Lịch sử Quân sự Việt Nam

Tên sách: Tiêu diệt cứ điểm Him Lam
Tác giả: Mai Trọng Thường - Khắc Tính
Nhà xuất bản: Quân đội Nhân dân
Năm xuất bản: 1966
Số hoá: ptlinh, quansuvn



Ngày 13 tháng 3 năm 1954, đại đoàn Bến-tre đã tiêu diệt gọn trung tâm đề kháng Him-lam, mở màn cho chiến dịch Điện-biên-phủ đại thắng lợi.


Nếu quân địch đã xây dựng Điện-biên-phủ thành một "pháo đài bất khả xâm phạm" phải "bảo vệ bằng bất cứ giá nào" và nếu tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ là cái "bẫy được chăng ra để dử" quân ta thì trung tâm đề kháng Him-lam là tấm cửa thép, là nơi chúng "chờ đón" quân ta đánh vào và sẽ cho chúng ta "biết tay".


Thực tế đã diễn biến không như ý muốn của chúng... Mặc dầu Him-lam là một trong những trung tâm đề kháng mạnh nhất của địch ở Điện-biên-phủ, nhưng chỉ trong không đầy 6 giờ tấn công, bộ đội ta đã cắm cờ Quyết chiến quyết thắng lên sở chỉ huy địch ở Him-lam.


Chúng ta hãy theo dõi chiến công tuyệt vời đó.

CỤM CƯ ĐIỂM HIM-LAM TRONG CON NHÍM ĐIỆN-BIÊN-PHỦ

Tháng 11 năm 1953, trước sức mạnh vũ bão của đạo quân giải phóng Lai-châu của ta, tướng tỏng chỉ huy quân đội viễn chinh Phảp lúc bấy giờ là Na-va đã phải ném vội xuống Điện-biên-phủ 6 tiểu đoàn rồi sau lên 12 tiểu đoàn để thiết lập một tập đoàn cứ điểm nằm gọn giữa núi rừng mênh mông. Đây là một kiểu phòng ngự mạnh nhất của địch từ trước tới nay trên chiến trường Đông-dương. Nhiều nhà bình luận quân sự phương Tây đã nói: Ngay trong đại chiến thứ hai, ở châu Âu, người ta cũng chưa hề thấy một trung tâm đề kháng nào mạnh đến thế. Thật ra, kiểu phòng ngự này của địch ra đời từ chiến dịch Hòa-bình¹ (Năm 1952, Đờ-lát (Delattre de Tassigny), tổng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp ở Đông-dương đã cho quân ra chiếm đóng thị xã Hòa-bình và tiến hành phòng ngự theo lối "con nhím" ở đây, nhưng đã bị quân, dân ta đánh cho đại bại, phải tháo chạy nhục nhã), rồi Nà-sản, nay được hoàn chỉnh thêm và còn được gọi là chiến thuật, "con nhím". Mỗi một cứ điểm là một lông nhím, bao nhiêu lông nhím là bấy nhiêu cứ điểm, họp lại thành tập đoàn cứ điểm.


Sau gần 4 tháng, quân địch đã ra sức củng cố, kiện toàn tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ thành 49 cứ điểm, chia làm 3 phân khu: Bắc, Trung tâm và Nam. Mỗi phân khu chia thành nhiều cụm. Mỗi cụm có một số cứ điểm đóng dựa vào nhau hình thành từng khu trung tâm đề kháng. Hỏa lực của tập đoàn cứ điểm bao gồm 24 khẩu pháo 105, 4 khẩu pháo 155, 20 khẩu cối 120 bố trí thành 2 căn cứ ở phân khu Trung tâm (Mường-thanh) và phân khu Nam (Hồng-cúm), có thể chi viện cho nhau và cho bất cứ cứ điểm nào mỗi khi bị quân ta tấn công.


Ngoài ra, tại sân baỵ Mường-thanh còn có 1 phi đội máy bay thường trực 14 chiếc gồm 7 khu trục, 7 chiếc khác vừa máy bay trinh sát, vừa máy bay lên thẳng. Cuối tháng 12 năm 1953, phát hiện quân ta đã bao vây chặt tập đoàn cứ điểm và thấy địa hình thuận tiện, địch đã thả dù xuống Điện-biên 1 đại đội xe tăng 10 chiếc M24 (18 tấn). Rồi liên tiếp từ đó, hàng ngày hơn 200 chuyến máy bay lên lên, xuống xuống sân bay Mường-thanh, chở đến cho cái đội quân tinh nhuệ của chúng ở đây, đội quân mà chúng còn gọi là "đơn vị mũi mác", đủ các thứ súng và phương tiện chiến tranh hiện đại: súng phun lửa, súng có kính hồng ngoại ngắm đêm, mìn na-pan, mìn điện, áo giáp, v.v. 3000 tấn dây thép gai cũng đã được quẳng xuống đây trong thời kỳ này để tạo thành những khóm rừng rậm rịt: rừng dày thép gai thay thế cho rừng cây xanh đã bị địch phát trụi.


Ngay cả các bản mường trong lòng chảo Điện-biên cũng bị địch triệt hạ. Dân chúng bị tập trung sống chui rúc trong các bản Long-nhai, Cò-mỵ... nhường chỗ cho con nhím ngày càng lớn mạnh như thổi.


Với binh lực, hỏa lực mạnh mẽ như thế, với tất cả các phương tiện phòng ngự hiện đại, với những chiến hào, những ụ súng, những điểm tựa vòng tròn, các công sự phụ và dây thép gai dày đặc, làm gì mà tướng Na-va không nhiều phen xoa tay đắc chỉ. Y coi đó lá một "Véc-đoong" châu Á, là "thành lũy bất khả xâm phạm" được "bảo vệ bằng bất cứ giá nào". Tướng Cô-nhi chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp ở Bắc-bộ đã tuyên bố nhiều lần sẽ cho bộ đội ta "ăn bụi", sẵn sàng chờ quân ta "diện đối diện", v.v. Viên đại tá Đờ Cát (sau này được thăng thiếu tướng) chỉ huy tập đoàn cứ điểm đã từng vênh váo, với chiếc mũ đỏ đội lệch trên đầu, trả lời một nhà báo:

"Họ từ trên cao nhìn thấy chúng tôi ư! Tôi sẽ đội chiếc mũ đỏ¹ (Mũ của đội quân kỵ binh Pháp) này để cho họ nhìn rõ tôi hơn. Chúng tôi sẽ cho họ biết tay. Chúng tôi sẽ nghiền nát họ" (!).

Pi-rốt, phó chỉ huy của Đờ Cát kiêm chỉ huy trưởng pháo binh tập đoàn cứ điểm đã có lần vung vẩy chiếc tay cụt, trả lời cấp trên:

"Cho tôi biết đối phương tấn công trước nửa giờ, tôi sẽ tiêu diệt hai phần ba lực lượng của họ trước khi họ xung phong. Tôi sẽ khóa mõm pháo binh của họ lại ngay lập tức" (!).

Và tiếp đó, các tướng tá Pháp - Mỹ, các bộ trưởng, thứ trưởng đã đi thăm quân đội đồn trú Điện-biên-phủ về đều tuyên bố: "mạnh", "rất mạnh", ngay trong đại chiến thứ hai cũng không sánh kịp (!). Tướng Mỹ Ô Đa-ni-en tỏ ý "rất hài lòng", còn Đờ Sơ-vi-nhê (De Chevigné) thứ trưởng bộ chiến tranh Pháp thì đã thốt lên:

- Ghê thật!

Cụm cứ điểm Him-lam là một trung tâm đề kháng kiên cố vào bậc nhất của "pháo đài bất khả xâm phạm" Điện-biên-phủ.

Nằm trên đường 41, cạnh một bản nhỏ, Him-lam là một trung tâm đề kháng đột xuất ở phía đông bắc tập đoàn cứ điểm, cách vị trí đồi Đ (thuộc phân khu trung tâm) 2 ki-lô-mét, cách cứ điểm đồi Độc-lập 4 ki-lô-mét. Him-lam cùng với đồi Độc-lập, Bản-kéo hình thành một tuyến cứ điểm vành ngoài, che chở cho tập đoàn cứ điểm ở cả ba phía: bắc, đông bắc và tây bắc, ngăn chặn quân ta từ ba phía ấy tiến vào khu trung tâm tập đoàn cứ điểm. Riêng Him-lam giữ nhiệm vụ chủ yếu ngăn chặn chủ lực ta từ phía Tuần-giáo tiến vào theo đường 41 (Tuần-giáo - Điện-biên), đồng thời là một đài quan sát phát hiện cho pháo binh ở Mường-thanh kết hợp với máy bay đánh phá công tác chuẩn bị mở chiến dịch của ta từ xa.


Binh lực đóng ở đây là tiểu đoàn dù lê-dương thứ 3 thuộc bán lữ đoàn lê-dương thứ 13, là một đơn vị, theo lịch sử xâm lược quân đội viễn chinh Pháp, đã được xây dựng gần 100 năm nay. Tiểu đoàn này gồm 4 đại đội tinh nhuệ, rất thạo về môn phòng ngự.


Trung tâm đề kháng Him-lam được bố trí thành 3 cứ điểm nằm trên 5 quả đồi cao từ 45 đến 50 mét so với mặt đất. Mỏm nọ cách mỏm kia từ 200 đến 300 mét, hình thành một thế tam giác dựa lưng vào nhau, có thể chống đỡ với ta cả bốn mặt.


Cứ điểm 1 là điểm tựa chủ yếu của tiểu đoàn nằm ở phía tây bắc có đại đội 10, đại đội 12 và sở chỉ huy tiểu đoàn. Đại đội 10 là lực lượng dự bị cơ động của toàn bộ vị trí. Cứ điểm 2 nằm về phía bắc có đại đội 9, còn cứ điểm 3 nằm về phía đông do đại đội 11 chiếm đóng.


Chung quanh cụm cứ điểm, địch bố trí công sự phụ rất dày đặc. Những bãi mìn đủ loại, mìn nhựa, mìn nhảy, mìn na-pan, mìn sáng, mìn điện nằm xen giữa những lớp rào dây thép gai dày tới 50 - 60 mét, có chỗ rộng tới 100 - 200 mét. Trên suốt bãi rào dây thép gai, địch dựng lên đủ các kiểu: mái nhà, cũi lợn, giàn mướp, lò-xo, v.v. Ngay trong từng cứ điểm, giữa những vị trí của các trung đội cũng có hàng rào ngăn cách. Nhưng nếu những hàng rào này có lợi cho địch thì cũng có lợi cho ta vì một khi quân ta đã đột nhập cứ điểm, đánh chiếm được một khu thì quân địch không có đường phản xung phong...


Trong từng cứ điểm, có nhiều tầng chiến hào nối liền với các lô-cốt, với các ụ súng hình thành những điểm tựa vòng tròn. Hỏa lực của cứ điểm khá mạnh. Ngoài trung liên, đại liên, còn có trọng liên, pháo không giật, súng phun lửa, ba-dô-ca, súng cối và súng bắn thẳng có kính ngắm ban đêm¹ (Mỗi đại đội địch trung bình có 10 trung liên, 6 đại liên, 1 trọng liên, 1 ĐKZ 57 mi-li-mét, 1 súng phun lửa, 2 ba-dô-ca 60 mi-li-mét, 5 súng trường có kính ngắm ban đêm, 4 cối 81 mi-li-mét, v.v). Chúng bố trí hỏa lực thành nhiều tầng. Trung liên đặt ở vòng ngoài kiểm soát sát mặt đất. Đại liên và trọng liên ở trên cao kiểm soát xa. Súng cối, súng không giật ở trong cùng, đặt gần sở chỉ huy. Súng phun lửa ở những hướng chúng đoán quân ta sẽ đột phá vào. Địch còn bố trí những ụ vệ tinh ở ngoài hàng rào dày thép gai tạo thành những hỏa điểm bí mật, bắn lướt sườn để sát thương quân ta khi xung phong vào trận địa.


Cụm cứ điểm Him-lam còn được 2 tiểu đoàn pháo cỡ 105, 155 và 1 tiểu đoàn cối 120, từ 5 đến 10 máy bay của không quân tập đoàn cứ điểm chi viện. Nếu bị ta đánh ban ngày, số lượng máy bay chi viện từ Hà-nội lên còn tăng nhiều. Tất cả những hướng bị uy hiếp, tất cả các địa hình chúng đoán quân ta sẽ bố trí hoặc buộc phải tiến qua lúc tấn công đều đã được pháo binh củạ tập đoàn cứ điểm bắn thử trước. Bộ binh chúng cũng đã diễn tập phòng ngự nhiều lần. Trong các lần tập có từ 1 đến 2 tiểu đoàn với 5, 6 xe tăng, dưới sự yểm hộ của máy bay từ Mường-thanh phản kích đánh ra Him-lam.


Với tổ chức phòng ngự như vậy, lại vốn ỷ vào trang bị, vũ khí, làm gì mà chúng không lớn tiếng tuyên bố rằng Him-lam là một pháo đài rất mạnh, một "tấm cửa thép" của "tập đoàn cứ điểm bất khả xâm phạm" Điện-biên-phủ.

QUYẾT TÂM MỞ CỬA TẬP ĐOÀN CỨ ĐIỂM, TIẾN VÀO SÀO HUYỆT ĐỊCH TRONG MƯỜNG - THANH

Đã 4 tháng qua, kể từ khi bắt đầu chiến cục Đông Xuân đến nay, chúng ta đã điều động được quân địch, buộc tướng Na-va phải làm ngược lại những ý định của y lúc bước vào chiến cục¹ (Xem Điện-biên-phủ của đại tướng Võ Nguyên Giáp, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà-nội, 1964). Y định tập trung binh lực thật mạnh ở đồng bằng  và tiến hành bình định miền Nam, nhưng chúng ta đã buộc y phải phân tán binh lực đi khắp nơi và cứ mỗi lần thấy quân ta và bộ đội Pa- thét Lào xuất hiện thì y lại vội vã co lại tạo thành những "con nhím" để chống đỡ như ở Trung Lào, Plây-cu, Hạ Lào, Thượng Lào... Cuối tháng 12 năm 1953, tướng Na-va chủ quan nhận định "ngọn trào tấn công của Việt Minh đã đến lúc xuống" và ra lệnh chuẩn bị phản công lại ta trên khắp các chiến trường. Y không ngờ chính lúc đó, quân ta chuẩn bị ráo riết tấn công tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ. Và ngày 12 tháng 3, y cho quân đổ bộ xuống bờ biển Quy-nhơn, thực hiện bước 2 của chiến dịch đánh chiếm Liên khu 5, thì ngày 13 tháng 3, quân ta nổ súng tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ.


Thực hiện quyết tâm tiêu diệt "Trần Đình"² (Bí danh của ta đặt cho Điện-biên-phủ) của Đảng để bảo đảm "chắc thắng", bộ đội ta đã chuyển từ phương châm "đánh nhanh giải quyết nhanh" sang phương châm "đánh chắc tiến chắc", đénh tiêu diệt các vị trí vành ngoài, sau đó đánh vào tung thâm của địch, đánh chiếm đến đâu củng cố trận địa đến đó. Lối đánh này còn được gọi là đánh "bóc vỏ". Chúng ta biết lần vỏ ngoài rất rắn, nhưng chúng ta có thời gian chuẩn bị, có kinh nghiệm công kiên, nhất là đã được học tập và thử thách trong công kiên tập đoàn cứ điểm Nà-sản năm xưa. Chúng ta biết rất rõ những chỗ mạnh của địch, đồng thời chúng ta cũng phát hiện được những chỗ yếu của "con nhím" khổng lồ này. Chỗ mạnh của chúng là phi pháo, chúng ta sẽ tìm cách hạn chế uy lực của pháo binh và máy bay địch bắng cách đào trận địa vào tận hàng rào địch. Chúng ta đang sửa soạn mọi điều kiện tất thắng như làm đường cơ động pháo, xây dựng trận địa vững chắc, v.v. Giữa núi rừng trùng điệp, ngày đêm hàng vạn bộ đội và dân công không từ một khó khăn gian khổ nào để xây dựng trên 60 ki-lô-mét đường mới cho cơ giới đi lại được. Những khẩu pháo của chúng ta đã theo chính những con đường đỏ đến ẩn náu trong những khu rừng già bao quanh Điện-biên-phủ. Thời gian này, Na-va, Đờ Cát đã đánh hơi thấy lựu pháo và pháo cao xạ của ta. Chúng cho máy bay trinh sát đi lùng soát ráo riết xung quanh Điện-biên-phủ, nhưng bọn phi công có đủ các phương tiện trinh sát tối tân cũng chỉ thấy núi rừng mênh mông, huyền bí, lúc nào cũng quyện hơi sương. Các khẩu pháo chiến lợi phẩm, vốn quý của quốc gia, vẫn nằm chờ đợi trong những hầm kiên cố đục sâu vào lòng núi.


Hàng trăm ki-lô-mét hào giao thông của các trung đoàn, đại đoàn đang nối với nhau, bắt vào các hầm chỉ huy, các ụ súng tạo thành một hệ thống trận địa lợi hại bảo vệ cho bộ đội ta vận động an toàn dưới hỏa lực địch, giúp cho quân ta tiến có thể công, dừng có thể giữ, v.v. 


Thời gian lặng lẽ trôi qua, nhưng hàng vạn bộ đội, dân công làm việc khẩn trương suốt ngày đêm. Mỗi nhát xẻng, nhát cuốc là một đòn đánh vào đầu địch, một mét chiến hào đào thêm là một bước mau đi đến thắng lợi. Đến đầu tháng 3 năm 1954, công tác chuẩn bị chiến dịch căn bản đã hoàn thành. Đã đến lúc chiến dịch sắp chính thức mở màn. Chim tu hú đã bắt đầu vỗ cánh bay ra khỏi tổ để gọi hè về, báo hiệu mùa mưa sắp đến. Đó cũng là lúc Bộ chỉ huy Mặt trận Điện-biên-phủ triệu tập cán bộ lên thảo luận kế hoạch tấn công Điện-biên-phủ. Vấn đề đặt ra trong màn đầu của chiến dịch là phải đạp bằng những "tấm cửa thép" án ngữ đường của quân ta tiến vào Mường-thanh. Chừng nào mà bộ đội ta chưa xuống được cánh đồng thì "con nhím khổng lồ" này của Na-va với những chiếc lông nhọn hoắt vẫn có thể sống giữa núi rừng Tây-bắc. Dầu có phải đụng tới những cứ điểm vành ngoài mạnh như kiểu Him-lam, chúng ta cũng kiên quyết tiêu diệt cho kỳ được.


Vì thế, trong đợt tấn công thứ nhất vào Điện-biên-phủ, Bộ chỉ huy Mặt trận quyết định nhổ những trung tâm đề kháng Him-lam, Độc-lập và Bản-kéo án ngữ hai con đường từ Sơn-la và Lai-châu tiến vào Điện-biên-phủ. Tiêu diệt được những cứ điểm trên, quân ta mới có đường tiến vào Mường-thanh, mới triển khai được đại bộ phận lực lượng bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới vào sát địch để bóp nghẹt và tiến tới "làm thịt" hoàn toàn con nhím Điện-biên-phủ.


Trận đầu nếu chiến thắng vẻ vang sẽ làm cho nhân dân và quân đội ta phấn khởi, càng tin tưởng sắt đá vào phương châm mới.

Trận đánh mở màn chính là trận công kiên lớn tiêu diệt trung tâm đề kháng Him-lam. Mục đích của trận đánh, ngoài những điểm đã nói trên, còn nhằm rút kinh nghiệm nhiều mặt, nhất là kinh nghiệm lần đầu bộ binh, pháo binh hiệp đồng tác chiến trên quy mô tương đối lớn. Những điều này được Bộ chỉ huy Mặt trận nhấn mạnh.


Đơn vị được giao nhiệm vụ trận đầu này "phải chuẩn bị chu đáo, tiêu diệt gọn, nhanh... bảo đảm mở xong cửa mở lúc trời còn sáng, đánh tung thâm ban đêm và kết thúc trận đánh trước 24 giờ"1 (Trích mệnh lệnh tác chiến của Bộ chỉ huy Mặt trận gửi đại đoàn Bến-tre).


Đại đoàn Bến-tre được nhận nhiệm vụ nặng nề đó.

Họp ở Bộ về, đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn hội ý ngay với chính ủy Trần Độ, chuẩn bị hội nghị Đảng ủy đại đoàn để quán triệt nhiệm vụ, thông qua kế hoạch tác chiến.


Các đồng chí đều cùng một ý nghĩ: Đây thật là vinh dự cho đại đoàn. Toàn Đảng, toàn dân đang ra sức chi viện cho Điện-biên-phủ và đang mong đợi chiến thắng đầu tiên giòn giã, mở màn cho chiến dịch lịch sử.


Hai đồng chí biết chắc rằng cán bộ và chiến sĩ sẽ hoan hô vang động núi rừng khi được biết nhiệm vụ của họ là mở màn chiến dịch. Thật là thỏa nỗi ước mong. Đã bao ngày gian khổ chuẩn bị mà chưa được nổ súng vào đầu giặc, căm thù đế quốc, căm thù địa chủ còn chồng chất lại đây. Anh em đã làm mọi việc để bảo đảm cho chiến đấu thắng lợi: kéo pháo vào, kéo pháo ra rất anh dũng, rất gian khổ; đem thân mình ra để bảo vệ pháo. Rồi thấm nhuần phương châm mới, anh em lại lao vào những ngày đêm căng thẳng làm đường, xây đựng trận địa vững chắc, đàọ chiến hào, v.v. Vừa làm anh em vừa bảo nhau:

- Đánh chắc tiến chắc, chứ không phải đánh chậm tiến chậm, đừng có mà lề mề...

Những con người ấy không có khó khăn nào không khắc phục được, không có kẻ địch nào không đánh thắng.

Sau cuộc hội ý chớp nhoáng đó, dưới ngọn đèn bão, cả hai đồng chí đại đoàn trưởng và chính ủy lại cùng cán bộ cơ quan khẩn trương xây dựng kế hoạch tác chiến, kế hoạch động viên để chuẩn bị cho cuộc họp Đảng ủy đại đoàn ngày mai.


Cán bộ trung đoàn được triệu tập đến họp Đảng ủy mở rộng, phấn khởi bước vào gian hầm sở chỉ huy đại đoàn. Ai cũng mong đơn vị mình sẽ được giao nhiệm vụ ngay trong trận đầu. Chính ủy Trần Độ, bí thư Đảng ủy đại đoàn tiếp cán bộ vui vẻ hơn thường lệ. Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn nói đến đâu, các cán bộ ghi ngay đến đấy. Đảng ủy đã nhanh chóng thông suốt ý nghĩa, mục đích của đợt tấn công thứ nhất, thống nhất nhiệm vụ của đại đoàn, của các đơn vị bạn và đã nghiên cửu tỉ mỉ kế hoạch tác chiến.


Căn cứ vào tài liệu về địch và địa hình của trên cung cấp, tuy trung tâm đề kháng Him-lam là một cụm cứ điểm mạnh nhất với đủ các phương tiện phòng ngự hiện đại, nhưng không phải là không có nhược điểm. Tình hình địch cụ thể còn phải điều tra thêm và nhất định ta sẽ còn phát hiện được nhiều chỗ yếu của chúng.


Ở phía tây bắc cứ điểm 1, tuy là ruộng phẳng và đồi cỏ thấp hơn vị trí địch, nhưng vẫn có địa hình bố trí được trận địa hỏa lực bắn vào cứ điểm 1. Cần kiên quyết xây dựng trận địa chiến hào xuất phát xung phong vào gần địch để bớt thương vong lúc triển khai bộ đội tấn công.


Ở cứ điểm 2, phía bắc cũng còn nhiều tử giác tiện cho ta đột phá tuy địch đã ra sức cải tạo địa hình, bố trí công sự phụ và hỏa lực dày đặc. Nhưng ở phía đông bắc, địa hình kín đáo, ta có thể lợi dụng tiến sát địch.


Cứ điểm 3 bố trí trên một đồi trọc thấp hơn hai cứ điểm trên. Phía đông nam cũng có nhiều tử giác. Ở phía nam có dãy đồi "ông sư" rất tiện cho ta bố trí hỏa lực.

Sau khi thảo luận phân tích kỹ chỗ mạnh chỗ yếu của địch để tạo ra cái thế bao vây, chia cắt địch, Đảng ủy đại đoàn giao nhiệm vụ cho trung đoàn Đầm-hà ở hướng chủ yếu, tiêu diệt cứ điểm 1 và 2 theo hưởng bắc và tây bắc; trang đoàn Hòn-gai ở hướng thứ yếu tiêu diệt cứ điểm 3 theo hướng đông nam. Trung đoàn Hòn-gai còn cử ra một tiểu đoàn bao vây, chặn viện (d 154), một tiểu đoàn khác làm dự bị cho đại đoàn (d 166).


Trung đoàn Đông-triều nhận nhiệm vụ, ngày hôm sau sẽ phối hợp với đơn vị bạn tấn công tiêu diệt cứ điểm đồi Độc-lập. Và theo kế hoạch chung, một trung đội của đại đoàn Biên-hòa sẽ tổ chức đánh dương công vào cao điểm A1 (khu Đông).


Đảng ủy đặc biệt nhấn mạnh phải tiếp tục chuẩn bị chiến trường, nắm vững địch tình, giao cho đại đoàn trưởng xây dựng kế hoạch tác chiến, công tác bảo đảm thông tin, bảo đảm hậu cần1 (Bảo đảm thông tin: đại đoàn tổ chức một mạng thông tin vững chắc và thông suốt giữa các đơn vị trong đại đoàn, giữa đại đoàn với các cụm pháo và Bộ chỉ huy Mặt trận. 12 giờ ngày 12 tháng 3, tất cả các mạng thông tin phải mắc xong để đại đoàn có thể chỉ huy và nắm được tình hình ngay từ khi bộ đội triển khai chiếm lĩnh trận địa. Trước chiến đấu, chủ yếu là dùng điện thoại và chạy chân. Tuyệt đối không dùng vô tuyến điện. Trong chiến đấu, điện thoại vẫn là chính, nhưng cần sử dụng rộng rãi các phương tiện chạy chân, cờ, đèn, pháo hiệu, v.v. Bảo đảm hậu cần: trước hết đại đoàn nhấn mạnh phải khắc phục mọi khó khăn, thiếu thốn cho bộ đội ăn uống tốt, bảo đảm sức khỏe. Các trạm điều trị của đại đoàn, trung đoàn, các kho đạn, lương thực cũng được xây dựng kịp thời. Các tuyến quân y đều theo sát đội hình chiến đấu: các đại đội đều có y tá và cứu thương. Ở mỗi hướng đột phá đều có từ 1 đến 2 trung đội tải thương trực tiếp mang vác thương binh về tuyến quân y trung đoàn, tiểu đoàn. Từ đây, do đại đội vận tải của đại đoàn và dân công chuyển thương binh về quân y địa đoàn. Đạn dược được quy định mang theo 1 cơ số rưỡi, các trung đoàn đều có kho đạn tiền phương, dự trữ thêm 2 cơ số để bảo đảm liên tục chiến đấu) giao cho chính ủy cùng với Đảng ủy các cấp xây dựng quyết tâm cho cán bộ, chiến sĩ: Quyết đánh thắng trận đầu, quyết mở cửa chiến dịch cho quân ta tiến vào tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Điện-biên-phủ.


Họp xong, đồng chí bí thư Đảng ủy và đồng chí đại đoàn trưởng còn tranh thủ căn dặn thêm các đồng chí cán bộ của đơn vị phụ trách hướng chủ yếu.

Các cán bộ phấn khởi ra về, bước vội trong những đường hào nhỏ hẹp sâu ngập đầu người. Chẳng ai nói chuyện với ai. Mỗi người đều đang suy nghĩ về kế hoạch, khối lượng và thứ tự công việc cần phải làm ngay cho kịp.


Trong chiến đấu công kiên, cán bộ, chiến sĩ ta hay nói "một chậm", "bốn nhanh", nghĩa là trước chiến đấu phải chuẩn bị thật kỹ, thật chu đáo để rồi lúc bước vào chiến đấu thì hết sức thực hiện "bốn nhanh": mở cửa nhanh, xung phong nhanh, thọc sâu nhanh và truy kích nhanh.


Trong công tác chuẩn bị, tìm hiểu địch là một công việc trọng yếu. Từ trước, để "biết địch", cán bộ ta từ đồng chí đại đoàn trưởng đến các trung đội trưởng thường có tác phong đáng quý là phải sờ cho được hàng rào, phải nhìn tận mắt các hỏa điểm địch trong lô-cốt, v.v. Lần này, công việc đó lại được hết sức coi trọng để đảm bảo đánh thắng trận đầu. Lúc hội nghị Đảng ủy, tình hình địch cụ thể chưa nắm được bao nhiêu.


Ai nấy đều biết địch coi Him-lam là một "tấm cửa thép" chặn đứng đường tiến của quân ta vào Điện-biên-phủ. Nhưng thật ra cũng chưa ai hình dung được tính chất vững chắc của việc địch tổ chức phòng ngự ở Him-lam ra sao. Có đồng chí cho rằng chẳng qua cung chỉ nhích hơn Nà-sản một tý thôi. Đến khi đứng trên đài quan sát của đại đoàn trên đồi 674 (bắc Him-am) thì những ý nghĩ coi thường địch đều tiêu tan. Trên cánh đồng rộng bát ngát, nhan nhản các vị trí địch đỏ loét, chằng chịt những chiến hào, những ụ súng và lúc nhúc hàng vạn chiếc mũ sắt đen trũi như đầu những con bọ hung. Tuy vậy, cán bộ ta cũng chẳng ai lộ vẻ ngại địch. Ai nấy đều tin tưởng ở khả năng của đơn vị mình. Một đồng chí nói:

- Được! Vỏ quýt dày đã có móng tay nhọn.

Kẻ địch cũng đã đánh hơi thấy hình như bộ đội ta đang chuẩn bị công kích Him-lam. Tuy chúng vẫn chủ quan về tính chất bất khả xâm phạm của "quả đấm sắt", nhưng Đờ Cát vẫn thúc quân "lấp ngõ rào cổng", không cho một ai có thể tới gần Him-lam được. Không cứ gì ban ngày các đội tuần tiễu của chúng đi lại xoành xoạch mà ngay cả ban đêm, đèn pha quét sát mặt đất, đèn dù soi sáng cả một góc trời. Chúng còn cho từng phân đội nhỏ đêm đêm xuống gác ở chân hàng rào hoặc đi phục kích các ngả đường rừng không  theo một quy luật nào.


Vì thế nên việc "biết địch" một cách cụ thể ở đây không phải là dễ dàng. Nhiều hôm anh em trinh sát tối đi, sáng về, quần áo rách bươm mà vẫn không thu lượm được một tin mới nào.

Cán bộ ta không thể thỏa mãn cách lia ống nhòm để biết địch từ xa. Mặc cho chúng sục sạo tuần tiễu, cán bộ trung đoàn, tiểu đoàn, đại đội vẫn không thể bỏ được tácc phong sờ tận tay, nhìn tận mắt. Các đồng chí đã tìm mọi cách vượt qua những tổ tuần tiễu, những ổ phục kích của địch tiến sát hàng rào cứ điểm. Có đêm đồng chí Hoàng Cầm, trung đoàn trưởng trung đoàn Hòn-gai, cùng một đoàn cán bộ đi nghiên cứu, có đồng chí Cối trinh sát viên dẫn đường. Cối béo lùn như chiếc cối xay nên được anh em đặt tên là "phó Cối". Phó Cối rất dũng cảm và giàu kinh nghiệm. Anh dẫn cán bộ đi tắt ngang các mỏm đồi mà anh rất thuộc. Đoàn cán bộ lợi dụng pháo sáng của địch bắn lên để quan sát. Cối bò thoăn thoắt lên phía trước nhưng đột nhiên anh lăn lông lốc trở lại, ghé vào tai đồng chí Hoàng Càm nói:

- Có Tây, anh ạ! Tôi vừa đụng phải một thẳng. Hình như nó gác ngoài hàng rào, nhưng đang ngủ...

Thằng Tây chợt tỉnh soi đèn pin loang loáng ra xung quanh, bắn một chập rồi không thấy động tĩnh gì lại nằm xuống. Các cán bộ bàn nhau phải chịt cổ bắt sống nó mang về để khai thác tài liệu. Nhưng họ chưa kịp hành động thì thẳng khác đã ra đổi gác. Cán bộ tiếp tục bò sát cửa gác để quan sát đúng lúc các cỡ súng của chúng bắn ra loạn xạ. Đoàn cán bộ đành nằm tại chỗ chờ cho địch bắn chán chê rồi mới từ từ rút ra. Kinh nghiệm đã dạy cho các đồng chí biết nếu quay ra lúc ấy sẽ bị ăn đạn liền.


Nhưng tin tức thu lượm được vẫn còn lẻ tẻ. Nhiều vấn đề vẫn chưa rõ. Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn gọi cán bộ quân báo lên bàn bạc, thảo luận kế hoạch điều tra địch sâu hơn nữa. Đồng chí nói với đồng chí Lư, đại đội trưởng trinh sát:

- Cậu có bảo đảm trong 3 ngày nữa bắt được 1 tù binh Âu Phi không?

- Được ạ!

Lư là một cán bộ quân báo rất mưu trí và dũng cảm. Đại đoàn trưởng nhìn Lư tin tưởng vì đồng chí cán bộ xuất thân công nhân này chưa bao giờ không hoàn thành nhiệm vụ.

Lần này Lư cũng đã nắm được quy luật phục kích của địch. Anh đưa 2 tiểu đội trinh sát vũ trang đi với ý định: tương kế tựu kế, mai phục lại bọn địch đi phục kích. Nhưng quân địch cũng không phải khờ khạo. Nay chúng đi đường này, mai chúng đi đường khác. Lư đã lo không khéo không hoàn thành nhiệm vụ thì chiều hôm thứ hai, ngồi trên núi quan sát, Lư thấy 1 trung đội địch từ dưới suối đi lên chiếm một cao điểm gần đó. Để cho chắc chắn, đợi cho trời tối nhá nhem, anh mới cho anh em trinh sát bí mật bò lên và bất thần xung phong vào giữa trung đội địch. Trận đánh chỉ diễn ra trong mấy phút, bọn địch chạy tán loạn. Đơn vị của Lư bắt được 4 tù binh trong đó có tên thiếu úy Giắc-cơ (Jacque).


Bọn tù binh này đã cung cấp cho ta khá nhiều tài liệu. Chúng nói: Him-lam là một pháo đài do một cố vấn Mỹ ở chiến trường Triều-tiên về vẽ kiểu và trực tiếp đôn đốc xây dựng tổ chức phòng ngự. Tướng Mỹ Ô Đa-ni-en cũng đến tận nơi tham gia ý kiến, bộ trưởng bộ quốc phòng Plê-ven và các tham mưu trưởng các binh quân chủng Pháp đều đã đến tận Him-lam để kiểm tra. Cuối cùng; tên thiếu úy Giắc-cơ nói, giọng thành thật:

- Tôi đã không dám giấu giếm cảc ngài điều gì, bây giờ tôi xin phép khuyên các ngài một điều: "Các ngài chớ có đụng vào Him-lam...".

Cán bộ ta cười ồ cả lên. Tên thiếu úy ngơ ngác nhìn mọi người rồi nhún vai. Một cán bộ lạnh lùng nói với hẳn:

- Rồi anh xem!

Thật ra tên thiếu úy Giắo-cơ nói cũng có phần đúng. Ta cũng đã biết Him-lam là một cụm cứ điểm mạnh. Chỉ có điều hắn nói theo quan điểm của hắn và cũng là quan điểm của những viên chỉ huy của hắn.


Trước đây vài ngày, tổng chỉ huy Na-va lại lên Điện-biên-phủ. Hình như y vẫn chưa hoàn toàn yên tâm lúc được tin quân ta chuẩn bị đánh vào Điện-biên-phủ. Để giữ bí mật, Đờ Cát thân chinh lái xe gíp đưa tổng chỉ huy đi kiểm tra lại trung tâm đề kháng Him-lam. Thấy Bê-a-tơ-rít (Him-lam) hơi xa căn cứ pháo binh I-da-ben (Hồng-cúm), Na-va gợi ý tướng Cô-nhi và Đờ Cát ngay tại chỗ: "Có nên cho vài ba tiểu đoàn tổ chức thêm 1 cụm cứ điểm nữa giữa Mường-thanh và Hồng-cúm để chi viện cho Bê-a-tơ-rit không?".

Đờ Cát trả lời:

- Làm như thế sợ đối phương không dám đánh. Chúng ta phải thúc cho họ đánh để tiêu diệt cho nhanh.

Tướng Cô-nhi nói thêm:

- Không nên làm cho người "Việt" thay đổi ý định của họ. Đây là triển vọng của trận thắng lợi về phòng ngự. Thật là một tai họa đối với tinh thần binh sĩ nếu Việt Minh không tấn công vào... (!).


Thấy cấp dưới tỏ ra quyết tâm, Na-va vui vẻ đáp máy bay về Hà-nội. Y hí hửng đốc bọn sĩ quan gấp rút thực hiện bước 2 chiến dịch Át-lăng, chiến dịch chiếm đóng Liên khu 5, điểm trung tâm của kế hoạch chiến lược 18 tháng của y trong giai đoạn đầu¹ (Xem Điện-biên-phủ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà-nội, 1964).

Nắm được tình hình địch tương đối cụ thể, Đảng ủy và Bộ tư lệnh đại đoàn Bến-tre lập tức tổ chức hội nghị cán bộ để bổ sung kế hoạch và phổ biến quyết tâm của đại đoàn. Sau đó đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn đưa cán bộ trung đoàn bộ binh và pháo binh lên đài quan sát của đại đoàn đặt ở cao điểm 674 để tổ chức hiệp đồng.


Trung đoàn Đầm-hà tổ chức thành 2 thê đội, thê đội 1 gồm tiểu đoàn 11 và tiểu đoàn 428, thê đội 2 có tiểu đoàn 16.

- Tiểu đoàn 11 làm nhiệm vụ chủ công đánh vào cứ điểm 1 theo hướng tây bắc tiêu diệt đại đội 12 và sở chỉ huy tiểu đoàn địch ở cao điểm 515 rồi phát triển tiêu diệt đại đội 10 ở phía nam, chiếm lĩnh toàn bộ cứ điểm 1.

- Tiểu đoàn 428 phụ trách mũi diện, có nhiệm vụ đánh vào cứ điểm 2 theo hướng đông bắc, chiếm lĩnh cao điểm 505 rồi tiếp tục phát triển lên cao điểm 517, tiêu diệt đại đội 9 địch, chiếm lĩnh toàn bộ cứ điểm 2. Sau khi đột phá xong, phải nhanh chóng phát triển sang phải chiếm mỏm thìa lia đề bảo vệ sườn cho tiểu đoàn. Nếu giải quyết xong trước mũi điểm do tiểu đoàn 11 phụ trách, tiểu đoàn 428 có nhiệm vụ tích cực phát triển vào đông bắc cứ điểm 1, tạo điều kiện cho tiểu đoàn 11 hoàn thành nhiệm vụ.

- Tiểu đoàn 16 thê đội 2 của trung đoàn Đầm-hà phát triển theo hướng đột kích chủ yếu. Nếu tiểu đoàn 11 không hoàn thành nhiệm vụ, sẽ tăng thêm lực lượng cùng tiểu đoàn 11 tiêu diệt địch.


Trung đoàn Hòn-gai (thiếu 1 tiểu đoàn và 1 đại đội) tổ chức thành 1 thê đội. Tiểu đoàn 130 được giao nhiệm vụ tiêu diệt cứ điểm 3 theo hướng đông nam. Nếu giải quyết xong trước các hướng khác, phải nhanh chóng phát triển sang cứ điểm 1 theo hướng đông nam. Nếu không còn đủ lực lượng phát triển thì tổ chức hỏa lực bắn sang cứ điểm 1 và 2 yểm hộ cho trung đoàn Đầm-hà hoàn thành nhiệm vụ.


Tiểu đoàn 154 (thiếu 1 đại đội) có nhiệm vụ ngăn chặn và tiêu diệt địch từ Mường-thanh tiếp viện lên để bảo đảm an toàn cho đại đoàn chiến đấu.

Tiểu đoàn 166, tiểu đoàn dự bị của đại đoàn sẵn sàng tăng cường cho trung đoàn Đầm-hà nhất là ở hướng chủ yếu và phối hợp với đơn vị chặn viện tiêu diệt địch.

Sau khi quy định nhiệm vụ cho các tiểu đoàn phòng không, đại đội công binh, tiểu đoàn thông tin, v.v., đại đoàn trưởng đặc biệt nhấn mạnh đến nguyên tắc chiến thuật: "mạnh dạn thọc sâu". Đồng chí nhắc đi nhắc lại:

- Chuẩn bị cho kỹ, đánh cho nhanh, đánh gọn, nhất là lúc mở cửa. Tiểu đoàn 11 và tiểu đoàn 428 chú ý giữ cho đúng hướng đột phá không được để chập vào nhau.


Về bộ, pháo hiệp đồng trong các giai đoạn chiến đấu, đồng chí căn dặn các cán bộ bộ binh, pháo binh phải gặp gỡ nhau nhiều lần, đưa nhau ra thực địa mà đặt kế hoạch hiệp đồng hỏa lực với nhau cho thật chu đáo. Đồng chí nói:

- Đây, là lần đầu tiên đại đoàn ta có trọng pháo, có cao xạ cùng tham gia chiến đấu. Chúng ta phải làm cho anh em quán triệt: "Hai binh chủng vì nhau mà phục vụ", pháo binh lấy thắng lợi của bộ binh làm thành tích cao nhất của mình, ngược lại bộ binh, trong mọi tình huống phải tin tưởng pháo binh nhưng cũng không được quá ỷ lại vào pháo.


Trận mở màn chiến dịch vĩ đại Điện-biên-phủ cũng là trận đầu của binh chủng trọng pháo và cao xạ non trẻ. Vì thế công tác chuẩn bị cho pháo xuất trận lần này được hết sức coi trọng.

Bộ đội và dân công từ khi được thấy "voi to, voi nhỏ", "xe mẹ kéo xe con", đã âu yếm nâng niu cái "vốn quý của quốc gia" này bao nhiêu thì nay càng đặt nhiều hy vọng vào pháo bấy nhiêu. Nhớ lại, họ đã từng lăn xả vào lửa na-pan để bảo vệ pháo, lấy cả thân mình để chèn pháo, đổ hết công sức để xây dựng công sự vững chắo cho pháo... Bây giờ là lúc "đàn voi" chính thức xuất trận. Ngoài sơn pháo 75, cối 120, cối 82, trong trận này trọng pháo 105 của ta sẽ giáng những đòn chí tử vào đầu địch. Trên một cứ điểm diện tích khoảng 42.000 mét vuông, có đến 80 khẩu pháo các loại sẽ nhả đạn vào đó¹ (Ngoài pháo binh của Bộ chi viện, đại đoàn 312 còn được phối thuộc 2 đại đội lựu pháo 105, 2 đại đội sơn pháo 75, 2 đại đội cối 120, 1 đại đội cối 82. So sánh lực lượng giữa ta và địch về pháo binh: ta 6 địch 1, pháo bắn gián tiếp ta 12 địch 1; nhưng nếu tính cả hỏa lực chi viện của cả tập đoàn cứ điểm thì ta 2,4 địch 1).


Từ ngày bộ đội ta thắt chặt vòng vây chung guanh "con nhím" Điện-biên-phủ, địch chưa biết gì rõ rệt về trọng pháo của ta. Na-va được tin của tình báo nói ta có đưa được một số pháo lớn tới quanh vùng lòng chảo, nhưng y còn nửa tin nửa ngờ. Bọn địch ở Điện-biên-phủ vẫn chưa được nếm mùi trọng pháo 105 của ta. Một vài lần, sân bay Mường-thanh có bị ta bắn phá, nhưng mới chỉ là đạn sơn pháo 75 như mọi lần. Cỡ đạn đó "chưa có gì đáng sợ" (!)¹ (Thực ra chỉ 1 đại đội sơn pháo 75 của ta bắn cháy trên 10 máy bay kể từ ngày ta hoàn thành kéo pháo ra cho đến khi nổ súng tấn công Điện-biên-phủ). Công sự của tập đoàn cứ điểm và của cả Him-lam "không cần thiết phải đắp thêm". Tên đại tá Pi-rốt, chỉ huy pháo binh tập đoàn cứ điểm vẫn đặt các khẩu pháo của hắn nằm tênh hênh giữa trời để xoay trở được dễ dàng, hòng tiêu diệt pháo ta một khi hắn phát hiện được.


Đêm 6 tháng 3, Bộ chỉ huy đại đoàn 351 ra lệnh cho 2 đại đội lựu pháo, mỗi đại đội đưa thử một khầu vào trận địa của mình ở phía đông bắc và tây bắc. Từ chiều, những tổ trinh sát đã mang theo điện thoại vào sát hàng rào Him-lam, nằm dỏng tai hễ nghe thấy tiếng động cơ xe kéo pháo từ ngoài vọng tới là anh em báo ngay về phía sau để xe tắt máy, dùng sức người lặng lẽ "rước voi vào nhà". Hai khẩu pháo đầu tiên đã bí mật nằm gọn trong trận địa. Đêm sau, cả 2 đại đội vào chiếm lĩnh theo kinh nghiệm đêm trước chót lọt. Tiếp đó, dưới bầu trời đầy sao, đoàn xe kéo pháo chia thành nhiều mũi từ từ tiến vào trận địa. Anh chị em dân công xe thồ, nhìn đoàn xe kéo pháo đang rầm rộ tiến, lòng tràn đầy yêu mến và hy vọng. Các chiến sĩ công binh vẫn túc trực ở những đoạn đường khó. Mọi người như thầm nói với pháo:

- "Voi" đi nhé, hãy bắn cho thật trúng đầu địch!

Sớm ngày 10 tháng 3, 6 đại đội lựu pháo đã "yên vị" trong những căn hầm rải rác trên các cao điểm chạy từ đông sang tây, tạo thành một vành cung ôm gọn lấy Điện-biên-phủ. Hệ thống trận địa của lựu pháo, đúng như các đồng chí pháo binh thường nói, thể hiện được nguyên tắc: "Phân tán hỏa khí, tập trung hỏa lực". 6 đại đội phân nhau nằm bốn phương trời nhưng chỉ một hiệu lệnh cấp trên là lập tức cả 6 đại đội sẽ nhè bắn được cả vào một mục tiêu nằm sâu trong lòng tập đoàn cứ điểm.


2 đại đội cao xạ tham dự trận đánh đầu tiên đã vào chiếm lĩnh trận địa từ hai hôm trước. Họ đã khôn khéo náu mình dưới những đụn rơm khổng lồ nằm trơ trên cánh đồng Nà-lời (bắc Him-lam) và Nà-hi (bắc đồi Độc-lập).


Còn các chiến sĩ sơn pháo, cối đã được phân về các trung đoàn. Mấy đêm nay, anh em vẫn được bộ binh dẫn vào sát đồn địch để làm sẵn trận địa. Kế hoạch chiếm lĩnh của đàn "voi" xung kích đã được đại đoàn ấn định: Đến ngày N1 (Ngày tấn công), đúng vào lúc lựu pháo ta bắt đầu giáng đòn sấm sét vào đầu giặc thì anh em sẽ xốc đòn lên vai tiến vào lắp pháo, trực tiếp yểm hộ cho bộ binh tiến lên mở cửa mở.


Cán bộ, chiến sĩ pháo binh, ai cũng đã thấu rõ nhiệm vụ của mình trong trận này. Họ đã thuộc lòng ba nhiệm vụ:

- Yểm hộ đắc lực cho bộ binh diệt cụm cứ điểm Him-lam.

- Chế áp mạnh mẽ pháo binh địch.

- Uy hiếp, khống chế không phận, không cho máy bay địch tự do lên xuống sân bay.


Theo nhiệm vụ đó, từ đồng chí Tham mưu trưởng Mặt trận đến các chỉ huy pháo binh trung đoàn, tiểu đoàn đều đã cùng nhau bàn bạc, xây dựng nên một kế hoạch bắn của pháo binh.

Lần đầu tiên, quân đội ta chiến đấu hiệp đồng tương đổi quy mô với đủ các thứ pháo, pháo binh mặt đất, pháo binh cao xạ. Bộ binh không tin tưởng pháo binh sao được. Nhưng pháo binh thì lo ngay ngáy liệu mình bắn chác thế nào đây? Chưa nói gì đến kỹ thuật bắn ngày, bắn đêm, bắn trong sương mù mà ngay con số đạn dược có hạn cũng đã "gò tay" rất nhiều đến kế hoạch bắn của pháo binh. Tuy vậy, rồi kế hoạch đó cũng đã hình thành. 1.500 viên đạn lựu pháo sẽ được sử dụng trong trận này. Thật là một con số "vì thắng lợi của trận đầu". Với số đạn đó, 250 viên sẽ được trút thẳng vào cụm cứ điểm Him-lam, 500 viên sẽ bắn trong 10 phút, tạo thành một trận bão thép và lửa giáng vào đầu quân địch ở Mường-thanh và sân bay. Số còn lại dành để diệt những trận địa pháo binh địch.


Bên cạnh kế hoạch bắn của đàn "voi lớn", còn có một kế hoạch bắn khá chu đáo, khá tỉ mỉ, hiệp đồng từng bước với các chiến sĩ xung kích của đàn "voi nhỏ" nhưng kẻ địch vẫn thường khiếp sợ: sơn pháo 75, cối 81, 82, 120, v.v1 (Theo kế hoạch hiệp đồng hỏa lực thì sơn pháo bắn phá hoại từng mục tiêu, từng lô-cốt địch, cối sẽ chế áp mạnh mẽ vào bên trong cứ điểm, đặc biệt là khu sở chỉ huy địch. Ngoài ra còn một số pháo 75, cối tham gia bắn kiềm chế pháo địch).


Một kế hoạch hiệp đồng quy mô, mạnh mẽ như thế làm gì anh em bộ binh không tin tưởng. Nhưng để đưa những viên đạn trong kế hoạch vào đúng mục tiêu, đúng lúc, còn biết bao nhiêu việc mà cán bộ, chiến sĩ pháo binh phải làm.


Sau khi đại đoàn trưởng tổ chức hiệp đồng tỉ mỉ trên thực địa, tại đài quan sát các cấp, các trung đoàn trưởng, tiểu đoàn trưởng, đại đội trưởng bộ binh và pháo binh gặp gỡ nhau thêm để chỉ và nhận mục tiêu hiệp đồng cụ thể.


Yêu cầu đối với pháo là bắn đúng mục tiêu, nhưng lại không được bắn thử để giữ thế bất ngờ. Đã thế, phương tiện thông tin, quan trắc không phải đã đầy đủ. Nhưng cán bộ, chiến sĩ pháo binh hiểu rõ trách nhiệm của mình trong trận chiến đấu mở màn chiến dịch.


Chính ủy Phạm Ngọc Mậu và đại đoàn phó Đào Văn Trường¹ (Chính ủy và đại đoàn phó pháo binh) đã nhiều lần hỏi các đơn vị trong những ngày chuẩn bị:

- Phần tử đo đạc đã thật chính xác chưa? Mới đảm bảo 80 - 90% hả? Thế thì cho đo lại nữa đi, còn thời gian đấy!

Và anh em trắc thủ đã đo đi đo lại cả thảy tới 3 lần.

Sự thật, việc đo đạc ở địa hình rừng núi dẫu có đủ phương tiện cũng vẫn rất gay go, huống chi các phân đội quan trắc của ta kỹ thuật còn non, phương tiện lại thiếu, lại không có mạng khống chế pháo binh² (Tức là những cột mốc cố định của Nhà nước hay của quân đội dựng sẵn để dựa vào đó đo đạc tính toán cự ly, độ hướng...). Nếu có máy bay chụp ảnh từ trên không thì công việc dễ dàng hơn nhiều, nhưng tất nhiên lúc bấy giờ ta làm gì có. Các trận địa xa nhau, khoảng cách giữa trận địa pháo với đài chỉ huy bắn và mục tiêu cũng lớn, v.v. Cán bộ, chiến sĩ pháo binh đã leo hết ngọn núi này đến ngọn núi khác để tìm những phần tử kỹ thuật cho việc đo đạc. Có những ngọn núi nhìn trong ống nhòm tưởng như đồi trọc, nhưng khi trèo lên thì cỏ gianh ngập lút đầu người, có khi phát quang hàng 100 mét gai góc cùng cây rừng mới đặt được máy để có thể nhìn thấy nhau mà đo đạc. Nếu có nhiều máy cũng đỡ vất vả hơn. Nhưng vì quá thiếu, anh em quan trắc pháo binh đã tìm những vật thể trên các ngọn núi cao mà đài quan sát và trận địa đều có thể trông thấy để đo liền đài và trận đia. Nhờ sáng kiến đó mà anh em đã khắc phục được nạn thiếu máy lại lợi cả về thời gian đo đạc.


Để bắn chính xác vào từng lô-cốt, từng hỏa điểm, các chiến sĩ sơn pháo đã vào tận hàng rào Him-lam, nằm chờ cho pháo sáng bắn lên để quan sát mục tiêu hoặc mang theo dây để đo cự ly từ đó ra trận địa.


Cứ như thế, cán bộ, chiến sĩ pháo binh đã tìm mọi cách, làm đủ mọi việc để thực hiện cho được lời dặn của Đảng ủy và Bộ chỉ huy Mặt trận: "Quân địch rất sợ bộ binh ta, bây giờ các đồng chí phải làm cho chúng khiếp sợ pháo binh Việt-nam".


Nhưng không phải mọi yêu cầu của pháo binh đều đã thỏa mãn. Từng khu vực bắn thì đã nắm chắc, nhưng những mục tiêu cụ thể như trận địa pháo thì nắm chưa được. Những mục tiêu vành ngoài thì nắm được, nhưng những mục tiêu trong tung thâm thì biết vẫn sơ sài. Làm thế nào để yểm hộ thật tốt cho bộ binh trong các giai đoạn chiến đấu? Vì thế nên công tác chuẩn bị của pháo binh vẫn tiếp tục cho đến trước khi nổ súng và ngay trong lúc tác chiến hiệp đồng. Cán bộ pháo binh không quên nhắc bộ binh phải chú trọng phát hiện mục tiêu cụ thể trong tung thâm kịp thời báo cho pháo. Để đảm bảo được yêu cầu này, 2 đại đội lựu pháo trực tiếp chi viện cho đại đoàn Bến-tre tấn công cụm cứ điểm Him-lam đã phái những cán bộ và trinh sát viên lành nghề mang theo máy điện thoại đi với các tiểu đoàn trưởng bộ binh mũi điểm và diện. Các chiến sĩ pháo binh gọi đó là đài quan sát tiền tiến, một tổ chức hầu như không thể thiếu được trong hiệp đồng bộ, pháo trong chiến đấu công kiên lúc đó và sau này.

Đối với bộ binh, đại đoàn Bến-tre là một trong những đơn vị có nhiều kinh nghiệm đánh công kiên, nên công tác chuẩn bị chiến đấu hoàn thành rất nhanh chóng. Sau nhiều ngày kéo pháo, làm đường, xây dựng trận địa, cán bộ, chiến sĩ chỉ còn chờ giờ xuất kích, nổ súng vào đầu giặc. Khi anh em được tin đơn vị được đánh trận mở màn thì toàn đại đoàn, không khí chuẩn bị hừng hực như lửa cháy. Cán bộ thảo luận sôi nổi về các phương án tác chiến trên sa bàn và trên các đài quan sát, rồi tìm mọi cách vào tận hàng rào của địch, lợi dụng ánh đèn dù của chúng ngắm nghía từng lô-côt, phát hiện từng hỏa điểm, nghiên cứu từng tử giác, nghiên cứu kỹ những đặc điểm của địch trong tập đoàn cứ điểm nói chung và cụm cứ điểm Him-lam nói riêng, v.v.


Địch đã có thời gian để tổ chức phòng ngự, xác định các hướng ta có thể tấn công, tập dượt nhiều lần, bắn thử pháo vào những chỗ cần thiết... Chẳng những chúng có thể yểm hộ cho từng cứ điểm cả về hỏa lực lẫn xung lực, chúng lại có thể phản kích cả ban ngày lẫn ban đêm, v.v.


Một vấn đề mới đặt ra là trước tình hình hỏa lực của tập đoàn cứ điểm rất mạnh, để đảm bảo đánh chắc thắng, để bộ đội ta chiếm lĩnh trận địa ít bị thương vong, Đảng ủy, Bộ chỉ huy Mặt trận chỉ thị cho các đơn vị đào hào giao thông, xây dựng trận địa xuất phát xung phong.


Trung đoàn Đầm-hà tấn công theo hướng bắc Him-lam có nhiệm vụ đào hai đường hào giao thông vượt qua sông Nậm-rốm, một đường đến cứ điểm 1, một đường đến cứ điểm 2.

Trung đoàn Hòn-gai tấn công theo hướng đông nam cứ điểm 3 và chặn viện ở phía nam có nhiệm vụ đào hai đường hào giao thông, một đường đến cứ điểm 3, một đường đến trận địa phục kích. Sau đó, căn cứ vào kế hoạch tác chiến với từng cứ điểm, các đơn vị lại đào những chiến hào tiến quân của các mũi điểm và diện.


Đối với bộ đội, công việc đào hào giao thông không phải là một công việc mới. Anh em đã từng xây dựng trận địa, đào hào giao thông trong rừng sâu từ đơn vị này đến đơn vị khác. Ai nấy đều nhận thức được tác dụng của việc đào hào giao thông là để bớt thương vong lúc tiến quân.


Ban đầu lúc còn xa địch, anh em làm việc rất hăng hái, năng suất rất cao, làm rất đúng tiêu chuẩn¹ (Hào sâu 1,8m, rộng 1,2m để có thể vận chuyển cáng thương được) và vượt thời gian quy định. Công tác lãnh đạo lúc đầu không có gì phức tạp lắm. Nhưng càng đến gần địch thì việc đào hào giao thông là một cuộc chiến đấu thực sự. Cuộc tranh chấp giữa ta và địch ngày càng ác liệt. Chiến hào của ta chẳng khác gì như những mũi mác nhọn đâm thẳng vào đầu chúng. Chúng không thể ngồi yên. Chúng phản ứng rất dữ dội. Trung đoàn Đầm-hà phải vượt sông Nậm-rốm chỉ cách vị trí Him-lam độ 300 mét. Để giải quyết vượt qua khúc sông rộng trên 10 mét trong tầm hỏa lực của địch này, anh em công binh, bộ binh đã phải tốn biết bao sức lực và cả xương máu nữa. Chỉ mới có việc đi nghiên cứu địa điểm thuận tiện cho bộ đội vượt sông vừa khuất mắt địch, vừa êm dòng nước lại vừa hẹp vừa nông, đã có gần nửa tiểu đội công binh bị thương vong. Rồi còn phải tìm cách để bộ đội vượt sông. Anh em công binh làm 2 cầu bằng tre, nứa từ xa vác đến gò chìm lập lờ dưới mặt nước để che mắt địch. Qua sông chỉ còn cách địch cỏ một cái dốc. Đây là đoạn tranh chấp ác liệt nhất. Địch thấy rõ nguy cơ đang đến với chúng, không những địch cho pháo từ xa bắn tới mà súng bắn thẳng các cỡ trong cứ điểm Him-lam cũng quét ra như trút đạn. Tuy các tiểu đoàn, đại đội đã bố trí các tổ hỏa lực để truy vào các hỏa điểm địch, nhưng chúng đã gây cho ta khá nhiều khó khăn. Trước tình hình đó, trong một số cán bộ, chiến sĩ ta bắt đầu xuất hiện tư tưởng ngại đào. Có đồng chí nói:

- Hào với hiếc, chỉ tổ mất thời giờ, mà lại còn bị thương vong... Trước kia đánh Tràng-bạch, tàu chiến địch ở Đá-bạc rót về như mưa, ta chẳng có công sự mà vẫn san phẳng đồn địch...

Một số anh em khác tán thưởng:

- Ừ, để sức mà đánh! Ba-vì, Ba-lay có trận địa gì đâu mà Tây vẫn bị giãy lên đành đạch.

Một đêm, đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn đã ra tận chỗ anh em đào trận địa xuất phát xung phong để kiểm tra. Đồng chí đã tranh thủ nói rõ cho mọi người hiểu tác dụng của việc đào chiến hào và cán bộ nhận thức được thêm trách nhiệm của mình trước sinh mạng chiến sĩ. Nhờ đó mà chiến hào vẫn "bò" dần vào sát hàng rào địch. Bọn địch hốt hoảng nhìn các mũi chiến hào của ta lấn tới ngày một gần như lưỡi mác của thần chết treo vào cổ chúng. Đờ Cát vội vã xua cả bộ binh với xe ủi đất, có máy bay và đại bác yểm hộ ra đánh lấp trận địa chiến hào của ta. Ta kiên quyết bảo vệ trận địa. Gần đến ngày tấn công (12 tháng 3), ban ngày địch lấp mất của ta một số đoạn. Ta không chịu bó tay trước sự liều lĩnh của địch. Đêm ta lại đào dưới hỏa lực dày đặc của chúng. Sáng hôm sau địch lại ra lấp, ta kiên quyết giữ, tiếp tục đào thêm cho đến lúc toàn đơn vị vào chiếm lĩnh trận địa¹ (Nhưng không phải đơn vị nào cũng chấp hành nghiêm túc yêu cầu làm trận địa. Ở cứ điểm 1, chiến hào của d11 còn cách hàng rào dây thép gai của địch hơn 200 mét. Chính vì thế trong chiến đấu, đơn vị này đã bị thương vong vô ích và bộc phá mở cửa chậm hơn các đơn vị, làm cho cuộc chiến đấu kéo dài).

TRƯỚC KHI TRẬN ĐÁNH BẮT ĐẦU

Ngày 13 thảng 3 năm 1954, Điện-biên-phủ ở cuối mùa hoa ban. Từ sớm tinh mơ, cán bộ đại đoàn, trung đoàn đã chia nhau đi xuống các đơn vị để kiểm tra tình hình chuẩn bị. Đoàn văn công Tổng cục Chính trị mới đi Buy-ca-rét về cũng chia thành từng tổ đi xuống tận các đường hào để thực hiện một chương trình liên hoan tiễn các chiến sĩ trước giờ xuất kích. Lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" mà đại đoàn sắp trao cho đơn vị chủ công trong trận chiều nay do chính bàn tay khéo léo của các cô văn công thêu thùa suốt đêm qua.


Xưa nay, cán bộ và chiến sĩ ta vẫn có thói quen ăn mặc rất "chỉnh" mỗi khi sắp bước vào một trận đánh, bởi vì bộ đội ta coi chiến đấu như là ngày hội, huống chi đây lại là trận đánh mở màn một chiến dịch lịch sử. Các chiến sĩ đại đội 243, đơn vị chủ công của tiểu đoàn chủ công trong trận này, vừa tắm rửa xong bằng nước ấm, gọn ghẽ trong bộ quần áo màu xanh lá cây còn nếp gấp thì được lệnh tập hợp. Từ phía cửa rừng, chỉnh ủy đại đoàn cùng với các cán bộ trung đoàn tiến đến, đi duyệt qua một lượt toàn đại đội. Nói là đi duyệt, nhưng các đồng chí đã dừng lại rất lâu trước từng tiểu đội, trung đội để hỏi han các chiến sĩ về công tác chuẩn bị chiến đấu.


Chính ủy Mạc Ninh giới thiệu với đoàn cán bộ những nét đặc sắc của đơn vị. Đây là tiểu đội trưởng Nguyễn Hữu Oanh, tiểu đội trưởng tiểu đội dao nhọn của đại đội. Đây là tổ chiến đấu của 3 chàng "vệ trọc" tự đặt tên cho nhau là: Quyết, Chiến, Thắng. Ba chàng đã viết lên vách hầm, ngay dưới ảnh Bác: "Tổ chúng cháu quyết hoàn thành nhiệm vụ. Bộc phá chúng cháu sẽ nổ rất giòn"...


Cuối cùng, đoàn cán bộ dừng lại trước đại đội trưởng Nọa và chính trị viên Chát. Mọi người đều đã rõ hai đồng chí cán bộ này. Đại đội trưởng Nọa đã cống hiến một tay mình cho Tổ quốc. Còn một cánh tay trái, lúc này anh đưa ra ôm ghì lấy lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" mà chính ủy đại đoàn vừa trao. Mắt anh dơm dớm nhưng ánh lên niềm tự hào. Còn chính trị viên Chát, anh cố nông năm xưa, vẫn luôn luôn đi sát từng chiến sĩ trong mọi giờ phút chiến đấu ác liệt...


Lễ trao cờ kết thúc nhanh, gọn và trang nghiêm nhưng đầm ấm. Chính ủy đại đoàn nói với cán bộ, chiến sĩ những lời ngắn gọn, được toàn đại đội đáp lại bằng một khẩu hiệu mạnh mẽ vang dội núi rừng:

- Quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.

Cũng từ sớm tinh mơ, trong căn hầm chỉ huy kiên cố lợp bằng những tấm sắt hình vòng cung đắp đầy những bao tải cát bên trên, Đờ Cát ra lệnh cho toàn thể quân đồn trú: "Tất cả ở trong tư thế tuyệt đối sẵn sàng chiến đấu". Chiều hôm trước (12-3), tên đại úy Nô-en (Noel), trưởng phòng nhì của tập đoàn cứ điểm đã báo cho Đờ Cát biết: "Ngày mai, Việt Minh sẽ tấn công vào Bê-a-tơ-rit" (tức là Him-lam). Đờ Cát khòng lấy làm lạ, ít lâu nay, đêm nào đội tuần tra của hắn cũng chạm trán với các tổ quân báo, các tốp cán bộ của ta đột nhập nghiên cứu ngay sát hàng rào trung tâm đề kháng Him-lam. Liền mấy hôm nay, những trận chiến đấu thực sự đã diễn ra trong khi quân lính của hắn ra lấp các hào giao thông của quân ta từ ba hướng tiến đến.


Đờ Cát vừa mừng vừa lo. Mừng vì hắn sẽ có cơ "lập công". Cấp thiếu tướng đổi với hắn hẳn không chỉ còn là "củ cà-rốt" mà người ta vẫn đem ra nhử hắn từ bấy lâu nay¹ (Theo lời vợ Đờ Cát rêu rao). Với tổ chức phòng ngự vững chắc của trung tâm đề kháng Bê-a-tơ-rít, với kế hoạch hỏa lực mạnh mẽ chu đáo của tập đoàn cứ điểm, với số lượng đạn pháo dự trữ chất cao như núi , hắn hy bố tríọng sẽ tiêu diệt được quân ta. Nhưng Đờ Cát vẫn không khỏi lo lắng. Lâu nay hắn vẫn nửa tin nửa ngờ, không biết Việt Minh có trọng pháo thật hay không? Hắn chỉ mới thấy xuất hiện loại "pháo tép" 75. Pi-rốt bảo là sẽ "khóa mõm" ngay pháo binh đối phương, nhưng hắn thấy chính những khẩu "pháo tép" ấy vẫn bắn đúng vào những chiếc máy bay vận tải vừa hạ cánh. Hai chiếc Đa-cô-ta đã bị bắn cháy vào lúc 8 giờ sáng nay, một ở sân bay Mường-thanh, một ở sân bay Hồng-cúm. Đến 11 giờ trưa, một chiếc thứ ba vừa đậu trên sân bay lại bị cối 120 nã đúng.


Làm thế nào đây? Nếu Việt Minh có pháo nặng nữa, liệu Pi-rốt có đối phó nổi không? Để đề phòng mọi trường hợp, Đờ Cát đặt cho mình nhiệm vụ phải theo dõi sát hơn nữa tình hình Bê-a-tơ-rít. Đờ Cát lệnh cho viên quan tư Pê-gô (Pégaux), chỉ huy cụm cứ điểm Bê-a-tơ-rít phải tập trung hỏa lực "bắn nát ngay đội hình của bộ binh Việt Minh" nếu thấy xuất hiện từ bất cứ hướng nào. Đồng thời hắn giục Pê-gô phải xua ngay quân ra lấp trận địa xuất phát xung phong của quân ta. Hắn nói: sẽ cho thêm bộ binh có xe tăng yểm hộ cùng với một xe ủi đất từ Mường-thanh đánh ra, chi viện thêm.


12 giờ trưa, Đờ Cát kiên quyết thực hiện ý định đó và một trận chiến đấu ác liệt giữa ta và địch đã diễn ra.

Một tiểu đội quân ta chiếm giữ đầu hào đã chiến đấu đẩy lùi nhiều đợt xung phong của 1 đại đội và 2 xe tăng địch. Nhưng ỷ vào số đông và hỏa lực pháo binh mạnh mẽ, bọn chúng đã tràn lên chiếm được từng đoạn hào trong hệ thống trận địa xuất phát xung phong của tiểu đoàn 11.


Trước tình hình này, đại đoàn trưởng đã gọi điện trao đổi ý kiến ngay với Bộ chỉ huy đại đoàn pháo binh và báo cáo tin địch đánh ra phá lấp trận địa lên Bộ chỉ huy Mặt trận. Sợ mất trận địa xuất phát xung phong của tiểu đoàn chủ công, nhận thấy nếu dùng 1, 2 đại đội lựu pháo bắn yểm trợ để quân ta giữ vững trận địa thì địch cũng không còn đủ thời gian củng cố công sự, đồng chí đề nghị với Bộ chỉ huy Mặt trận cho một đại đội hoạt động.


Bộ chỉ huy pháo binh cũng nhất trí với đại đoàn trưởng đại đoàn Bến-tre. Nhưng để kết hợp kiểm tra kết quả việc chuẩn bị phần tử bắn của pháo binh, các đồng chí đề nghị Bộ chỉ huy Mặt trận cho bắn ngay vào Him-lam, vì như thế sẽ làm cho bọn địch đang đánh phá trận địa cũng phải hoảng sợ rút về.


Chỉ một lát sau, chuông điện thoại réo vang. Đầu dây bên kia, cục phó cục tác chiến nói bằng một giọng sôi nổi:

- Được! Ý kiến của các đồng chí rất hay. Bộ đồng ý cho một đại đội lựu pháo bắn 20 viên vào thẳng cứ điểm Him-lam.

Đảng ủy đại đoàn pháo binh đã nhanh chóng họp bàn chọn đại đội nào để bắn những phát đầu tiên, mở màn cho chiến dịch lịch sử. Đảng ủy đã nhất trí chọn đại đội 806, đứa con "trọng pháo" đầu lòng của binh chủng thành lập từ trong chiến dịch Hòa-bình (thu đông năm 1952). Từ bấy đến nay, đại đội vẫn làm nòng cốt trong huấn luyện, trong xây dựng mọi mặt của trung đoàn lựu pháo 105.

Đại đội trưởng đại đội 806 Trần Kính, khi tiếp được lệnh chuẩn bị bắn, đã không giấu nổi niềm hân hoan. Anh hội ý với chính trị viên Bách, rồi gào lên trong máy nói gọi về trận địa:

- Này, các cậu ơi! Đại đội ta chuẩn bị bắn!... Chuẩn bị... bắn!

Rõ ràng anh không còn đủ bình tĩnh để hạ đạt khẩu lệnh một cách dõng dạc, dứt khoát đúng như điều lệnh chiến đấu pháo binh mà anh thường vẫn huấn luyện cho anh em.


Chính trị viên Bách cũng không bình tĩnh gì hơn. Anh đang truyền về trận địa những khẩu hiệu, giọng lạc hẳn đi trong máy nói:

- Đã chiến thắng Hòa-bình, nhất định chiến thắng Him-lam!

- Đại đội 806 quyết lập công đầu cho binh chủng!

- Các đồng chí bắn cho thật trúng đích!

- v.v.


Sau khi đã chỉ thị cho trận địa phần tử bắb đầu tiên, đại đội trưởng Kính thấy còn lo lo, anh quay lại hỏi trung đội trưởng chỉ huy:

- Liệu phần tử có bảo đảm chính xác không cậu?

- 100% anh ạ! Đã 3 lần đo, 4 lần tính rồi còn gì. À, nhưng vì bộ binh ta ở quá gần mục tiêu, để đề phòng bất trắc, ta nên đề nghị cho bắn thử trước 2 viên và tăng lên vài trăm mét xem sao?

Kính tiếp thu ý kiến đó và báo cáo về trung đoàn. Trung đoàn trưởng Hữu Mỹ đồng ý ngay.

Buông ống máy, đại đội trưởng Trần Kính chỉ thị lại phần tử bắn cho trận địa rồi nâng ống nhòm lên. Hàng chục trái tim trong đài quan sát của đại đội 806 như bị nén lại. Có lẽ lúc này, hàng ngàn trái tim của các chiến sĩ trên tuyến đầu của mặt trận đang hồi hộp chờ kẽt quả những phát đạn lựu pháo đầu tiên.

- Bắn! - Lệnh đại đội trưởng Trần Kính vừa phát ra, tức thì 2 viên đạn đầu tiên vút vào trong không trung. Một trinh sát viên đang gắn mắt mình vào cặp kính sừng bò bỗng reo lên:

- Xa... xa !... Đúng hướng!...

Trung đội trưởng chỉ huy vỗ đánh đét một cái vào đùi và reo lên:

- Tuyệt quá! Thật đo đạc, tính toán... mấy cũng không bằng!

Đại đội trưởng Trần Kính tự mình cũng đã nhìn rõ hai dấu đạn nổ. Anh hô khầu lệnh bắn mới cho các pháo thủ.


Chỉ mấy giây sau, 18 phát đạn của đại đội 806 đã bắn đi. Và Him-lam, tấm cửa thép của tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ đang run lên bần bật. Cứ điểm 1, với những hầm hố, những đường hào nham nhở đỏ loét dưới nắng gắt của trưa hè bị chìm trong khói đạn. Các chiến sĩ quan sát của đại đội 806 đã ghi được kết quả bắn: 18 phát trúng cả vào cứ điểm 1, trong đó có 7 phát làm sập 7 u súng trong tung thâm.


Đúng như dự đoản của ta, ngay từ lúc thấy đạn ta réo trong không trung, bọn lính chiến của địch đang hùng hùng hổ hổ đánh phá trận địa của ta đã quay đầu bỏ chạy, cả 2 chiếc xe tăng cũng không còn đủ tinh thần cho xe quay đầu mà cứ thế lồng lên, lùi chạy như những con chó bị đập mạnh một gậy vào lưng.


Lợi dụng thời cơ có lợi, các chiến sĩ bảo vệ trận địa của ta xông lên, khôi phục nhanh chóng những đoạn hào còn in rõ những vết giày đinh của địch.

Điện-biên-phủ lại trở lại yên tĩnh. Bên trong các sở chỉ huy, các hầm pháo, bộ binh đang gửi tới các chiến sĩ pháo binh những lời chúc mừng nhiệt liệt nhất về loạt đạn tuyệt đẹp vừa qua. Để đáp lại những lời ngợi khen đó, pháo binh hứa sẽ phát huy thành tích bắn trúng, bắn giỏi vào trận chiến đấu chiều nay.


Nắng đầu hạ ở miền Tây của Tổ quốc vào lúc quá trưa như dát lửa trên ngọn cỏ, rừng cày. Các chiến sĩ ta chỉ ngóng đợi cái giờ mà bầu trời Điện-biên ngả sang màu tím là họ tiến lên san phẳng cái đồn ngay trước mặt.


15 giờ, toàn bộ trung đoàn lựu pháo đã sẵn sàng, 2 đại đội pháo cao xạ chỉ còn chờ lệnh trên cho dỡ ngụy trang. Các chiến sĩ bộ binh trung đoàn Đầm-hà, những người đã từng chiến thắng Phủ-thông, Ba-huyên, Đồn-vàng... đã từ trong khu rừng Quang-tum tiến đến giáp bờ suối. Các chiến sĩ trung đoàn Hòn-gai, những người đã từng làm cho binh đoàn Com-muy-nan thất điên bát đảo năm xưa trên sông Lô cũng đã triển khai đội hình ven rừng sau dãy đồi "ông sư". Trừ một bộ phận hỏa lực của tiểu đoàn đã bí mật vào chiếm lĩnh từ lúc rạng sáng, còn đại bộ phận các đơn vị sơn pháo, cối, ĐKZ lúc này vẫn đang nhấp nhổm, chờ đợi cả ở phía trước đội hình bộ binh. Đúng như kế hoạch, họ chờ hễ lựu pháo của ta bắt đầu giội vào Mường-thanh và Him-lam là họ xốc đòn lên vai, đưa pháo vào những trận địa mà họ đã đổ xương máu chuẩn bị từ mấy đêm trước.


Một loạt đạn súng cối 120 của địch từ đồi Độc-lập bắn về rơi quanh đài quan sát của trung đoàn lựu pháo. Nhưng đó chưa phải là đạn của Pi-rốt bắn để "khóa mõm pháo binh quân Việt" như trước đây hắn đã từng huênh hoang tuyên bố. Từ lúc đại đội 806 nổ súng bắn vào Him-lam đã đúng 2 tiếng mà Pi-rốt vẫn chịu cứng không sao phát hiện nổi pháo ta đã bắn từ đâu¹ (Trong suốt cả thời gian chiến dịch sau này, bọn địch đã không thể nào phát hiện nổi các trận địa lựu pháo của ta).


15 giờ 50 phút. Chỉ còn vài giờ nữa là trận pháo kích của ta sẽ bắt đầu. Chính lúc này, Bộ chỉ huy Mặt trận vừa có một quyết định quan trọng. Đại tướng Tổng tư lệnh đã gọi điện thoại cho các đơn vị:

- Vì thời tiết, cho nổ súng sớm trước 1 giờ.

Tiếp đó, Đại tướng nói với đại đoàn phó Đào Văn Trường:

- Trận đầu lịch sử, pháo binh bắn cho trúng đích. Kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ!

Như vậy là chỉ còn 1 giờ nữa là trận pháo kích của ta sẽ bắt đầu, mở màn cho chiến dịch lịch sử.

NHỮNG ĐÒN TRỪNG PHẠT ĐẦU TIÊN

Trận pháo kích của ta bắt đầu vào lúc 17 giờ 10 phút, sau khi các pháo thủ đã truyền cho nhau xong lệnh động viên của Đảng ủy Mặt trận. Trận bão thép và lửa đã bất thần giáng đúng cả vào những mục tiêu đã định. Mường-thanh và Hồng-cúm chìm trong khỏi lửa. Sân bay bùng lên những cột khói dữ dội. 5 chiếc máy bay các loại tan xác ngay trong ụ ẩn nấp. Kho xăng bên bờ sông Nậm-rốm bùng cháy, từ xa trông như một ngọn núi lửa đang phun mạnh. 12 khẩu vừa đại bác, vừa cối bị quật ngã, vặn vẹo hoặc tung nòng. Tên trung tá Lăng-gơ-le, phó chỉ huy của Đờ Cát, đang khoan khoái ngâm mình trong dòng sông Nậm-rốm trong xanh bỗng nghe thấy một tiếng nổ như trời đánh ngay trên bờ. Sợ hết hồn hết vía, cứ thế trần như nhộng, hắn chạy tọt ngay vào hầm như một con chuột chũi. Vừa đến nơi, hắn vồ lấy máy nói và gào hỏi tên chỉ huy Pi-rốt :

- Bọn chúng từ đâu bắn tới thế! Làm cách nào cho chúng im đi chứ!

Tên đại tá chỉ huy pháo binh gần như đang phát điên lên được. Hắn ấp a ấp ủng trả lời:

- Chúng... chúng ở trên những đỉnh núi xung quanh...

Cạnh đó, bọn sĩ quan tham mưu của Đờ Cát đang giật mình thon thót trước, đòn trừng phạt đầu tiên bằng hỏa lực của ta mà từ ngày sang Đông-dương đến nay bây giờ chúng mới được nếm mùi. Nhưng dù chúng đã chui rúc sâu trong lòng đất, chúng vẫn không tránh khỏi số phận những tên kẻ cướp bị đem ra hành hình. Tên trung tá Gốt-sê (Gaucher), chỉ huy trưởng khu trung tâm vừa bị những mảnh đại bác chém cụt cả hai tay và mắt hắn đang đờ dần, chờ chết.


Chưa hết bàng hoàng thì Đờ Cát lại được tin: quan tư Pê-gô cùng với những sĩ quan tham mưu ở Bê-a-tơ-rít (Him-lam) vừa bị pháo Việt Minh giết sạch.

Đờ Cát tái mặt, nhưng hắn vẫn hy vọng vào viên đại tá Pi-rốt, người chỉ huy pháo binh của tập đoàn cứ điểm đã nhiều phen hoa ổng tay cụt: "Sẽ đánh trả ngay tức khắc".

Nhưng đòn trừng phạt đầu tiên của pháo ta vẫn tiếp diễn. 150 tên vừa sĩ quan, vừa lính trong khu trung tâm và sân bay bị toạc đầu, xả vai, cụt chân, mất tay, thủng bụng hay vỡ ngực được ùn ùn chở đến chỗ tên quan tư thày thuốc Gơ-ra-uyn (Grawin)1 (Giuyn Roa (Jules Roy), Trận chiến đấu Điện-biên-phủ, Nhà xuất bản Rơ-nê Giuy-li-a (René Julliard), Pa-ri, 1963, tr.205).


17 giờ 30 phút, 2 đại đội lựu pháo (804, 806) chuyển hỏa lực về bắn thẳng vào Him-lam như trong kế hoạch.

3 đại đội lựu pháo khác tiếp tục nhả đạn một cách thưa thớt vào sân bay, vào các trận địa pháo binh địch ở Hồng-cúm và Mường-thanh.

Đúng lúc này, những khẩu đội sơn pháo, cối đi theo các trung đoàn, lợi dụng lúc quân địch trên Him-lam đang bị bắn giập đầu xuống, đã nhanh chóng tiến vào chiếm lĩnh trận địa.

17 giờ 45 phút, hỏa lực của trung đoàn Đầm-hà đã chiếm lĩnh xong và bắt đầu phát hỏa. Trong 10 phút đầu tiên, đại đội sơn pháo 753 đã diệt xong 4 hỏa điểm ở vành ngoài cứ điểm 1. Tiếp đó, đại đội được lệnh chuyển làn bắn vào tung thâm, nhè vào sở chỉ huy cứ điểm 1. Đại đội sơn pháo 752 vừa bắn trúng mấy phát liền vào lô-cốt 6 tiểu liên ở cứ điểm 2. Vì được nổ súng vào lúc trời còn sáng, 6 khẩu cối 120 đi với trung đoàn Đầm-hà đã rót phát nào trúng phát ấy vào quanh sở chỉ huy cứ điểm 1 và 2. 2 trong số 6 khẩu ấy được lệnh rải một số đạn nổ chậm trên đường xung phong của tiểu đoàn chủ công để tạo ra những hố cho bộ binh ẩn nấp vì hào giao thông của ta ở hướng này còn xa hàng rào địch.


Phía trung đoàn Hòn-gai, ngay từ lúc 17 giờ 39 phút, hỏa lực của trung đoàn¹ (Hỏa lực của trung đoàn Hòn-gai dùng để chi viện cho tiểu đoàn 130 tấn công cứ điểm 3 gồm: 4 ĐKZ, 14 cối 81, 2 cối 120, 4 pháo 105) đã chiếm lĩnh xong và đã bắn xong giai đoạn dồn dập, giờ đang nhè từng ụ súng địch mà nổ.


Giữa những tiếng gầm thét của pháo binh ta, trong các khu rừng ở phía đông bắc, tây bắc Him-lam vang lên những tiếng hát: "Bao chiến sĩ anh hùng...". Lời ca hùng mạnh và rạo rực như bốc lửa. Vừa xong, các chiến sĩ xung kích đã đứng nghiêm trong chiến hào, đón nghe các chính trị viên đọc thư Bác và lệnh động viên của Đại tướng Tổng tư lệnh.


"Bác chờ tin thắng lợi của các chú! Bác hôn các chú!". Lời lẽ cuối thư của Bác thật cảm động biết bao! Một chiến sĩ đã ứng khẩu đọc ngay trong chiến hào một bài thơ:

Cắm cờ Bác giữa Him-lam
Đờ Cát bảy vía tiêu tan cả mười
Bác vui, râu Bác cũng cười
Khen các chú giỏi tuyệt vời đã diệt Him-lam. 


Không sao ghi lại được không khí đặc biệt phấn khởi của bộ đội trước giờ xuất quân. Tiếng cười, tiếng reo lẫn trong tiếng kèn, tiếng sáo của các tổ văn công và trong tiếng pháo của ta vẫn nổ rền về phía Him-lam.

Bỗng có tiếng reo:

- Kia! Cột cờ Him-lam đổ rồi anh em ơi!

- Hoan hô pháo ta bắn gãy cột cờ! Hoan hô!...

17 giờ 45, lệnh của chỉ huy phát ra ở các cửa rừng:

- Tiến! Tiến!...

Đằng sau những phân đội hỏa lực của tiểu đoàn, đại đội là các chiến sĩ bộc phá vác trên vai những quả bộc lôi ống và các đội xung kích, lưỡi lê sáng quắc trên đầu súng. Tất cả, tất cả như những dòng thác cuồn cuộn từ núi rừng đổ xuống, chảy băng băng trong các đường hào... Hai mũi của trung đoàn Đầm-hà ở hướng chính từ khu rừng Quang-tum ép xuống 2 cứ điểm 1 và 2. Trung đoàn Hòn-gai ở hướng phụ, từ khu rừng Tà-lèng quặt lên cứ điểm 3. Lúc này pháo binh địch ở Mường-thanh đã trấn tĩnh bắt đầu bắn về ngăn chặn bộ binh ta ở các cửa rừng. Đơn vị hỏa lực của tiểu đoàn 11 đã nhanh chóng vượt qua cầu phao và lưới lửa dày đặc của địch, kịp thời bố trí để yểm hộ cho toàn tiểu đoàn vượt lên. Nhưng hỏa lực của tiểu đoàn 428 không giành được cái may mắn ấy. Một trung đội súng cối của tiểu đoàn vừa đặt chân chưa vững thì bị pháo địch bắn trúng. Đồng chí đại đội trưởng bị hy sinh, một sổ súng bị hỏng. Nhưng đồng chí Toàn, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 428 bình tĩnh và kiên quyết cho các phân đội hỏa lực còn lại vọt lên chiếm lĩnh trận địa.


Và trong lúc đó, các đơn vị thê đội 2 của trung đoàn, đại đoàn đã triển khai xong đội hình. Đất cát, sỏi đá đang đổ vỡ từng mảng dưới những bàn tay rắn chắc của họ.

Tại sở chỉ huy đại đoàn trên cao điểm 674, thấy tình hình diễn biến đúng như kế hoạch, Bộ chỉ huy đại đoàn nhận thấy: giai đoạn chiếm lĩnh trận địa đã hoàn thành. Bộ đội đã thực hiện đúng kế hoạch và nói chung được an toàn.


Sau khi kiểm tra lại tình hình chiếm lĩnh trận địa một lần nữa, đại đoàn trưởng cầm máy nói hỏi trung đoàn trưởng Đầm-hà:

- 428 tổ chức lại hỏa lực xong chưa?

- Báo cáo, xong!

- 10 phút nữa bắt đầu đột phá!

Sau khi chuyển đạt lệnh ấy cho cả trung đoàn trưởng Hòn-gai, đại đoàn trưởng quay lại nói với tham mưu trưởng Hoàng Kiện:

- Đồng chí hạ lệnh cho hỏa lực của đại đoàn tiếp tục bắn phá hoại và yêu cầu đại đoàn Long-châu chế áp pháo binh địch ở Mường-thanh, sau đồi D và Hồng-cúm.

Lúc ấy đúng 18 giờ 15 phút.

LIÊN TỤC ĐỘT PHÁ

Bóng đêm đã trùm lên thung lũng Điện-biên-phủ. Trung đoàn trưởng Hoàng Cầm nhìn đồng hồ chờ đúng 18 giờ 25 mới nói lớn vào máy điện thoại:

- Bắt đầu bộc phá!

Nhận được lệnh của trung đoàn, tiểu đoàn 130 có nhiệm vụ tiêu diệt cứ điểm 3, lập tức cho các chiến sĩ bộc phá của đại đội tiêm đao 366 bật khỏi chiến hào.

Trung đội trưởng Diêm và tiểu đội trưởng Sâm dẫn đầu băng ngay đến cạnh hàng rào, chỉ huy các chiến sĩ vượt lên đánh bộc phá. Chiêm, chiến sĩ thứ nhất vụt chạy dưới làn đại bác địch, đánh quả bộc phá đầu tiên nghe nổ giòn như một trải bom. Trong chớp lòe, Luận là người thứ hai chạy lên, nhưng mới ra khỏi công sự thì bị trúng đạn. Chiêm, mặt nóng bừng, giật ống bộc phá lao lên phía trươcs. Thạo vọt theo:

- Anh Chiêm! Để tôi lên! Vừa nói dứt. Thạo bị thương ngay vào tay nhưng vẫn cứ vượt lên.

Chiêm nói qua hơi thở:

- Thôi để tớ đánh cho...

Quả bộc phá thử hai nổ...

Bọn địch ở đây chưa kịp hoàn hồn sau trận mưa đạn súng cối của ta vừa rồi thì đã nghe thấy hai tiếng nổ long trời lở đất ở phía hàng rào. Bọn lính nhà nghề đã hiểu quân ta bắt đầu đánh mìn mở tung một con đường qua hàng rào dây thép gai để xông vào diệt chúng. Hai hỏa điểm vành ngoài còn sống sót của chúng bắt đầu bắn cản. Lửa đạn quét sát mặt đất khiến các chiến sĩ bộc phá của ta không sao tiến lên được. Thấy vậy, trung đoàn trưởng Hoàng cầm lập tức lệnh cho một phân đội hỏa lực của trung đoàn tiến lên tìm cách bịt ngay 2 hỏa điểm địch. Thi hành lệnh đó, 1 tổ ĐKZ vọt tiến lên sát hàng rào, lợi dụng ngay hố đại bác địch, bắc súng hướng vào 2 hỏa điểm đã được đánh số 3 và 4. Nhưng đồng chí tiếp đạn chưa tới nơi thì một tổ viên đã bị hy sinh tại chỗ. Tâm, tổ viên tiếp đạn, nghiến răng ken két nhưng vừa nhỏm người định chạy đưa hòm đạn lên thì cũng bị thương ngay vì một loạt đại bác địch. Mắt Tâm hoa lên, mặt rát bỏng. Anh tưởng như cái bàn tay to lớn của tên địa chủ đang vả mạnh vào mặt anh hồi nào. Anh cố lê bàn chân đã găy đễ đầy hòm đạn ĐKZ lên phia trước. Và chỉ trong 2 phút, tổ ĐKZ đã phụt 2 quả làm tắc tị ngay 2 hỏa điểm nguy hại của địch. Lập lức các chiến sĩ bộc phá đại đội 366 lại kế tiếp nhau xông lên. Đồng chí thứ năm chưa hoàn thành nhiệm vụ, bị hy sinh, đồng chí thứ sáu lại mang thuốc nổ chạy tới. Nõn chính là đồng chí thứ sáu vừa làm xong phần mình, lại quay về nhặt ống bộc phá của ban lên đánh tiếp. Rồi chính Nõn đã chạy đi chạy lại như con thoi trên mảnh đất rào rào lửa đạn đánh tiếp 2 ống nữa. Thế là chỉ trong 15 phút¹ (Tiểu đoàn 130 bắt đầu bộc phá vào lúc 18 giờ 25 phút, đến 18 giờ 40 phút thì hoàn toàn mở xong cửa mở), tiểu đội bộc phá của Sâm đã mở thông một con đường thẳng tắp dài 50 mét, chuẩn bị cho xung kích tiến vào. Ba tên lê-dương ở lô-cốt đầu tiên đã theo chính con đường ấy chạy ra hàng.


Nhận được báo cáo cửa đã mở, trung đoàn trưởng Hoàng Cầm lệnh ngay cho các đơn vị pháo đi theo² (Pháo đi theo hay còn gọi là pháo phối thuộc, pháo đi cùng, là những cỗ pháo trong biên chế hay của cấp trên đưa xuống để trung đoàn sử dụng trong chiến đấu) bắn chế áp trong 3 phút chuẩn bị cho bộ binh xung phong.


Phía tiểu đoàn 428, như chúng ta đều biết, chưa bước vào cuộc thì một phần hỏa lực của tiểu đoàn đã bị pháo địch phá hủy. Tiểu đoàn trưởng Toàn đã kiên quyết cho phần hỏa lực còn lại vượt lên chiếm lĩnh. Nhưng ở chỗ trận địa xuất phát xung phong của đại đội 58 là đại đội chủ công đêm nay đang bị các cỡ súng: cối, đại bác và hỏa lực bắn thẳng ở cứ điểm 2 bắn tới như mưa. Liên lạc giữa đại đội với tiểu đoàn, giữa tiểu đoàn với trung đoàn bị đứt hai lần rồi tắt hẳn. Vô tuyến điện thoại cũng bị gãy cần "ăng-ten". Đại đội trưởng đại đội 58 và tiểu đoàn phó tiểu đoàn 428 nhìn nhau lo lắng. Kim đồng hồ đã nhích quá giờ tấn công 3 phút (18 giờ 33 phút) mà vẫn không liên lạc được. Thấy bộc phá bên tiểu đoàn 130 liên tiếp nổ, đại đội trưởng Song cùng với đồng chí tiểu đoàn phó quyết định: "Phải tấn công ngay để phối hợp".


Nhưng trên đường lên bộc phá còn mấy cây lớn chắn ngang. Song định gọi mấy chiến sĩ lên dọn đường. Hiểu ý đại đội trưởng, không đợi chỉ thị, Tùy và Tiến lao lên lấy dao chặt cây dọn đường dưới lửa đạn. Nhưng lúc họ hoàn thành nhiệm vụ cũng là lúc làn đạn địch cướp mất của chúng ta hai đồng chí anh hùng. Căm thù sôi sục, trung đội trưởng Châu và tiểu đội trưởng Dánh nhảy lên dùng tiểu liên che chở cho đồng chí Sấu đánh ống bộc phá thứ nhất của trung đội. Dưới lửa đạn, 8 ống bộc phá nổ liên tục. Hàng rào của địch chỉ còn độ 20 mét nữa. Dưới ánh chớp liên tiếp của pháo ta và pháo địch, tiểu đội phó Giót chạy vút lên như tên bắn, tiếp tục nhiệm vụ bộc phá.


Ống bộc phá thứ 9 của Giót đã nổ. Anh nằm phục sang một bên để cho Ky, tỗ viên trong tổ anh lên đánh ống thứ 10. Nhưng khẩu trung liên trong cứ điểm cứ nhè chỗ Ky mà đan đi đan lại. Ky bị thương. Thấy thế, Giót nhào lên, lấy ống bộc phá của Ky rồi chạy lên đốt tiếp. Giót chưa kịp lui về thì Liên đã chạy tới định đốt ống thứ 11. Liên chưa kịp giật nụ xòe thì bị trúng đạn hy sinh. Càng thương bạn, Giót càng căm thù địch. Anh lại ôm ống bộc phá của Liên tiến lên. Thế là một mình Giót đã làm nhiệm vụ cả tổ. Tiểu đội bộc phá thứ hai lao lên phá rào tiếp. Sáu mươi mét rào đầy thép gai bị phá tung trong vòng 18 phút.

- Mở xong rồi! Mở xong rồi!

Nhận được báo cáo, tiểu đoàn trưởng Toàn giơ súng pháo hiệu chỉ thẳng lên trời. Anh đã định bóp cò, nhưng chợt nghĩ đến chỉ thị hiệp đồng bộ pháo, anh lại hạ súng xuống. Anh cầm ống máy vô tuyến điện thoại vừa được chữa xong và gọi về trung đoàn:

- Đầm-hà! Đầm-hà! Đường đã thông, yêu cầu cho xe vào bốc hàng1 (Mật danh gọi báo cáo trung đoàn: cửa đã mở, yêu cầu cho bộ đội xung phong).

Tiếng ọ ọ trong máy phát ra. Tiểu đoàn trưởng nghe xong, mặt hơi bần thần. Anh quay sang nói với chính trị viên Xuyên:

- Trung đoàn bảo chờ tiểu đoàn 11.

18 giờ 30 phút, khi khói đạn của ta còn đang trùm lên cứ điểm 1 thì các chiến sĩ đại đội 243 đã xông lên mở cửa mở. Vừa lúc trưa, kẻ địch đã đụng đến trận địa xuất phát xung phong của tiểu đoàn 11 và đã bị loạt đạn "giáo đầu" của pháo ta đuổi dấn chúng về sào huyệt. Chúng đã hiểu nguy cơ về những đường lê xung kích ta sẽ đến với chúng chính là từ hướng này. Vì vậy, khi quả bộc phá đầu tiên của đại đội 243 vừa làm rung chuyển cứ điểm 1 thì cũng là lúc trận mưa thép của địch giội xuống ào ào. Pháo địch từ những vị trí Mường-thanh, sân bay, Hồng-cúm và cả trận địa cối 120 trên đồi Độc-lập đã tập trung bắn về, tạo thành một lưới lửa dày đặc, kéo dài suốt từ chỗ cửa mở đến tận sở chỉ huy tiểu đoàn 11 đặt ở bên này bờ suối, có lẽ lúc này cán bộ và chiến sĩ tiểu đoàn 11 mới cảm thấy sâu sắc sự cần thiết của việc đào trận địa xuất phát xung phong. Trận địa của tiểu đoàn chưa sát tới hàng rào và còn quả nông. Pháo địch vẫn bắn tới mà các chiến sĩ đại đội 243 phải chịu nằm phơi lưng trên một khoảng đất trống, bằng phẳng. Mọi phương tiện liên lạc giữa tiểu đoàn với trung đoàn, giữa tiểu đoàn với hỏa lực, giữa trung đoàn với đại đoàn, giữa trung đoàn với pháo binh đều bị cắt đứt. Thậm chỉ, liên lạc giữa tiểu đoàn 11 với đại đội lựu pháo 804 cũng không còn duy trì được nữa vì tổ quan sát tiền tiến của đại đội 804 đi, sát tiểu đoàn trưởng Ân vừa bị trúng đạn địch.


Khó khăn đến với các chiến sĩ chủ công thật không sao lường được. Phía trước, những dũng sĩ của tiểu đoàn Phủ-thông không thể bộc phá tiếp. Họ chỉ mới mở được có hai lần rào. Đại đội trưởng Nọa đã phải dùng đến tiểu đội bộc phá thứ ba của anh, nhưng người chiến sĩ cuối cùng của tiểu đội ấy cũng không sao vượt qua được lưới lửa dày đặc của địch. Phía sau, các đội đột kích, các đội hỏa lực chưa nhảy được vào đồn mà đội ngũ cứ thưa dần.


Phủ-thông! Tiểu đoàn đã mang danh hiệu chiến thắng vinh quang từ năm xưa, không thể chịu bó tay trước khó khăn. Nhưng lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" mà đại đoàn trực tiếp giao đại đội mũi nhọn 243 sáng nay, hiện còn trong tay tiểu đội trưởng Nguyễn Hữu Oanh và đang phải dừng sau trung đội bộc phá.


Đường dây liên lạc với trên vừa nối được. Chính trị viên tiểu đoàn 11 Trần Linh vừa cầm máy lên thì đã được nghe thông báo của Bộ chỉ huy Mặt trận:

... "Quyết định thưởng Huân chương Chiến công hạng ba cho 2 tiểu đoàn 130 và 428 vì đã mở xong cửa mở trước thời gian quy định".

Tiếp đó là tiếng nói của trung đoàn trưởng:

- Các đồng chí phải lên quan sát tình hình cửa mở... Cứ bình tĩnh mà xử trí...

Trong khi đó, phía cứ điểm A1, một trong những cao điểm ở khu Đông, một trung đội của đại đoàn Biên-hòa, có nhiệm vụ đánh lạc hướng địch, đã phát huy mọi hỏa lực bắn thẳng và súng cầu vồng nã vào vị trí địch. Địch bắn ra loạn xạ. Pháo của Pi-rốt cũng bắn tới tấp để ngăn chặn quân ta. Pháo dù bắn lên soi sáng cứ điểm như ban ngày. Nhưng trung đội dương công vẫn gan lỳ tiếp tục làm nhiệm vụ.

THỌC THẬT SÂU, CẮT NÁT ĐỊCH RA MÀ TIÊU DIỆT

18 giờ 40 phút, sau khi được lệnh của trung đoàn trưởng Hoàng Cầm, trong liền 3 phút đồng hồ, 16 khẩu cối các loại cùng với hàng trăm cây súng đại liên, trung liên, súng trường lại một phen "dốc" đạn vào đồn để kẻ địch được nếm thêm một đòn lửa đạn nữa trước khi chúng bị mũi lê xung kích của ta xọc vào tim chúng.


Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 130 lúc này đã ở sát cửa mở với đại đội trưởng đại đội 366. Đúng 18 giờ 30 phút, anh bắn 3 phát tín hiệu đỏ lên không trung. Tiểu đội trưởng Trần Can, từ nãy vẫn chỉ chờ có giờ phút này. Anh giương cao cờ "Quyết chiến quyết thắng", nhảy phắt lên miệng hào như một chiếc lò-xo. Anh hô to:

- Thi đua với tiểu đội bộc phá, mau cắm cờ Bác lên đồn giặc!

Tiếng thét "xung phong" của tiểu đội dao nhọn Trần Can vang lên như át cả những tiếng đại bác địch vẫn nổ rền trên đường cửa mở. Trần Can dẫn tiểu đội chạy thẳng một mạch lên đỉnh cứ điểm 3 nhanh chóng thọc một mũi nhọn vào tim địch. Đến đây, tiểu đội anh vấp phải một lô-cốt. Khẩu súng máy trong lô-cốt đang quét sát đất, đạn cắm phập vào mép hào chỗ tiểu đội anh. Xưa nay, Can vẫn nổi tiếng trong trung đoàn về lối đánh thọc sâu dũng mãnh. Trong trận Bản-hoa (chiến dịch Tây-bắc) năm ngoái, một mình tổ xung kích Trần Can đã diệt liền một lúc 7 ụ súng địch với lối đánh thọc thật nhanh để địch không kịp hoàn hồn, đối phó. Giờ đây, đụng phải một lò-cốt còn "sống" của địch, Can nhất định không chịu dừng lại. Anh cho 1 tổ trung liên bắn nghi binh phía trước để thu hút địch, còn anh dẫn một tổ khác vòng ra phía sau lô-cốt ném liền 3 quả thủ pháo. Hành động mưu trí của Can đã quyết định số phận lô-cốt địch trong nháy mắt. Không bỏ lỡ cơ hội, Can dẫn tiểu đội nhảy khỏi hào giao thông, đánh thẳng vào hầm cố thủ bắt sống luôn tên quan ba chỉ huy cứ điểm. Lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" trong tay Can lập tức được cắm trên đỉnh lô-cốt cố thủ. Trong ánh chớp lửa đạn, lá cờ mở rộng bay phần phật như giục giã các chiến sĩ xung kích phía sau tiến lên. Hai tiểu đội còn lại của trung đội đột kích 1 đã tràn vào đồn ngay sau tiểu đội Can nhanh chóng chiếm đỉnh đồi rồi tỏa thành hai mũi, phát triển sang mé tây bắc cứ điểm bảo đảm cạnh sườn cho tiểu đoàn 11. Các chiến sĩ đã tung hoành ngang dọc, dùng lựu đạn, thủ pháo tiêu diệt nhanh chóng hàng chục ụ súng địch, bắt hàng chục tù binh. Nhưng ở chính giữa, thẳng xuống vạt bên kia đồn, một số địch vẫn ngoan cố chống cự. Từ những ngách hào giao thông, chúng vẫn lia tiểu liên để sát hại các tổ xung kích của ta. Trần Can đá phát huy sở trường vừa đánh vừa làm công tác địch vận và cũng là ưu thế chính nghĩa của quân đội ta. Anh bắt một tên đội tù binh Pháp nói thạo tiếng việt kêu gọi bạn nó bằng cả hai thứ tiếng Pháp và Việt: "Bộ đội Cụ Hồ chiếm gần hết đồn rồi, nếu không ra hàng sẽ bị tiêu diệt". Quả nhiên, địch tranh nhau vứt súng lên miệng hào, lóp ngóp 30 tên bò ra hàng.


Thi đua với tiểu đội Trần Can, tiểu đội phó Nguyễn Tất Hiếu cũng nắm một tiểu đội đang đánh địch rất hăng ở một đường hào khác. Gặp tổ nào, Hiếu cũng kêu gọi anh em tự động phối hợp. Khi chạm phải một ổ trung liên địch, Hiếu đã gọi hàng hai lần nhưng cả hai lần chúng đều trả lời bằng những loạt liên thanh ngoan cố. Biết địch còn hung hăng, Hiếu cho cả tổ nằm lại, một mình bí mật bò lên, khi đến sát ụ súng, bất thình lình và nhanh như mãnh hỗ vồ mồi, Hiếu chồm lên, một tay nắm lấy nòng khẩu trung liên địch còn nóng bỏng giật mạnh, một tay lộn ngược tiểu liên của anh đánh vào mặt tên địch một báng cực mạnh. Hắn gục ngay tại chỗ và Hiếu lại cùng tiểu đội xông lên diệt nốt quân thù.


Còn tiểu đội trưởng Thi, con người lầm lì ít nói này mới chiến dịch trước còn cùng tổ trưởng Can lập thành tích tiêu diệt một lúc 7 ụ súng địch, nay đã dày dạn kinh nghiệm và đang chỉ huy 1 tiểu đội phát triển một mũi song song với tiểu đội Trần Can. Lựu đạn, thủ pháo trong tiểu đội anh đã hết. Cũng như Can, bao giờ Thi cũng rất gan dạ và mưu trí. Thấy quân ta mới vào được ít mà lại bắt được nhiều tù binh, nắm được tâm lý ngụy binh, anh lấy ngay hai tên trẻ và sốt sắng nhất giao cho chúng nhiệm vụ:

- Có muốn lập công chuộc tội không? Anh này đi tìm lựu đạn về đây. Còn anh kia đứng gác phía sau, nếu bọn Âu Phi ra thì phải báo động ngay.

Hai tên ngụy binh nhanh nhẹn bước đi. Chỉ một lát, hắn mang về 1 hòm lựu đạn cho tiểu đội Thi tiếp tục chiến đấu.

Lúc này bên mũi tiểu đội Trần Can, các chiến sĩ đang như một đàn sóc lần lượt vọt tiến qua một bãi trống. Nhưng một hỏa điểm vẫn đan thành lưới lửa dăng kín về phía Can. Không thể để cả tiểu đội thương vong một cách vô ích. Can ra hiệu cho tiểu đội dừng lại. Anh đề nghị trung đội trưởng cho một người bò lèn đánh bộc phá cái ụ rất to trước mặt. Trung đội trưởng đồng ý và giao nhiệm vụ đó cho Thanh. Mọi người chỉ kịp thấy Thanh ngã xuống. Trong đêm tối, mắt các chiến sĩ càng như rực lửa. Một đồng chí chạy xộc đến chỗ trung đội trưởng đề nghị cho mình lên đánh thay. Nhưng kìa, Thanh lại trườn lên như một con thằn lằn rồi nhân lúc hỏa điểm địch bắn chếch sang hướng khác, Thanh nhảy chồm đến sát hầm ngầm. Một ánh chớp lóe lèn rồi tiếp theo một tiếng nổ dậy đất. Cả tiểu đội Trần Can đã bật dậy xông vào chiếm lĩnh hầm ngầm khi âm vang quả bộc phá của Thanh nổ chưa dứt.

Trung đội đột kích 1 trong đó có Can, Thi, Hiếu vẫn nhanh chóng phát triển theo đúng hướng. Lẽ ra, người cuối cùng của trung đội dao nhọn này lọt qua cửa mở thì trung đội đột kích 2 của đại đội 363 cũng phải có mặt ngay trong đồn để hiệp đồng tác chiến, đánh địch về mé đông nam. Nhưng kẻ địch trong cứ điểm cũng còn phần nào tỉnh táo. Chúng hiểu rằng nếu để thêm lực lượng của ta vào nữa chẳng khác nào như để cho quân của chúng bị các đợt sóng mãnh liệt xô đến quật ngã chúng một cách nhanh chóng. Tên quan ba chỉ huy cứ điểm đã kịp điện báo cáo về Mường-thanh tình hình đó trước khi hắn bị tiểu đội Trần Can bắt sống. Thế là không biết bao nhiêu khẩu pháo của chúng đã lia nòng bắn tới, phong tỏa kín con đường cửa mở. Trung đội đột kích 2 không thể nào tiến được đến sát hàng rào. Nhận thấy cần phải có lực lượng tiếp ứng ngay, trung đội trưởng trung đội bộc phá, sau khi làm xong nhiệm vụ vẫn cùng anh em nằm sát hàng rào, xin tiếp tục nhận nhiệm vụ xung kích tiến vào đồn.


Được đại đội đồng ý, trung đội nhanh chóng vọt qua cửa mở giữa một đợt pháo địch tạm ngớt. Đại đội phó đại đội 366 và trung đội trưởng trung đội bộc phá, mỗi người nắm một lực lượng đánh thốc vào bên trong, theo mé đông nam. Vài chục phút sau, các chiến sĩ bộc phá làm nhiệm vụ xung kích đã hoàn toàn làm chủ phạm vi tác chiến của họ và đã gặp các chiến sĩ trong đội đột kích 1 ở một ngách hào phía tây cứ điểm. Các chiến sĩ ôm lấy nhau và cùng reo lên:

- Xong cả rồi! Hoan hô! Hoan hô!...

Thế là kể từ lúc 3 phát pháo hiệu "xung phong" được bắn lên, các chiến sĩ đại đội 366 đã hoàn toàn tiêu diệt cứ điểm 3 trong vòng 45 phút. Đại đội lê-dương thứ 11 của trung đoàn lê-dương thứ 13 nổi tiếng bị quân ta tước vũ khí hoàn toàn.


Lúc ấy là 20 giờ 15 phút, nhưng nhiệm vụ của tiểu đoàn 130 vẫn còn. Trước trận đánh, các chiến sĩ tiểu đoàn 130 đã được trung đoàn phổ biến: Nếu giải quyết xong cứ điểm 3 trước hai cứ điểm 1 và 2, phải nhanh chóng đột phá sang đông nam cứ điểm 1 tiêu diệt đại đội 10, chiếm lĩnh cao điểm 507, phối hợp với tiểu đoàn 11 diệt điểm tựa chủ yếu của tiểu đoàn địch. Nhưng dù nhiệm vụ phát triển sang cứ điểm 1 có được quy định trước hay không thì lúc này các chiến sĩ Sông Lô không thể dừng lại đây một khi những người bạn Phủ-thông của họ chưa đặt chân được vào nơi mà họ cũng có nhiệm vụ đạp bằng. Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 130 ra lệnh cho đại đội 363 và 360 tiến vào cứ điểm 3 để bắt đầu đột phá đánh sang cứ điểm 1.


Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 428 đang băn khoăn không hiểu sao trung đoàn chưa chuẩn y đề nghị của anh cho bộ đội xunq phong ngay. Anh nhìn chính trị viên và các chiến sĩ xung kích đã lắp lưỡi lê, đang xốc lại bao đạn mà lòng càng tiếc rẻ cái cơ hội xung phong tốt nhất sắp qua rồi.


Lệnh "chờ tiểu đoàn 11" được truyền lên phía trước. Đại đội trưởng Song và tiểu đoàn phó tiểu đoàn 423 cũng lặng đi trong giây lát. Hai người tiếp tục bàn bạc:

- Hỏa lực địch đã tắt, hỏa lực của ta cũng đã ngừng, cửa đã mở thông, để chậm thêm ít phút nhất định địch phản xung phong chiếm lại lô-cốt 6 tiểu liên thì không còn bàn đạp.

- Chúng ta đề nghị cứ cho xung phong ngay đi.

Đề nghị của họ lại được truyền về với tiểu đoàn trưởng Toàn. Lúc này, tiểu đoàn trưởng cũng đang suy nghĩ: càng để lâu, địch càng có điều kiện hồi phục, chiếm lại cửa mở thì đơn vị anh sẽ tổn thất thêm...

Chưa đầy 5 phút sau, đại đoàn trưởng sau khi nghe báo cáo của trung đoàn, đã lệnh lập tức cho tiểu đoàn 428 xung phong ngay. Đồng chí nói dằn mạnh:

- Đó mới chính là để phối hợp đắc lực với tiểu đoàn 11!

Thế là đại đội 58 chuyển mình. 3 phát tín hiệu vừa được bắn lên, lập tứa trung đội trưởng Khay dẫn đội đột kích 1 chạy ào qua cửa mở. Tiểu đội trưởng "dao nhọn" Ngọc Hỷ dẫn tiểu đội vượt qua lô-cốt 6 tiểu liên đã bị pháo và bộc phá ta đánh sập, nhảy qua 3 lớp rào lùng nhùng, đánh thẳng một mạch qua 2 lô-cốt khác tiến sát một ụ cố thủ của địch. Hai tiểu đội sau của Khay cũng nhanh chóng chiếm lĩnh lô-cốt 6 tiểu liên rồi tỏa dồn lên phía trước. Rõ ràng vì thời cơ xung phong bị chậm và vì hỏa lực của trung đoàn chưa kịp bắn chế áp trước khi xung phong nên địch có thì giờ rút lên tầng 2, dùng tiểu liên và lựu đạn ngăn chặn quyết liệt. Đại đội trưởng Song vẫn cùng với trung đội trưởng Khay dẫn đầu bộ đội đuổi sát địch. Nhưng đến đây, những tay xung kích lợi hại nhất của anh cũng đành chịu không sao tiến lên được. Bọn chúng từ trên cao bắn xuống, từ hai cạnh sườn quét tiểu liên, trung liên tới. Ác nhất là những hỏa điểm ở lô-cốt số 1 trước mặt và lô-cốt số 3 bên phải. Tiểu đội trưởng Ngọc Hỷ, một mình xung phong ba lần nhưng cả ba lần đều bị hỏa lực địch cản lại. Thấy vậy, đại đội trưởng Song cho lệnh bộ đội ngừng tiến. Anh truyền về phía sau gọi hỏa lực của đại đội lên yểm hộ, đồng thời cho một tổ đánh nghi binh sang sườn trái thu hút hỏa lực địch để xung kích tiến lên diệt chúng. 2 khẩu trung liên vừa đặt xong, mỗi khẩu chưa bắn hết một băng thì bị pháo địch vùi kín. Anh em trong 2 tổ súng máy đều bị thương vong.


Hỏa điểm trong lô-cốt trước mặt vẫn bắn xối xả về phía cửa mở. Không một lời đề nghị, đồng chí Tần trong trung đội bộc phá, lặng lẽ ôm quả bộc phá 10 ki-lô-gam lên đánh vỗ mặt chính của nó. Tần chạy về chưa được 20 mét thì lại bị hỏa lực sống sót trong chính lô-cốt ấy bắn bị thương. Thấy vậy, tiểu đoàn phó tiểu đoàn 428 chỉ thị cho đại đội trưởng đại đội 58:

- Tập trung tiểu liên, thủ pháo, bộc phá bịt hỏa điểm địch, yểm hộ cho xung kích xung phong.

Trung đội trưởng bộc phá Châu chấp hành mệnh lệnh ngay. Anh lệnh cho trung đội phó Hợp dẫn 4 đồng chí tiến về bên trái, còn anh dẫn tiểu đội trưởng Chuẩn, tiểu đội phó Giót và một chiến sĩ nữa vọt lên bên phải. Những luồng đạn đỏ lừ trong lô-cốt số 1 (lô-cốt trước mặt) vẫn bắn ra soi đường cho 2 tổ chiến đấu của ta bò lên. Gần đến nơi, chưa kịp hành động thì Giót bị một viên đạn xuyên qua bả vai. Căm thù sôi lên, Giót nép người sát lô-cốt, cùng anh em quẳng thủ pháo và lựu đạn tới tấp vào lỗ châu mai. Thấy tiếng lựu đạn và thủ pháo nổ, lập tức đại đội phó Lộc bật lên hô xung phong. Anh cùng với trung đội phó Châu, tiểu đội trưởng Chuẩn là những người đầu tiên nhảy vào trong lô-cốt qua chỗ quả bộc phá của Tần đánh vỡ. Bốn, năm ánh chớp lòe lên liên tiếp. Sau đó là những tiếng bộc phá nổ dữ dội. Lô-cốt số 1 sập hẳn nhưng Chuẩn và Châu không còn nữa. Đại đội phó Lộc cũng bị thương nặng. Tiểu đội trưởng Ngọc Hỷ dẫn tiểu đội nhảy xồ vào lô-cốt, đuổi dấn địch bắt một lúc hơn 20 tên. Thì ra đó là lô-cốt cố thủ, lô-côt chỉ huy. Tên quan ba chỉ huy đại đội 9 địch cùng với những tên bắn súng máy bi thui đen ngay trong lô-cốt.


Đại đội 53 tiếp tục phát triển lên phía trước. Một cánh của đại đội tiến về phía tây bắc cứ điểm. Nhưng từ phía ấy, hỏa điểm trong lô-cốt số 3 bắn ra tung tóe. Một, hai đồng chí xung kích ngã xuống. Đợt xung phong về phía tây bắc cứ điểm bị ngắt quãng. Tiểu đội phó Phan Đình Giót báo cáo:

- Hỏa lực bắn rất mạnh, phải bịt hỏa điểm thì xung kích mới lên được.

Tiểu đoàn phó tiểu đoàn 428 cũng nhận thấy thế. Anh ra lệnh:

- Đồng chí Giót hãy tiến lên dùng tiểu liên bịt hỏa điểm địch!

Giót xách tiểu liên vượt lên. Rồi anh em thấy Giót trườn lên phía trước nhẹ nhàng như một con rắn. Chỉ còn cách hỏa điểm địch không đầy 10 mét. Giót chuyển tiểu liên sang tay trái rồi vung tay ném một quả lựu đạn. Lựu đạn nổ nhưng hỏa điểm vẫn bắn ra tung tóe. Một viên đạn vừa xuyên thủng đùi Giót. Đó là vết thương thứ hai, nhưng anh vẫn mím môi bò nhích lên một đoạn. Anh lựa chỗ để tì đùi cho đỡ đau rồi kề tiểu liên quét thẳng vào lỗ châu mai 2 băng liền. Tiểu liên của Giót hết đạn. Thế là chẳng còn thứ vũ khí gì trong tay anh mà hỏa điểm địch vẫn sống dai dẳng. Sau lưng Giót, anh em xung kích vẫn chờ đợi. Chính lúc đó toàn thân người đảng viên Phan Đình Giót hiện lên ở vách lô-cốt số 3. Bóng Giót vươn cao che kín cải đốm lửa đang còn lập lòe bắn về phía xung kích. Hỏa điểm trong lô-cốt số 3 vụt tắt.

Tiểu đoàn phó tiểu đoàn 423 vùng dậy, anh vung tay thét lớn:

- Xung pho...ong! Trả thù cho đồng chí Phan Đình Giót!

Với một sức mạnh kỳ diệu, các chiến sĩ xung kích nối tiếp nhau tràn đến, vượt qua lô-cốt số 3 nhanh như những cơn gió lốc.

Lúc ấy vừa đúng 20 giờ 30 phút. Cuộc chiến đấu trong tung thâm cứ điểm 2 lại tiếp tục.

KHÔNG PHẢI CHỈ CÓ THUẬN LỢI

20 giờ 30, tại sở chỉ huy đại đoàn trên cao điểm 674, trưởng ban tác chiến đại đoàn vừa vẽ các mũi tiến quân của ta lên sơ đồ tác chiến vừa báo cáo tóm tắt tình hình diễn biến chiến đấu với Bộ tư lệnh đại đoàn:

- Tiểu đoàn 130 đã tiêu diệt giòn giã cứ điểm 3 trong 45 phút, đột phá tiền duyên rất nhanh, mũi thọc sâu của tiểu đội Trần Can rất nhọn, cán bộ và chiến sĩ chiến đấu vô cùng anh dũng, mưu trí và linh hoạt.

Hiện nay đang củng cố trận địa, chuẩn bị phát triển sang cứ điểm 1 để phối hợp với đơn vị bạn...

... Tiểu đoàn 428 đã tiến vào chiến đấu tung thâm. Thời cơ xung phong bị chậm nên đã để cho địch hồi phục lùi lên tầng cao chống cự lại ta. Bộ đội chiến đấu anh dũng tuyệt vời, tiêu biểu là tiểu đội phó Phan Đình Giót đã lấy thân mình bịt hỏa điểm cho đồng đội tiến lên...


... Riêng tiểu đoàn 11 vẫn đang gặp khó khăn trước tiền duyên. Địch đã phát hiện được hướng tấn công chủ yếu của ta nên hỏa lực địch tập trung ở đây dày đặc, bắn phá rất dữ dội. Chiến hào của tiểu đoàn lại còn cách vị trí địch trên 100 mét nên một số chiến sĩ đã bị thương vong lúc tiếp cận. Hiện nay vẫn còn nhùng nhằng ở cửa mở...

Bộ tư lệnh đại đoàn chỉ thị:

- Đôn đốc gấp cho tiểu đoàn 130 phát triển nhanh sang cứ điểm 1.

- Lệnh cho cán bộ trung đoàn 141 phải xuống tận nơi giúp đỡ giải quyết khó khăn cho tiểu đoàn 11, đồng thời chỉ đạo cho tiểu đoàn 428 nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt cứ điểm 2 rồi tranh thủ phát triển đánh sang cứ điểm 1 để yểm hộ cho tiểu đoàn 11 nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ.

Nhưng tình hình diễn biến không đúng như ý muốn của người chỉ huy.

Tiểu đoàn 130 loay hoay mãi không sao phát triển sang cứ điểm 1 được, vì trước lúc tác chiến, công tác chuẩn bị không chu đáo nên lúc này bộc phá thiếu, địch tình nắm không chắc, cán bộ cũng không nắm được lực lượng của mình sau khi tiêu diệt cứ điểm 3, tưởng rằng đơn vị không còn đủ sức chiến đấu nên tiểu đoàn đề nghi tăng viện. Tuy được trên chuẩn y cho đội dự bị của đại đoàn bước vào chiến đấu, nhưng tình hình cũng không có gì sáng sủa hơn. Công sự phụ trong cứ điểm địch dày đặc, hỏa lực của chúng phong tỏa rất kín, các chiến sĩ tiểu đoàn 166, tiểu đoàn dự bị của đại đoàn, cũng không làm gì nên chuyện...


Phía tiểu đoàn 428 cũng phát triển chậm và thiếu những mũi thọc sâu quyết định. Các đại đội không vượt lên chiến hào để nhanh chóng đánh thẳng vào phía trong mà lại phát triển trong chiến hào, nên địch chỉ bị dồn về một phía, tổ chức chống cự lại ta. Vì thế các chiến sĩ 428 phát triển rất chậm, phải vất vả nhích từng bước, đánh chiếm từng ụ súng, từng ngách hào.


Tiểu đoàn 11 vẫn chưa sao mở được cửa mở. Tiểu đoàn trưởng Ân đã tung tiểu đội bộc phá thứ 5 vào chiến đấu, nhưng cũng chỉ mới tiến thêm được 3 mét, phá thèm được 2 lớp hàng rào. Pháo địch bắn chặn dày đặc và những hỏa lực lướt sườn, những họng súng bí mật của địch không biết từ đâu bắn ra vẫn kìm đứng bước tiến của quân ta...


Cho đến lúc 21 giờ 45, sở chỉ huy của trung đoàn mới nhận được báo cáo của tiểu đoàn 428 đã hoàn thành nhiệm vụ. Nhưng trung đoàn trưởng nghiêm khắc hỏi lại:

- Đồng chí đã kiểm tra lại chưa? Tại sao tiểu đoàn 11 vẫn báo cáo lên trung đoàn là hỏa lực của địch ở mỏm thìa lìa cứ điểm 2, phạm vi phụ trách của đồng chí, vẫn bắn sang cứ điểm 1 rất dữ dội.

- Rõ, tôi sẽ đi kiểm tra lại.

Quả nhiên 5 phút sau, tiểu đoàn trưởng Toàn xác minh rẳng tiểu đoàn chưa hoàn thành nhiệm vụ đánh mỏm thìa lìa và hứa sẽ nhanh chóng tiêu diệt quân địch đang dồn cục lại ở đó...

KIÊN QUYẾT HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ THEO THỜI GIAN QUY ĐỊNH

Không khí ở sở chỉ huy trung đoàn Đầm-hà rất căng thẳng. Giữa tiếng nổ ầm ầm của pháo địch, các cán bộ vẫn làm việc, theo dõi đơn vị, nhưng ruột ai nấy như bốc lửa. Khó khăn của từng đơn vị đã rõ, nhưng khắc phục như thế nào đây!


Chuông điện thoại đổ hồi. Chính ủy Mạc Ninh được mời ra nói chuyện với Bộ chỉ huy Mặt trận. Đồng chí cầm máy nói lên. Phía đầu dây bên kia là đồng chí Chủ nhiệm chính trị Mặt trận Lê Liêm. Sau khi nghe báo cáo tóm tắt những ưu khuyết điểm chính trong đợt chiến đấu vừa qua của trung đoàn, Chủ nhiệm chính trị Mặt trận nói:

- Chúng ta đã dự kiến tấn công Him-lam không phải là dễ dàng. Các đồng chí cứ bình tĩnh giải quyết.

Hãy đi kiểm tra cụ thể và giúp đỡ thiết thực tiểu đoàn chủ công. Đảng ủy Mặt trận kêu gọi các đồng chí đảng viên, cán bộ và chiến sĩ trong toàn trung đoàn hãy củng cố quyết tâm, tìm mọi cách đánh thắng trận đầu mở màn chiến dịch...


Phía hầm bên, qua điện thoại, trung đoàn trưởng Quang Tuyến cũng đang nhận chỉ thị của đại đoàn trưởng về những biện pháp cần thiết để vượt qua những tình huống khó khăn này.

Ngay sau đó, đảng ủy trung đoàn và ban chỉ huy trung đoàn họp bàn và nửa giờ sau, các đồng chí chia nhau đi xuống các đơn vị. Đồng chí chính ủy gọi dây nói cho tiểu đoàn Phủ-thông để phổ biến lại chỉ thị của Bộ chỉ huy Mặt trận và nghị quyết mới nhất của thường vụ đảng ủy và ban chỉ huy trung đoàn, Chính trị viên tiểu đoàn Phủ-thông, Trần Linh, trả lời rắn chắc:

- Chúng tôi đang gặp một số khó khăn, nhưng cán bộ và chiến sĩ trong toàn tiểu đoàn kiên quyết hoàn thành nhiệm vụ.

Anh vừa được chứng kiến quang cảnh đặc biệt: toàn đại đội 243 tình nguyện làm bộc phá viên để mở cho được cửa mở. Các chiến sĩ tiểu đoàn Phủ-thông nhất định không chịu lùi bước trước một khó khăn nào.


Chính trong lúc đó, pháo địch vẫn nổ dữ dội trên trận địa của đại đội 243, đại đội chủ công của tiểu đoàn, ở chỗ cửa mở, mấy khẩu súng phun lửa của địch lại phụt ra phía trước như những dòng suối lửa đỏ ối.


Trong ánh chớp nhoáng nhoàng đó, bóng đại đội phó Hiệu đang luồn vào cửa mở nhẹ nhàng như một con rắn. Anh quyết tìm cho ra vị trí những hỏa điểm bí mật của địch đã quật ngã các chiến sĩ bộc phá của đại đội anh trước cửa mở. Những loạt đạn vẫn đuổi nhau nóng bỏng trên lưng anh. Nhưng mọi người thấy anh vẫn trườn lên, bò qua 4 lần rào đã mở. Ngay trước mặt anh, một ổ trung liên vừa quạt thốc về phía anh một băng dài. Anh dán người sát đất và xác định được vị trí của họng súng địch. Anh lại tiếp tục quan sát. Bỗng từ phía bên trải, một hỏa điểm khác nổ rền đan thành một lưới lửa phong tỏa kín cửa mở. Anh nghển hơi cao nhìn về phía đó để tìm cho ra hỏa điểm địch bắn từ đâu. Dưới ánh chớp của một tràng đại bác, anh đã phát hiện được hỏa điểm lướt sườn này đặt trên mỏm thìa lìa của cứ điểm 2.


Nắm được tình hình, đại đội phó Hiệu bò trở ra thoăn thoắt. Vừa rời khỏi chân rào, anh đã gặp đồng chí tiểu đoàn phó và đại đội trưởng Nọa vẫn đợi anh. Sau khi báo cáo tường tận tình hình, anh đề nghị điều đại liên lên bịt 2 hỏa điểm lướt sườn của địch và cho phép anh lại bò vào cửa mở để tiêu diệt hỏa điểm trung liên của địch.


Tin đã phát hiện ra những hỏa điểm bí mật và lướt sườn của địch được báo cáo lên đại đoàn. Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn chỉ thị cho trung đoàn, trưởng Quang Tuyến tìm mọi cách tiêu diệt những hỏa điểm ấy và trung đoàn phải đốc tiểu đoàn 428 giải quyết cho nhanh mỏm thìa lìa. Đồng thời đại đoàn trưởng chỉ thị cho trung đoàn trưởng Hoàng Cầm cũng cho bộ đội tích cực đột phá sang cứ điểm 1, trước mắt phải tập trung hỏa lực bắn vào cứ điểm 1 để chi viện cho tiểu đoàn Phủ-thông. Tiếp đó, đồng chí đề nghị pháo ta chuẩn bị một đợt hỏa lực kiềm chế pháo địch thật đắc lực trong những giờ phút tới.


Tại sở chỉ huy trung đoàn lựu pháo, trung đoàn trưởng Hữu Mỹ và chính ủy Nam Thắng đang băn khoăn về tình hình chiến đấu của bộ binh. Đã từ hơn một tiếng đồng hồ, các đồng chí không được thông báo tình hình cụ thể. Tốc độ tấn công rõ ràng đã bị chững lại. Như vậy thì pháo binh chịu một phần trách nhiệm. Hỏa lực trong tay các đồng chí chưa kiềm chế tốt pháo binh địch... Trong chuẩn bị chiến đấu, các đồng chí chưa xác định được rõ ràng các trận địa pháo địch, trong tung thâm cũng chưa dự kiến được những trận địa lâm thời mà pháo địch có thể cơ động đến. Trận địa pháo địch sau đồi D không có ai biết trước. Giữa lúc ấy, người chiến sĩ trực điện thoại mời trung đoàn trưởng cầm máy nói. Ở đầu dây đằng kia là đồng chí Hoàng Kiện, tham mưu trưởng đại đoàn bộ binh báo cho đồng chí khá rõ tình hình và những yêu cầu chi viện hỏa lực cho bộ binh trong đợt chiến đấu mới. Trung đoàn trưởng Hữu Mỹ buông máy rồi bàn với chính ủy về kế hoạch hiệp đồng, kiểm tra nắm lại tình hình đạn dược và báo cáo lên Bộ chỉ huy đại đoàn Long-châu. Theo kế hoạch đó, trung đoàn sẽ sử dụng cả 5 đại đội để "bịt miệng" các trận địa pháo địch sau đồi D và cứ điểm 210 bằng được. Mục tiêu thứ nhất sẽ bắn với 5 cự ly, mục tiêu thứ hai 7 cự ly¹ (Một phương pháp bắn chế áp trận địa pháo binh địch). Bắn cày đi cày lại 2 mục tiêu đó cho đến khi có lệnh ngừng...


Sau đó ít phút, được Bộ chỉ huy đại đoàn Long-châu chuẩn y, các cán bộ tham mưu truyền ngay kế hoạch bắn xuống các đơn vị. Không khí sở chỉ huy lại rộn lên... chờ đợi kết quả mà ai cũng mong muốn.

22 giờ, thấy pháo ta im ắng, bộ binh ta không lên phả nốt hàng rào, địch trong cứ điểm 1 tưởng ta không còn đủ lực chiến đấu nữa. Pháo sáng của chúng đua nhau bắn vọt lên trời, soi rõ từng bụi cây, từng đường hào của ta bên ngoài cứ điểm. Nhưng khi thấy quân ta vẫn bám chắc cửa mở, hỏa lực của chúng lại quét ra. Lửa đạn tung tóe như một thanh sắt nung đang bị đập mạnh trên một chiếc đe khổng lồ.


4 khẩu đại liên của tiểu đoàn 11 đã được đưa lên đặt sát hàng rào cứ điểm ngoài cùng và chỉ chờ cho địch bắn ra. Hỏa điểm của chúng bộc lộ lúc này đã giúp cho các chiến sĩ đại liên của ta xác định mục tiêu được dễ dàng. Anh em đã lắp băng, ngắm sẵn, chỉ còn đợi lệnh...


Phía trước, đại đội phó Hiệu đang còn rình tiêu diệt bằng được ổ trung liên bí mật, quái ác của địch. Anh đã biết nó là một ổ trung liên di động từ chỗ này qua chỗ khác để bịt cửa mở. Nó nấp trong hào giao thông, hễ ta bắn nó lẩn, ta ngừng, cho bộc phá lên nó lại bắn. Chính nó đã cùng mấy hỏa điểm lướt sườn gây cho ta không ít khó khăn từ tối đến giờ. Đại đội phó Hiệu núp mình như con mãnh hổ rình mồi. Khẩu trung liên mà anh mang theo đã lắp băng lên đạn từ ngoài hàng rào. Anh bỗng thấy bọn chúng nhô lên khỏi miệng hào. Tên xạ viên trung liên sắp bắn thì anh vụt đứng thẳng người, quạt thốc vào chúng một băng dài. Cả tổ trung liên của địch chết gục ngay tức khắc.


Đại đội trưởng đại đội 243, từ nãy chỉ chờ có giờ phút này. Anh lệnh cho các chiến sĩ đại liên xả súng trừng trị những hỏa điểm lướt sườn của địch. Cùng lúc đỏ, hỏa lực của trung đoàn bắt đầu bắn tập trung vào sở chỉ huy cứ điểm 1. Trên không trung, những loạt đạn lựu pháo của ta cũng bắt đầu xé gió bay về phía địch.


Hai tiếng bộc phá nổ dậy đất. Đại đội trưởng Nọa sung sướng chờ các đồng chí bộc phá viên cuối cùng ra báo cáo kết quả để anh kịp cho bộ đội xung phong.

Thấy lâu, đại đội trưởng Nọa cử một chiến sĩ khác bò lên điều tra, và một lát sau, người chiến sĩ chạy về, nói dồn không ra tiếng:

- Cửa... mở thông rồi!

Lập tức, khẩu súng pháo hiệu đã nóng vì hơi tay đại đội trưởng được giơ cao. Hai phát pháo hiệu trắng vọt lên cao báo hiệu giờ xung phong đã điểm.


Các chiến sĩ xung kích, như một đàn sư tử sổ lồng, nối tiếp nhau vọt qua cửa mở. Lúc ấy đúng 23 giờ.

Tại sở chỉ huy đại đoàn, khi được báo cáo lá cờ "Quyết chiến quyết thắng" đã theo Nguyễn Hữu Oanh vào đồn, chỉnh ủy Trần Độ không ghìm nổi xúc động:

- A, "ăn" rồi! Thế thì nhất định xong đến nơi!

Từ cán bộ đến chiến sĩ ai cũng mừng rơn và tin chắc chỉ một loáng nữa là Him-lam sẽ hoàn toàn bị tiêu diệt. Những chiến sĩ Phủ-thông vẫn có truyền thống một khi họ đã vào được đồn địch thì không bao giờ chịu quay ra mà không do chính mình truyền đi tin chiến thắng.


Đúng thế, dẫn đầu tiểu đội "dao nhọn" là Nguyễn Hữu Oanh sửa lại ngọn cờ cắm sau lưng, rồi vụt lên dẫn cả tiểu đội chỉ còn có 7 người kể cả cứu thương Lương Văn Vọng lao vào cửa mở. Đại đội phó Hiệu cắp trung liên chạy sau yểm hộ cho các chiến sĩ tiểu đội tiêm đao. Một băng trung liên địch đã quật ngã mất người cán bộ dũng cảm và mưu trí ngay trên miệng hào. Không dừng lại một bước, tiểu đội trưởng Nguyễn Hữu Oanh cứ thế xông thẳng đến hỏa điểm địch. Các chiến sĩ trong tiểu đội cũng bám sát anh không rời một bước. Ngọ lại vừa bị thương vì chính hỏa điểm ấy. Căm thù chồng lên căm thù, Oanh nhảy ba bước đến cạnh lô-cốt và vung tay quẳng vào trong một quả thủ pháo. Vừa diệt xong một hỏa điểm lợi hại của địch thì một chiến sĩ khác của ạnh lại bị thương vì một chùm lựu đạn địch từ ngách hầm bên quẳng ra. Thấy không thể cứ nối đuôi nhau mà tiến trong hào giao thông được, quân địch sẽ chỉ bị dồn, sẽ cố sống cố chết chống đỡ và tỉa dần tiểu đội của anh, Oanh lệnh cho toàn tiểu đội còn 5 người nhẩy phắt lên miệng hào tiến về 5 hướng đánh thốc vào 5 lô-cốt. Hành động của Oanh thật táo bạo và đúng lúc. Riêng Oanh nhằm thẳng lô-cốt mẹ chạy đến. Khi Oanh còn cách địch dăm mét, bọn chúng ở trong mới biết. Chúng dồn hỏa lực chặn Oanh. Khẩu liên thanh trong hầm ngầm cố thủ đang rống lên ông ổng thì bị ngay một quả thủ pháo của Oanh tống vào miệng lỗ châu mai nổ tung. Hỏa điểm của địch bị tiêu diệt. Không bỏ lỡ thời cơ, Oanh nhảy phắt lên nóc lô-cốt cố thủ, tung cờ hướng về phía cửa mở vẫy lia lịa.


Ở phía bên, trung đội trưởng Tuệ cũng tiến ngang Oanh. Anh vừa bị một chuỗi lựu đạp địch ném tới. Khắp người Tuệ đầy những mảnh lựu đạn rát bỏng nhưng Tuệ vẫn tả xung, hữu đột, ném liền 14 quả thủ pháo, 4 quả lựu đạn, bắn 2 băng tiểu liên và bắt sống 20 tên địch. Sau đó, Tuệ lại tự mình xách quả bộc phá 10 ki-lô-gam tiến đến lô-cốt chỉ huy của cụm cứ điểm Him-lam. Quả bộc phá nổ xé trời và hầm chỉ huy của địch bị sập lần thứ hai dưới chân Tuệ. Lần thứ nhất, căn hầm có nắp dày 2 mét này đã bị những quả đạn lựu pháo của ta phá tung và tên Pê-gô, chỉ huy cụm cứ điểm Him-lam đã bị trừng trị tại đây.


Hai trung đội đột kích của đại đội 243 chia làm 3 mũi, tranh thủ lúc địch còn đương rối loạn, vượt lên mặt đất phát triển rất nhanh. Chỉ sau 3 phút, toàn đại đội đã vào hết trong tung thâm. 2 đại đội 241, 245 cũng nối đuôi nhau tràn vào đồn. Không đầy 1 giờ sau, toàn cứ điểm 1 đã bị tiểu đoàn 11 tiêu diệt. Kim đồng hồ của Bộ chỉ huy đại đoàn chỉ đúng 23 giờ 30, sớm hơn quy định nửa giờ. Và như vậy là tiểu đoàn chủ cộng đã phải trải qua 4 giờ liền mở cửa để nhanh chóng diệt địch trong tung thâm không đầy 1 tiếng.


Tiêu diệt xong Him-lam, các đơn vị nhận được lệnh để lại một bộ phận nhỏ thu dọn chiến trường, còn đại bộ phận nhanh chóng rút về vị trí tập kết.

Tại sở chỉ huy, đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn đang dặn dò các trung đoàn trưởng thì một đồng chí đài trưởng bước vào:

- Báo cáo anh Tấn, địch đang gọi đại đội 10 của chúng rút nhanh về Mường-thanh.

Như vậy là một số địch trong cứ điểm 1 đã thoát ra khỏi đồn đúng lúc quân ta bắt đầu vượt qua cửa mở. Đồng chỉ cầm máy gọi tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 154:

- Đồng chí tiểu đoàn trưởng đấy à? Có một số địch đang rút chạy về Mường-thanh. Các đồng chí phải tiêu diệt và bắt sống kỳ hết. Rõ chưa?

- Rõ!

Tiểu đoàn trưởng trả lời xong, lập tức hạ lệnh cho các đơn vị đang bố trí chuẩn bị chiến đấu.

Khônq đầy nửa giờ sau, sở chỉ huy đại đoàn nhận được một tin vui:

- Bọn chúng (tức là đại đội 10) hầu hết đã bị bắt gọn.

TRẬN ĐÁNH CÒN TIẾP DIỄN

Vào lúc quá nửa đêm, chính ủy trung đoàn Đầm-hà đang bận tới tấp về những công việc thu dọn chiến trường, thương binh tử sĩ thì đồng chí Lê1 (Bí danh đồng chí Lê Liêm trong chiến dịch Điện-biên-phủ) Chủ nhiệm chính tri Mặt trận đã gọi điện nói chuyện. Sau khi nhiệt liệt khen ngợi tinh thần bình tĩnh, dũng cảm, mưu trí, linh hoạt của toàn thể cán bộ, chiến sĩ trong trung đoàn, sau những lời dặn dò thêm về công tác lãnh đạo tư tưởng, công tác tổ chức để liên tục chiến đấu, v.v., đồng chí Chủ nhiệm chính trị Mặt trận nói:

- Bộ chỉ huy Mặt trận quyết định trả thương binh của địch về cho Đờ Cát. Đồng chí nghe rõ chứ! Chúng ta chấp hành đúng chính sách khoan hồng... Bộ chỉ huy Mặt trận ủy nhiệm cho các đồng chí viết một bức thư gửi cho Đờ Cát cho phép quân đội Pháp cử người ra Him-lam nhận thương binh về.

Chính ủy Mạc Ninh nhận nhiệm vụ xong liền họp cơ quan bố trí lại kế hoạch. Sau đó, đồng chí viết một bức thư, hẹn địch 8 giờ sáng mai cho một trung đội không có vữ khí, có ô-tô Hồng thập tự, mang cờ trắng ra nhận thương binh của chúng về. Viết xong, chính ủy tự tay mang đi tìm một tên tù binh địch. Bọn chúng đang ngồi la liệt trong hào giao thông của ta và chẳng có vẻ gì buồn bã. Chính ủy chỉ một tên lính lê-dương:

- Anh được phép trở về Mường-thanh đưa thư này cho chỉ huy quân đội đồn trú.

Tên lính nhìn chính ủy, rồi lại nhìn mọi người. Bỗng hắn nói khẩn khoản:

- Thưa ngài, được ra với các ngài là tôi thoát chết rồi. Xin ngài hãy miễn cho tôi nhiệm vụ này.

Chính ủy hơi ngạc nhiên, nhìn hẳn. Nhưng đồng chí hiểu ngay lời nói của hẳn là thành thật. Hẳn không muốn đi vào chỗ chết. Chính ủy thử chỉ một tên khác. Tên này cũng vật nài như tên trước. Thấy không thể kéo dài thời gian, chính ủy chỉ định một tên sĩ quan và hạ lệnh cho hắn phải đi ngay.

Bóng tên sĩ quan run rẩy, nhòa dần trong đêm đen mịt mùng.

Sáng hôm sau, sương sớm vừa tan, một tiểu đoàn địch có 5 xe tăng yểm hộ thận trọng từ Mường-thanh kéo ra. Chúng triển khai đội hình chiến đấu giữa những vị trí của chúng ở các đồi E và D để chuẩn bị thực hành phản kích hòng chiếm lại Him-lam. Đúng như phán đoán của Bộ chỉ huy Mặt trận, địch không thể không cay cú lúc mất một trung tâm đề kháng quan trọng như Him-lam. Nhưng thấy chúng lò dò tiến từng bước, quân ta biết ngay rẳng trận đánh tối hôm qua, không những chỉ tiêu diệt cụm cứ điểm Him-lam mà đã giáng một đòn sấm sét vào tinh thần quân địch xưa nay quen ỷ lại vào vũ khí. Chúng tiến rất chậm và vừa nghe thấy một loạt tiếng nổ của pháo ta ở đầu nòng, đội hình của chúng đã rối loạn, và lúc những quả đạn của ta giáng vào giữa đội hình của chúng, thì cả xe tăng lẫn bộ binh vội vã tháo chạy thất điên bát đảo ngược về Mường-thanh. Cuộc phản kích của địch chấm dứt trong không đầy 10 phút. Rất tiếc là đơn vị chặn viện không chờ cho địch lọt hẳn vào trận địa đã quá vội vã trong việc yêu cầu pháo binh bắn chặn để mất một cơ hội tiêu diệt quân địch đã rời khỏi công sự.


Thế là, trong chưa đầy 6 tiếng đồng hồ, quân ta đã tiêu diệt gọn một cụm cứ điểm vào loại mạnh nhất của địch trong tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ, tiêu diệt 1 tiểu đoàn đã có hàng trăm năm lịch sử xâm lược, bắt sống và giết hơn 600 tên địch tại Him-lam, bắn bị thương và chết 150 sĩ quan và binh lính địch tại trung tâm Mường-thanh, bắn hỏng 12 khẳu pháo các loại của địch. Trận Him-lam như một đám mây đen đã bao trùm lên đầu quân đội viễn chinh Pháp tại Điện-biên-phủ, báo hiệu những trận bão táp mãnh liệt sắp sửa nổi lên ầm ầm trên tập đoàn cứ điểm "bất khả xâm phạm" của tướng Na-va.

NHỮNG BÀI HỌC TỐT

Chiến dịch Điện-biên-phủ đã mở màn bằng chiến thắng Him-lam giòn giã.

Với chiến thắng Him-lam, không những chúng ta đã tiêu diệt một trung tâm đề kháng mạnh nhất của tập đoàn cứ điểm Điện-biên-phủ mà chúng ta đã đánh một đòn nặng nề vào cần não của địch. Trận đánh diễn ra mau lẹ không có lợi cho chúng đã làm cho những cái đầu chủ quan của địch trở nên hốt hoảng và khiếp sợ. Ngược lại, chiến thắng Him-lam đã cổ vũ rất lớn sí khí của quân ta, củng cố lòng tin vững chắc vào khả năng chiến đấu tiềm tàng của cán bộ và chiến sĩ ta, khả năng tiêu diệt một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông-dương theo phương châm "đánh chắc tiến chắc".


Chiến thẳng Him-lam đã cho chúng ta nhiều bài hoc tốt.

Dựa vào lòng căm thù địch sâu sắc và trình độ giác ngộ giai cấp vừa được nâng lên sau chỉnh quân chính trị, công tác lãnh đạo tư tưởng, xây dựng quyết tâm đánh "thẳng trận đầu" mở màn chiến dịch đã đạt kết quả rất tốt. Cán bộ, chiến sĩ đại đoàn Bến-tre nhận rõ vinh dự và trách nhiệm của mình, đã phấn khởi, quyết tâm hừng 'hực như lửa cháy. Vì thế, trong chiến đấu, họ đã tỏ ra dũng cảm tuyệt vời. Cùng với tiểu đội phó Phan Đình Giót đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai, biết bao cán bộ và chiến sĩ đã nhất tề xông lên trong khói đạn mịt mù quyết tâm tiêu diệt địch, cắm cờ "Quyết chiến quyết thắng" của Bác lên đỉnh đồi Him-lam.


Nhờ ý chí quyết tâm đánh thắng trận đầu mà ngay từ trong những ngày chuẩn bị, mọi công việc đều tiến hành rất khẩn trương, rất chu đáo. Công việc tìm hiều địch tiến hành khá tỉ mỉ. Cán bộ ta đã vượt qua lưới lửa đày đặc, chơi "ú tim" với các đội tuần tra của địch, kiên quyết vào tận hàng rào để quan sát địa hình, phát hiện các hỏa điểm của địch. Chúng ta còn cố bắt cho được một vài "cái lưỡi"1 (Tức là tù binh) để tự nó khai ra cách thức phòng ngự của cụm cứ điểm.


Kế hoạch hiệp đồng tác chiến tương đối chu đáo. Chúng ta đã cương quyết tập trung binh hỏa lực ưu thế tuyệt đối hơn hẳn địch (tỷ lệ 6 trên 1). Chúng ta biết kẻ địch ở Him-lam rất mạnh, nhưng chúng ta đã đánh giá đúng những chỗ yếu của chúng. Chúng ta đã chọn đúng hướng đột kích chủ yếu. Các hướng đột kích rõ ràng đã tạo nên cái thế bao vây, chia cắt địch.


Căn cứ vào đặc điểm phòng ngự của địch trong tập đoàn cứ điểm, biết rằng quân địch đã có nhiều thời gian chuẩn bị, để khắc phục chỗ mạnh về phi pháo của chúng, chúng ta đã đào trận địa tấn công vào sát hàng rào cứ điểm để bảo đảm cho quân ta tiếp cận được an toàn. Tất nhiên địch không thể ngồi im nhìn các chiến hào của ta thọc vàọ sườn chúng như những mũi mác nhọn hoắt. Chúng ra sức đối phó lại. Nhưng nếu chúng ngoan cố ngăn chặn quân ta thì chúng ta vẫn kiên quyết phát triển chiến hào cho kỳ được. Đào đến đâu, chúng ta kiên quỵết giữ đến đó, và trong chiến đấu, địch đã bắn hàng vạn quả đại bác vào trận địa quân ta nhưng chúng không thể nào ngăn cản quân ta tiến lên như vũ bão.


Chúng ta cũng biết địch không thể để mất Him-lam một cách dễ dàng. Chúng sẽ dùng mọi thủ đoạn để đối phó kể cả tung lực lượng ra phản kích, nên chúng ta đã chuẩn bị sẵn sàng đánh viện. Tiếc rẳng phương châm đánh điểm diệt viện chưa thật thông suốt trong cán bộ và chiến sĩ nên chúng ta đã để quân cứ điểm chạy thoát khoảng 30 tên và không tiêu diệt được nhiều quân địch phản kích ra hồi 9 giờ sáng ngày 14 tháng 3.


Lần đầu tiên chúng ta chiến đấu hiệp đồng tương đối quy mô giữa bộ binh và pháo binh, nên chúng ta đã tổ chức hiệp đồng rất cụ thể từ đại đoàn đến đại đội. Pháo binh đã đo đi đạc lại nhiều lần, phải đài quan sát tiền tiến lên tận đại đội bộ binh tuyến đầu, bảo đảm được nguyên tắc chuẩn xác, phối hợp với bộ binh trong các giai đoạn chiến đấu kịp thời.


Bước vào chiến đấu, bài học của chiến thắng Him-lam là bài học về việc công phu nghiên cứu, đưa pháo binh vào chiếm lĩnh trận địa được an toàn và bí mật để bất ngờ giáng cho địch một trận pháo kích mạnh mẽ, kinh hồn.


Đó cũng là bài học của việc thực hành nhanh chóng đột phá tiền duyên. Địch tìm mọi cách sát thương ta ở cửa mở, bằng cách tổ chức một lưới lửa pháo binh dày đặc ở đây, kết hợp với hỏa lực bắn thẳng, bắn lướt sườn và hỏa lực di động, bí mật... Nhưng dầu ngoan cố đến đâu, chúng cũng bị thất hại thảm hại trước tinh thần dũng cảm và mưu trí của bộ đội ta.


Chiến thắng Him-lam còn là sự thành công lớn lao của tư tưởng mạnh dạn thọc sâu chia cắt địch để tiêu diệt từng bộ phận trong chiến đấu tung thâm. Các tiểu đội Trần Can, Nguyễn Hữu Oanh, là những tiểu đội tiêu biểu của sự kết hợp chặt chẽ giữa lòng dũng cảm tuyệt vời và mưu trí vô song, kiên quyết và nhanh nhẹn thọc những mũi dao nhọn hoắt vào đúng trái tim của địch. Các tiểu đội đó đã góp một phần quan trọng vào thắng lợi của trận đánh.


Một đặc điểm khác khá nổi bật của chiến thắng Him-lam là sự kết hợp linh hoạt giữa tác chiến và địch vận. Chiến sĩ ta đã khéo léo nằm thời cơ biết bao giờ thì tiêu diệt địch bằng lưỡi lê, lựu đạn, bao giờ thì tiêu diệt chúng bằng thuyết phục, gọi hàng, coi đó là hai "mũi giáp công" trong quá trình chiến đấu.


Về mặt chỉ huy, từ đại đoàn đến đại đội, cán bộ của chúng ta rất dũng cảm linh hoạt, đi sâu đi sát bộ đội trong lúc chuẩn bị cũng như trong lúc thực hành chiến đấu nên nói chung đã nắm được thời cơ xử trí kịp thời.


Tuy nhiên trận đánh cũng không thể tránh khỏi một số nhược điểm và khuyết điểm. Trong trận đánh, cũng còn có đơn vị coi thường việc đào trận địa nên đã gặp khó khăn lúc tiếp cận. Trung đoàn, đại đoàn có biết tình hình đó mà không kiên quyết khắc phục. Có đơn vị không nắm thời cơ xung phong, có đơn vị đánh dồn địch, vi phạm nguyên tắc chiến thuật đánh tung thâm, kéo dài trận đánh. Khuyết điểm đáng chú ý nhất là tư tưởng liên tục chiến đấu của các thê đội chưa quán triệt đầy đủ nên lúc có nhiệm vụ phát triển sang cứ điểm 1 để chi viện cho đơn vị bạn thì không một đơn vị nào hoàn thành nhiệm vụ (kể cả tiểu đoàn dự bị của đại đoàn)


Nhưng dầu có một số khuyết điểm và nhược điểm trong một vài đơn vị, chúng ta cũng rất tự hào về chiến thắng Him-lam. Nó đã đánh dấu một bước trưởng thành rất lớn của quân đội ta trước một nhiệm vụ lịch sử trọng đại của quân đội: tiêu diệt tập đoàn cử điểm để chuyển biến cục diện chiến tranh giữa ta và địch trên chiến trường Đông-dương.