Lịch sử phát triển và giới thiệu các dòng xe tăng chủ lực (MBT)

[daibangden]

Mùng 4 tháng 6 năm 1982, Không quân Israel đã không kích vào 9 mục tiêu quân khủng bố Palestin ở Liban. Người Palestin đã bắn vào phía bắc Israel (Galile), Không quân Israel đáp trả bằng các cuộc không kích mới. Chiều mùng 5 tháng 6, Chính phủ Israel đã nhận quyết định bắt đầu ngày sau của chiến dịch “Hòa binh Galile”. Mùng 6 tháng 6 năm 1982, lúc 11 giờ, Lục quân Quân đội phòng thủ Israel đã vào Liban.

Nói thật ra, không cần thiết nghiên cứu toàn bộ quá trình cuộc chiến tranh này. Chúng ta cần những tài liệu về việc trong quá trình chiến tranh tiếp nhận sự tham chiến của T-72 trong quân đội Siry và các xe tăng “Merkava” Mk 1 trong biên chế quân đội Israel. Thú vị bởi vì đầu tiên, các xe tăng này lần đầu tham chiến, và thứ hai, cần được làm sáng tỏ đến cùng. Theo hoàn cảnh sau cùng trong các nguồn của nước ngoài và trong nước đã có những luồng dư luận trái ngược. Ví dụ như nhà lịch sử nổi tiếng người Mỹ trong quyển “T-72 Main Battle Tank 1974 – 1993” đã viết như sau:

“Những lần đầu tiên T-72 được sử dụng trong chiến trận vào năm 1982 trong cuộc can thiệp quân sự của Israel vào Siry. Quân đội Siry đã bố trí khoảng 250 xe tăng T-72 và T-72M. Lữ đoàn xe tăng số 82 quân đội Siry trang bị chủ yếu các xe tăng chủ lực T-72 hoạt động trên lãnh thổ Liban. Theo sự khẳng định của người Siry, đại đội thuộc Lữ đoàn số 82, đã tấn công đoàn xe bọc thép Israel và tiêu diệt tổng cộng 21 xe, buộc đoàn xe phải rút lui. Đại đội trưởng sau đó đã báo cáo rằng các lính xe tăng Siry đã ca ngợi độ dày giáp của xe tăng T-72 đảm bảo an toàn trước hỏa lực pháo 105mm. Sau đó, Lữ đoàn xe tăng số 82 đã cố gắng đột phá yểm trợ cho sư đoàn xe tăng số 1 đang bị bao vây. Tuy nhiên, lữ đoàn đã bị lọt vào trận địa phục kích của xe tăng “Merkava” và các xe diệt tăng M113 Nagmash trang bị tên lửa “Tow”. Sự thiệt hại của phía Siry trong trận chiến này không được khẳng định một cách chắc chắn, nhưng theo thông báo về việc 19 xe tăng bị bắn cháy bởi Merkava và 11 xe tăng bị tên lửa “Tow” tiêu diệt. Các xe tăng Merkava trang bị pháo 105mm có thể bắn cháy T-72 với sự hỗ trợ của đạn xuyên giáp dưới cỡ nòng mới M111. Cũng có thể nói về tên lửa “Tow”. Sau chiến tranh, Israel chiếm được 8 xe tưang T-72, trong số đó, hai xe tăng do quân Siry vứt lại, thậm chí động cơ còn chạy được. Sau đó vài ngày, thông tin này dược bác bỏ, mặc dù có vẻ như là chính thức”.

Còn theo các tác giả trong nước, một cách nguyên tắc thì không có gì đáng ngạc nhiên. Trong bài báo của V.Ilin và M.Nikolski “Liban-82. Israel có chiến thắng hay không?” được công bố trong số 1 của tạp chí “Vũ khí và kỹ thuật” trong năm 1997 đã viết như sau:

“… các xe tăng T-72 đã chứng minh sự vượt trội của mình trước kỹ thuật thiết giáp của đối phương. Sự thể hiện nằm ở khả năng cơ động lớn, sự phòng thủ cao và hỏa lực mạnh của các xe tăng này. Như là, sau trận chiến, trên các tấm giáp đầu của một vài T-72 đã đếm được khoảng 10 vết lõm từ thỏi đúc của địch. Mặc dù vậy, các xe tăng đã duy trì được khả năng chiến đấu và không bị loại khỏi vòng chiến. Trong cùng thời điểm đó, đạn pháo 125mm trên T-72 đủ khả năng bắn thủng đầu xe (tăng) địch ở tầm xa 1500 mét. Hoặc, theo lời từ một trong số những người chứng kiến – sĩ quan Liên Xô trong quân đội Siry – sau khi trúng đạn D-81TM từ cự ly khoảng 1200 mét vào xe tăng Merkava, tháp pháo của xe tăng Israel đã bị vỡ từ đốc pháo”.

[daibangden]

Đơn vị bộ đội trang bị xe tăng T-72A đang chuẩn bị hành quân tới khu vực tiến hành cuộc tập trận "Phía Tây - 81"

[daibangden]

Các xe tăng T-72A đang hành quân. Tập trận "Phía Tây - 81", tháng 9 năm 1981. Theo nguyên nhân không rõ ràng các diềm chắn hông xe tăng bị tháo đi

[daibangden]

T-72A chuẩn bị vượt sông. Cuộc tập trận "Phía Tây - 81"

[daibangden]

Đưa các xe tăng T-72A lên tàu đổ bộ trên các tàu đệm không khí: trong khuôn khổ cuộc tập trận "Phía Tây - 81" đã diễn tập đổ bộ của lực lượng Hải quân đánh bộ

[daibangden]

Các sự kiện tiếp theo trong bản thuật của các tác giả ghi nhận vấn đề sau: “Kẻ địch Israel bắt đầu tấn công “tâm lý”, hướng đến tuyến giao thông chiến lược – đường Beirut – Damask. Tuy nhiên, cuộc tấn công này đã bị đẩy lùi với thiệt hại lớn từ phía Israel. Một lần nữa, các T-72 của Siry trong biên chế sư đoàn xe tăng số 3 đã thể hiện tuyệt vời. Tư lệnh lũ đoàn, tướng F.Shafik, theo sáng kiến của mình đã rút các đơn vị từ thê đội 2 và thực hiện cuộc phản công mạnh tới hướng tới thành phố Adan. Kết quả là sư đoàn xe tăng 210 của địch đã bị đẩy lùi khỏi đường nhựa 18 – 20km và bị thiệt hại rất nặng nề”.

Và cuối cùng, các tác giả đã viết – như sự kết luận về các trận đánh này:

“Giáp đầu T-72 đã chứng tỏ là quá khó xuyên đối với tổ hợp tên lửa chống tăng mạnh nhất của phương Tây Tow. Theo khẳng định của đại diện chỉ huy quân đội Siry, trong các trận đánh mùa hè năm 1982, không một T-72 nào bị bắn cháy. T-72 đã chứng tỏ rất tố trước các “Merkava” Mk 1, đảm bảo sự phòng thủ xuất sắc cho kíp xe. Để chứng minh điều này, nhắc lại một nhân chứng trong quân đội Siry đã tham chiến. Theo lời của anh ta, tiểu đoàn xe tăng T-72, đang thực hiện cuộc hành quân đêm đã bất ngờ vượt trên trước phân đội Merkava đang đỗ đợi các xe tiếp liệu. Trận ác chiến ban đêm đã mở ra trên cự ly ngắn. Các xe tăng Siry đã khai hỏa với tốc độ cao, nhanh chóng tiêu thụ hết cơ số đạn của mỗi xe trên đĩa nạp đạn tự động. Tuy nhiên, sau đó là sự bực bội của lính tăng Siry, kết quả bắn của họ không rõ rang: các xe tăng địch không bốc cháy, không nổ. Quyết định không đùa nghịch với số phận, lính Siry, thực tế không bị thiệt hại nào đã rút lui. Sau một vài tiếng, họ đã thực hiện việc trinh sát và đã phát hiện một bức tranh có thật đến khó tin: trên chiến trường, số lượng lớn xe tăng địch bị nhuộm đen do các kíp xe vứt lại. Mặc dù bị bắn thủng thành và tháp pháo, nhưng không một “Merkava” nào bị cháy: đã chứng minh hiệu quả của hệ thống chữa cháy nhanh hiện đại với các máy cảm biến hồng ngoại và chất dập lửa “Talon 1301”, đồng thời việc bảo vệ cơ số đạn bố trí phía sau buồng chiến đấu với sự bọc thép riêng.

Hai cái nhìn này trong cùng một vấn đề đã có thể chứng minh là đây là sự tối ưu.. Các nguồn phương Tây lặp đi lặp lại về việc hàng chục T-72 bị bắn cháy, trong khi hầu như né tránh về thiệt hại của “Merkava”. Khi nghiên cứu một cách kỹ lưỡng sự mô tả các trận đánh, có thể thay thế những số liệu trên bằng câu châm ngôn từ K.S.Ctanislavsky: “Tôi không tin tưởng!”.

Trên thực tế, ngược lại, trong các đoạn trích dẫn ngắn, chỉ có lỗi, sự thiếu sót, mâu thuẫn và bắt đầu xuất hiện sự hoài nghi về độ tin cậy của chúng. Ví dụ, theo tình hình năm 1982, trong bộ phận quân đội Siry đóng ở Liban, các T-72 chỉ có trong biên chế lữ đoàn xe tăng số 81 thuộc sư đoàn tăng số 3. Số 81, không phải 82! Các lữ đoàn với số 82 trong quân đội Siry nói chung là không có! Cũng như vậy, không có xe tăng T-72 trong hai lữ đoàn khác thuộc sư đoàn tăng số 3 – đó là lữ đoàn tăng số 47 và lữ đoàn cơ giới số 21, đồng thời trong toàn bộ sư đoàn tăng số 1. Ngoài ra, ở Liban không có thành phố Adan, trong hướng có vẻ như là cuộc đột kích “sáng tạo” của sư đoàn tăng Siry số 3. Thêm vào đó, còn có sự tồn tại không thật về sư đoàn xe tăng số 210 của Isrel. Không thật bởi vì sư đoàn mang phiên hiệu này không tham gia vào chiến tranh ở Liban. Nếu có, thì gần như là có mặt trong biên chế lực lượng Quân đội phòng thủ Israel.

[daibangden]

Các xe tăng T-72 trong cuộc duyệt binh danh dự biểu dương hoàn thành cuộc tập trận "Phía Tây - 81". Tháng 9 năm 1981

[daibangden]

Các xe tăng T-72A trên Quảng trường Đỏ. Mùng 7 tháng 11 năm 1983

[daibangden]

Trong bối cảnh toàn bộ những dẫn chứng không chính xác, xuất hiện “sự hồi tưởng từ một trong số những người tham chiến” về tiểu đoàn T-72 trong đêm “vượt qua” phân đội Merkava. Đặc biệt đáng chú ý ở chỗ “người tham chiến” không chỉ ra rằng đó là phân đội (tiểu đoàn, đại đội và có thể là trung đội) nào? Và T-72 của anh ta “vượt lên” ở đâu. “Người tham chiến” không chỉ ra được số lượng xe tăng địch bị bắn cháy, mặc dù theo lời anh ta, việc trinh sát chiến trường sau đó, có thể nói về việc các xe tăng Israel bị nhuộm đen. Liên quan đến vấn đề này, chúng bị nhuộm đen từ đầu? Bị cháy? Nhưng không, “người tham chiến” đã khẳng định ngược lại tất cả - mặc dù “bị nhuộm đen thân xe và tháp pháo” – không bị bắn cháy! Bản thân lời kể của “người tham chiến” cũng đủ lạ: hệ thống chữa cháy nào ở đó? Chúng chỉ hoạt động một lần. Điều này có nghĩa, rằng nếu bị trúng đạn một lần nữa, xe tăng hầu như không thể dập tắt lửa. Một cách lạ lung nữa là các “lính trinh sát” khẳng định rằng Merkava bị kíp xe bỏ lại chiến trường. Tức là, kíp xe không bị thiệt hại. Thật lạ lùng. Theo lời kể của “người tham chiến” ẩn danh kia thì những phát bắn khủng khiếp đó phải gây thiệt hại rất lớn cho lính tăng Israel. Đồng thời thiệt hại cũng không thể che giấu được, đặc biệt là ở Israel, nơi mà mỗi con người đều được tính toán. Đối chiếu toàn bộ những sự khác nhau này, đủ để bắt đầu những nghi ngờ về sự tin cậy trong lời kể của “người tham chiến” này. Vả lại, cũng như S.Zaloga viết về vấn đề tương tự, sự thật là có nhớ lại về “đội xe bọc thép” bị quân đội Siry tiêu diệt với 21 xe. Tuy nhiên, “phân đội Merkava” và “đoàn xe bọc thép” – chúng không giống nhau.

Mặc dù vậy, tất cả đều là những đoạn trích được công khai trong những năm 1990. Nhưng có thể có những nguồn mới hơn để làm rõ ràng. Nhưng hầu như chúng chưa được công khai, trừ S.Suvorov trong bài báo của mình “Kỹ thuật thiết giáp trong các cuộc chiến tranh hiện đại” (“Kỹ thuật và vũ khí của ngày hôm qua, hôm nay, ngày mai” số 7 năm 2006).

Đương nhiên là, so sánh T-72 thậm chí mẫu năm sản xuất 1975 (rõ ràng chúng có mặt trong biên chế quân đội Siry) với M60A1 là rất không đúng mực. Với các xe tăng Mỹ, một cách chính xác phải so sánh với các T-55 khi đó của Siry. Nhưng trong cuộc chiến tranh mùa hè năm 1982, Israel đã giới thiệu trên chiến trường đối thủ đáng sợ hơn – xe tăng Merkava Mk 1. Loại tăng này mới hơn T-72 của chúng ta. Nhưng trong các trường hợp này, khi mà chúng đối đầu với T-72, các xe tăng Liên Xô đã chiến thắng. Ví dụ như theo lời người tham gia sự kiện này là sỹ quan quân đội Siry Mazin Fauri, đã chính mắt chứng kiến T-72 bằng một phát đạn nổ - nổ mảnh (đạn xuyên giáp dưỡi cỡ nòng và đạn xuyên lõm ở thời điểm đó đã hết) đã “thổi bay” tháp pháo từ xe tăng Merkava. Thêm một lính tăng Siry – đã từng học trong Học viện Tăng – thiết giáp ở Liên Xô, cũng đã khẳng định khả năng sống sót cao của T-72: sau khi kết thúc trận đánh, nhìn thấy trên giáp T-72 của mình có dính vết đạn xuyên giáp dưỡi cỡ nòng của Israel đã gỡ ra và giữ như vật kỷ niệm (như người yêu dấu). Cũng có thể nói thêm rằng, pháo 105mm trên Merkava với các loại đạn khác nhau trong thời điểm đó, không thể “xuyên” được đầu T-72”.

[daibangden]

Chuyển đạn lên xe tăng. Trong tay của người lính tăng là vỏ dễ cháy với liều phóng 4Zh40