Lịch sử phát triển và giới thiệu các dòng xe tăng chủ lực (MBT)

[daibangden]

Bộ đội đổ bộ từ xe tăng T-72A. Xe tăng trang bị lưới quét mìn bánh xe lăn dạng mũi dao KMT-6

[daibangden]

Từ toàn bộ những sự xác nhận của người chúng kiến sự việc, cuối cùng cùng có kết luận đáng tin cậy nhất. Mặc dù thời gian và vị trí đã được chỉ ra, cần biết rằng T-72 bị bắn như thế nào.  Dẫn chứng sự kiện này được xác nhận cùng các nguồn khác từ Israel được nhắc đến trong sự công bố của tạp chí Mỹ Armor năm 1988 và nói chung là được nhìn nhận chính xác nhất: đoàn xe thuộc Lữ đoàn tăng Siry số 81 đã bị rơi vào trận địa phục kích và bộ phận đi đầu của nó đã bị bắn cháy. Việc bắn cháy T-72 bằng các tên lửa chống tăng không gây ngạc nhiên – giáp T-72 xuất khẩu có giáp tháp pháo bằng thép nguyên khổi. Khi đó, thậm chí biến thể đầu tiên của tên lửa “Tow” BGM 71A có khả năng xuyên giáp 600mm, trong khi giáp T-72 là 300 – 400mm – đối với chúng không phải là chướng ngại vật. Đối với vị trị của T-72, với các xe tăng khác với giáp nguyên khối (hoặc không nhiều lỗi), ví dụ như M60A3 hoặc “Leopard-1”, kết quả cũng như vậy.

Cũng cần nói thêm rằng người Israel đã có ý định thu một xe tăng T-72 bị bắn cháy ở Dzhabel Baruc. Thậm chí, kéo khẩn cấp bằng xe kéo đặc biệt. Tuy nhiên, sự lo ngại rằng chỉ huy quân sự Siry sẽ kéo các xe tăng bị bắn cháy khỏi khu vực phục kích đã bắt buộc Israel phải từ bỏ ý định này. Người Siry đã nhanh chóng tự kéo các xe tăng bị cháy, ngoài xe đầu tiên phải để lại. Trên hết, một cách rõ ràng, bằng các tấm ảnh chụp trong ngày đó đã lộ rõ các tài liệu thông tin khối lượng lớn của phương Tây. Sự nghiên cứu cẩn thận của các nguồn khác nhau, các trích dẫn, hồi tưởng cho phép khẳng định rằng ở Liban đã mất 11 – 12 xe tăng T-72. Bộ phận lớn – trong trận chiến trên. Theo quan sát – chỉ có một xe bị bắn từ đạn xuyên giáp dưỡi cỡ nòng 105mm vào thành, còn lại bị bắn cháy bởi “Shot – Kal” hoặc “Centurion”.

Nhưng còn Merkava thì sao? Trong chiến dịch “Hòa bình Galile” có 6 tiểu đoàn tham chiến trang bị các xe tăng này (tổng cộng khoảng 200 xe). Chúng được biên chế trong các tiểu đoàn số 75, 77 và 82 thuộc Lữ đoàn tăng 82, tiểu đoàn 126 và 429 trong Lữ đoàn 211, tiểu đoàn 198 thuộc Lữ đoàn 460. Ngoài ra, khoảng hai đại đội Merkava biên chế trong lữ đoàn xe tăng huấn luyện 844.

[daibangden]

Các tiểu đoàn 75 và 82 thuộc lữ đoàn tăng số 7 chiến đấu trong biên chế sư đoàn 252, di chuyển dọc qua dãy núi Antiliban, và nhận lệnh ngừng bắn ở khu vực thành phố Yanta. Tiểu đoàn số 77 trong thời gian chiến tranh 4 lần bị mang đi phối thuộc. Ban đầu, nó được phối thuộc cho lữ đoàn bộ binh “Golan” (trong biên chế sư đoàn bộ binh 36) và tham gia chiếm khu vực Bofor, sau đó là bộ phận phía đông cao nguyên Nabatia. Tiếp theo, tiểu đoàn 77 được chuyển cho lữ đoàn bộ binh khác, tiếp đến – sư đoàn độc lập “Coach Vardi” và kết thúc chiến tranh, tiểu đoàn này thuộc biên chế sư đoàn độc lập “Coach Yosi” ở khu vực hồ Karun – đến vào nửa sau ngày 11 tháng 6. Lữ đoàn xe tăng 211 nằm trong biên chế sư đoàn 91 ở vùng duyên hải – yểm trợ cho bộ binh bằng các xe tăng của đơn vị bảo vệ thành phố Tir và Sidon. Lữ đoàn nhận lệnh ngừng bắn ở khu vực Beirut. Tiểu đoàn xe tăng 198 trong lữ đoàn 460 tham gia chiếm Dzhezina, sau đó di chuyển tới hướng Mashgara (phía tây hồ Karun). Ở đó, họ nhận được lệnh ngừng bắn. Lữ đoàn 844 nằm trong biên chế sư đoàn “Coach Vardi”.

Thậm chí, nhìn trên bản đồ Liban có đủ cơ sở đi đến kết luận sau: không một xe tăng Merkava nào bắn cháy T-72 và không T-72 nào bắn cháy Merkava bởi vì đơn giản là chúng không đối đầu với nhau. Sự thiệt hại tổng cộng các xe tăng Merkava rơi vào khoảng 13 – 15 xe bị bắn thủng, trong số đó có 6 – 7 xe được thu hồi. Các xe tăng chủ lực mới nhất của Israel bị bắn cháy bằng tên lửa chống tăng mặc dù trang bị giáp. Tối thiểu một xe tăng bị bắn cháy bởi đạn xuyên giáp dưới cỡ 115mm dưới cỡ nòng của T-62. Có thể tính toán rằng sự thiệt hại của Merkava tương đương với các thiệt hại của T-72. Nếu là thực tế thì các xe tăng Israel đã chiến đấu trong thời gian toàn bộ cuộc chiến đến 11 tháng 6 và sau đó, còn T-72 – chỉ có nửa ngày.

Trong kết luận đặt ra câu hỏi mang tính quy luật: tại sao các lính tăng Israel mô tả các trận đánh với T-72 cũng như lính Siry thường xuyên khẳng định một cách chắc chắn hơn về các Merkava bị cháy? Rất đơn giản – trước chiến tranh Liban, không một lính tăng Israel nhìn thấy T-72, còn lính Siry – Merkava. Phải chăng trong các bức ảnh, đôi khi rất không chất lượng. Nhưng về sự xuất hiện các xe tăng này, cả hai bên đều hiểu và chờ đợi sự xuất hiện của chúng.. Vì thế, đối với họ, hầu như mỗi xe tăng Siry đều là T-72, còn Israel – Merkava. Thực tế, sự “ngộ nhận” này không mới nếu nhớ lại trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, hầu như các xe tăng Đức được tính đó là “Tigr” (“Tiger”), còn pháo tự hành – “Ferdinand”.

Quốc gia khu cực Cận Động thứ hai nhận được T-72 là Iraq. Việc chuyển giao xe tăng được tiến hành tự Liên Xô và Ba Lan, trong đó có cả trong cuộc chiến tranh Iraq – Iran.

[daibangden]

Hỗ trợ lẫn nhau (Tình đồng chí của vũ khí) trong khi hoạt động: T-72A trong Quân đội Liên Xô vượt chướng ngại vật nước (vượt sông) trên cầu phá được triển khai bởi Quân đội Nhân dân Tiệp Khắc. Năm 1986

[daibangden]

Các T-72A sư đoàn xe tăng Cận vệ số 4 Cantemirov đang di chuyển tới bãi tập. Quân khu Moskva. Tháng 8 năm 1988

[daibangden]

T-72B-1 trong các buổi luyện tập chiến thuật. Trên xe tăng có các mấu để cố định khối giáp phản ứng nổ nhưng các khối giáp không được lắp. Năm 1988.

[daibangden]

Đoàn xe tăng trên một trong những con phố ở Tbilisi. Xe tăng đầu tiên - T-72B-1. Tháng 4 năm 1989


Năm 1988, Bộ chỉ huy quân đội Iraq đã quyết định tấn công mạnh trong khu vực bán đảo Fao. Quân Iraq tiến hành mũi công kích chính vào phía tây cửa sông Shatt – al – Arab với mục đích giải tỏa đường thủy tới bến cảng Basra. Lực lượng phòng thủ quần đảo Fao gồm khoảng 10 000 lính thuộc quân đội thường trực Iran và quân thuộc Lực lượng Vệ binh cách mạng.

Sử dụng tuyến giao thông nội bộ phát triển, được sự yểm trợ của không quân, Iraq nhanh chóng di chuyển bộ phận quân Vệ binh cộng hòa từ khu vực gần Basra tới trận địa xuất phát để tấn công phía tây bắc El Fao trên cự ly gần 150km. Quân đội Iraq sử dụng khoảng 1500 xe vận chở tăng có khả năng vận chuyển phương tiện kỹ thuật thiết giáp lên đến 65km/h.

Chỉ huy quân đội Iraq đã quyết định tấn công trong thời gian 4-5 ngày. Các hoạt động chiến sự diễn bắt đầu vào buổi sáng 17 tháng 4 năm 1988 bằng cuộc tấn công theo hai hướng với sự tham gia của 200 000 quân. Hướng tấn công chính bằng lực lượng xe tăng Vệ binh cộng hòa trang bị các xe tăng T-72 và T-72M, từ tuyến Al Zubari – Umm Kasr tới đông nam. Đồng thời quân đoàn tăng số 7 được triển khai cách thành phố Fao 16km, dưới sự yểm trợ của các đơn bị bộ binh đã bắt đầu tấn công tới phía nam dọc theo bờ phía tây sông Shatt – Al – Arab. Cuộc tấn công mở đầu bằng các đợt ném bom xuống trận địa Iran bằng các loại đạn hóa học. Buổi sáng, cuộc tấn công quy mô lớn của xe tăng bắt đầu, dẫn đầu là T-72, đã khai hỏa với cường độ cao và dội bão đạn vào đối phương. Đối thủ duy nhất của T-72 khi đó chỉ có thể là xe tăng chủ lực “Chieftain” được trang bị pháo nòng rãnh xoắn 120mm. Cuộc đối đầu giữa T-72 và “Chieftain”đã dẫn đến thiệt hại nặng nề cho cả hai phía. M60A1, M48 và các xe tăng cũ không phải là nguy cơ đe dọa đối với T-72M – giáp đầu xe chịu được sức công phá khi trúng đạn xuyên giáp dưới cỡ nòng không có cánh M392 và M728. Tuy nhiên, năm 1988, các xe tăng “Chieftain” trong quân đội Iran khi đó không nhiều. Trong điều kiện vượt trội gần như hoàn toàn về xe tăng, nhiệm vụ được giao cho bộ phận quân đội Iraq trong cuộc tấn công đã được hoàn thành sau 32 tiếng.

[daibangden]

T-72B-1 trên một trong số các quảng trường tại thủ đô Gruzia. Xe tăng này có các bánh chịu nặng thuộc mẫu sản xuất sau. Tháng 4 năm 1989

[daibangden]

So sánh kích thước của "Abrams" M1A! với T-72M1

Trong thời gian chiến dịch “Bão táp sa mạc”, T-72 có mặt trong quân đội Iraq và Cô oét (M84 – Nam Tư), sự thật, số lượng của chúng không đối chiếu được. Ngoài ra, chúng không đối mặt trực tiếp với nhau bởi vì xe tăng M84 của Cô oét chỉ tiến vào thành phố thủ đô El – Cô oét một cách trang trọng sau khi được giải phóng bởi lực lượng liên quân. Tới thời điểm này, có một vài thông tin về các trận chiến giữa T-72 và “Abrams”, trong đó, các thông tin này rất mâu thuẫn và có xu hướng một chiều. Rõ ràng, hàng loạt các thông số kỹ thuật quan trọng của T-72 phần nào đó so sánh được với M1 và IPM1 – các xe tăng còn được trang bị pháo chính 105mm, nhưng với M1A1 và đặc biệt là M1A1HA, T-72 không có chỉ số kỹ thuật so sánh được. Các biến thể sau cùng của “Abrams” được bảo vệ trong thiết kế giáp đầu xe tốt gấp 1,5 lần, có nhiều hơn các loại đạn xuyên giáp dưới cỡ nòng mạnh với lõi đạn bằng uranium nghèo, các khí tài quan sát, thông tin liên lạc hiện đại, đồng thời hệ thống điều khiển vũ khí được tăng cường khả năng tự động hóa. Thông tin được công bố trong một số tài liệu trong nước về thực tế T-72M không bị thương trong thời gian cuộc chiến này, về sự thiệt hại trong kết quả của tác động hỏa lực chỉ có 14 xe tăng và dưới hỏa lực của chúng, 70 “Abrams” trở thành “nạn nhân” hoàn toàn không có tính chất nghiêm túc. Khi đó, những sự quan sát phân tích so sánh các xe tăng Mỹ thường được đối chiếu với các tính năng kỹ chiến thuật của T-72 trong biên chế quân đội Liên Xô mà quên rằng, các xe tăng xuất khẩu thua kém các xe tăng T-72 phiên bản nội địa hoàn toàn. Cùng với đó, rất rõ ràng, rằng phần lớn thiệt hại của phía Iraq gặp phải là từ trên không.

Trong các tài liệu phương Tây, thông tin phổ biến có vẻ viết nhiều về khả năng sống còn thấp của các xe tăng T-72. Cao hơn nữa đã viết rằng toàn bộ các xe tăng bị cháy trong trường hợp giống nhau, nhưng hậu quả của các đám cháy này khác nhau. Trong T-72, đạn tăng được bố trí trên giá đỡ đạn trong buồng chiến đấu dưới tháp pháo, khi đạn bị kích nổ, tháp pháo sẽ bị lật về một phía. Còn trên “Abrams” tháp pháo, đương nhiên không bị vỡ, nhưng từ vụ nổ đạn sẽ phá hủy thân xe, và nhìn từ bên ngoài thì không có gì gây ấn tượng đặc biệt. Một trong số hậu quả của vụ nổ giá đỡ đạn trong T-72 là lính tăng Iraq đã cố vứt bỏ các xe tăng của mình gần như ngay sau khi người Mỹ bắn trúng một xe tăng T-72 bất kỳ. Cảnh tượng chiếc xe tăng bị bắn vỡ thành từng mảnh đã ảnh hưởng mạnh tới tâm lý ngay cả những người lính tăng dày dạn nhất.

[daibangden]

Trung đội xe tăng T-72A trong buổi huấn luyện chiến thuật. Quân khu Prikarpat, tháng 8 năm 1990