Lịch sử phát triển và giới thiệu các dòng xe tăng chủ lực (MBT)

[daibangden]

Trong bức ảnh này nhìn thấy rất rõ thiết bị của hệ thống súng phóng lựu đạn khói "Tucha" và khối giáp phản ứng nổ trên xe tăng T-72AB


Cần chú ý rằng, trước khi các hoạt động quân sự trên diễn ra, T-72 của Iraq đã trải qua nâng cấp. Khả năng phòng thủ được tăng cường bằng cách lắp trên thân xe tấm giáp bổ sung dày 30mm với lớp lõi không khí (giáp lồi, tạo thành khoảng không) giữa chúng với tấm giáp đầu xe. Tính hợp lý của quyết định này đã được chứng minh bằng các thí nghiệm bắn từ đạn pháo 120mm của Anh. Một số xe tăng đồng thời được trang bị hệ thống rãi nhiễu vô tuyến – quang điện của Trung Quốc (tương đồng với hệ thống “Shtora” của Nga) đã chứng minh hiệu quả khi chống lại tên lửa chống tăng Rami thế hệ thứ hai của Tow.

Trong chiến dịch Iraq lần thứ hai năm 2003, T-72 – như là những phương tiện kỹ thuật thiết giáp còn lại của Iraq không hề xuất hiện. Trong các tài liệu chính thức của Mỹ, không có các thông tin về sự tham gia của chúng trong các trận đấu tăng và các hoạt động chiến đấu nói chung.Trong trường hợp bất kỳ, T-72M của Iraq nếu đối đấu với M1A1HA, M1A2 và M1A2SEP sẽ không có bất kỳ cơ hội nào dành chiến thắng. Sự thật đó không yêu cầu chứng minh.

Đến năm 1991, khi nội chiến ở Nam Tư bắt đầu, trong Quân đội nhân dân Nam Tư có 502 xe tăng M84. Chúng được sử dụng một cách linh hoạt trong các hoạt động chiến đấu. Một số lượng không lớn các xe tăng này bị các đơn vị Croatia và Bosnia chiếm đoạt.

Căn cứ bằng thông tin, được phía Liên Xô thông báo ở Hiệp ước Viên về hạn chế vũ khí thông thường ở Châu Âu, năm 1990, trên khu vực châu Âu thuộc Liên bang Xô viết, đồng thời ở các đơn vị đang đóng trên khu vực Đông Âu,có 5086 xe tăng T-72 trong mọi biến thể. Trong số đó, trên lãnh thổ Belorusia – 1607, Ukraina – 1045, Armenia – 246, Gruzia – 251 và Azerbaizan – 314 xe tăng. Sau khi Liên Xô tan rã, một bộ phận các xe tăng này được biên chế vào trang bị các quân đội quốc gia mới thành lập, một bộ phận được mang về Nga. Đến năm 1997, trên khu vực Châu Âu thuộc lãnh thổ Liên bang Nga còn 1980 xe tăng T-72.

[daibangden]

Ngày "đỗ" xe - các lính tăng và kỹ thuật viên đang thực hiện việc bảo dưỡng kỹ thuật cho xe tăng T-72A

[daibangden]

Dưới sự yểm trợ của T-72, các pháo thủ đang triển khai trận địa súng cối 120mm. Nước Cộng hòa Xô viết Azerbaizan, khu vực Nagornưi - Karabak, tháng 8 năm 1990

[daibangden]

Diễn tập ở một trong số các đơn vị thuộc Quân khu Belarus. Xe đi đầu - T-72B. Tháng 9 năm 1990


Trong biên chế Các lực lượng vũ trang Liên bang Nga, T-72 được tiếp nhận tham chiến trong hai cuộc xung đột ở Chesnhia. Trong đó, trong cuộc chiến tranh lần thứ nhất, chúng có mặt trong trang bị của cả hai bên – trong trang bị của đơn vị gọi là trung đoàn xe tăng quân đội Chesnhia với một số T-72A.Theo đánh giá của Tư lệnh quân khu Bắc Kavkaz, khi các đơn vị Nga rút đi vào tháng 6 năm 1992, tại Grozny còn 108 đơn vị kỹ thuật thiết giáp: 42 xe tăng T-62 và T-72, 36 BMP-1 và BMP-2, 30 BTR-70 và BRDM-2. Ngoài ra, còn 590 đơn vị khí tài chống tăng hiện đại – đóng vai trò chính trong việc tiêu diệt các thiết bị kỹ thuật thiết giáp của Quân đội Nga ở Grozny. Trong đó có 2 tổ hợp tên lửa chống tăng điều khiển “Konkurs”, 24 tổ hợp tên lửa chống tăng điều khiển “Fagot” và 51 tổ hợp tên lửa chống tăng điều khiển “Metis”.

Tiếp theo, cần chú ý rằng, bộ phận quân đội tham gia cuộc tấn công vào Grozny ngày 31 tháng 12 năm 1994 đã để lại kỷ niệm buồn – các đơn vị này đã không được chuẩn bị một cách chu đáo. Trong các trung đoàn xe tăng trên đường hành quân tới Grozny quan sát được các phương tiện kỹ thuật bị bỏ lại do sự chuẩn bị kỹ thuật thấp. Trung bình, cứ trong số 10 xe tăng thì 2 xe không tới được Grozny theo nguyên nhân hư hỏng khác nhau. Số lượng lớn các xe tăng T-72 được sử dụng thuộc loạt sản xuất trước, đã trải qua hai, có khi là ba lần đại tu, còn phương tiện kỹ thuật, lấy từ kho bảo quản lâu năm. Các trường hợp được ghi nhận đoàn các phương tiện kỹ thuật chiến đấu phải đỗ lại do sử dụng nhiên liệu bị pha loãng bằng nước theo nguyên nhân “ăn bớt” trong các đơn vị hậu cần. Thêm nữa, trong cuộc hành quân xuất hiện vấn đề không đủ cao trong trình độ huấn luyện của nhiều kíp xe. Một số lái xe đã không thực hiện nổi việc điều khiển xe trong trường hợp bị bụi bẩn nhựa đường che phủ. Đây là những người lính trẻ, mới chỉ được lấy ra từ các phân đội huấn luyện.

[daibangden]

Cuộc duyệt binh cuối cùng! Xe tăng T-72B quay trở về từ Quảng trường Đỏ. Moskva mùng 7 tháng 11 năm 1990


Việc sử dụng các xe tăng chưa chuẩn bị sẵn sàng cho chiến đấu (không có giáp phản ứng nổ, không chuẩn bị vũ khí…), gom góp, lắp ghép các phân đội không được huấn luyện, lựa chọn từ các quân khu khác nhau, những người thậm chí chưa trải qua những cuộc tập luyện sơ bộ, không có sự phối hợp giữa lính tăng và lính bộ binh cơ giới trong điều kiện chiến tranh đường phố chống lại các chiến binh được chuẩn bị tốt, trang bị số lượng lớn các khí tài chống tăng đã dẫn đến thiệt hại đáng kể cho các xe tăng – thiết giáp trong cuộc chiến lần thứ nhất. Hầu hết, số lượng đạn từ các loại vũ khí chống tăng trong quá trình chiến tranh đường phố ở Grozny là 6 – 7 phát vào một xe tăng, BMP và BTR. Khi đó, hỏa lực gần như được đặt sẵn vào các phần tử bắn cũng như được ngắm sẵn vào những chỗ dễ bị tổn thương nhất của xe tăng như thành, đuôi xe, nóc buồng động lực và phía sau tháp pháo. Ngoài ra, còn ghi nhận nhiều đám cháy bên hông xe khi bị bắn ở trên và dưới. Điều này có thể nó rằng hỏa lực được bắn đồng thời được bắn từ mặt đất, từ các tầng đầu tiên và từ tầng trên của các tòa nhà.

Mặc dù vậy, trong số ít cá trường hợp, khi mà sự khéo léo trong hoạt động của kíp xe cho phép mang tới thiệt hại cho các chiến binh. Ví dụ như trong tháng 1 năm 1995, xe tăng T-72B từ lữ đoàn bộ binh cơ giới 131 (“Maikopsky”) đã bị tấn công đồng thời từ một số tổ súng phóng lựu RPG-7 và RPG-9. Bằng sự cơ động khéo léo và bắn vào các chiến binh bằng mọi loại hỏa lực trên xe, kíp xe tăng gồm có trưởng xe – trung sĩ Tsưmbalyuk, lái xe – kỹ thuật viên – binh nhì Vlađưkin và pháo thủ - hạ sĩ Puzanov cuối cùng đã có thể tiêu diệt được các chiến binh bắn súng phóng lựu và rời khỏi trận địa an toàn. Trên thân xe và tháp pháo sau đó đếm được bị trúng 7 phát đạn, nhưng không ghi nhận trường hợp nào đạn xuyên qua giáp.

[daibangden]

Các xe tăng T-72 Iraq và xe chiến đấu bộ binh BMP-2 trên tuyến đường Bát - đa - El Cô oét. Mùng 2 tháng 8 năm 1990

[daibangden]

Đây là xe tăng T-72M của Iraq bị bắn hạ bởi tên lửa chống tăng "Dragon". Giáp tháp pháo bị bắn thủng, không có gì đáng ngạc nhiên - giáp hỗn hợp không có trên các xe tăng xuất khẩu

[daibangden]

Các xe tăng T-72 của Iraq bị bắn hạ. Phần lớn các thiệt hại của lực lượng xe tăng Iraq gặp phải do các cuộc tập kích từ trên không với các loại đạn xuyên lõm khác nhau. Kết quả sau khi trúng đạn, đều giống như nhau - nổ đạn trong xe và vỡ tháp pháo từ đốc pháo. Iraq, tháng 3 năm 1991

[daibangden]

Đây là xe tăng T-72 đang nằm trong chiến hào bị kíp xe bỏ lại. Có thể nhìn thấy được các túi cát ở trên xe do lính tăng Iraq đặt lên nhằm tăng cường khả năng bảo vệ xe chiến đấu của họ khỏi các loại đạn xuyên lõm

[daibangden]

Khi đó, trong tháng 1 năm 1995, cũng ở Grozny, một xe tăng T-72B thuộc biên chế một trong số các trung đoàn cơ giới thuộc quân khu Ural cũng đã bị bắn bằng súng phóng lựu RPG-7. Đạn đã trúng vào thành bên phải – không được phủ diềm – đã bị vỡ trong các trận chiến trước đó. Luồng xuyên lõm đã xuyên thủng giáp và thùng nhiên liệu bên phải. Bên trong xe xuất hiện đám cháy. Lái xe – kỹ thuật viên đã dừng xe, còn kíp xe theo mệnh lệnh khi còn trong xe từ tham mưu trưởng tiểu đoàn xe tăng đã bỏ xe lại, khi đó, động cơ xe còn tiếp tục hoạt động. Tham mưu trưởng tiểu đoàn đã tiếp quản vị trí của lái xe trong chiếc xe đang bị cháy và đưa nó đến vị trí của tiểu đoàn. Ở đó, bằng các khí tài sẵn có, đám cháy trong xe đã được dập tắt. Cơ số đạn, đang nằm trong xe, bị lửa đốt nóng, còn liều phóng đạn pháo bị hóa đen, mặc dù vậy, tất cả đều không bị phát nổ. Đương nhiên, nếu các thùng hệ thống chữa cháy được nạp chất liệu dập lửa thì mọi việc sẽ đơn giản hơn, nhưng nó đã được sử dụng. Việc nạp nhiên liệu của chúng không được diễn ra và không bao giờ được thực hiện đầy đủ trong chiến tranh, còn sự đảm bảo kỹ thuật và hậu cần bắt buộc phải có thì không được tổ chức.

Sau đó, sau sự đảm bảo toàn bộ các xe tăng bằng giáp phản ứng nổ, và chính xác khi sử dụng chúng, các lính tăng đã thực hiện nhiệm vụ được giao thực tế không có thiệt hại. Trong tháng 3 năm 1996, khi giải phóng làng Goiskoe được phòng thủ bởi 400 chiến binh được trang bị tốt đã có sự tiếp nhận tham chiến của đại đội xe tăng T-72B thuộc một trong số các trung đoàn cơ giới của quân khu Ural. Các xe tăng, nằm trong các đội hình chiến đấu của bộ binh cơ giới đã thực hiện cuộc tấn công từ bên rìa ngoài, các trận địa các chiến binh 1200 mét. Đối phương đã cố gắng đẩy lùi cuộc tấn công của xe tăng bằng hỏa lực từ các tên lửa chống tăng điều khiển 9M111 “Fagot”. Tổng cộng, đã có 14 lần phóng tên lửa chống tăng điều khiển. Hai tên lửa không trúng mục tiêu do sự cơ động khéo léo của kíp xe từ một trong số các xe tăng. Mười hai (12) tên lửa đã bắn trúng xe tăng, một xe bị trúng liền 4 viên đạn. Mặc dù vậy, sau khi bị trúng đạn, kíp xe và xe tăng vẫn duy trì được khả năng chiến đấu và tiếp tục thực hiện nhiệm vụ được giao. Trên xe, giá chuyển hướng của súng máy phòng không, khí tài quan sát trưởng xe TKN-3V và khí tài quan sát trên bộ của pháo thủ đã bị hỏng. Trên các xe tăng còn lại – bị trúng từ 1-2 đạn tên lửa chống tăng điều khiển bị hỏng thùng phụ tùng trên giá xích, bị bắn hỏng đèn pha “Luna-4”, hỏng giác chuyển hướng súng phòng không NSVT-12,7 “Utes”. Các tên lửa chống tăng điều khiển còn lại chỉ làm nổ các phần tử giáp phản ứng nổ. Giáp bị xuyên thủng được ghi nhận chỉ trên một xe tăng do kết quả của việc phóng tên lửa và trúng vào tháp pháo dưới góc 15 – 20 độ từ trên xuống trong khu vực của ra vào của pháo thủ. Kết quả của sự xuyên giáp bằng luồng xuyên đã làm hỏng dây dẫn điện và pháo thủ bị thương nhẹ. Xe tăng đã duy trì được khả năng chiến đấu, mặc dù kết quả của tên lửa bắn vào xe đã làm hỏng hệ thống nạp đạn tự động vẫn tiếp tục thực hiện nhiệm vụ được giao. Trên các xe tăng còn lại, chỉ phải thay thế các phần tử giáp phản ứng nổ. Các thiết bị phóng tên lửa chống tăng điều khiển và tổ chiến đấu bị hỏa lực pháo tăng tiêu diệt.