Lịch sử phát triển và giới thiệu các dòng xe tăng chủ lực (MBT)

[daibangden]

Chỉ có trong bức ảnh này nhìn thấy rõ bộ phận chuyển động, lấy (mượn) từ "công trình 167". Các diềm chắn hai bên bằng kim loại hoàn toàn, tất cả đều là "sáng chế" của trường bắn

Mẫu thí nghiệm xe tăng "công trình 172M" trong thời gian thí nghiệm. Tháng 7 năm 1972

[daibangden]

Xe tăng "công trình 172M" với trang bị khí tài tự xới trong chế độ hoạt động

[daibangden]

Loạt xe tăng T-72 mẫu năm 1975

[daibangden]

Sau khi kết thúc các thí nghiệm là “Báo cáo các kết quả thí nghiệm cấp Binh chủng của 15 xe tăng 172M được sản xuất ở xưởng to axe Ural năm 1972”. Trong bản báo cáo gồm có:

“1. Các xe tăng đã hoàn thành các thí nghiệm, nhưng tuổi thọ của các băng xích không đủ cho 4500 – 5000km và không đảm bảo yêu cầu di chuyển của  xe tăng trong 6000 – 7000km mà không phải thay băng xích.

2. Xe tăng 172M (thời gian bảo dưỡng – 3000km) và động cơ V-46 – (350 m/s) hoạt động tin cậy. Trong quá trình thí nghiệm tiếp theo tới 10 000 – 11 000km, phần lớn các chi tiết và tổ hợp, trong đó có động cơ V-46 đã hoạt động một cách tin cậy. Tuy nhiên, hàng loạt các chi tiết và tổ hợp quan trọng đã chỉ ra tuổi thọ và độ tin cậy không đủ.

3. Xe tăng được đề xuất tiếp nhận vào trang bị và sản xuất hàng loạt khi tăng cường khắc phục các nhược điểm đã xuất hiện và kiểm tra hiệu quả khắc phục chúng cho tới khi đưa vào sản xuất hàng loạt. Khối lượng và thời gian hoàn thiện, kiểm tra phải được sự đồng ý giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Công nghiệp quốc phòng.”

Bằng Mệnh lệnh của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô và Hội đồng Bộ trưởng từ mùng 7 tháng 8 năm 1973, “công trình 172M” đã được tiếp nhận vào trang bị Quân đội Liên Xô dưới tên gọi T-72 “Ural”. Mệnh lệnh tương ứng cũng được Bộ Quốc phòng Liên Xô ban hành ngày 13 tháng 8 năm 1973. Trong cùng năm này, 30 xe tăng đã được sản xuất.

[daibangden]

Phân đội xe tăng T-72 trong loạt sản xuất đầu tiên. Điểm đáng chú ý là sự bố trí khí tài chiếu sáng nhìn đêm bên trái pháo chính, giống như T-64

[daibangden]

Tổng quan cấu tạo

Bố cục xe tăng T-72 – cổ điển với buồng động lực bố trí phía sau xe. Hình dáng bên ngoài của xe tăng tất nhiên, giống với T-64.

Buồng điều khiển được bố trí ở phần mũi thân xe theo trục dọc của xe tăng. Buồng lái bị hạn chế ở bên phải bằng thùng nhiên liệu và giá đỡ thùng, bên trái – thùng nhiên liệu, lá chắn của các khí tài điều khiển của lái xe – kỹ thuật viên và bằng các pin ắc quy với việc lắp lên trên chúng các thiết bị điện, đằng sau – băng chuyền vận chuyển của hệ thống nạp đạn tự động.

Trong buồng lái có chỗ ngồi của lái xe – kỹ thuật viên mà trước đó, trên đáy của thân xe lắp tay gạt điều khiển, các bàn đạp của bộ ly hợp (côn) tiếp liệu và truyền động của phanh, bộ chọn truyền động với các phần tử thiết bị khối. Trong buồng lái, ngoài ra còn có la bàn nửa con quay, các bình cầu với không khí nén và khí tài khởi động động cơ bằng không khí, bộ phận đạn dược của sung máy đồng trục, hộp để xếp trong tình trạng không hoạt động của khí tài nhìn đêm dành cho lái xe TVNE-4PA, thùng con dành cho nước uống, bơm nhiên liệu BTsN-1, các khí tài của hệ thống chống vũ khí hủy diệt hàng loạt cùng các khí tài và thiết bị khác.

Trong tấm dưới tháp pháo của thân xe trên chỗ ngồi có cửa ra vào của lái xe – kỹ thuật viên. Trong hầm tấm giáp nghiêng trước lắp khí tài quan sát của lái xe – kỹ thuật viên TNPO-168 với hệ thống làm sạch kính bằng thủy khí, còn theo phía bên cạnh hai đèn tín hiệu là chỗ lắp pháo chính. Ở đáy thân xe, sau chỗ ngồi là cửa thoát hiểm dự bị.

Lái xe – kỹ thuật viên được bố trí trong buồng lái mặc dù giáp trước thân xe có độ nghiêng lớn, trong thời gian chiến trận, lái xe sẽ ngồi chứ không phải ở tư thế nằm như trên một số xe tăng phương Tây. Việc này được bảo đảm bằng việc lắp chỗ ngồi của lái xe – kỹ thuật viên trong hốc lõm đặc biệt ở đáy xe.

[daibangden]

Buồng điều khiển

1- Bàn đạp phanh hãm; 2 – Bàn đạp bộ ly hợp; 3 – Tay gạt bộ hãm của chỗ ngồi của lái xe; 4 – Tay gạt truyền động truyền nhiên liệu bằng tay; 5 – La bàn nửa con quay GPK-59; 6 – Van phân phối nhiên liệu; 7 – Nắp bảo vệ pin ắc quy; 8 – Lá chắn các khí tài kiểm tra của lái xe; 9 – Bình nhỏ dành cho khí nén; 10 – Công tắc điện của pin; 11, 19 – Các đèn tín hiệu đầu ra của pháo chính ngoài phạm vi thân xe; 12 – Tay gạt chốt cài bàn đạp phanh hãm; 13 – Đèn tín hiệu của thiết bị khối; 14 – Khí tài thiết bị hội thoại (liên lạc - ТПУ) tăng A-3; 15 – Khí tài quan sát của lái xe TNPO-168; 16 – Đèn chiếu sang mui xe; 17 – Đèn tín hiệu bộ cảm biến nhiệt độ làm mát chất lỏng nguy hiểm và gọi trưởng xe; 18 – Miệng lỗ tra dầu thùng hệ thống làm sạch bằng thủy khí; 20 – Van hệ thống khởi động động cơ; 21 – Áp lực kế; 22 – Tay vặn cửa ra vào của lái xe; 23 – Giá để thùng; 24 – Tay gạt bộ trọn bộ truyền động; 25 – Hộp đựng khí tài quan sát; 26 – Tay nắm dẫn động của xếp (gió); 27 – Tay gạt điều khiển; 28 – Bàn đạp truyền nhiên liệu; 29 – Van hệ thống làm sạch bằng thủy khí; 30 – Quạt

[daibangden]

Cửa ra vào của lái xe. Trước cửa ra vào là tấm chắn bảo vệ khí tài quan sát TNPO-168

[daibangden]

Buồng chiến đấu (vị trí của trưởng xe)

1 – Súng máy PKT; 2- Bộ phận hãm máy chạy điện của pháo chính; 3 – Bộ cảm biến gia tốc tuyến tính; 4 – Khí tài quan sát TNP-160; 5 – Khí tài quan sát TKN-3; 6 – Thùng dự trữ; 7 – Khí tài hội thoại tăng TPU A-4; 8 – Khí tài hội thoại tăng TPU A-1; 9 – Bảng khởi động; 10 – Bảng phối liệu; 11 – Đài vô tuyến điện R-123M; 12 – Ghế tựa; 13 – Khối nguồn của đài vô tuyến điện

[daibangden]

Buồng chiến đấu (vị trí của pháo thủ)

1 – Đồng hồ chỉ thị (đồng hồ so); 2- Quạt; 3 – Bộ phận hãm tháp pháo; 4 – Khí tài hội thoại tăng A-2; 5 – Bảng phối liệu bên trái; 6 – Thước ngắm ban đêm TPN-1-49-23; 7 – Khí tài nhìn đêm TNP-160; 8 – Tấm rào ngăn cách pháo; 9 – Thước ngắm – đo xa TPD2-49; 10 – Cơ chế (máy) nâng nòng pháo; 11 – Tay quay của ra từ bánh răng trục vít; 12 – Chỗ ngồi; 13 – Áp kế; 14 – Cơ cấu nâng tháp pháo bằng tay; 15 – Van hệ thống làm mát thủy khí; 16 – Đồng hồ chỉ dẫn góc phương vị