Việc hội nhập, nhất là cho thế hệ trẻ, sẽ thuận lợi hơn
Ngày 4.7.2013, chính phủ Séc đã chọn anh Phạm Hữu Uyển là người đại diện cho cộng động Việt nam trong hội đồng các dân tộc thiểu số trực thuộc chính phủ Séc. Liên quan đến đề tài này, anh Phạm Hữu Uyển đã dành cho Vietinfo bài phỏng vấn sau đây.
Giới thiệu:
RNDr Phạm Hữu Uyển, CSc. sinh năm 1962, anh tốt nghiệp khoa toán lý đại học UK và sau đó tiếp tục làm nghiên cứu sinh. Cho dù ở Việt nam đã bỏ học vị Phó tiến sĩ, và nhiều người dùng CSc. là Tiến sĩ, nhưng anh vẫn không thích được gọi là Tiến sĩ. Có lẽ với anh học vị không phải là vấn đề quan trọng. Anh là một trong những người tiên phong trong lĩnh vực công nghệ thông tin (IT) tại Séc. Công ty KITE mà anh tham gia sáng lập, là nơi thực tập và làm việc của nhiều kỹ sư IT Việt Nam. Năm 2012 đề án cho Sân Bay Praha mà công ty anh cùng tham gia đã được Hiệp hội các nhà quản trị IT Séc CACIO và IC trao giải đề án tốt nhất của năm.
Là người cùng thành lập ra Hội công dân Văn Lang, anh đã có nhiều hoạt động xã hội và năm 2012 anh còn được giải Prix Irene (
www.prixirene.cz) cho những hoạt động về nhân quyền và gắn kết các cộng động tại cộng hòa Séc. Ngày 4.7.2013, chính phủ Séc đã chọn anh là người đại diện cho cộng động Việt nam trong hội đồng các dân tộc thiểu số trực thuộc chính phủ Séc.
Liên quan đến đề tài người Việt Nam được chọn là sắc tộc thiểu số tại Séc, anh Phạm Hữu Uyển đã dành cho Vietinfo bài phỏng vấn sau.
Xin chúc mừng anh trở thành đại diện đầu tiên của người Việt Nam tại hội đồng chính phủ Séc vì các dân tộc thiểu số. Anh có thể cho bạn đọc biết vì sao anh đã tham gia ứng cử vào vị trí này?
Tôi không thích cái gọi là quyết định tập thể, nhưng quyết định ứng cử vào vị trí này của tôi gần như là một quyết định tập thể. Nhóm Văn Lang sau khi nhận được thư mời từ ông Milan Pospíšil thư ký Hội đồng các dân tộc thiểu số trực thuộc phủ Séc, nhóm Văn Lang đã triệu tập họp với hai nội dung: 1. Văn Lang có đề cử đại diện của mình vào Hội đồng không, 2. Nếu có thì bình chọn một người để đề cử.
Sau tranh luận nhóm Văn Lang đã quyết định đề cử đại diện vào hội đồng vì hai lý do chính:
Theo dõi các tranh luận trong cộng đồng Việt nam về vấn đề công nhận thiểu số cho cộng đồng, chúng tôi thấy là chúng tôi có góc nhìn khác biệt, đặc biệt trong lĩnh vực chọn người đại diện cho cộng đồng sau khi được công nhận là sắc tộc thiểu số. Với cương vị là nhóm công dân quảng bá các giá trị của xã hội dân sự, chúng tôi thấy mình có trách nhiệm phải tạo cho chính phủ một cơ hội chọn lọc trên các nguyên tắc mà chúng tôi cho là đúng và về một mặt nào đó có thể tránh các bất cập cho cộng đồng trong tương lai.
Thứ hai, sứ mệnh của hội đồng là bào vệ quyền lợi của các nhóm thiểu số, đặc biệt các quyền được qui định trong Hiến chương Châu Âu về ngôn ngữ địa phương và ngôn ngữ các sắc tộc thiểu số, Hiến chương về nhân quyền và tự do cơ bản. Những giá trị đó rất gần tiêu chí của Văn Lang được thể hiện qua khẩu hiệu “vì một xã hội dân sự” và như vậy Văn Lang có đầy đủ điều kiện để thực hiện công việc trong hội đồng.
Bản thân tôi khá bận, thời gian tương đối ít, nếu không có bạn bè trong nhóm Văn Lang mà tôi luôn có thể tin tưởng là sẵn sàng trợ giúp, gánh vác một phần công việc lúc cần thiết thì chắc tôi cũng không dám chấp nhận đề cử của hội.
Thiểu số Việt trên đất Séc theo luật chỉ là những người có quốc tịch Séc, vậy theo anh những người có Việt quốc tịch Séc có lợi thêm điều gì và những người quốc tịch Việt Nam có được lợi gì?
Mặc dù khi nói đến dân tộc thiểu số gốc Việt thì người ta hiểu những người có quốc tịch Séc, nhưng theo tôi những lợi ích có thể hầu như đều là lợi ích chung.
Cái lợi lớn là cộng đồng Việt Nam chính thức được công nhận là một sắc tộc thiểu số, vị trí ngang hàng các sắc tộc đã được công nhận trước đây, và là một bộ phận trong quốc gia và vì thế việc hội nhập, nhất là cho thế hệ trẻ, sẽ thuận lợi hơn. Chúng ta được hưởng các quyền theo quy định của Hiến chương Châu Âu về ngôn ngữ địa phương và ngôn ngữ các sắc tộc thiểu số và được cụ thể hoá trong bộ luật CH Séc. Tuy nhiên tôi e rằng các quyền lợi này khiêm tốn hơn so với những tưởng tượng của số đông trong cộng đồng.
Quyền được sử dụng tiếng của một sắc tộc thiểu số tại công sở hay giáo dục, đào tạo bằng tiếng của một sắc tộc thiểu số được quy định bằng các điều luật đặc biệt. Đại đa số các điều luật này đều dựa trên % số công dân của một sắc tộc đăng ký tại địa phương phải đạt một tỷ lệ nhất định (theo một bạn cho biết là 10%, nhưng tôi chưa kịp kiểm chứng) và theo dự đoán của tôi là khó có địa phương nào đạt được tiêu chuẩn này. Nghĩa là việc sử dụng tiếng Tiệp vẫn không có gì thay đổi.
Chính phủ có chính sách tài trợ cho những hoạt động của cộng đồng thiểu số, nhất là trong lĩnh vực hoạt động văn hoá, giáo dục, duy trì ngôn ngữ. Trợ cấp chỉ được duyệt cho nhưng dự án cụ thể, tự hội đồng không thể rót tiền theo kiểu ngân sách cho một nhóm hay cá nhân nào cả. Điều đó có nghĩa là việc sử dụng các lợi ích phụ thuộc vào sự tích cực của các nhóm dân sự và cá nhân trong cộng đồng Việt nam có khả năng chuẩn bị các đồ án chất lượng hay không chứ không phụ thuộc vào cá nhân tôi là thành viên hội đồng. Vai trò có thể của tôi chỉ là cung cấp thông tin về các khả năng và bảo vệ các đồ án hướng vào cộng đồng Việt nam.
Tài trợ cho các dự án tương đối ít, không nhiều như trong các cuộc bàn luận của người Việt trên internet. Cả năm 2012 các dự án được duyệt từ ngân sách chính phủ cho tất cả các dân tộc thiểu số chưa đến 2 triệu Kč.
Có ý kiến cho rằng chính phủ Séc chỉ mở thêm thành viên cho hội đồng chính phủ chứ chưa chính thức công nhận người Việt Nam là thiểu số như các dân tộc khác. Vậy thực hư thế nào, có đúng là người Việt Nam đã được chính thức công nhận?
Tôi đã trực tiếp hỏi ông Karel Schwarzenberg về chuyện này. Về mặt luật pháp, CH Séc không có động thái (právní akt) chính thức công nhận một cộng đồng là dân tộc thiểu số. Tất cả các dân tộc thiểu số khác đã tồn tại đến ngày nay đều không thể đưa ra văn bản chứng nhận là được công nhận là sắc tộc thiểu số. Việc chính phủ chính thức mời đại diện một cộng đồng tham gia Hội đồng dân tộc thiểu số theo ông Schwarzenberg được coi như là động thái công nhận cộng đồng đó là dân tộc thiểu số.
Thư của nguyên phó thủ tướng Séc Karel Swarzenberg, kiêm bộ trưởng ngoại giao, chủ tịch hội đồng chính phủ cho các dân tộc thiểu số.
"Kính gửi ông Phạm Hữu Uyển,
tôi rất lấy làm hân hạnh thông báo cho ông rằng chính phủ Cộng hòa Séc trong cuộc họp ngày 3.7.2013 đã thông qua việc mở rộng Hội đồng chính phủ cho các dân tộc thiểu số thêm các đại diện cộng đồng Việt Nam và Belarus. Trên căn bản đề nghị của tôi, chính phủ cũng đã thông qua việc bổ nhiệm ông làm thành viên của hội đồng đại diện cho thiểu số Việt Nam. Nhân dịp bổ nhiệm này tôi xin chân thành chúc mừng ông và chúc ông nhiều thành công trong việc thực hiện trọng trách này."
Một điều bất ngờ là đại diện của tổ chức Văn Lang, một tổ chức không được nhiều người biết đến lại được bổ nhiệm. Anh có thể giới thiệu về Văn Lang và vai trò của nó sau khi anh trúng cử?
Như đã nói qua ở phần trên, Văn Lang quảng bá các giá trị của một xã hội dân sự mà các nội dung chính của nó là hướng con người tới các giá trị tự do, bảo vệ nhân quyền, thái độ tích cực với cuộc sống chung quanh, đóng góp sức mình tạo ra môi trường sống lành mạnh, không bị thao túng. Đấy là ý tưởng, còn về công việc thực tế thì Văn Lang tổ chức dịch thuật, tổ chức các hoạt động văn hóa, giao lưu, làm từ thiện và lên tiếng về vi phạm nhân quyền. Văn Lang họat động khiêm tốn, mọi người đều làm việc không công, tiền hội phí và tài trợ chỉ dùng chi cho các hoạt động, không chi phí vào việc ăn uống.
Trong thời gian tới thì tôi sẽ ít thời gian cho Văn Lang hơn, nhưng công việc trong Văn Lang chưa bao giờ chỉ phụ thuộc vào tôi, đại đa số mọi người tự nguyện tham gia và khá tích cực khi có việc cụ thể, nên tôi tin rằng các hoạt động cùa Văn Lang vẫn tiếp tục trôi chảy. Tôi nghĩ là Văn Lang có thể đóng vai trò tích cực hơn trong việc trợ giúp thế hệ trẻ trong việc bước vào nghề và hoà nhập vào cuộc sống tại nước sở tại một cách thực sự.
Nhưng để tránh những tưởng tượng qúa đáng, các hoạt động trong khuôn khổ Văn Lang là hoạt động ngoài giờ và vì thế không thể chờ đợi ở Văn Lang những hoạt động mang tính chất rộng rãi.
Là một người sáng lập ra công ty phần mềm Kite, nơi thực hành và làm việc của nhiều kỹ sư phần mềm Việt Nam. Từ kinh nghiệm của anh, việc hội nhập xã hội Tiệp với những ngành như vậy có thuận lợi, khó khăn gì?
Tôi nghĩ là cơ hội hội nhập trong nghành IT là tương đối thuận tiện, người Việt Nam tương đối có khiếu về IT, chi phí đào tạo tương đối thấp và môi trường làm việc cũng tương đối cởi mở, cơ hội thể hiện mình dễ hơn vì kết qủa công việc có thể nói là “đong đếm” được. Điểm không thuận lợi mà tôi nhìn thấy cả ở bản thân mình, cả ở thế hệ trẻ là người Việt mình hay coi thường thủ tục và không đánh giá được tầm quan trọng của cái mà người ta gọi là “định nghĩa proces”, trong khi những cái đó trong các đề án IT đóng vai trò quan trọng.
Được công nhận là dân tộc thiểu số là một cơ hội tốt cho cộng đồng Việt Nam. Vậy theo anh người Việt Nam phải làm gì để tận dụng cơ hội này?
Câu hỏi này khó quá, tôi không dám trả lời, xin để cho mọi người tự suy theo cách nghĩ của mình. Nếu được phép, tôi xin đưa ra một cảm tưởng của riêng cá nhân tôi, có thể là bàng quan, không đúng, để mọi người cùng suy nghĩ: hình như không phải tất cả chúng ta ý thức được là mình cũng phải có trách nhiệm đóng góp chân thành cho cộng đồng, cho đất nước mà chúng ta đang sống.
Xin chân thành cảm ơn anh
Thực hiện: NM-vietinfo.eu
Tham khảo thêm...
http://nguoiviet.eu/goc-ban-doc/da-so-va-thieu-so-trong-cong-dong-viet-nam-tai-sec.htmlhttp://vietinfo.eu/viet-nam-que-huong/ong-chu-tich-hnvn-tai-sec-tra-loi-ve-dan-toc-thieu-so.html