hệ công khai hơn với Oa-sinh-tơn của Trung Quốc. Vì vậy, mùa xuân năm 1974, tuy các quan chức cao cấp luôn miệng tán dương quan hệ Trung-Mỹ tốt đẹp, nhưng Sô-lô-môn nhận ra rằng, Trung Quốc "tỏ ra lạnh nhạt và bất hợp tác hơn" trong hành động.

Ngoài chuyện Bộ Ngoại giao có thái độ lạnh nhạt đối với cuộc đàm phán về quyền sở hữu và tài sản, cũng như thúc đẩy buôn bán nửa chính thức, tháng 4, người Trung Quốc còn vi phạm Hiệp định về phòng vệ hải quân. Sau một sự cố nho nhỏ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc kiên trì đòi hải quân Mỹ rút đi. Sau khi hải quân rút đi, cơ quan liên lạc sẽ cho thay thế bằng sĩ quan phụ trách An ninh về dân chính của Bộ Ngoại giao.

Đúng như dự đoán của các Cố vấn dưới quyền Kít-sinh:gơ, khi sự nghi ngờ của Bắc Kinh về khả năng và chính sách của Mỹ tăng lên, những bất đồng về chính sách và triết học bị hai bên "chôn vùi" trong cuộc tiếp xúc đầu tiên, đã "bộc lộ gay gắt trước mọi người". Hiện nay những người lãnh đạo Trung Quốc tỏ ra coi thường sự đe dọa của Liên Xô đối với bản thân họ.

Dù quan điểm của người lãnh đạo Trung Quốc đối với sự báo động về mối đe doạ của Liên Xô do Kít-sinh-gơ đưa ra, trong thời kỳ 1972-1973, Đặng Tiểu Bình vẫn tỏ ra vững vàng trước hành động chống Trung Quốc điên cuồng của siêu cường. Lời lẽ của ông ta nặng về sự đối đầu Mỹ-Xô và mối nguy hiểm Mát-xcơ-va đối với phương Tây. 

Các Trợ lý Ngoại trưởng về vấn đề Viễn Đông Ác-tua Hăm-mơ, Uyn-tơn Lốt và Ri-sác Sô-lô-môn đã nhận ra đó là một phần trong động tác nhỏ, nhằm hạ thấp vai trò đòn bẩy của họ. Theo họ, người Trung Quốc đang dành cho mình sự tự do lớn hơn trong hành động, nhằm giảm bớt sức ép về nhượng bộ Chính trị.

Trong một lần phát biểu tại Liên Hợp Quốc, Đặng Tiểu Bình tỏ ra vững vàng trước việc "thiên hạ đại loạn", cùng với lời lẽ công kích chủ nghĩa bá quyền siêu cường và chủ nghĩa đế quốc, khiến Oa-sinh-tơn nổi giận.

Đúng như dự đoán, vấn đề Đài Loan trở thành miếng xương khó gặm trong quan hệ Trung-Mỹ. Năm 1973, Chu Ân Lai nêu ra với Mao Trạch Đông đề nghị giải phóng Đài Loan trong “hoà bình", khiến Mao vô cùng tức giận. Vì việc này và một số vụ việc khác, Mao Trạch Đông đã chụp lên đầu Chu Ân Lai cái mũ "đầu hàng" Oa-sinh-tơn.